Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Uğur TV'de yayınlanan "Sağlık Raporu" programında sunucu Ayşenur Assman, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Ege Üniversitesi Aile Planlaması Infertilite Araştırma ve Uygulama Merkezi Koordinatörü Profesör Dr. Erol Tamergen ile bir röportaj gerçekleştiriyor.
- Program, tüp bebek tedavisinin tarihsel gelişiminden başlayarak, Türkiye'deki ilk tüp bebeği doğumu, modern tüp bebek teknolojileri, pre-implantasyon genetik tanı teknikleri, yumurta dondurma ve dijital hastane kavramı gibi konuları ele alıyor. Ayrıca, yaşla ilgili gebe kalma şanslarının azalması, tekrarlayan başarısızlıkların gebe kalma başarısını artırması ve sperm seçme teknikleri gibi infertilite ile ilgili önemli bilgiler de paylaşılıyor.
- Programda ayrıca iyi bir tüp bebek merkezinin teknolojik donanım ve çalışanlarının bilimsel bilgiye sahip olması gerektiği vurgulanırken, Türkiye'deki yasal düzenlemeler, kimlerin yumurta dondurabileceği ve mikroçip uygulamasının sperm kalitesini artırmak için nasıl kullanıldığı gibi konular da detaylı olarak açıklanıyor.
- 00:24Tüp Bebeği Programı ve Konuk Tanıtımı
- Ayşenur Assman, Uğur TV'de Sağlık Raporu programında tüp bebeği konusunu ele alıyor.
- Programın konuğu, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Ege Üniversitesi Aile Planlaması Infertilite Araştırma ve Uygulama Merkezi Koordinatörü Profesör Dr. Erol Tamergen.
- Programda tüp bebeğin tarihsel gelişimi, sağlık ve ticari boyutu, başarılı tüp bebek tedavisi için gerekli özellikler konuşulacak.
- 01:51Türkiye'de İlk Tüp Bebeği
- Ege Üniversitesi'nde Türkiye'de ilk tüp bebek tedavisi başarıyla gerçekleşmiş ve ilk tüp bebeği dünyaya gelmiştir.
- Ege Üniversitesi'nde infertilite bölümü 1958-60'lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamış ve tüp bebek tekniği 1978'de dünyada ilk kez uygulanmıştır.
- Profesör Dr. Erol Tamergen, öğrenciliğinde Christian Al Üniversitesi'nde endoskopik cerrahi ve infertilite konusunda eğitim almış, Türkiye'ye döndükten sonra laboratuvar kurmuş ve farelerle deneyler yapmıştır.
- 04:28İlk Tüp Bebeği Uygulaması
- Sağlık Bakanlığı 1987'de bir yönetmelik çıkarmış, 1988 Mayıs ayında ruhsat alınmış ve Haziran ayında tedavilere başlanmıştır.
- İlk uygulamaya 10-15 vaka dahil edilmiş, bunlardan 7 tanesi başarılı olmuş ve ilk tüp bebeği 18 Nisan 1989'da dünyaya gelmiştir.
- İlk tüp bebeği, Londra'da tüp bebek tedavisi geçirmiş ancak başarılı olamayan bir hanımefendi tarafından alınmıştır.
- 06:28Tüp Bebeği Teknolojisi ve Gebelik Oranları
- Eskiden tüp bebekte genellikle 200-300 çoklu gebelikler olurken, teknoloji ilerledikçe tek gebelik yapma şansı artmıştır.
- Tek embriyo yerleştirildiğinde gebelik oranı yaklaşık %40'lar seviyesindedir, iki embriyo yerleştirildiğinde ise %55-60'lara kadar çıkabilir.
- Çoğul gebelik riski %20 civarındadır ve tıbbi olarak bir batında çok sayıda çocuk doğurmak mümkün olsa da komplikasyonları çok yüksektir.
- 09:32Gebelik Şansı ve Yaş Faktörü
- Kariyer planı yapan kadınlar gebeliği ileri yaşlara atıyorlar ancak üreme yeteneklerinin var olup olmadığı konusunda bilgi sahibi değiller.
