Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ev Hali" adlı programda sunucu Tuğba Kılıç, psikolog Gülşah Akçay Çivri ve diğer uzmanlar televizyon bağımlılığı ve televizyonun insan hayatındaki etkileri hakkında bilgi vermektedir.
- Program, televizyon bağımlılığının ne olduğunu, neden oluştuğunu ve insanlara nasıl etki ettiğini ele almaktadır. Özellikle çocukların gelişimine etkileri, televizyonun aile hayatındaki rolü ve medya okuryazarlığı kavramı detaylı şekilde incelenmektedir. Program boyunca uzmanlar, televizyonun fizyolojik ve kültürel etkileri, çocuklarda dikkat eksikliği ve şiddet eğilimi yaratması gibi konuları tartışmakta ve ebeveynlere yönelik pratik öneriler sunmaktadır.
- Programın sonunda, televizyon kullanımını kontrol etmek için altı temel öneri sunulmaktadır: televizyonun sadece bir odada olması, kanal listesi oluşturma, zaman sınırlaması, ebeveynlerin ortak olma, kendilerini kontrol etme ve elektriksiz günler yapma. Ayrıca, izleyicilerden gelen sorulara cevap verilmekte ve televizyon bağımlılığının psikolojik açıklamaları paylaşılmaktadır.
- 00:22Televizyon Bağımlılığı Programı
- Ev Hali programı televizyon bağımlılığını konu alıyor.
- Programda televizyon bağımlılığı, nedenleri, aile hayatındaki etkileri ve çocukların televizyonla ilişkisi ele alınacak.
- Programda psikolog ve aile danışmanı Tuğba Kılıç, Çankaya vaizesi Gülay Bilgin ve psikolog Gülşah Akçay Çivri konuk olarak yer alıyor.
- 01:46Televizyon Bağımlılığının Tanımı
- Televizyon bağımlılığı son yıllarda artan bir bağımlılık çeşidi olup, özellikle çocuklar arasında yaygınlaşmakta.
- Televizyon bağımlılığı, maddenin bağımlılığına benzer şekilde, kişinin televizyon izlemek için zaman harcaması ve bırakmak istese bile yapamaması şeklinde tanımlanıyor.
- Televizyon bağımlılığı, kişinin izlediği zaman huzursuzluk hissetmesi ve izlemeyi bırakmak istememesiyle karakterize ediliyor.
- 04:26Televizyonun Beyneki Etkileri
- Televizyon, insanların doğuştan gelen "yönelme tepkisi"ni kullanarak dikkatleri çekiyor.
- Televizyon izlerken beyinde prefrontal korteks (muhakeme merkezi) aktivitesi artarken, kaslardaki kan akışı zayıflıyor ve kalp atış oranı düşüyor.
- Televizyon seyrederken kişi rahatlamış hissediyor, ancak televizyon kapandıktan sonra yorgunluk, iritabilite ve huzursuzluk hissi yaşanıyor.
- 08:31Televizyon Bağımlılığının Kaynağı
- Televizyon, ufak sesler bile duyulduğunda insanların (özellikle çocukların) ekranın başına koşmasını sağlıyor.
- Dört-sekiz haftalık bebeklerde bile yönelme tepkisi gözlemleniyor, bu da tepkinin çok güçlü olduğunu gösteriyor.
- Televizyon bağımlılığı, varoluşsal bir refleksi aleyhimize çevirmektedir.
- 10:09İnsanın Ömrü ve Televizyon Bağımlılığı
- İnsanın ömrü en değerli sermaye olduğu ve Allah'ın insanı boşu boşuna yaratmadığı vurgulanıyor.
- Televizyon ve teknoloji aletleri insanların zamanlarını, hayallerini ve hayatlarını çalan, bağımlılığa sebep olan bir vasıta haline geldi.
- Günde üç saat televizyon seyreden kişi yetmişbeş yıllık bir ömürde toplam dokuz yıl televizyon seyretmiş oluyor.
- 11:18Müminin Özellikleri ve Boş İşler
- Müminun suresinde Allah müminlerin şişlerden ve gereksiz sözlerden uzak durmalarını istiyor.
- Boş ve gereksiz işlerle uğraşmak, kişinin hem zamanını hem ömrünü çalar ve onu güzel davranışlardan uzaklaştırır.
- Televizyonun aile hayatı üzerinde olumsuz etkisi, eşlerin ilişkilerinden çocuk eğitimine kadar her alanda görülebiliyor.
