Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlığınız Değerli" adlı bir sağlık programında, Memorial Kayseri Tüp Bebeği Merkezi'nden operatör Dr. Nurettin Türktekin ile yapılan kapsamlı bir röportaj sunulmaktadır.
- Program, tüp bebeği tedavisinin ne zaman başvurulması gerektiği, tedavi yöntemleri, laboratuvar teknikleri ve başarılı olma şansını artıran gelişmeler hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Erkek ve kadın kısırlığının nedenleri, farklı yaş gruplarındaki gebe kalma oranları, genetik testler ve cinsiyet seçimi gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca, tüp bebeği tedavisinin kanser riski, yumurta toplama işlemi ve tüp bebeği merkezlerinin denetimi hakkında bilgiler verilmektedir.
- Programda ayrıca 35 yaş üstü hastalarda Down sendromu riski, azosperm durumu, varikosel tedavisi, miyomlar, tüpler ve polikistik over gibi kadın sağlığı sorunları da incelenmektedir. Tüp bebeği tedavisinin sadece çocuk sahibi olamayanlar için değil, sağlıklı çocuk sahibi olmak isteyenler için de kullanılabileceği ve genetik bazlı tekniklerle sağlıklı çocuk sahibi olma imkanı sunulduğu vurgulanmaktadır.
- 00:45Tüp Bebeğe Başvuru Zamanı
- Program, tüp bebekte başarıyı artıran yeni gelişmelere odaklanacak.
- Tüp bebeğe başvurulması için en uygun zaman, çiftler evlenip bir yıl içinde çocuk sahibi olamadıklarında.
- Azospermi (sperm azlığı) veya tüplerin kapalı olduğu durumlarda, bir yıl bekleme şartı olmadan direkt tüp bebek tedavisine başlanabilir.
- 02:32Tüp Bebek Yöntemi ve Uygulama Alanları
- Tüp bebek yöntemi, sağlık bakanlığı tarafından uygun görülen şartları sağlayan müstakil veya hastane içindeki merkezlerde uygulanmaktadır.
- Tüp bebeği sadece çocuklar olmayanların başvurabildiği bir yöntem değil, aynı zamanda sağlıklı çocuk sahibi olmak isteyenler için de kullanılabilmektedir.
- Kalıtsal hastalık taşıyan, tekrarlayan düşerlik yaşayan veya sakat çocuk doğuran çiftler için genetik bazlı tekniklerle sağlıklı çocuğa kavuşulabilmektedir.
- 04:35Başvuru Sebepleri ve Yaş Etkisi
- Başvuran hastaların yaklaşık %55'i erkek faktörü, %40'ı bayan faktörü, %15'i ise hiçbir sebep tespit edilemeyen durumları içermektedir.
- Tüp bebekteki başarı şansı yaşla doğrudan ilgilidir, bu nedenle beş-on yıl beklemeden önce başvurmak daha avantajlıdır.
- Erkeklerin bazen "başkasının spermi" olabileceği yanlış algısı nedeniyle tedaviye karşı olabilecekleri belirtilmektedir.
- 06:32Başarısız Tedavilerde Yeni Uygulamalar
- Başarısız tüp bebek tedavisi geçirmiş çiftler için 22 farklı yöntem bulunmaktadır, ancak her yöntem her hastaya uygun değildir.
- Yeni yöntemlerin ispatlanmamış olduğu ve hasta kendi başına karar veremeyeceği vurgulanmaktadır.
- Merkezi değiştirmeden yöntem değiştirerek başarı sağlanabilir, ancak her tedavi bir mucize olarak algılanmamalıdır.
- 09:03Embriyo İzleme Yöntemleri
- Eski yöntemde embriyo, döllenme sonrası 16-18 saat arasında açılıp gözlemlenir, ertesi gün sabah tekrar incelenir ve bu süreç 3-5 defa tekrarlanır.
