Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Her Şeyin Başı Sağlık" adlı sağlık programında, kadın hastalıkları, doğum ve tüp bebek uzmanı Dr. Turgut Aydın ile yapılan bir röportaj sunulmaktadır. Programda ayrıca hamile bir sunucu da yer almaktadır.
- Video, anne baba olmak isteyen bireylerin yapması gereken kontroller, tüp bebek teknolojisinin gelişimi, uygulama koşulları ve avantajları hakkında kapsamlı bilgiler içermektedir. Program, tüp bebek tedavisinin kimlere uygulanabileceği, yaş sınırları, embriyo transferi, yumurta uyarıcı hormon tedavisi ve yeni teknolojilerin eski yöntemlere göre avantajları gibi konuları ele almaktadır.
- Videoda ayrıca embriyo ve sperm dondurma teknolojisi, CRISPR gibi yeni genetik teknolojilerin embriyo üzerindeki etkileri, cinsiyet belirleme konusu, tedavi sonrası kanama durumları ve yumurtalık rezervi değerlendirmesi gibi konular da tartışılmaktadır. Tüp bebek tedavisinin yaklaşık 7 milyon çocuğun doğmasına katkıda bulunduğu ve genetik hastalıkların tespiti ve tedavisi, kemik iliği nakli için uygun kardeş seçimi, kanser tedavisinde sperm ve yumurta dondurma gibi uygulamaları da anlatılmaktadır.
- 00:34Anne Baba Adayı Olmak İsteyenler İçin Kontroller
- Programda kadın hastalıkları, doğum ve tüp bebek uzmanı Dr. Turgut Aydın, anne baba adayı olmak isteyenlerle ilgili önemli bilgiler paylaşacak.
- Anne baba adayı olmak isteyenlerin büyük kısmı hiçbir şey yaptırmadan çocuk sahibi olabiliyor, ancak belirli bir süre geçtikten sonra çocuk sahibi olamayan çiftler için kontroller önemlidir.
- Özellikle 30-35 yaşın üzerindeki kadınlar ve kronik hastalıklar olan kişiler (böbrek yetmezliği, kollajen doku hastalıkları) daha önceden muayene olmalarında fayda vardır.
- 04:20Tüp Bebek Nedir?
- Tüp bebek, anne adayının ve kocasının spermiyle normal yolla döllenemiyorsa (sperm eksikliği, tüplerde tıkanıklık, yumurtlama problemi) uygulanan bir yöntemdir.
- Bu yöntemde sperm ve yumurtalar özel bir yöntemle geliştirilip toplanıp, dış ortamda birleştirilip inkübatörlerde bekletilir ve sağlıklı embriyo anne rahmine transfer edilir.
- Tüp bebek, yolunda gitmeyen durumlara dışarıdan hafif müdahale ile aynı anne baba adayının sperm ve yumurtasını kullanarak yapılan bir işlemdir.
- 05:41Embriyo Transferi Süreci
- Embriyo transferi, tüp bebek sürecinin bir parçasıdır ve normalde bir kadın her ay bir yumurta üretir, çift yumurta ikizi nadir olur.
- İlk tüp bebek 1978 yılında tek yumurta alınarak dışarıya kocasının sperm ile döllenip rahim içine verilerek elde edilmiştir.
- Tüp bebek sürecinde, yumurta uyarıcı hormonlar dışarıdan verilerek maksimum yumurta elde edilir, yumurtalar olgunlaştıktan sonra toplanır ve spermle birleştirilerek inkübatörlere konulur.
- 08:43Tüp Bebek Sürecinin Süresi ve Yeni Teknolojiler
- Embriyo transferi bir dakikalık bir işlemdir, ancak tüp bebek süreci tedavinin başından itibaren ortalama 14-15 gündür, bazı hastalarda 17-18 gün sürebilir.
- Eskiden tedaviler daha uzun sürüyordu, hastalar bazen bir ay, iki ay tedavi gördüklerini söylüyorlardı.
- Yeni jenerasyon tedavi yöntemleriyle hastalar daha az riske sokularak tüp bebek işlemleri daha hızlı ve pratik bir şekilde yapılabilmektedir.
- 09:49Tüp Bebek Teknolojisinin Gelişimi
- Son 50-60 yılda tüp bebek teknolojisi çok ileri bir seviyeye ulaşmış olup, yaklaşık 7 milyon çocuk bu yöntemle dünyaya gelmiştir.
