Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Medicana Bursa Hastanesi'nin "Olay Sağlık" programında, hematoloji uzmanı Dr. Ömer Önder Savaş ile yaşlılarda anemi konusu ele alınmaktadır. Dr. Savaş, Marmara Üniversitesi mezunu olup Ankara'da iç hastalıkları ve yan dal uzmanlığını tamamlamış, Çorum'da mecburi hizmet yapmış ve daha sonra üniversite öğretim üyeliği yapmış bir uzmandır.
- Program, aneminin tanımı, yaşlılarda aneminin nedenleri, belirtileri ve önemi üzerine odaklanmaktadır. Özellikle 65 yaş üstü grupta anemi oranının %20'ye, 80 yaş üstü hastalarda ise %150'ye kadar çıkabildiği belirtilmektedir. Aneminin altta yatan ciddi hastalıkları (mide kanseri, kalın bağırsak tümörü, kan kanseri) işaret edebileceği ve erken teşhisin önemi vurgulanmaktadır.
- Programda ayrıca hiperinflamatuar anemi, demir eksikliği ve B12 eksikliği tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri, tedavi yöntemleri ve yaşlı hastalarda aneminin yaşam kalitesini nasıl etkilediği gibi konular da ele alınmaktadır. Türkiye'deki anemi görülme sıklığının sosyo-ekonomik ve demografik faktörlerle ilgili olduğu, göç alan bir ülke olması ve etnik yapının çeşitlenmesinin anemi görülme sıklığını artırdığı da açıklanmaktadır.
- 00:01Program Tanıtımı ve Konuk Tanıtımı
- Medicana Burs Hastanesi Olay Sağlık Programı, kolay sağlık programını sunmaktadır.
- Programda hematoloji uzmanı Dr. Ömer Önder Savaş, yaşlılarda anemi konusunu ele alacaktır.
- Dr. Ömer Önder Savaş, Marmara Üniversitesi mezunu olup iç hastalıkları uzmanlığı ve yan dal uzmanlığını Ankara'da tamamlamıştır.
- 01:35Anemi Tanımı ve Yaşlılık Kriterleri
- Anemi, hemoglobin konsantrasyonunun yaş ve cinsiyete göre normal sınıra göre belli bir değerin altında olmasıdır.
- Dünya Sağlık Örgütü'ne göre erkeklerde 13 gram/desilise, kadınlarda 12 gram/desilise altında olması anemi olarak kabul edilir.
- Dünya Sağlık Örgütü'ne göre yaşlı demek için 65 yaş sınırı koymuş, ancak geriatçı merkezlere başvuru için genellikle 70-75 yaş üstü kabul edilmektedir.
- 03:48Anemi Eşik Değerleri ve Nedenleri
- Pratikte anemi eşik değerleri genellikle erkeklerde 13,5-14 gram/desilise, kadınlarda 12,5-13 gram/desilise olarak kabul edilmektedir.
- Yaşlılıktan anemi nedenleri üç gruba ayrılır: üçte biri besinsel beslenme bozukluğuna bağlı (demir eksikliği, B12 folik asit eksikliği), üçte biri kronik hastalıklara bağlı, üçte biri ise inflamatuar anemiler.
- Kronik hastalıklar arasında böbrek yetmezliği, kanser, romatolojik hastalıklar ve otoimmün hastalıklar bulunmaktadır.
- 06:50Anemi Oranları ve Önemi
- 65 yaş üstü grupta anemi oranı %20'ye varan, 80 yaşın üstüne çıktıkça %150'yi bulabilmektedir.
- Hastanede yatan hastalarda anemi oranı %50, bakımevinde yaşayan hastalarda ise çok daha yüksektir.
- Anemi bir hastalık değil, bir bulgu olarak değerlendirilmelidir ve altta yatan hastalığın netleşmesi gerekir, özellikle yaşlı hastalarda kanser gibi kronik hastalıkların görülme riski arttığı için erken tanı önemlidir.
- 08:57Aneminin Önemi ve Erken Teşhis
- Anemi hem bulgur hem de altı yatan hastalık olabilir, örneğin mide kanseri gibi ciddi bir hastalığı işaret edebilir.
- Yaşlı hastalık grubunda halsizlik, günlük işleri yapamama, nefes almada zorluk gibi şikayetler yaşla bağlı olarak düşünülebilir, ancak bu şikayetlerde rutin tahlillerin yapılması gerekir.