- Son yöntemde embriyo, özel kamera sistemleriyle 24 saatte 2,5 dakikalık aralıklarla fotoğraf çekilmek suretiyle 72 saat içinde 3000-5000 poz alınıyor.
- Bu yöntemle embriyonun her anını video halinde izleyebilir, geçmişini değerlendirebilir ve daha doğru bir embriyo seçimi yapabiliriz.
- 12:07Transfer Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Transfer sonrası hastaların çok tedirgin olmaları gereksizdir, gebelik süreci doğal bir olaydır ve tüp bebek bu süreçten çok farklı değildir.
- Hastalar bir saat dinlendikten sonra yürüyerek eve gidebilir, otobüs binebilir, uçağa binip tatile gidebilir.
- Kabız kalmamak, ishal olmamak ve soğuk şeyler tüketmemek gibi basit dikkat edilmesi gerekenler vardır.
- 16:05İlaçlı ve İlaçsız Tedavi Yöntemleri
- İleri yaş ve az yumurtası olan hastalara yüksek doz ilaç verilmesi, vücutta olumsuz etkiler yaratabilir.
- Yüksek doz ilaçların kromozom kırıklıkları yaparak bebeğin düşmesine ve olmamasına neden olabileceği anlaşıldı.
- İleri yaş ve düşük yumurtalık rezervi olan hastalarda ilaçsız veya çok daha düşük dozlarda ilaçlarla tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.
- 17:34Azoosperm Hastaları
- Azoosperm, spermi canlı sperm bulunamaması durumudur ve iki ana nedeni vardır: sperm kanallarının doğuştan olmaması veya sperm üretiminin olmaması.
- Çocukken ateşli hastalık geçiren, radyoterapi alan veya yumurtalığı darbe yemiş hastalarda sperm üretemez hale gelebilir.
- Bu durumda tedavi başarı oranı %20-25'e kadar düşer ve bu hastalar en zorlandığımız hasta grubudur.
- 18:40Erkek Kısırlığı ve Tüp Bebek Tedavisi
- Erkek kısırlığında tedavi öncesi en az iki ay yükleme tedavisi yapılıyor, erkeğin üretimi artırmak için zorlanıyor.
- Sigara, beslenme, çamaşır giyimi, sıcakta kalmak ve uyku düzeni konusunda uyarılar veriliyor.
- Hormonal ve vitamin tedavisi yapılarak sperm üretimi artırılıyor ve sonra tüp bebek tedavisi uygulanıyor.
- 19:13Tüp Bebek Tedavisinin Sınırları
- Tüp bebek ameliyatı üçten fazla yapılmıyor, aksi takdirde yumurtalık hasarı oluşuyor ve erkeklik hormonu düşüyor.
- Asla çocuk sahibi olamayacak diye bir şey yok, sperm yakalandığında tüp bebek şansı var.
- Sadece bir sperm kaliteliyse hamile kalma olasılığı yüksek, iki sperm bulup ikiz olan hastalar da var.
- 20:37Varikosel ve Kısırlık
- Varikosel, yumurtalık içindeki damarların genişlemesidir ve radyatör gibi ısı transferi yapar.
- Yumurtalık vücut ısısından daha düşük sıcaklıkta (34-33,5°C) bulunur, ısısı 37,5°C'ye çıkarsa spermler ölmeye başlar.
- Yumurtalık karın içinde kalırsa (kriptorkizm), 2 yaşından önce ameliyat yapılmazsa kısır çocuk olabilir ve kansere dönüşme riski olabilir.
- 22:45Varikosel Tedavisi ve Tüp Bebek
- Varikoselde sperm sayısı yeterli ancak hareket bozukluğu varsa ameliyat fayda görebilir.
- Yüz erkekten otuz-beşinde varikosel var, ancak bunların sadece bir kısmı çocuk sahibi olamıyor.
- Varikosel ameliyatından sonra 3-6 ay beklenir, hala çocuk sahibi olunamıyorsa başka tedavi yöntemleri denenir.