- Tüp bebek yöntemi, spermi sıfır olan, tüpleri kapalı olan veya imkansız gebe kalacak kişiler için bir mucize olmuştur.
- İlk tüp bebek yöntemi 1970'lerde İngiliz bilim adamı Edwards tarafından geliştirilmiş, 2010 yılında Nobel Tıp Ödülü'nü almıştır.
- 11:00Tüp Bebek Teknolojisinin Tıpta Olan Etkileri
- Embriyoyu dış ortamda dölleyerek elde ederek embriyo üzerine incelemeler yapmaya başlanmıştır.
- Embriyonun genetiğini inceleyerek kalıtsal hastalıkları olan embriyoları seçip sağlıklı embriyo transferi yapılabilir.
- Kemik iliği nakli yapılacak uygun kardeş tüp bebek yöntemiyle seçilebilir.
- 11:57Embriyo Dondurma ve Çözme Teknolojisi
- Tüp bebek tedavisine paralel olarak embriyo dondurma ve çözme teknolojisi gelişmiştir.
- Kanser hastalığına yakalanmış erkeklerin spermleri dondurularak tedavi sonrası çocuk sahibi olmaları sağlanabilir.
- Kadınlarda yumurtalık kanserinde veya ilaç kullanımı nedeniyle yumurtaların dondurulması, hastalıktan iyileştikten sonra çocuk sahibi olmalarını sağlar.
- 12:57Tüp Bebek Tedavisindeki Gerçekler
- Tüp bebek tedavisinde hastaların kafalarında ciddi kırışıklıklar oluşmaktadır.
- Talasemi majör gibi genetik hastalıklara sahip bir çocuğun hem kemik iliği verecek hem de hasta olmayacak çocuğu tüp bebek yöntemiyle yaptırılabilir.
- On embriyodan en fazla iki tanesi bu şansa sahiptir, diğer embriyolar ya hasta ya da kemik iliği veremeyecek olabilir.
- 14:21Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Faktörleri
- Tüp bebek tedavisinde mucizeler değil, kanıta ve bilime dayalı sonuçlar elde edilmektedir.
- İyi bir laboratuvar sahibi olmak, kalite standartlarını tutturabilmek ve hastaları organize edebilmek başarıyı artırır.
- Genetik biyopsiyi alırken embriyoya zarar vermeden yapabilmek ve dondurma çözme işleminde kaliteli embriyo çıkartabilmek mucizevi şeylerdir.
- 15:05Tüp Bebek Tedavisinde Ekip Çalışması
- Tüp bebek tedavisinde sadece uzman doktorla değil, laboratuvar, embriyo saklama alanları ve hastane dahil tüm ekip çalışması önemlidir.
- Embriyologlar, hastaların gebe kaldığında atletler gibi yarış kazanmak için çalışırlar ve her başarı onları mutlu eder.
- Ekip halinde çalışmak, her gün hastaların durumunu takip etmek ve laboratuvar kaynaklı sorunları çözmek önemlidir.
- 17:00Tüp Bebek Tedavisinde Genetik Seçimler
- Tüp bebek tedavisinde mükemmel bebekler yaratılmadığı, her insanın bebeğinin en güzelidir.
- Tüp bebek tedavisinde teknoloji kullanılarak hasta olmayan embriyolar seçilir, ancak normal bir çocuk nasıl olacaksa ona yardımcı olunur.
- Şu an sadece sağlıklı embriyolar transfer edilirken, gelecekte genetik hastalıkları olan embriyolara müdahale edilebilir mi sorusu gündeme gelmektedir.
- 19:13Tüp Bebek Tedavisinin Avantajları ve Sorunları
- Tüp bebek tedavisinde erken doğum riski, özellikle fazla yumurtası olan hastalarda daha yüksektir ve bu risk dondurup donmuş embriyo transferi veya sağlıklı embriyo seçimi ile önlenebilir.
- Tüp bebek tedavisinde yapısal kromozom bozuklukları (Down sendromu, trizomi 13, 18 gibi) engellenebilir, ancak kısıtlı sayıda hücrelerle uğraşıldığı için yanılma payı hala vardır.
