Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ramazan ayında yayınlanan bir sahur programıdır. Programda Mardin Müftüsü Dursun Ali Coşkun, şair Ali Ayçil, tarihçi Ali Bey, Ahmet Hoca (neyzen ve tanburist) ve sunucu Serdar Bey gibi konuklar yer almaktadır.
- Video, Ramazan ayının birlik ve birlikte yaşama değerlerini vurgulamaktadır. Program boyunca Kur'an-ı Kerim'den ayetler okunarak, Hz. Muhammed'in Medine'deki tecrübelerinden yola çıkarak İslam'ın farklı dinlere karşı müsamaha politikası anlatılmaktadır. Özellikle Mardin örneği üzerinden binlerce yıl boyunca farklı dinlerin (Müslüman, Süryani, Ezidi, Kürt, Arap) bir arada yaşama deneyimi, komşuluk hukuku ve dillerin birbirine saygı gösterilmesi vurgulanmaktadır.
- Programda ayrıca Anadolu'nun kültürel mirası, Osmanlı İmparatorluğu'nda farklı dinlerin ve ırkların nasıl bir arada yaşadıkları, Türk kültüründe çok kültürlülük ve şehirleşme sürecinin birlikte yaşama üzerindeki etkileri gibi konular da ele alınmaktadır. Video, Osmanlı müziği performansları ve ilahi ile zenginleştirilmiştir.
- 00:22Ramazan'ın Gece ve Gündüz Renkleri
- Ramazan, zamanın renklerini gündüz olduğu kadar gecenin içinden de getirir.
- Bazı insanlar nöbetini bitirirken, bazıları derin uykulardan uyanır.
- Gece tebessümlü uyanışlarla bölünürken, gönül kapıları bereket vaktine açılır.
- 01:27Kur'an-ı Kerim Ayetleri
- Video, Kur'an-ı Kerim'den ayetler okunarak başlar.
- "Bismillahirrahmanirrahim" ile başlayan ayetler okunur.
- "Ve ebiyyallahe ve rasulehu ve tene zeru fe tefşu ve tevhaberihukum vesmiru innallahe" ayeti okunur.
- 06:28Ramazan'ın Mesajı
- Ramazan'ı şerif, Ali Derman Hoca'nın Mecidiyeköy Merkez Camii imam hatibi kıymetli hocasının okuduğu Kur'an-ı Kerim'deki ilk ayeti hatırlatmak için gelir her sene.
- Allah'ın ipine sımsıkı sarılın ve tefrikaya düşmeyin buyurulmaktadır.
- Hz. Ali, Müslümanların kardeşin, diğer insanlar yaradılışta eşindir diyerek insanlarla hukukumuzun nasıl olması gerektiğinin ölçüsünü çizmiştir.
- 07:22Birlikte Yaşamak ve Ramazan
- Kanuni Sultan Süleyman Han'ın şiirinde sevgiliyi servi ağacına benzetirken, bazıları onun endamından bahisle elif harfi gibi tanımlamıştır.
- İnsan birlikte yaşamaya mecbur olan bir varlıktır, ancak gaflete düşerek birlikte yaşamamız gerektiğini unutabiliriz.
- Ümmet icabet, kendi arasında ayrılıklarını bir kenara bırakıp birlikte yaşamayı başarabilse, ümmet davetin ahireti için dünyada onlarla birlikte yaşamanın ölçülerini koymaya gelecektir.
- 09:01Programın Konukları
- Programda Mardin Müftüsü Dursun Ali Coşkun ve şair Ali Ayçil misafir olarak yer almaktadır.
- Mardin'de Ramazan birlik içerisinde, beraberlik içerisinde, huzur içerisinde ve Suriyeli, Afganistanlı, Iraklı muhacirlerle birlikte geçmektedir.
- Ali Ayçil, son birkaç yıldır oruçlarının dingin geçmeye başladığını ve Ramazan'ın kendisi için bir tamirat ayı olduğunu belirtmektedir.
- 11:05Ramazan'ın Bireye Etkisi
- Metropollerin kendine göre bir günlük ritmi vardır ve bu ritmin dışına çıkıp kendimizi ve başkalarını dinlemeye vakit bulamayız.
- Ramazan, hayatla gözümüz arasında bir mesafe açarak her sene bir göz kontrolü yapmamızı ve içimizi tamir etmemizi sağlar.