- 23:51Kadın Kısırlığı ve Tedavi Süreleri
- Kadın kısırlığında miyom, tüp kapalılığı, polip gibi fizyolojik sorunlar olabilir.
- Miyom veya polip operasyonundan sonra minimum iki ay beklenir, hormonal tedaviden sonra direkt tüp bebek tedavisi yapılabilir.
- Yalnızca yumurtlama bozukluğu varsa 1-2 yıl normal tedaviler denenir, ameliyat sonrası 2-3 ay beklenir.
- 25:26Yaş ve Doğurganlık
- Erkeklerdeki sorunlar genellikle daha kolay çözülebilir, bayanlarda ise çözüm daha zordur.
- Fizyolojik olarak ideal doğum yaşı 24, ancak günümüzde 30-33 yaş arası kabul ediliyor.
- 25-30 yaş arası evlenenlerin ilk birkaç ay içinde doktora görüşmeleri faydalı olabilir.
- 26:37Yumurtalık Dondurma
- Türkiye'de yumurtalık dondurma yasal müsaade yok, sadece kanser tedavisine girecek bayanlar için yapılabilir.
- Erkeklerde ise herhangi bir yaşta sperm dondurulabilir.
- 35 yaşından sonra evlenenler için yumurtalık dondurma olursa, daha sonra yeni bir eşle çocuk sahibi olma şansı artar.
- 28:26Otuzbeş Yaşın Vücut Üzerindeki Etkileri
- Otuzbeş yaş, vücudun olgunluğa erdiği ve inişe geçtiği bir yaş olarak tanımlanmaktadır.
- Bu yaşta kemik erimesi başlar, saçlar beyazlar ve dökülür, cilt karışır ve adetler bozulur.
- Kadınlar için otuzbeş yaş, erkeklerden farklı olarak, genetik ve kalıtsal faktörlerle düzenlenmiş bir mirasa sahip olmaları anlamına gelir.
- 29:00Kadın ve Erkeklerin Yumurtalık ve Sperm Özellikleri
- Kadınlar doğarken beş aylıkken anne rahminde yumurtalar oluşur ve yenisi yapılmaz, bu nedenle otuzbeş yaşındaki bayanın yumurtası da otuzbeş yaşındadır.
- Erkeklerde ise yetmişiki günde bir sperm yenilenir, ancak kadınlar bu şansı yoktur.
- Kadınlar her adetinde bin'e yakın yumurtayı harcarlar ve bu sayı sabit üzerine koyamazlar, bu nedenle otuzbeş yaşına geldiklerinde sıkıntılı olurlar.
- 30:55Yumurta Toplama İşlemi
- Yumurta toplama işlemi ağrılı bir süreçtir ve hastanın konforu için sedasyon uygulanır.
- İşlem on ile onbeş dakika sürer ve sonrasında hastalar bir saat içinde taburcu olup evine yürüyerek gidebilirler.
- 32:28Tüp Bebek Tedavisinde İlaç Kullanımı ve Kanser Riski
- Tüp bebek tedavisinde kullanılan hormonlar vücutta beyin tarafından üretilen hormonlardır ve sadece kısa bir süre içinde daha yüksek dozda verilir.
- İlaçların kanser riski oluşturduğu konusunda herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.
- Gebe kalmak ve emzirmek gibi faktörler meme kanserinin kurucudur, bu nedenle tüp bebek tedavisinde kanser riski artmamaktadır.
- 34:03Tüp Bebek Tedavisinin Etkileri
- Tüp bebek tedavisinde erken doğum riski olduğu söylenir, ancak bu risk tüp bebek tedavisinden kaynaklanmaz.
- Tüp bebek tedavisine başvuran çiftlerin genellikle sperm bozukluğu, şişmanlık, yumurtlama bozukluğu, şeker hastalığı veya polikistik over hastalığı gibi sorunları vardır.