- Son zamanlarda beşinci gün biyopsileri yaparak embriyo hakkında daha iyi bilgiler elde edilmeye başlanmış, bu da ekstra gebelik esnasında test yapılması önerilmesini azaltmıştır.
- 21:04Genetik Teknolojiler ve Tüp Bebek
- Tüp bebek tedavisi olmadan da Nifty ve Harmonik gibi teknolojilerle anne kanında fetal DNA'ya bakarak neredeyse yüzde yüz çocukta yapısal veya sayısal anomallik olup olmadığı tespit edilebilir.
- CRISPR adı verilen makaslama yöntemi ile embriyolarda defektif bölümler özel bir genetik taşıyıcı ile koparılarak sağlıklı bir şekilde tekrar birleştirilebilir.
- Bu teknolojiler hayvan deneylerinde başarılı sonuçlar vermiş, pigment eksikliği olan farelerin pigmentli halde doğurulması gibi başarılar elde edilmiştir.
- 23:28Tüp Bebek Tedavisinin Uygulanma Koşulları
- Tüp bebek tedavisi, çocuğu taşıma kapasitesi olan her anne adayına yapılabilir ve 20'li yaşlarda başlayıp 30-40'lı yaşlara kadar iyi sonuçlar verir.
- Tüp bebek için kadının uterus, yumurtalık ve yumurta olması, kocasının sperm olması gerekir.
- Sağlık Bakanlığı SGK ödemelerini 40 yaşından sonra yapmaz çünkü bu yaşın üzerinde gebelik oranları çok azalır, 45 yaşın üzerinde gebelik çok nadir olur.
- 25:14Tüp Bebek Tedavisine Başlama Zamanı
- Tüp bebek tedavisine başlama kararı, infertilitenin sebeplerine göre verilir; erkekte ciddi sperm arası sperm varsa veya sperm yoksa hemen başlanabilir.
- Kadında tüpler tıkalıysa veya iki-üç defa aşılama yapılmış ancak gebe kalamamışsa tüp bebek yöntemi kullanılmalıdır.
- Dört-beş yıllık evliliğe rağmen birçok yöntem denenmiş ve çocuk sahibi olmamışsa tüp bebek yapılmalıdır.
- 27:33Tüp Bebek ve Aşılama Arasındaki Farklar
- Aşılama, spermın vajina yerine rahim içine verilerek yumurtayı döllemesi için yapılan bir yöntemdir, tüp bebekle tamamen farklıdır.
- Tüp bebekte sperm ve yumurta mikroenjeksiyon yöntemiyle doğrudan birleştirilirken, aşılama tamamen doğal yolla gerçekleşir.
- Tüp bebek gebelik oranları aşılama gebelik oranlarından çok daha yüksektir, ancak vajinis muslukta cinsel ilişkiye giremeyen çiftlerde aşılama daha yüksek gebe kalma şansı sağlayabilir.
- 28:33Tüp Bebek Tedavisinin Zamanlaması
- Tüp bebek tedavisi 12 ay boyunca yapılabilir, genellikle adetliyken tedaviye başlanır.
- Yumurtlama olmayan hastalarda, yumurtlama olmadığını teyit edebilirsek herhangi 10-20 günde tedaviye başlanabilir.
- Çikolata kist gibi durumlarda adetten önce hazırlık iğneleri yapılarak tüp bebek tedavisine başlanabilir.
- 29:09Başarısız Tüp Bebek Tedavisi Nedenleri
- Tüp bebek tedavisinde gebelik oranları yüzde 20-30 civarında olup, daha yüksek oranlara ulaşamamaktadır.
- Embriyonun rahimde canlı devam edip etmeyeceğinin garantisi verilememekte ve transfer esnasında anormallikler gebelik sonuçlarını olumsuz etkileyebilir.
- Embriyonun rahimde nasıl tutunduğunu ve devam ettiğini sadece teorik olarak veya otopsiler üzerinde görebiliyoruz.
- 30:35Embriyo Transferi Sonrası Anne Adayı İçin Tavsiyeler
- Embriyo transferi sonrası anne adayı için yatak istirahatı konusunda katı kurallar uygulanmamalıdır.
- Hastanın gezip dolaşması ve günlük işlerini devam ettirmesi gebelik oranlarını daha da yükseltebilir.
- Tüp bebek sürecinde transferden sonraki süreç hastalar için ızdırap kaynağı olabilir, bu nedenle günlük aktivitelerin devam etmesi kafa rahatlığı sağlayabilir.