- Ramazan, aşınmış, yıpranmış bakışlarımızı ve ruhumuzu tamir eder, dünyayı, olup bitenleri ve insanları daha geniş bir açıdan ve ağır çekimde seyretme imkanı verir.
- 13:58Bereket Kavramı
- Mardin'de iki milyona yakın misafir kucaklanmıştır ve bu misafirler arasında altı-yedi bin Suriyeli muhacir bulunmaktadır.
- Bereket, kuru bir bereket ayağı anlamında değil, canlı bir bereket anlayışıdır ve bu kavram Batı dillerinde ve medeniyetinde karşılığı yoktur.
- Bereket, "verirsem artar" prensibine dayanır ve kuyu suyu örneğiyle ifade edilir: kuyu suyu çekilir ama seviyesi aynıdır, hiç su çekmesen taşmaz da yine aynıdır.
- 17:18Bereket ve İstatistik
- Modern ekonominin neredeyse her şeyi istatistikle değerlendirilir ve meselelere gelir-gider olarak bakılır.
- İstatistik, pozitivizmin ekonomi dini gibidir ve alacak-verecekler her şey rakamlara uygun olsun istenir.
- Bereketi istatistikle anlayamazsınız; bazı insanlar "benim vergilerimden bu insanlara bakılıyor" diyerek eleştiri yaparken, bazıları ise "kediler için sıcak günlerde kapınızın önüne bir kap su koyun, ama Suriye'den gelen göçmen benim vergimle niye besleniyor?" diye sorgulamaktadır.
- 21:26Batı'nın Sömürgeci Bakışı ve Anadolu'nun Özellikleri
- Batı'nın sömürgeci bakışı, Türkiye'de bazı kitlelere hitap eden ağızlar tarafından farkında olmadan benimsenmiş ve bu dille konuşulmaktadır.
- Anadolu, paylaşan ve sayı çıkan bir coğrafyadır, bu coğrafyada böyle bir dilin egemen olmasını isteyen bir coğrafya değildir.
- Doğu Türkistan'da ciddi sıkıntılar yaşanmakta ve kendisini Türk olarak ifade eden insanlar, yeryüzündeki mazlumlardan bahsedilirken Doğu Türkistan'ı öncelikle ele almaktadır.
- 23:21Anadolu'nun Acı Çekenler Evi Olarak Özellikleri
- Anadolu, tam anlamıyla bir acı çekenler evidir; Balkanlardan zulüm görüp gelen Türkleri, Arnavutları, Boşnakları, Kafkaslardan Rus zulmüne uğrayanları, Kırım'dan gelenleri, Afganistan'dan göç edenleri, Saddam'ın zulmüne uğrayan Kuzey Irak'taki Kürtleri ve Amerikan saldırısıyla Irak'tan kaçanları bağrına bastı.
- Anadolu, Polonya'dan, İsveç'ten ve Macaristan'dan gelen Hristiyanları da geçmişte bağrına bastı ve bu coğrafyaya gelen hiç kimseye "niçin geldin?" denmediği gibi, bu insanlara genellikle en güzel topraklar gösterildi.
- Anadolu, büyük coğrafyalarda başka toplumların ya da iktidarların zulmüne uğramış insanlar hayatlarını devam ettirmek ve bir merhametin muhatabı olmak için yakıp geldikleri bir yerdir.
- 25:09Anadolu'nun Çok Kültürlü Yapısı
- Anadolu, Avrupa'daki Yahudi gettoları gibi mahalle olarak ayrılmış değil, çok kültürlü bir yapıya sahiptir.
- Birinci Dünya Savaşı'na kadar Anadolu'nun şehirlerinin büyük bir kısmında %10-30 arasında Hristiyan nüfus vardı ve bu insanlarla bin yıldır aynı coğrafyada yaşamaya devam ediliyordu.
- Anadolu içerisinde Müslümanlar, Müslüman olmayan komşularıyla çarşıda, pazarda, mahallede iç içe yaşıyorlardı; örneğin Ermeni köylerinde papaz efendi başka bir yere gittiği için bir Ermeni öldüğünde, yakın bir köyün imamını çağırıp cenazesini kaldırttırıyorlardı.
- 27:30İslam'ın Farklılık Bakış Açısı
- Müslümanlar arasında yaşanan sıkıntıların temelinde politik bakış açısı yer alıyor, insani bakış açısı yerine politik bakış bizi etkiliyor.