- Azospermi hastalarında genetik hastalık taşıma riski toplumdan onyedi kat fazladır, bu nedenle tüp bebek hastalarında risk artışı gözlemlenir.
- 35:23Erken Menopoz ve Tüp Bebek
- Erken menopoz teşhisi konulanlar için tüp bebek şansı vardır, ancak bu şans yumurta bulabilme durumuna bağlıdır.
- Erken menopoz bir süreçtir ve üç-beş-yedi yıl sürer, bu nedenle vakit daralması anlamına gelir.
- Erken menopoz, yumurtanın kalitesini anlatan bir terim değildir ve sayısal bir yazlık olarak değerlendirilmelidir.
- 37:48Gebe Kalma Oranı Yaşla İlişkisi
- Gebe kalma oranı karı-koca çift olarak değerlendirilmeli, ancak sadece bayan açısından 24-35 yaş arası üçte bir fark vardır.
- 24 yaşındaki bayanın aylık gebe kalma oranı %18-20'dir, 35 yaşında %5-6, 40 yaşında ise %1'in altındadır.
- Tüp bebek işlemi sırasında da bayanın kendi yumurtası kullanılır, ancak farklı bir yumurta gelmez; sadece şansı artırmak için iki-üç yumurta konulur.
- 39:07Doğurganlık Testleri
- HSG (histerosalpingografi) ve histeroskopi farklı testlerdir, her ikisinin de avantajları vardır.
- HSG testinde radyasyon kullanılarak yağlı bir madde enjekte edilir ve tüplerin açık olup olmadığı belirlenir.
- Histeroskopi tüpleri göremese de rahimdeki miyom veya polip gibi sorunları tespit edebilir ve hemen müdahale edilebilir.
- 41:02Tüp Bebek Uygulaması İçin Şartlar
- 35 yaş üstünde tüp bebek yapılacak hastalarda Down sendromu riski %1'e kadar çıkabilmektedir.
- Anne veya baba adayının iki taşımakta olduğu kalıtsal bir hastalığı varsa, %50 veya %5 ihtimalle çocuk bu hastalıklara sahip olabilir.
- Sakat doğurmuş, özürlü çocuk doğurmuş ve biyopsi otopsi ile tanınmış hastalıklar, anne-baba taranması durumunda genetik test önerilebilir.
- 42:50Genetik Testler ve Cinsiyet Seçimi
- Cinsiyet seçimi sadece bazı hastalıkların erkek veya kız çocuklarında ölüme neden olduğu özel durumlarda yasal olarak yapılabilir.
- Cinsiyet seçimi için özel bir belge gereklidir ve bu işlem tüp bebek maliyetini 2-3 kat artıracaktır.
- Dünyada bazı toplumlarda erkek çocuk istenmesi durumunda cinsiyet seçimi yasak olmasına rağmen, dünya dengesini değiştirebilir.
- 44:51Tüp Bebek Merkezleri ve Denetim
- Tüp bebek merkezleri nüfusa göre planlanmaktadır ve yeni merkezlerin açılması için belli bir nüfus sınırı vardır.
- Merkezler hem kalite hem güvenlik açısından sıkı denetlenmektedir.
- Hastaların yumurtaları 5 yıl boyunca saklanabilir, bu süre sonunda gerekçe olmadan imha edilir veya 5 yıl daha uzatılabilir.
- 46:20Başarı Oranları ve Kısırlık
- Başarı oranı %35'in altına düştüğünde bakanlık merkezi 3 ay kapatır, tekrar açıldıktan sonra yeniden düşerse merkez iptal edilir.
- Tüp bebek başarı oranı %55-60 civarında olup, %100 gibi yüksek oranlar gerçekçi değildir.
- Kısırlığın yaygınlaşmasının endüstriyel tarım, hormonlu gıdalar ve erken yaşta renkli olma gibi faktörlerle ilgili olduğu düşünülmektedir.