Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Şehirli Çoban" programının bu bölümünde, İzmir Ödemiş'teki doğu friz yetiştiricileriyle yapılan bir röportaj sunulmaktadır. Programda Halil Besli (15 yıldır küçükbaş hayvancılığı yapan, son 6-7 yıldır doğu friz yetiştiren), Halil'in torunu Halil (8 yaşında), Zooteknist Ömer Sefer Özçoban, Halil'in oğlu Tayfun ve Ödemiş'teki küçükbaş hayvancılık üreticilerinin kapılarını açan Okan Katkıcı gibi kişiler yer almaktadır.
- Video, Türkiye'de popülasyonu en az olan ırklardan biri olan doğu friz, özellikle de siyah doğu friz koyunlarının özellikleri, yetiştiriciliği ve piyasa durumu hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Program boyunca doğu friz'in menşe, artıları, eksileri, bakım gereksinimleri, beslenme ihtiyaçları ve Türkiye'deki durumu ele alınmaktadır.
- Ayrıca, hayvancılık sektöründe fiyatlandırma konuları, Türkiye'nin küçükbaş hayvancılığında organize olma ihtiyacı, ihracat potansiyeli ve yerli ırkların değerlendirilmesi gerektiği konuları da tartışılmaktadır. Programın sonunda, üreticilerin yaşadığı zorluklar ve küçükbaş hayvancılığının Türkiye'deki gıda güvenliği için önemi vurgulanmaktadır.
- 00:39Programın Tanıtımı
- "Bir Şehirli Çoban" programı bu hafta İzmir Ödemiş'te Kaymakçı Mahallesi'nde çekilecek.
- Türkiye'de ilk kez bir siyah doğu friz programı çekimi yapılacak.
- Programda Zoo Teknis Ömer abi ve İzmir Ödemiş'te kapıları açan Okan abi ile birlikte olacaklar.
- 01:53Halil Amca ve Torunu
- Halil Besli, bu işe gönül vermiş onbeş yıldır küçükbaşla uğraşıyor ve son altı-yedi senedir doğu friz üretimi yapıyor.
- Halil'in torunu sekiz yaşındaki Halil, hayvanların altlarını temizlemesine ve yemlemesine yardım ediyor.
- Halil'in oğlu Tayfun da susam sistemleri kurulumu yapıyor ve ailede tahirova ırkı da bulunuyor.
- 03:48Ömer Abi'nin Tanıtımı
- Ömer Sefer Öz Çoban, ziraat mühendisi ve zooteknistlik mesleğinden geçiyor.
- Aslen İstanbul'dan olan Ömer, memleketini artık Ödemiş olarak kabul ediyor.
- Bu kış zor geçeceği için çiftlikte biraz ara vermeyi düşünüyor.
- 05:52Ödemiş'te Küçükbaş Hayvancılığı
- Ödemiş'te hemen hemen herkesin bir büyükbaşı var ve yanında kurbanlık olarak küçükbaş devam ediyor.
- Okan Abi, Ödemiş'te küçükbaş hayvan sayısını artırmak ve çeşitliliklerini ön plana çıkarmak istiyor.
- Doğu friz, dünyada sayısı az olan bir ırk olarak saf bir ırk olduğu için tutuluyor.
- 09:48Doğu Friz'in Önemi
- Küçükbaş hayvancılık, küçükbaş hayvancılıktan daha önemli olmak üzere Ödemiş'in ismini ön plana çıkarmayı hedefliyor.
- Ödemiş'te on sene önce çok nadir koyunlar vardı, ancak şimdi tüm ırkları getirmiş durumda.
- Doğu friz, dünyada sayısı az olan ırklardan biri olup, diğer koyunlara göre ne artıları ne eksileri olduğu belirtiliyor.
- 10:49Koyun İrkları Hakkında Eleştiri
- Konuşmacı, Doğu Fiz ile ilgili konuşan kişilerin artılarından çok eksilerini anlattığını ve diğer koyun ırklarını ön plana çıkarmaya çalıştığını eleştiriyor.
- Koyunları birbirleriyle yarıştırmak yerine, koyunların Allah'ın bahşettiği en güzel varlıkları olduğunu vurguluyor.
- Doğu Fiz ırkının hem sütünden hem etinden hem yününden yararlanılabildiği saf bir ırk olduğu için tercih edildiğini belirtiyor.
- 11:40Doğu Fiz'in Özellikleri ve Pazar Sorunları
- Türkiye'de ve diğer ülkelerde etçil ırkların çoğunluğunun melez varyasyondan gelme hayvanlar olduğu, ancak Doğu Fiz'in saf bir ırk olduğu ve dünya genelinde sayısı az olduğu belirtiliyor.