- Kur'an-ı Kerim'de dillerimizin ve renklerimizin farklı yaratılışı Allah'ın ayetlerinin hikmetinin delillerindendir.
- Allah'ın insanları kavimler, kabileler ve farklı ırklar halinde yaratması, onları bilmemizi, yaşantılarına, dillerine ve kültürlerine saygı göstermemizi gerektirir.
- 29:00Medine'deki Birlikte Yaşama Örneği
- Medine-i Münevvere'de Peygamber Efendimiz, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında bir arada yaşama ortamını kurmuştur.
- Medine Vesikası, yeryüzünde insanların hangi dinden, ırktan veya kabileden olursa olsun birlikte yaşamanın tecrübesini, ahlakını ve hukukunu net bir şekilde göstermektedir.
- Medine'de farklı kabileler arasında 120 yıl devam eden savaşlar yaşanmış olsa da, orada ülfet, muahat, sevgi ve muhabbet ortaya çıkmıştır.
- 31:00Medine'deki Birlikte Yaşama Ahlakı
- Medine'de diğer dinlere saygı gösterilmesi, müsamaha, komşuluk hukuku ve ahlakı, birbirlerinin ibadetlerine saygısı önemli bir ahlak oluşturmuştur.
- Medine'de ötekileştirme yoktur, tearruf, sevgi, birlikte yaşama ahlakı ve hukuku vardır.
- Medine'de karşıdakinin kültürünü ve dinine saygı duymanın yanında onları yaşatma da vardır, yok etme değildir.
- 32:39Mardin'deki Birlikte Yaşama Örneği
- Mardin'de binlerce yıl boyunca farklı dinlerden insanlar birbirini ötekileştirmemiş, canlı bir örnek oluşturmuştur.
- Mardin'de Ezidi, Süryani ve Müslüman misafirler bir arada yaşamaktadır, Irak'tan ve Afganistan'dan gelen Özbek Türkleri de Mardin'de yaşamaktadır.
- İstanbul'a göç eden Mardinli Müslümanlar ve Süryani Hristiyanlar arasında da birlikte mevlit programları icra edilmekte, dualar birlikte yapılıyor.
- 34:31Mardin'deki Dil ve Komşuluk Hukuku
- Mardin sokaklarında farklı diller konuşulmaktadır: Süryanice, Kürtçe, Arapça ve diğer diller.
- Aynı caddede birkaç dinden, dilden, mezhepten, ırktan insanlar binlerce yıl kavgalar, dövüşler veya aralarında problem yaşamamıştır.
- Mardin'de mimari tarzda, bir evin damı diğer evin balkonu olacak şekilde yapılmıştır, böylece hiçbir ev güneşten diğer komşudan faydalanmasın diye öyle bir mimari tarza girilmemiştir.
- 46:36Türk Kültüründe Çok Kültürlülük
- Türk kültüründe çok kültürlülük bin yılı aşkın bir zamandır talim edilmiş bir topluluktur.
- Türklerin İslam'a giriş biçimi, tasavvufi kapıdan girmeleri ve yumuşak bir edayla Müslümanlığı kabul etmeleri, kalp gözü açık bir Müslümanlık anlayışını oluşturmuştur.
- Türkler evlerinde ve memleketlerinde çok yumuşak, cephede ise sert bir tutum sergilemektedir.
- 48:51Göçmenlik ve İmparatorluk Deneyimi
- Türkler göçmen bir halktır ve ana coğrafyalarından uzaklaşarak farklı coğrafyalardan geçerek buraya gelmişlerdir.
- Göçmenlik deneyimi, farklı kültürlerle birlikte yaşama temrini şekillendirmiştir.
- Türkler bir imparatorluktan gelmektedir ve imparatorlukların ortak özellikleri arasında birden fazla ırk ve dini bir arada barındırabilme yeteneği bulunmaktadır.
- 50:55Osmanlı İmparatorluğu'nun Çok Kültürlü Mirası
- Osmanlı İmparatorluğu, farklı ırklar ve dinleri büyük oranda idare etmiş en büyük imparatorluktur ve İstanbul'da Rum Patriği, Gregoryan ve Ermeni Kilisesi gibi dinlerin temsilcileri bulunmaktadır.
