Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir klinik psikolog tarafından yapılan ADHD (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) konulu bir sunumdur. Konuşmacı, kendi çocukluk döneminde ADHD tanısı almış olduğunu ve şu anda kardeşi de ADHD hastası olduğunu belirtiyor.
- Sunum, ADHD'nin sadece çocukluk çağı hastalığı olmadığını, yetişkinlikte de devam ettiğini vurgulayarak başlıyor ve ardından MOXO testi sonuçlarını analiz ediyor. İçerikte ADHD'nin prevalansı, semptomları, komorbidite durumları, terapi seçenekleri ve tanı yöntemleri ele alınıyor.
- Videoda ayrıca ADHD'li yetişkinlerin yaşadığı organizasyon sorunları, zaman yönetimi zorlukları, öfke kontrolü problemleri ve yakın ilişkilerde yaşanan sorunlar detaylı şekilde anlatılıyor. Hiperaktivitenin işlevselliğe nasıl dönüştürülebileceği ve başarılı örnekler (Michael Fals, Jamie, Jim Carrey) üzerinden bu konunun ele alınıyor.
- 00:02ADHD Tanısı ve Spektrumu
- ADHD tanısı bir spektrum olup, uzun çalışmalar sonucunda yetişkinlikte de devam ettiği gösterilmiş.
- ADHD sadece çocuk psikiyatrisi değil, yetişkin psikiyatrisi, psikologlar ve nörologlar tarafından da ele alınan bir konudur.
- Tanıda tek başına hareket edilmemesi ve bütüncül yaklaşılması gerekmektedir.
- 00:45Sunumun İçeriği ve Kişisel Deneyim
- Sunumda ADHD'lerin terapide olduğu, özellikle yetişkin ADHD'de duygusal problemler ve Moxo profilleri ele alınacaktır.
- Konuşmacı çocukken ADHD tanısı almış ve kardeşi de ADHD'li olup, bu hastalığı yakından tanımaktadır.
- ADHD sadece çocukluk çağı hastalığı gibi görünse de, 2012'den beri yetişkinlerde de devam ettiğine dair kanıtlar bulunmaktadır.
- 02:05Yetişkinlerde ADHD'nin Prevalansı ve Sürekliliği
- Yetişkinlerde ADHD'nin prevelansı 4,545 olarak tahmin edilmekte, düşük gelirli ülkelerde daha düşük, yüksek gelirli ülkelerde daha yüksek bulunmuştur.
- 15 yıllık bir izleme çalışması sonucunda %66 oranında çocukluktaki semptomların bir ya da daha fazlasının yetişkinlikte devam ettiği görülmüştür.
- ADHD'nin üç alt tipi vardır: hiperaktivite baskın, dikkat eksikliği baskın ve dürtüsellik baskın tipler.
- 03:10ADHD ve Depresyon İlişkisi
- ADHD ve depresyon arasında bir ilişki vardır; uzun süreli ADHD sıkıntısı çektikten sonra öğrenilmiş çaresizlik ve depresyon gelişebilir.
- Yetişkinlerde ADHD'li kişilerin çoğu manik-depresif tanısı konulmaktadır, ancak ADHD'nin sürekliliği iki uçlu bozukluktan farklıdır.
- İki uçlu bozukluk tanısı konan çocuk ve ergenlerin %90'ında ADHD, ADHD olanların %10'unda iki uçlu bozukluk tanısı bulunmaktadır.
- 04:38Yetişkin Hiperaktiflerin Yaşadığı Problemler
- Yetişkin hiperaktifler sık sık ara verme ihtiyacı, randevuları unutma, projeleri bitirememe ve plan yapma zorlukları yaşarlar.
- Konsantrasyon güçlüğü, unutkanlıklar sonucu kompozisyon benzeri davranışlar gelişebilir ve bu davranışlar CD ile OKB ile karışabilir.
- Duygusal kendini düzenleme problemleri ön plandadır; çabuk öfkelenme, hızlı hayal kırıklığı yaşama, aşırı tepki ve uzun süreli tartışmalar görülür.
- 05:56Diğer Sorunlar ve Tedavi
- Madde kullanımı, psikolojik uyumsuzluk, adaptasyon problemleri, sık iş değiştirme ve riskli davranışlar ADHD'li kişilerde sık görülür.
- Yakın ilişkilerde problemler yaşanır; eşlerden biri hiperaktif olduğunda aynı zeminde buluşma olasılıkları düşük ve boşanma oranları yüksektir.
- Tedavide organizasyon becerisi, zaman yönetimi, öfke kontrol, bilişsel yeniden çerçeveleme, özgüven, öz kontrol ve ilişki yönetimi gibi alanlar çalışılabilir.