- 12:30Televizyonun Aile Hayatı Üzerindeki Etkileri
- Televizyon kontrol edilemez hale geldiğinde, insanların programlarını ve hayatlarını dizilere göre ayarlamaları başlıyor.
- Misafirlerle sohbet etmek yerine televizyon izlemek ve popüler dizileri izlemek için hiçbir yere gitmeyen kişiler var.
- Aile içerisindeki nitelikli beraberliğin ve çocuk eğitimindeki kıymetli zaman dilimlerinin öneminden bahsediliyor.
- 13:40Hz. Muhammed'in Örneği ve Televizyon Kullanımı
- Hz. Muhammed'in bir sahabesi, yeğeninin boş iş yapmasını engellemiş ve attığı taşın neye sebep olabileceğini sorgulamış.
- Yapılan işin neye sebep olduğunu sorgulamamız gerekiyor.
- Müslümanların televizyonda bilinçli ve seçici bir izleyici olmak vazifesi olarak görülüyor.
- 14:58Televizyonun Ruh Dünyasına Etkisi
- Televizyon izlemek farkına varır varmaz ruh dünyasını kirletebiliyor.
- Günahlardan arınmak için ibadetler yaparken, televizyon izlemek ruh dünyasında kırılmalara sebep olabilir.
- Televizyon, kültür sömürüsü araçlarından biri olup, evimizdeki en büyük silahı biz kabul ediyoruz.
- 16:34Televizyonun Eğitim Üzerindeki Etkileri
- Günümüzdeki televizyon programları eskidenkiyle çok farklı, özellikle yarışma programları dedikoduya ve mahrem mevzulara dönüşmüş.
- Reyting arttıkça programlar daha da köpürüyor ve talep daha fazla oluyor.
- Televizyonun belirli zaman dilimlerinden fazla seyredilmesi zararlıdır.
- 17:31Çocuklar ve Televizyon
- Eksi iki yaştan önce hiç, beynin plastisitesinin yoğun olduğu dönemde televizyon izlemek beyin gelişimine zarar veriyor.
- Bu dönemde beyin yüzde yetmişbeş'inin oluştuğu ve saniyede otuzbin kayıt yapan bir organ.
- Çocuklar televizyon izlerken, sesli görüntüyü, efekti ve yetişkinlerin fark etmediği her şeyi algılayıp tarayabiliyorlar.
- 18:31Televizyonun Fiziksel ve Psikolojik Etkileri
- Yetişkinler için televizyon izlemesi asla iki saatin üstüne çıkmamalı.
- Karanlıkta televizyon seyretildiğinde ışığa duyarlı olarak tetiklenen epilepsi olabilir.
- İzlenen şeyler bilinçaltı ile bağlantılı kayıtlar oluşturur ve özellikle çocuklar programlara özdeşim kurabilir.
- 19:44Televizyonun Fizyolojik Etkileri
- Televizyonun en belirgin etkilerinden biri dikkat aralığının daralmasıdır, bu da özellikle ilkokul öğrencilerinde dikkat eksikliği bozukluğuna yol açmaktadır.
- Televizyondaki renkli ve sürekli değişen materyaller, beyindeki algıyı sabit tutmayı zorlaştırır ve çocuklarda kıpır kıpır olma hali ve şiddet eğilimi gibi davranışsal sorunlara neden olur.
- Televizyon, kontrol mekanizmasında azalma ve muhakemede sığlaşma gibi ciddi sorunları beraberinde getirir.
- 21:02Televizyonun Kullanımı ve Zararları
- Televizyon masum bir ekran değil, irade ve bilinçli yönetilmeyen bir silah gibidir, bu nedenle bıçak gibi dikkatli kullanılmalıdır.
- Medya okuryazarlığı, neyi seçeceğini bilmek ve televizyonun karşısındaki nesne olmak yerine özne olmayı sürdürmek anlamına gelir.
- Televizyon izleyicileri nesneleşmiş tüketiciler olarak zihinlerini ve ruhlarını toksinlere açar, reklamların arkasında muğlak bir şekilde olumlu duyguyla markaları bilinç dışında eşleştirmektedir.
- 23:32Televizyonun Kültürel Etkileri
- Televizyon, kültürel anlamda çok etkisi olan bir iletişim aracıdır; izleyiciler dünyanın öbür tarafındaki insanların hayatları hakkında bilgi sahibi olabilirler.