- Osmanlı kültüründen gelen bu çok kültürlülük, mahallelerde ve çarşılarda farklı dinlere mensup insanlarla ekonomik ve komşuluk ilişkileri oluşturmuştur.
- 20. yüzyılın başında Beşiktaş Çarşısı, farklı dinlerin ve ırkların bir araya geldiği bir yerdi; süpürgecisi, ciğercisi, bakkalı, tatlıcısı gibi çeşitli işler farklı dinlere mensup kişiler tarafından yapılmaktaydı.
- 52:32Çok Kültürlülük Anlayışının Farklılıkları
- Türkiye, tabiatında var olan çoğulcu bir topluluktur ve dünyada birden fazla kültürü doğal bir şekilde kendi coğrafyasında barındırmış, organize etmiş ve ilişkilerini düzenlemiş daha maharetli bir topluluk yoktur.
- Batılılar çok kültürlülükten bahsederken modernlik ideolojisiyle yaklaşırlar; farklı kültürleri işçi olarak kabul ederler ve onları kendi kültürlerine dahil etmek isterler.
- Türkiye'de ise farklı kültürler kendileri olarak kabul edilir, bu da çok kültürlülük anlayışının temelidir.
- 54:40İslam'ın Çok Kültürlülük Anlayışına Katkıları
- Türkiye'nin çok kültürlülük tecrübesi bin yıllık bir öğretiden, birikimden ve tecrübeden gelmektedir; İbrahim Peygamber'in sehaveti, İsmail Peygamber'in teslimiyeti, Eyüp Peygamber'in sabrı gibi peygamberlerin evrensel mesajları bu tecrübeyi oluşturmuştur.
- Türkiye, Hz. Adem'den Hz. Muhammed Mustafa'ya kadar bütün peygamberlere indirilen kitaplara inanmaktadır, bu da bir kazanç ve birikimdir.
- İslam'da "isar" kavramı vardır; bir kişinin gerçekten ihtiyacı olsa bile, bu ihtiyacı karşı komşusuna veya arkadaşına vermektedir.
- 57:51Komşuluk İlişkileri ve Güzel Konuşma
- İslam'dan gelen sevgi, muhabbet ve güzel konuşma, birlikte yaşamanın temelini oluşturur; güzel dille insanlarla konuşmak önemlidir.
- İslam'da "biy bi minhar" (size bir selam verildiği anda onun en güzeliyle veya aynı ile mukabele edin) prensibi vardır.
- Medine'deki birlikte yaşama ahlakı ve hukukunun gelişmesinde diğer dillerin de katkıları olmuştur.
- 59:52Komşuluk Hukukunun Önemi
- Komşuluk hukukuna riayet edebilmek için komşunun mutlaka Müslüman olması şart değildir.
- Peygamber Efendimiz, komşuyu komşuya mirasçı edeceği hususunda çok vurgu yapmıştır.
- Asr-ı Saadet'te, tarlanın yarısı hurma bahçesinin Mekke'den gelen muhacire, yarısı kendisine verilmiştir.
- 1:01:17Birlikte Yaşamanın Temelleri
- Güzel komşuluk ilişkileri, kavl leyl (güzel sözler), musamaha, isar gibi unsurlar birlikte yaşamanın temelini oluşturur.
- Kur'an'daki evrensel mesaj, Medine-i Münevvere'deki muahat (kardeşlik akdi) ve Evs ve Hazreç arasındaki düşmanlık-ülfet dönüşümü birlikte yaşamanın ahlakını ve hukukunu gösterir.
- Mardin'de, İstanbul'da, Endülüs'te, Şam'da ve Bağdat'ta devam eden bu birlikte yaşamanın temelleri altında yatan değerler önemlidir.
- 1:02:59Eski Mardin'de Yaşam Tarzı
- Eski Mardin'de evlerin kapıları aynı bahçeye açılıyordu ve farklı dinlerden çocuklar (Süryani, Ermeni, Ezidi, Keldani, Müslüman) aynı bahçede oyun oynuyorlardı.
- Mardin'de araçla çöp toplanmıyordu, katırlarla ve merkeplerle çöp toplanıyordu.
- Süryani bir anne süt annesi olabiliyordu ve Mardin'de bayramlarda (Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı) iftar sofralarında farklı dinlerden insanlar bir araya geliyordu.
- 1:05:33Birlikte Yaşama Kültürü
- Birlikte yaşamak, farklı din mensuplarının ve etnik unsurların bir arada yaşaması anlamına geliyor.