- Erken teşhis, tedavi edilebilir hastalıkları yakalamak için önemlidir, ancak demir eksikliği gibi durumlarda depoların boşalması için zaman geçmesi nedeniyle altta yatan hastalık ilerlemeye devam edebilir.
- 11:16Anemi Risk Faktörleri
- Anemi risk faktörleri arasında beslenme bozukluğu olan bakım hastaları, yeterince beslenemeyenler, hastanede uzun süre yatan hastalar, mide-bağırsak operasyonu olmuş hastalar, kronik alkolizm hastaları ve bakımevi huzurevi hastaları bulunur.
- Bu hastalarda tedaviye başlarken mutlaka 65 yaş her bayan veya erkek için endoskopi ve kolonoskopi planlanmalıdır.
- Dışkıda gizli kan değerlendirmesi yapılması önemlidir, ancak negatif sonuç alındığında ileri tetkik gerekebilir.
- 12:38Kan Kanserleri ve Anemi
- Kan kanseri grupları arasında akut lösemi gibi hızlı gelişen hastalıklar ve daha yavaş belirti veren hastalıklar bulunur.
- Anemi tek başına tanı koymak için yeterli değildir, kemik ağrısı ve böbrek fonksiyon bozukluğu gibi eşlik eden belirtilerle birlikte değerlendirilmelidir.
- Anemi belli bir yaş grubu üstünde altta yatan hastalığı işaret etmesi açısından önemlidir.
- 14:07Anemi Tedavisi ve İlaçlar
- B12 deposu normal şartlarda yaklaşık beş sene gider, bu nedenle emilim bozukluğu olmayan hastalarda tedavi durdurulabilir.
- Ciddi eksiklik durumunda nörolojik semptomlar (halsizlik, unutkanlık, bilinç bulanıklığı) olabilir ve bunların sadece besinle takviyesi mümkün değildir.
- Anemi tedavisinde kullanılan ilaçlar kilo aldırmaz, ancak iştahı artırır ve bu tedavinin yerinde olduğunu gösterir.
- 16:13Aneminin Yaşam Kalitesini Etkisi
- Anemi, yaşam kalitesini ciddi biçimde azaltan bir durumdur ve hasta yemek yemesinden tuvalete gitmesine, bardak tutup su içmesinden telefonda konuşmasına kadar tüm günlük aktiviteleri etkiler.
- Yaşlı hastalarda en büyük risklerden biri osteoporoz nedeniyle düşme riskidir ve anemi bu riski artırır.
- Anemi, morbid mortalite oranlarının artması ve hastanede yatış oranlarının yükselmesine neden olur, bu da hastanın sosyal hayatını ciddi şekilde etkiler.
- 17:43Aneminin Kronik Hastalıklara Etkisi
- Kronik hastalıklar olan hastalarda (kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği) anemi, hastanede yatış süresini ve sağkalım oranlarını ciddi şekilde etkileyebilir.
- Demir yerine koyma tedavisi, ciddi patoloji olmadığı durumlarda kısa süreli ve düşük maliyetli bir tedavi olup, hastanın günlük yaşamını ve yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır.
- Anemi, düşme ve kırık gibi durumların beraberinde getirdiği yüksek maliyetleri ve uzun iyileşme sürecini önler.
- 20:31Aneminin Belirtileri ve Gelişimi
- Aneminin gelişme süreci önemlidir; hızlı gelişen anemi hızlı belirti verirken, yavaş gelişen anemi vücutun uyum sağlama mekanizmaları nedeniyle şikayet anlama sürecini uzatabilir.
- Genç bayanlarda anemi, uzun ve fazla miktarda menstrüel kanama (80 cc'yi geçen ve 7 günü geçen periyotlar) ile ilişkilidir.
- Anemi ilerledikçe çarpıntı, halsizlik, ciltte solukluk, hızlı nefes alma gibi belirtiler ortaya çıkabilir ve ileri evrede toprak yeme, buz yeme gibi aşerme davranışları görülebilir.
- 25:14Aneminin Nedenleri
- Aneminin yaklaşık %30'u besin yetersizliği veya yetersiz besleme nedeniyle oluşur.
- Aneminin yaklaşık %30'u kronik hastalıklara bağlıdır.
- Hiperenflamatuar durum, kemik iliğinde öncelikli olmak üzere bağırsaklarda ve karaciğerde de görülen, kemik iliğindeki total etkiyle ortaya çıkan bir durumdur ve en sık görülen hiperenflamatuar durumlar arasında böbrek yetmezliği bulunmaktadır.