- Özellikle yetişme çağındaki gençlik ve çocukluk döneminde, televizyonun etkisi çok yoğun olabilir ve farklı kültürlerdeki hayatlar özenti haline gelebilir.
- Çocuklar, ailelerin izlediği programlardan öğrenilmiş davranışlar edinir ve bu davranışlar çocukluk döneminde kayıtların en fazla olduğu dönemde bilinçaltılarına yerleşir.
- 25:26Televizyon ve Aile Dinamikleri
- Çocuklar, en çok şikayet ettikleri konulardan biri annelerinin televizyon izlemesidir; bu durum yemek hazırlama ve çocukların konuşmalarını dinleme gibi sorunlara yol açabilir.
- Anne ve babanın televizyon izlemesi, çocuklarına ders çalışmasını söyleyerek uygulamadığını gösterir ve bu durum çocuğun vicdanına sığmaz.
- Çocuklar, yaşlarına hitap edilmeyen görüntüler, cümleler ve kelimeleri bile kaydeder ve bu bilgiler bilinçaltılarına yerleşir, bu nedenle çocuklara uygun programları seçmek önemlidir.
- 28:16Televizyonun Çocuklara Etkisi
- Çocuklar popüler yabancı Türkçe şarkıları ezbere biliyor, çünkü hangi malzemeyi verirseniz onu alıyorlar.
- John Murray adlı araştırmacı, televizyonda şiddet içerikli görüntülerin ergenlerde sağ beyin ve limbik sistem aktivitesini artırdığını göstermiştir.
- Şiddetli görüntüler beyinde travma sonrası uzun dönemli hafızaya kaydedildiği yerde aktive oluyor ve çocukların gelecekte tecrübe edeceği olayları etkileyecek konuma yerleştiriliyor.
- 29:45Televizyonun Çocuklara Olan Ciddi Etkileri
- Çocuklar dört yaşına kadar üç boyutlu ve iki boyutlu kavramları ayırt edemiyor, bu nedenle televizyonda gördüklerini gerçekmiş gibi algılarlar.
- Brezilya'da yedi yaşındaki bir kız çocuğu, kaybolan bir kız çocuğuyla ilgili haberleri izledikten sonra saçlarının dökülmesiyle ilgili psikologa başvurmuştur.
- Televizyonun, haber programlarının ve şiddet içerikli programların özellikle duygusal hassasiyeti olan çocuklarda tahmin edilmedik etkilere sebep olabileceği gösterilmiştir.
- 32:01İzleyicinin Soruları
- İzleyici, evindeki televizyonu maneviyatlarını olumsuz etkilediği için kaldırdığını ve evde televizyonun olmamasının doğru bir karar olup olmadığını sormuştur.
- İzleyici ayrıca, her dönem bir diziyi izlemek istediğini ve bunun bağımlılık olup olmadığını merak etmiştir.
- İzleyici, televizyonu izlediğinde kendini iyi hissettiğini ve izlemediğinde boşluk hissettiğini belirtmiştir.
- 35:34Televizyon Kullanımına Yönelik Tavırlar
- Televizyonsuz evlerin bir tercih olduğu, bilinçli bir tutum ve duruş olduğu belirtilmiştir.
- Televizyonu yönetmekle uğraşmak yerine ona karşı bir tutum geliştirmek de olumlu bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.
- Televizyonsuz bir hayatı tercih eden kişilerin, bu şekildeki hayatı daha kolay kendileri için buldukları zaman bunu yapmalarının haklı olduğu vurgulanmıştır.
- 36:43Televizyon Bağımlılığı ve Çözüm Önerileri
- Bir diziyi mutlaka izlemek isteyen kişilerin, o dizide kendilerinin duygularına karşılık gelen unsurların olduğunu düşünmektedir.
- Kontrolümüzü kaybetmemize sebep olan şeylerin bilinçaltıyla bağlantılı olduğu ve bilinçaltını yenebilecek tek şeyin bilinç olduğu belirtilmiştir.
- Farkındalığı artırmak, hangi duygularımıza karşılık geldiğini anlamak ve iç sorgulama yapmak, televizyon bağımlılığını aşmak için önemli bir çözüm olarak önerilmiştir.
- 38:29Televizyon Kullanımında Aile Kararı ve Kontrol
- Televizyon kullanımında ailenin birlikte karar vermesi çok önemlidir, özellikle çocuklar olduğu durumlarda.
- Evden televizyonu çıkarmak bir çözüm olabilir, ancak kontrollü şekilde kullanabilme yeteneği daha değerlidir.