- 32:58Cinsiyet Belirleme ve Tüp Bebek Sonuçları
- Tüp bebek tedavisinde cinsiyet belirleme talepleri yasal değildir ve genellikle yapılmaz.
- Özel hastalık durumlarında embriyo DNA'sına bakılarak sağlıklı embriyolar seçilebilir.
- Tüp bebek yöntemiyle doğan bebeklerin %56'sı kız, %44'ü erkek olmaktadır.
- 34:37Tüp Bebek Yönteminin Avantajları ve Dezavantajları
- Tüp bebek yöntemi, embriyo üzerinde genetik inceleme yapma imkanı sunar ve tekrarlayan düşükleri engelleyebilir.
- Malin hastalıklara yakalanmış hastalarda embriyo dondurup daha sonra transfer edilebilir.
- Normal yolla gebe kalacak bir çifte tüp bebek yönteminin daha avantajlı olduğu söylenemez.
- 35:51Tüp Bebek Tedavisi Sonrası Kanama ve Progesteron Desteği
- Tüp bebek tedavisinde kanama normal olabilir, ancak uterusta ciddi bir sakatlık yoksa gebelik devam edecektir.
- Tüp bebekte hormonal anormallikler nedeniyle erken doğum ve düşük oranı daha yüksek olabilir.
- Progesteron hormonu desteği düşükleri önleyebilir, ancak kullanım süresi ve yöntemleri tartışmalı olabilir.
- 38:07Yumurtalık Rezervi Değerlendirmesi
- Yumurtalık rezervi, yumurtalıkta bulunan yumurta hücresi sayısını ve hastanın menopoza girmeyecek olasılığını değerlendiren bir yöntemdir.
- Eskiden kan tahlilleri değerlendirilirken, son zamanlarda vajinal ultrasonla antral folikül sayısı ve antib hormon tahlili kullanılmaktadır.
- En iyi yumurta rezervini değerlendirme yöntemi, uzman bir hekimin vajinal ultrasonla yumurtalıkları değerlendirmesidir.
- 39:37Sperm ve Yumurta Dondurma Tekniği
- Hormon testleri ve sperm-yumurta dondurma yöntemi bulunmaktadır.
- Dondurma teknikinde hücreler düşük sıcaklıklarda metabolizmasını durdurur, bu da kış uykusuna yatan canlıların metabolizmasının yavaşlaması gibi bir mekanizmadır.
- Embriyo ve sperm gibi küçük canlılar dondurularak metabolizmaları durdurulabilir ve çözdüklerinde yine o yaştan yaşamaya devam ederler.
- 40:44Dondurulmuş Embriyoların Başarısı
- Son zamanlarda dondurulmuş embriyolar taze embriyo kadar başarılı sonuçlar vermektedir.
- Transfer yapılamayan durumlarda embriyo dondurulabilir ve bazen dondurma transferleri taze transferlerden daha başarılı sonuçlar alabilmektedir.
- Vaat dokusu da dondurulmaya başlanmıştır.
- 41:28Dondurma Teknolojisinin Uygulamaları
- Kanada'da bir çocuk buz kırılıp suyun içine düşmüş, 45 dakika sonra çıkarılmış ve vücut ısıtılarak hayata dönmüştür.
- Dondurma teknolojisi sayesinde metabolizma durup hücrelerin korunması sağlanır ve protein yapıları bozulmadığı için canlı bir şekilde geri dönebilirler.
- Terminal dönem hastaların vücutlarını dondurup, tedavi mümkün olursa çözüp tedavi edilmesi için klinikler bulunmaktadır.
- 43:07Dondurma Teknolojisinin Geleceği
- Köpeklerde yapılan deneylerde, dondurulup 5 yıl sonra uyandırılan köpeklerin aynı yetileri, eğitimleri, zekası ve hafızasıyla ayıldığını kanıtlayan çalışmalar bulunmaktadır.
- Tüp bebek yöntemiyle dondurulan embriyoların 2-3 yıl sonra çözülerek tekrar anne rahmine verilmesi, ikiz çocuk elde etmek için kullanılmaktadır.
- Tek yumurta ikizi için de embriyo ikiye bölünerek 2 yıl sonra dünyaya getirilebilir.