- Pazarda "Doğu Fiz'e benziyor" diyerek melez malların satıldığı, Tahir Ova kanıyla olan ama Doğu Fiz diye satılan koyunların olduğu söyleniyor.
- Farklı koyun ırklarının melezlerinin farklı cins olarak satıldığı, bu durumun gerçek üreticilerin emeklerini zayıflatması ve çalması olduğu vurgulanıyor.
- 14:01Doğru Koyun Alımı
- Koyun alırken anasının, sülalesinin, babasının nereden geldiğini sorarak doğru bir şekilde saf ırklar elde edilebileceği belirtiliyor.
- Tahirova cinsinin %70-75'i bir Doğu Fiz varyantı olduğu, fenotip olarak benzerliği olduğu ancak genotip olarak farklı olduğu açıklanıyor.
- Pazarda yanlış bilgi verilerek satılan koyunların olduğu, bu nedenle vicdanlı insanlardan damızlık alışverişi yapılması gerektiği vurgulanıyor.
- 18:22Doğu Fiz'in Türkiye'deki Durumu
- Türkiye'de Doğu Fiz üreticilerinin sayısı 25-30 kişi geçmeyecek şekilde düşük olduğu belirtiliyor.
- Türkiye'de saf ve orijinal olarak 500'e geçmeyecek sayıda Doğu Fiz üreticisi olduğu söyleniyor.
- Kırk yıllık bir Tahir Ova bile Türkiye'de bir haftada yüz tane bulamayacak kadar az olduğu vurgulanıyor.
- 19:22Siyah Doğu Fiz Hikayesi
- Konuşmacı, kendi Doğu Fiz merakının bir arkadaşlarından başladığını ve görsel olarak merak ettiğini, bu nedenle bu işlere girdiğini anlatıyor.
- Siyah Doğu Fiz'e 6 yıl önce başladıklarını ve saf olarak devam ettiklerini belirtiyor.
- Beyaz kuzularının 8-10 lira, siyah kuzularının ise 15 lira başlıyor ve 3-4 aydan sonra satıldığını söylüyor.
- 22:47Emek ve Fiyat İlişkisi
- Konuşmacı, emek veren kişinin emeğinin karşılığını kendisinin belirlediğini vurguluyor.
- Hayvan pazarında da kalite, hayvanın diriliği ve az olması piyasa dengesini etkiliyor ve fiyatları yükseltiyor.
- Suf koyun örneğinde, Türkiye girişi yasak olduğu için fiyatlar yüksek oluyor çünkü arz azalıyor.
- 24:49Doğu Friz ve Rayiç Değeri
- Doğu Friz gibi hayvanların bir rayiç değeri var ve bu değerin altında satılan hayvanlar şüpheli olabilir.
- Herkes Doğu Friz yapamaz, Türkiye'de kıvırcık, Melos'un yüzlerce çeşidi ve Kangal gibi yerli ırklar bulunuyor.
- Hayvancılıkta "arpa ektiğiniz tarladan buğday çıkmasını bekleyemezsiniz" diyerek teknik bir yaklaşıma ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
- 26:34Türkiye'nin Hayvancılık Potansiyeli
- Türkiye, hayvancılık açısından gen kaynağı olan ülkelerden biri olmasına rağmen, hayvancılığı teknik olarak yapamıyor.
- Karaman ırkı gibi yerli ırkları dünyaya satamamak Türkiye'nin bir eksikliği olarak görülüyor.
- Türkiye'nin özellikle Ortadoğu ülkelerine küçükbaş canlı ve kesilmiş eti ithalat yapabilmesi için organize olması gerekiyor.
- 28:10Melezlemeler ve İslah Çalışmaları
- Bandırma'daki Tahirova işletmesinde yaklaşık altmış senelik çalışmanın sonucu olarak yerli kıvırcıklara Doğu Friz verilerek müthiş bir ırk oluşturulmuş.
- Melezlemeler (islah çalışmaları) sadece "melez" olarak adlandırılmamalı, bunlar uzun yıllarca yapılan sistemli çalışmaların sonucu.
- Asaf koyunu gibi bilinmeyen yerli ırklar da Türkiye'de bulunuyor, özellikle Trakya'da.
- 30:04Doğu Friz'in Adaptasyon Yeteneği
- Doğu Friz, Almanya'nın Bavyera eyaletinin bir ırkı olmasına rağmen, tüm dünyaya yayılmış.
- Bu ırk yaklaşık 260 gün süt sağlayabilen ve yılda bir kuzulama yapılabilen bir hayvandır.