- 08:37Tanı Testleri
- ADHD tanısında kalem-kağıt testleri kullanılmaktadır, en geçerli testlerden biri Ender Yutah Derecelenme Ölçeği'dir.
- Ender Yutah Derecelendirme Ölçeği DSM kriterlerine göre hazırlanmış olup, depresyon ve iki uçlu bozukluk eş tanısı olan kişilerde yanlış sonuçlar verebilir.
- Dünya Sağlık Örgütü'nün 2005'te öne sürdüğü ve 2009'da Türkçe formunun oluşturulduğu ASRS (Kendini Değerlendirme Ölçeği) de kullanılmaktadır.
- 10:55Üstün Zekalı Bir Erkek Vakası
- 24 yaşındaki erkek, okula devam edememe, sorumluluklarını sıraya sokamama, agresyon, gece uykusuzlukları ve kurallara uymama gibi sorunlar yaşamaktadır.
- Bu kişi çocuklukta üstün zekalı tanısı almış ve şu anda müzikle uğraşarak başarılı bir müzisyen olmuştur.
- Moxo testi sonucunda hiperaktivite ve dürtüsellik en üst sınırda çıkmış, dikkat ve timing ise standart performans göstermiştir.
- 11:45Uyaranlar ve Performans
- Üstün zekalı çocuk, işitsel uyaranlar ve karışık uyaranlar (combo uyaranlar) geldiği zaman mükemmel performans göstermektedir.
- Müzikle uğraşırken arka plan sesleriyle birlikte çalışabilmekte ve bu onun en rahat olduğu alanıdır.
- Timing (zamanlama) konusunda da iyi performans göstermektedir, çünkü yaptığı iş tamamen aynı anda sesi alıp verme ve ses uyaranlarıyla zamanlama üzerinde çalışmaktadır.
- 13:1419 Yaşındaki Kadın Vakası
- 19 yaşındaki kadın, uygunsuz sözler söyleyebilme, sosyal ortamlardan uzak durma, çalışmasına orantısız başarı ve dikkat hataları gibi sorunlar yaşamaktadır.
- Anksiyete testleri de uygulanmakta ve komorbitte yüksek oranda olduğu için ne ile uğraşılacağı belirlenmektedir.
- Moxo testi sonucunda dikkat bozukluğu minör seviyede, dürtüsellik ise majör seviyede çıkmıştır.
- 14:33Sosyal Ortam Sorunları
- Kadın, arkadaş grubunda sessiz konuşmaları gerektiğinde rahatsız olup kendini toparlayamamaktadır.
- Görsel ve işitsel uyaranlar minör seviyede olduğu için sosyal ortamlara girmeyi istememekte ve kendinden korkmaktadır.
- Bu durum terapide dürtüselliğinin ön planda olduğu ve kişinin bastırmaya çalıştığı bir durum olarak ortaya çıkmıştır.
- 15:00Çocuk Vakaları
- 11 yaşındaki çocuk, okula uyumsuzluk, ders ödevlerini yapmama ve zaman yönetimi sorunları yaşamaktadır.
- Çocuk sürekli hareket halinde olup, konuşurken sürekli beden hareketleri yapmaktadır.
- Moxo testi sonucunda hiperaktivite, dürtü haliyle zamanlaması sıkıntısı ve uyaranlara doğru dikkat dağılması görülmektedir.
- 17:07Testin Önemi ve Uygulamaları
- Testin güzel yanı dikkatin nerede toplandığı ve aktivitenin nerede oluştuğu, nerede dağıldığı ve nerede toplandığıdır.
- Yetişkinlerle çalışırken davranışla uğraşılacağı için, çocuk camın yanında nasıl oturmayacaksa o ilişkinin de yapmayacağı şeyler vardır.
- Hiperaktivite işlevselliğe çevrilebilir ve bu da ekibin çalışmasıyla olur, hayat kalitesini arttırmak için tanımlama yapma amacımız kişileri etiketleyip bir kenara koymak değil, daha sonrasını planlayabilmektir.
- 18:37Başarılı Örnekler
- Michael Fals, Jamie ve Jim Carrey gibi kişiler hiperaktivite tanısıyla başarılı olmuşlardır.
- Jim Carrey'in siyasal yeteneğinin iyi olduğunu fark etmesi ve bu konuda herkesin ona güzel tepkiler vermesi sonucunda bu tarafa yönelmesi ilgi çekicidir.
- Moxo testi, neye dikkat edileceği, neyi düzenleneceği ve neyi planlanacağı konusunda imkan sağladığı için yararlı bir araçtır.