- Günümüzde birlikte yaşama kültürü, farklı siyasi parti görüşüne sahip olanların veya farklı Müslüman olmasına rağmen cemaatten olanların bir arada yaşamasını nasıl sağlayacaklarını konuşmak için kullanılıyor.
- Padişah III. Selim'in bestelediği ve kendi bulduğu makamda (Pesen) "Pesen'de Saz Semaisi" adlı eser dinleniyor.
- 1:11:00Osmanlı Padişahları ve Eğitim
- Osmanlı padişahlarının her birinin bir marifeti vardı: bestekar, hattat, kuyumculuk, şair, neyzen, tanburi, suzi, dilara ve ara peşrev.
- III. Selim'in şehit edildiği ve neyini parçalayarak şehit edildiği söyleniyor.
- Abdülhamit Han'ın Yılmaz Öztuna'nın kitabında ders gördüğü hocaları iki buçuk sayfada anlatılıyor.
- 1:11:52Birlikte Yaşama Sorunu
- Birlikte yaşama, farklı din, ırkların bir arada yaşaması anlamına gelirken, günümüzde farklı meşrep, tarikat, cemaat, siyasi parti mensubu ve futbol takımını tutan insanların bile bir araya gelemediği görülüyor.
- Bu sorunun çözümü için Kur'an'a gitmek ve Allah'ın farklı renklerde, dillerde, ırklarda ve kavimlerde yaratmamızın bir hikmet olduğunu anlamak gerekiyor.
- Türkiye'de "İnananlar kardeştir" ayetini bilmek yetmiyor, sevgi ve müsamaha olmadan kamil imana erişilemiyor.
- 1:13:38Sevgi ve Müsamaha
- Peygamberimiz, Allah katında en sevimli dinin tevhid esasına dayalı müsamaha dinidir şeklinde tarif etmiştir.
- Günümüzde en ufak bir nüans veya fark sanki dinimiz gibi algılanırken, teferruatlarda boğulup aradaki müsamaha ve sevgi kaybolmuştur.
- Birbirimizi Allah için sevmeliyiz, aksi takdirde farklı yönlere doğru dönebiliriz.
- 1:15:26Sevgi İhdas Etme Yolu
- Sevgiyi ihdas etmenin yolu, yaptığımız işleri ve her şeyi Allah rızası için yapmaktır.
- İrfan ehli, farklı dine mensup insanlara saygıyla, sevgiyle ve hoşgörüyle davranırken, bunu menfaat karşılığı değil Allah rızası için yaparlar.
- Birleşme için üst kimlik olarak bir cemaat, meşrep, tarikat veya siyasi parti yerine, Allah rızası için hareket etmek gerekir.
- 1:16:45Şehirleşme ve Birlikte Yaşama
- İnsanların birbirinden farklı olması doğaldır, ancak uygar toplumlarda bu farklılıkların günlük hayat içerisinde bir temaşası vardır.
- Türkiye'de farklılıkların problem olmasının sebebinin din bilgisinin eksikliğinden çok şehirleşmemeye dayalı olduğu düşünülüyor.
- 1990'lara kadar Türkiye'nin şehirli nüfusu %20, kırsal nüfusu %80 iken, şehir ortak yaşama kültürünün alıştırmasının yapıldığı yerdir.
- 1:18:19Şehirleşme Süreci
- Problem bizzat dini bir problem değil, günlük hayat ritüelimizin gelişmediği için ortaya çıkıyor.
- İstanbul'un nüfusu son 10-15 yılda 14-15 milyona çıktı, ancak bu insanların büyük bir kısmı bayramlarda memleketlerine gidiyor.
- Şehirleşme eğitimin de katkısıyla en az 50 yıldan aşağı sürede hallolabilir, her şehirde şehirlilik kültürü aşılamak üzerine dersler konulabilir.
- 1:20:13Programın Sonu
- Programın sonunda Mardin Müftüsü Dursun Ali Coşkun ve Ali Ayçil Şair ile birlikte oldukları belirtiliyor.
- Süleymaniye Camii'ne davetlerin devam ettiği ve Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez'in de bir sabah namazına geleceği duyuruluyor.
- Ramazan ayının zamanın renklerini gündüz olduğu kadar gecenin içinden de getirdiği, gönül kapılarının bereket vaktine açıldığı vurgulanıyor.