- Geç evlenen çiftler panik halinde tedavi olmaya çalışıyorlar.
- Programda gebelik şansını arttıran ve düşüren faktörler açıklanacaktır.
- 10:06Evlenme Yaşı ve Üreme Potansiyeli
- Türkiye'de evlenme yaşı giderek ilerlemekte, okuyan ve iş hayatında bulunan kadınların sayısı arttıkça kariyer planları ve yaşam koşulları zorlaşmaktadır.
- Kanada'da yapılan bir çalışmaya göre, ileri yaşta gebe kalma şanslarının düşük olabileceğini bilen kadınlar tüp bebek gibi tekniklerle gebe kalabileceklerini düşünmektedir.
- 22-28 yaş arası bir hanım için üreme için en ideal çağ olup, 30'lu yaşları bulup 35'i geçtikten sonra gebe kalma potansiyeli azalmaya başlar, 37-38 yaşın üzerinde eğri dik inmeye başlar.
- 12:02Yaşın Üreme Üzerindeki Etkileri
- Kadının yaşı ilerledikçe yumurtalıklardaki yumurta sayısı ve yumurta keselerinin sayısı azalmaya başlar, tükenir.
- Çevresel faktörlere maruziyet ve kromozomal problemler yumurtaların kalitesini olumsuz etkiler.
- 37-38 yaşın üzerinde elde edilen yumurtaların yaklaşık %50'si problemli, 40 yaşın üzerinde %60'ları, 44 yaşın üzerinde ise %80'leri problemli olmaktadır.
- 13:11Tüp Bebek Tedavisi ve Embriyo Seçimi
- Tüp bebek tedavisi, embriyonun yerleşebilmesi ve gebelik oluşturabilmesi için çeşitli kriterlerle embriyo seçimi yapar.
- Embriyoların fiziksel durumu, bölünme sürati, metabolik durumu ve kromozom içeriği takip edilir.
- Down sendromu gibi yaşamda bağdaşan anomaliler olabilirken, bazı anomaliler yaşamla bağdaşmaz ve gebelik sırasında veya doğumdan sonra kaybedilir.
- 14:39Pre-Implantasyon Genetik Tanı
- Pre-implantasyon genetik tanı teknikleri ile embriyo rahim içerisine yerleştirilmeden genetik analizleri yapılabilir.
- Günümüzde 46 kromozomun incelendiği tahliller yapılabilmekte, embriyonun 3. gününde biyopsi alınarak veya lastofa v günü profektoderm plasenta meydana getirecek hücrelerden örnek alınarak analiz yapılabilir.
- Avrupa ve Amerika üreme cemiyetleri, sıradan hastalara konvansiyonel olarak genetik analizin gebelik başarısını düşürdüğünü belirtmektedir.
- 16:28Dijital Hastane ve Sağlık Teknolojisi
- Türkiye'de hastaneler dijitale dönüyor ve Sağlık Bakanlığı'nın başlattığı Healthcare Information and Management System Societ projesi sürüyor.
- Dijital hastaneler, yüksek dayanıklılık, antibakteriyel dış kaplama, hastabaşı terminali, hemşire çağrı sistemi ve 3D yazıcı ile protez oluşturma gibi teknolojileri kullanmaktadır.
- Dijital hastaneler, bilgiye her yerden erişim, doğru hasta-ilaç eşleşmesi, bakım hizmetlerinin kalitesinin arttırılması ve medikal hataların azaltılması sağlamaktadır.
- 18:32Tüp Bebek Tedavisinde Teknolojinin Rolü
- Tüp bebek tedavilerinin başarılı olmasının temel nedenlerinden biri sağlık teknolojisinin yoğun bir şekilde artmasıdır.
- Teknolojik bir tüp bebek merkezi, hekimi teknoloji takip eden, okuyan, yazan ve çizen bir merkez olmalıdır.
- Embriyoloji laboratuvarında çalışanların ve kullandıkları aletlerin, embriyoların yetiştiği sıvıların yüksek kalitede olması gerekmektedir.