- Bilinçlenmek ve farkındalık, televizyonun ruh dünyasına ve beynimize oluşturduğu hasarları anladığımızda ondan uzaklaşmaya başlarız.
- 40:41Televizyonun Çocuklara Etkisi
- Televizyonlar günümüzde "bedava dadı" olarak tanımlanabilir, özellikle yaramaz ve kıpır kıpır olan çocukları durdurmak için kullanılır.
- Yemek yemeyen çocukları televizyonun karşısına oturtmak, çocuklara bir vebal olabilir.
- Çok hareketli çocukları kontrol etmek için televizyon kullanmak, yalancı otizm gibi gelişimsel bozuklukları tetikleyebilir.
- 43:06Televizyonun Çocukların Gelişimine Etkisi
- Çocukların televizyon seyredince daha iyi konuşacağını düşünmek bir yanılgıdır, çünkü insan beyni üç boyutlu algıya göre tasarlanmıştır.
- Çocuklara "canın sıkıldığında televizyon seyrederken otur" alışkanlığını dayatmak, onlara bir davranış kalıbı öğretir.
- Televizyon kullanımında farkındalık kurmak, günlük tutup ne kadar izlendiğini ve ne kazanıldığını belirlemek önemlidir.
- 44:44Televizyon Kullanımında Alternatifler
- Otomatik davranışların önüne set geçmek, mutfakta televizyon olmaması ve yemek yerken televizyon seyretmemek önemlidir.
- Tüm kanalları taramak yerine temiz kanalları listeleme ve sadece onları izlemek zaman tasarrufu sağlar.
- Elektriksiz akşamlar, sohbet ve masallar gibi alternatif aktiviteler, yaratıcı zihni geliştirmek için önemlidir.
- 46:32İzleyici Sorusu
- İzleyici, iki yaşındaki çocuklarının belgeselleri izlemesinin etkilerini sorgulamıştır.
- Çocuklar doğa belgesellerindeki ölüm ve vahşet sahnelerinden etkilenip "Allah'a ne zaman gideceğiz?" gibi sorular sormaktadır.
- İzleyici belgesel izlemeyi devam ettirmeli mi yoksa dini programlara geçmelimi sormuştur.
- 47:52Çocukların Televizyon İçeriği ve Etkileri
- Çizgi filmler bile çocuklarda şiddet davranışları yaratabilir, çünkü çizgi filmlerdeki şiddet olaylarının sonunda herkes hayatına devam eder ve çocuklar bu davranışları akranlarına uygulayabilirler.
- Çocukların dini sorularına cevap vermek önemlidir; çocuk soru sormasına engel olunmamalı ve cevaplar yaşına göre verilmelidir.
- Belgesellerde bile dikkatli olunmalı, özellikle hayvanların saldırganlık gösterdiği sahneler çocuklarda düşmanlık veya saldırganlık duygusu yaratabilir.
- 51:09Hayvanlar Dünyası ve Belgeseller
- Hayvanların da bir fıtratı ve bir kanunu vardır; hasta veya yaşlı hayvanlar avcı zincirinde kurban olurlar.
- Küçük yaşta çocuklar için doğal güzellikler, hayvanların göçü, kelebekler ve arıların dünyası gibi anlatılması kolay belgeseller daha uygun olabilir.
- Belgeseller hayvanların dünyasını keşfetmeyi kolaylaştırıcı bir araç olabilir, ancak içeriği ebeveynin bilebileceği şekilde seçilmelidir.
- 53:56Televizyon Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Otistik veya gelişim bozukluğu olan çocuklar televizyon karşısında hipnoz olmuş gibi durabilir, bu nedenle özel dikkat gereklidir.
- Her evde bir televizyon olmalı, çocuk odasında, yatak odasında ve mutfakta televizyon olmamalıdır.
- Kanal listesi oluşturulmalı, ebeveynler içerik rehberliği yapmalı ve zaman sınırlaması olmalıdır.
- 55:20Televizyon Kullanımında Öneriler
- Televizyon izlemeyi mümkün olduğunca aile ortaklığı içinde yapmalı ve kendimizi kontrol etmeliyiz.
- Elektriksiz günler yaparak televizyonun alternatiflerini daha lezzetli hale getirmeliyiz.
- Yemek saati televizyonun kapalı olması gereken bir zamandır ve çocuklar merak ettikleri programları izlerken yanında bulunmalı, gördükleri şeyleri eleştirmeliyiz.