Buradasın
"Gülünün Solduğu Akşam" Kitapından Alıntılar ve Cezaevi Röportajları
youtube.com/watch?v=jAzRGT9X-YEYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Erdal Öz tarafından yazılan "Gülünün Solduğu Akşam" adlı kitaptan alınan bir okuma performansı ve bir hukukçu tarafından cezaevi komutanlığına dilekçe hazırlayarak Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan gibi 12 Mart döneminin önemli figürleriyle yapılan röportajları içermektedir.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kitaptan alınan okuma performansı, cezaevi içindeki deneyimler ve Deniz adlı bir mahkumla tanışma hikayesi anlatılırken, ikinci bölümde hukukçu tarafından cezaevi komutanlığından izin alarak yapılan röportajlar ve bu deneyimlerin "Yaralısın" adlı roman yerine belge, anı ve anlatım biçiminde gün ışığına çıkarılması anlatılmaktadır.
- Videoda cezaevi ortamının, mahkumların yaşamlarının ve anlatıcının bu deneyimleri yazma çabasının detaylı bir portresi sunulmaktadır. Ayrıca, röportajların yarım kalması üzerine anlatıcının elindeki notlardan yola çıkarak roman yazma düşüncesi ve bunun yerine belge ve anlatım biçiminde gün ışığına çıkarma kararı da paylaşılmaktadır.
- Cezaevi İçindeki Konuşmalar
- Alıntı, Erda Öz'ün "Gülünün Solduğu Akşam" adlı kitaptan alınmıştır ve seslendirenler arasında Erda Öz, Fahrettin Sadıç, Deniz Gezmiş ve Özgür Ekim bulunmaktadır.
- Konuşmacı, Deniz Gezmiş'in "bugünleri de yazmak gerek" dediğini ve yazarların konu sıkıntısı çektiğini, ancak Deniz'in "yarının gerçek edebiyatı bugünün mahpushanelerinden çıkacak" dediğini aktarmaktadır.
- Cezaevinde "dış bey" denilen, Mamak Cezaevi'nin dış kesiminde, idarenin bitişiğinde, uzaktan Ankara'yı gören ayrı bir koğuş bulunmaktaydı; burada üniversite öğretim görevlileri, gazeteciler ve yazarlar kalıyordu.
- 01:21Yazarlar Hakkında Görüşler
- Konuşmacı, cezaevine giren çok az yazar olduğunu ve Nazım Hikmet'ten sonra en beğendiği şairin Ahmet Arif olduğunu, ancak onun şiirinin daha çok eşkıyanın şiiri olduğunu belirtiyor.
- Bekir Yıldız'ı sever, Yaşar Kemal'in "Bu Diyarıma" kitabının baştanbaşa benzediğini ve öykülerinde röportaj ögesinin ağır bastığını söylüyor.
- Bilge Karasu'yu okumuş ancak beğenmemiş, Ece Ayhan'ı beğenmiyor ama ilginç buluyor, Edip Cansever'i, Turgut Uyar'ı, Cemal Süreyya'yı iyi izlemiş, Adnan Öz, Yalçıner'i, Kemal Özer'i ve Ülkü Tamer'i biliyor.
- 02:34Avluda Konuşma
- Konuşmacı, Deniz Gezmiş ile yalnız kalmak istediğini, çay ocağında konuşmak yerine avluya çıkmak istediğini belirtiyor.
- Avluda, Deniz Gezmiş'in esmer bir akşam koyuluğu içinde yan yana volta attıklarını, Deniz'in dal gibi upuzun, omuzları dar ve yürürken genç bir kavak gibi sallandığını anlatıyor.
- Cezaevinde en çok konuşulan ve merak edilen iki kişi arasında Deniz Gezmiş ve İrfan Uçar bulunuyor; İrfan Uçar, İstanbul'da gördüğü ağır işkenceler karşısında gösterdiği olağanüstü dirençle herkesin dilinde bir direnç anıtı olmuş.
- 03:26Yazma Önerisi
- Deniz Gezmiş, konuşmacıya "sen iyi geliyorsun" diyerek Che Guevara'yı belgelediği öykünün çok iyi olduğunu ve belgeye dayalı iyi şeyler yazabileceğini söylüyor.
- Deniz, konuşmacıya "bizim şu anda tek örgü tanımı sensin" diyerek ondan yazmasını ve onları yazmasını istiyor.
- Konuşmacı, yazmak istediğini ve roman olabileceğini belirtiyor; Deniz ise romanın kuru kuru anlatılmamalı, kalıcı ve unutulmamalı bir şey olmalı olduğunu vurguluyor.