- 26:00Kronik Böbrek Yetmezliği ve Anemi
- Kronik böbrek yetmezliğinde böbreklerin eritropoin hormon salgılama miktarı ve kemik iliğinin bu hormona karşı cevabı yaşla birlikte düşmektedir.
- Yaşlı hastalarda yaşlı eritrosit hücrelerinin kandan temizlenmesi ve demirin dolaşıma katılması mekanizması sekteye uğramaktadır.
- Kronik hastalıklarda kullanılan emilen demirin tekrar dolaşıma katılıp kemik iliğinde kullanıma sunulması konusunda ciddi aksaklıklar yaşanmaktadır.
- 27:39Hiperinflamatuar Anemi ve Risk Faktörleri
- Hiperinflamatuar anemi içinde onlarca hastalığı barındıran bir grup vardır ve bu hastaların tahlil ve tetkik isteyip altta yatan hastalık tespit edilmelidir.
- Genetik faktör kan kanserlerinde önemli olsa da şeker hastalığında olduğu kadar belirgin değildir.
- Kan kanserlerinde aile öyküsü olmaması, kanser öyküsü olmayan bir insanın da riski taşıyabileceği belirtilmektedir.
- 30:01Çevresel Faktörler ve Kan Kanseri
- Kan kanseri için meslek ve kullanılan kimyasal maddeler genetikten daha ön plana geçebilir.
- Ayakkabı boyacılığı, tekstil işçiliği, kuaförler gibi kimyasal boyalarda kullanılan organik çözücüler kan kanseri riskini artırabilir.
- Kan kanseri grubunda çevresel faktörler genetikten daha ön plana geçse de genetik önemli bir faktördür.
- 31:04Hastaların Takibi ve Tanı Süreci
- Hastaların gelip gitme durumu, ulaşım sorunları ve maddi olanaksızlıklar tanı sürecini geciktirebilir.
- Bazı hastalarda tetkik ve tahlillerin daha fazla yapılması gerekebilir, örneğin kemik iliği kanseri tanısını koymaya yönelik görüntüleme veya biyopsi.
- Tanı konduktan sonra tedavi ve tedavi sonrası takip süreci için hasta mükerre gelip gitmesi gerekebilir.
- 32:50Tedavi Seçenekleri
- Beslenme yetersizliği nedeniyle oluşan anemilerde demir, B12 ve folik asit eksikliği yerine konularak tedavi edilir.
- Tedavi sonrası depoları doldurmak için tedavi süresi uzatılabilir.
- Oral tedavi tolere edemeyen hastalarda, çoklu ilaç kullanan hastalarda veya emilim bozukluğu olan hastalarda paranteal (damardan) tedavi uygulanır.
- 35:28Yaşlılıkta Anemi Sıklığı
- Anemi sıklığı yüksek olup, özellikle yaşlı hasta grubunda daha fazla görülüyor.
- Avrupa ve Kuzey Amerika'da yapılan çalışmalarda anemi oranları %17-20 civarında, 65 yaş üstü grupta ise %80'i görünce %150-140'a ulaşıyor.
- Türkiye'de yapılan lokal çalışmalar daha düşük çaplı olsa da, özellikle yatan hasta gruplarında ve bakımı hastalığı %80 oranında görülüyor.
- 36:02Anemi Görülme Sıklığının Artma Nedenleri
- Anemi bulgularının saptanma sıklığı artıyor, bu da hastaların sağlık merkezine ulaşma kolaylığının artmasıyla ilgili.
- Temel tahlillerin çoğu merkeze yayılmasıyla anemi görülme sayısı artıyor.
- Türkiye'deki durum hem sosyo-ekonomik boyut hem de demografik yapı nedeniyle daha yüksek, çünkü Türkiye göç alan bir ülke ve etnik yapının zenginleşmesi anemi görülme sıklığını arttırıyor.
- 37:32Anemi Hastalığına Yönelik Mesaj
- Özellikle 65 yaş üstü hastalarda halsizlik ve günlük işleri yapamama gibi şikayetler normal olarak düşünülmemeli.
- En ufak şikayetlerin en yakın sağlık merkezine başvurulması, ciddi hastalıkların erken tanı, tedavisi ve takibi açısından önemlidir.
- Yaşla her şeyi bağlamamak, rutin kontrolün önemi ve en ufak şikayetlerin önemsenip araştırılması gerekir.