- 20:47Tüp Bebek Merkezleri ve Teknolojik Gelişmeler
- Yurt dışında, özellikle Amerika'da yapılan tüp bebek testleri standart sorular ve cevaplar içerir, bu sayede sonuçlar mukayese edilebilir.
- İyi bir tüp bebek merkezi için günün teknolojisine uygun alet edevat, çalışanların dünyayı takip edebilme yeteneği ve bilimsel yaklaşımlar önemlidir.
- Son dört-beş sene içindeki yeniliklerden daha hızlı bir sıçrama önümüzdeki iki sene içerisinde olacak; ilaç kullanımları, yumurtlatma tedavileri ve laboratuvar malzemeleri ile ilgili gelişmeler bekleniyor.
- 22:18Embriyo Seçimi ve Teknoloji
- Tam otomatik bir sistem geliştirilecek; yumurtanın elde edilmesinden mikroenjeksiyon ve embriyonun seçimi dahil tüm işlemler bir software tarafından yapılacak.
- Bu sistem, sübjektif bulguları ortadan kaldırarak merkezler arası başarı farklarını daraltabilir ve daha objektif kriterlerle embriyolar seçilebilir.
- Tıpta insan faktörü ve el becerisi hala etkindir; kılavuzlar yazılabilir ancak embriyoyu iyi transfer edemeyen bir doktor, yüksek teknolojiye rağmen başarısız olabilir.
- 23:46Yumurta Dondurma
- Kanser tedavisi gören veya kemoterapi, radyoterapi gibi ışın tedavisi görecek kişiler, tedavilerden önce eşey hücrelerini beş senelik süreli dondurabilirler.
- Menopoz hikayesi olan, erken menopoza girmiş ailelerde veya yumurtalık rezervinde bozulma tespit edilen kişiler, resmi bir hastaneden rapor alarak kendi yumurtalarını dondurabilirler.
- Sosyal dondurma (geç evlenmeyi düşünen kişilerin yumurtalarını dondurması) şu anda yasal değildir, ancak bu uygulamanın açılması gerekiyor.
- 27:19Mikroçip Uygulaması
- Mikroçip uygulaması, Harvard Üniversitesi'nde bir Türk doktoru tarafından geliştirilmiş, İzmir'de üretilen ve yaygın kullanılan bir sistemdir.
- Bu uygulamanın amacı, sperm hücrelerinin DNA bütünlüğünü iyi olan bir spermin elde edilmesidir; DNA hasarına bağlı olarak embriyoda ve gebeliklerde sorunlar çıkabilir.
- Mikroçip uygulaması, tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında, sperm sayısı ve şekli bozukluğu olan spermlerde kullanılabilir; spermler ince kanallardan geçirilerek daha sağlıklı spermler elde edilir.
- 28:43Tekrarlayan Başarısızlıkların Etkisi
- Tekrarlayan başarısızlıklar gebe kalma başarısını yüzde otuzlar seviyesinde artırmaktadır.
- Bu yöntem herkese uygulanmalı değil, çünkü ayrı bir masraf gerektirmektedir.
- Sperm seçme teknikleri daha komplike ve mikroskobik seviyede olmasına rağmen, bu yöntem daha basit ve hasta üzerinde yapılan bir uygulamadır.
- 29:48Yumurta Kalitesi ve Yaş Faktörü
- Yumurta kalitesinin düşmesi ve erken evlenmenin teşvik edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
- Erkeklerde sperm sayısı da yirmi senelik aralıklarla giderek düşmektedir.
- Yaş faktörü erkeklerde o kadar etkili olmadığı için, çevresel faktörler, yediğimiz içtiğimiz şeyler ve katkı maddeli yiyecekler yumurta kalitesini etkilemektedir.
- 30:45Teknoloji ve Yaşam Kalitesi
- Teknoloji insanlara kolaylık sağlarken, atık maddeler ve toksik maddeler vücudumuza ciddi zarar vermektedir.
- Gebelik planlarını ötelemek hem psikolojik hem maddi olarak zorlamaktadır.
- Konuşmacı, Türkiye'de ilk tüp bebeğin doğmasına yardımcı olan projede yer alan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Öğretim Üyesi Profesör Dr. Erol Tam Ergen'dir.