- 04:55Not Alma Zorlukları
- Konuşmacı, avludaki meraklı kalabalığın arasında not almanın zorluğunu, sorularına giremiyor ve dağılıp gittiğini belirtiyor.
- İki kişinin de dikkatlerinin dağıldığını, yalnız kalmalarının kaçınılmaz olduğunu sessizce anlaştıklarını söylüyor.
- Deniz Gezmiş'in koğuşlarının diğer mahkumların koğuşlarından ayrı olduğunu, diğer mahkumların bir koğuştan ötekini rahatça geçebildiğini, ancak onların bir ayrı ıssız adada gibi olduklarını anlatıyor.
- 05:53Deniz Gezmiş'in Koğuşu
- Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının duruşma dönüşünde koğuşlarına girer girmez kıyameti kopardıklarını, koğuşun demir kapısını yumruklayıp tekmelerlerini anlatıyor.
- Cezaevi yönetiminin koğuşlara yerleştirilen dinleme aygıtlarını bulup çiğneyip fırlatarak bağıra çağıra ağızlarına geleni söylediğini belirtiyor.
- Koğuşun uzun bir koridorun bir yanına sıralanmış bir dizi hücreden oluştuğunu, gece yoklamasından sonra her birinin birer ikişer hücrelere kapatıldığını ve sabah olunca kapıların yeniden açıldığını anlatıyor.
- 06:50Savunma Hazırlıkları
- Uzun koridorun sonunda, hücrelerin bittiği yerde iki uzun yemek masasının bulunduğu genişçe bir alan olduğunu, masaların üzerinde savunmalar için gerekli kitaplar ve dosyalar bulunduğunu belirtiyor.
- Savcı iki gün önce iddianameyi okumuş ve hemen hepsinin idamını istemiş, savunma hazırlığı sıkı bir şekilde yapıldığını söylüyor.
- Savunmanın hazırlanışında işbölümü yapıldığını, genel olarak tasarlayan ve geliştirenin Hüseyin İnandi olduğunu, Atilla Keskin'in de ona yardım ettiğini anlatıyor.
- 07:20Deniz Gezmiş'in Hücresi
- Konuşmacı, koğuşlarına ilk girişinde Deniz Gezmiş'in savunma hazırlıklarına pek katılmadığını, bu da onunla uzun süre baş başa kalabilmelerine yaradığını belirtiyor.
- Deniz Gezmiş'in tek başına kaldığı hücresine girdiklerini, yerlerin sigara dipleriyle dolu olduğunu, yatağın bir köşesinde Orhan Kemal'in okumaktan yıpranmış "Bereketli Topraklar Üzerinde" romanının olduğunu anlatıyor.
- Deniz Gezmiş'in yatağını oldukça kirli ve dağınık olduğunu, yatağın dibine oturup sırtını duvara dayadığını, konuşmacının ise demir parmaklıklara dayanıp koridora sırtını dönerek not aldığını belirtiyor.
- 08:14Cezaevi Komutanlığından İzın
- İlk günkü konuşmaları kaçamak yapmışlardı ve ertesi gün koğuşlarına girmeye izin verilmesi için cezaevi komutanlığına dilekçe vermişlerdi.
- Komutanlıktan izin çıkmış, gerekçesi olarak küçük Hermes Baby yazı makineminin klavyesi değişik olduğu ve savunmalarını hazırlamak için hukukçu olan konuşmacının koğuşlara girmesi gerektiği belirtilmişti.
- İzinsiz girmeye gerek kalmadan koğuşlara girebilmek için demir kapı açılmıştı.
- 08:48Deniz ile Konuşmalar
- Deniz anlatmak istediği konuları toparlayamıyordu, anlatmak istemediği konular da vardı çünkü duruşmalara zarar verebileceğini düşünüyordu.
- Konuşmacı, anlatılabilir duruma getirmek için özel çaba harcadığını ve gizli kalması gereken konuları anlatmamasını istediğini belirtti.
- Notların ele geçebileceği düşüncesi hem konuşmacıyı hem de Denizi tedirgin ediyordu.
- 09:34Konuşmaların Sonuçları
- Konuşmacı, On İki Mart döneminin üç genç insanıyla uzun uzun konuşmayı çok isterdi.
- Kısa süreli olsa Deniz Gezmiş ve Yusuf Arslan ile konuşabildi, ancak "dede" olarak bilinen ve hareketin gerçek önderi olarak görülen Hüseyin İnan ile görüşme fırsatı bulamadı.
- Konuşmacı, elindeki notlardan roman yazmayı düşündü ancak yapamadı, bu notları belge ve anı anlatım biçiminde gün ışığına çıkaracağını belirtti.