- Adaptasyon yeteneği yüksek olan Doğu Friz, 20-25 derece sıcaklıkta yaşayan hayvanlar için Türkiye'nin 40 derece sıcaklığına adapte olabiliyor.
- 31:29Hayvan İrkleri ve Beslenme
- Her ırk eşit olup, kötü ırk yoktur; her ülkenin yerli ırkı mihenk taşıdır.
- Hayvanların sıcak-soğuk adaptasyonu ve yemden aldığı performansı düşünmek önemlidir.
- Hayvanları beslerken farklı yem katkı maddeleri ve besleme modelleri ile sıcaklık-soğukluk adaptasyonu sağlanabilir.
- 33:36Besleme Modeli ve Bölgesel Farklılıklar
- Bilgisiz besleme modelleri var ve bunları absorbe etmek için önce hatayı kendimizde aramamız gerekir.
- Türkiye'nin farklı bölgelerindeki ürünlerin enerji ve protein değerleri farklılık gösterebilir, bu nedenle besleme modelleri bölgeye göre ayarlanmalıdır.
- Hayvan ırklarını kıyaslamak yerine, her birinin özelliklerini değerlendirmek daha doğru bir yaklaşım olmalıdır.
- 37:18Doğu Friz İrkinin Özellikleri
- Doğu Friz hayvanı yılda iki kere kuzu alabilmek zor çünkü ortalama 250 gün laktasyon süresi vardır.
- Avrupa'da "Bire Bin" sistemiyle bir doğumla ortalama bin gün sağım yapılmaktadır.
- Doğu Friz hayvanı süt odaklıdır ve laktasyon eğrisinde pike çıkıp aşağı inmesini istemeyen bir sistem tercih edilmelidir.
- 39:19Doğu Friz'in Hastalıkları ve Bakımı
- Doğu Friz hayvanında en kronik olarak rastlanan sıkıntı mastitistir, çünkü çok sütlü bir hayvandır.
- Meme hijyenine dikkat edilmezse, memeler düzgün boşaltılmazsa ve elle sağım yapıldığında mastit olma riski yüksektir.
- Türkiye'de arz-talep meselesi nedeniyle çoğu işletmede doğru filizler sağılmıyor, kuzuya endekslenme tercih ediliyor.
- 41:59Doğu Friz Koyunlarının Özellikleri
- Doğu Friz koyunları diğer ırklara göre daha uzun süre büyüyebilen hayvanlardır, dişi ve erkekte iki buçuk yaşına kadar büyümeye devam ederler.
- Bu hayvanlar çok yiyen türde olup, sürekli doymayan otoburlardır ve büyüme hızlarını proteid, selüloz ve vitaminler sağlar.
- Besleme hatalarına bağlı karaciğer yağlanması hastalığı, koyunların gebe kalamaması ve immun sistem düşüklüğü gibi sorunlara neden olabilir.
- 42:50Doğu Friz Koyunlarının Sağlık Sorunları
- Doğu Friz koyunları süt ürettiği ve büyümeye devam ettiği için metabolik rahatsızlıklar, iz mineral noksanlığı ve doğum öncesi ketosis gibi sorunlar yaşayabilir.
- Fazla protein beslenmesine bağlı solunum yolu enfeksiyonları da bu hayvanlarda sık görülen bir sorundur.
- Türkiye'de Halil amcanın koyunları, yurtdışından ilk gelen doğu filiz koçlardan ve koyunlardan üretilmiş olup, artık bağışıklıkları oturmuş ve her türlü iklim şartına adaptasyon sağlayabilecek hayvanlardır.
- 44:24Programın Sonu ve Kapanışı
- Programın sonunda Halil amcanın çiftliği tanıtılıyor ve Türkiye'de sayısal olarak az popülasyona sahip olan siyah doğu friz ırkları değerlendirilmektedir.
- Üreticiler arasında çekememezlik yerine istişare içinde olmaları vurgulanıyor.
- Halil amca, küçükbaş hayvancılığın önemini ve gençlerin hayvancılıkta yatırım yapmasını teşvik ediyor.
- 46:59Üreticilerin Görüşleri
- Ömer abi, kurlarla üretim yapmanın zorluğunu ve üreticilerin desteklenmesi gerektiğini vurguluyor.
- Küçükbaş hayvancılığının gıda krizinin çözümünün bir parçası olduğunu, küçük aile işletmelerinin ürettikleri etin daha ucuz olduğunu belirtiyor.
- Koyun etinin kokmaması ve kolesterol içermediği, ayrıca kolesterolün vücudun doğal bir hormonu olduğu ve üreme için gerekli olduğu ifade ediliyor.