Buradasın
Sempatik ve Parasempatik Sistemin Kaygı Bozukluğundaki İşlevi
youtube.com/watch?v=hMiYhJnPV1wYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Tuğçe Aydın tarafından yazılan, Ayşegül Şen Yiğit tarafından editörlüğe alınan ve Altay Kenger tarafından seslendirilen eğitici bir içeriktir.
- Video, sempatik ve parasempatik sistemlerin kaygı bozukluğundaki işlevlerini açıklamaktadır. İlk olarak limbik sistemin duygusal beyin olarak işlevi ve amigdala'nın hayatta kalma içgüdüsünü nasıl tetiklediği anlatılır. Ardından yüksek anksiyete durumunda yaşanan semptomlar ve yanlış alarmların nasıl oluştuğu örneklerle açıklanır. Son bölümde otonom sinir sisteminin üç bölümü (sempatik, parasempatik ve enterik sistem) detaylı olarak incelenir ve yüksek anksiyeteden kurtulma yöntemleri sunulur.
- 00:18Limbik Sistem ve Kaygı Bozukluğu
- Limbik sistem duygusal beyin olarak bilinir ve hayatta kalmamızda kritik rol sahibi olan amigdala burada bulunur.
- Limbik sistem tehlike anında "savaş veya kaç" esasına dayanır ve hayatta kalma içgüdüsü iten amigdala'dır.
- Limbik sistem fazla aktif olursa yüksek anksiyeteye (kaygı durum bozukluğuna) yol açar ve kaygı verici durumlarda el ayak buz tutar, çarpıntı, nefes darlığı ve titreme gibi semptomlar yaşanır.
- 01:44Yüksek Anksiyetenin Nedenleri
- Psikolojide bilişsel davranışçı yaklaşıma göre limbik sisteminin fazla aktif olması yüksek kaygı gibi sorunlara yol açmaktadır.
- Kendini koruma içgüdümüz, hoşumuza gitmeyen durumlarda bile devreye girer ve tehdit hissi, el ayak buz kesilmesi ve yüksek çarpıntı gibi semptomlar oluşur.
- Örneğin, hayat arkadaşımız bizi aramazsa, terk edilmek tehdidi hissedilir ve ölüm korkusuyla dolarız, yüksek kaygı sonucu davranışlarımız kontrol edilemez hale gelir.
- 02:55Yanlış Alarm Sistemi
- Saldırarak veya kaçarak alarm sistemimizin emrettiğini yaparak, limbik sistemi "tehlikedeymişim" mesajını veririz ve yanlış alarm pekiştirilir.
- Yanlış alarm pekiştirildikçe kontrol etme ihtiyacı azalır ve bu hem bizi hem de karşımızdakini yıpratır.
- Bu yüzden yanlış alarm sistemini doğrulamamak gerekir.
- 03:46Otonom Sinir Sistemi
- Otonom sistem sindirim sürecini düzenler, kalp ritmi, cinsel uyarım ve iç organların işlevlerini yönetmekten sorumludur.
- Otonom sistem üç bölüme ayrılır: sempatik, parasempatik ve enterik sistem.
- Sempatik sistem vücudu tehlikelere karşı uyarır, böbrek üstü bezlerinde adrenalin ve nörodinalin salgılanmasına neden olur.
- 04:29Sempatik ve Parasempatik Sistemler
- Parasempatik sistem vücudu sakinleştirmekten sorumludur, adrenalin ve nöradrenalin ortadan kaldırılır ve vücutta gevşeme duygusu oluşur.
- Adrenalin ve nöradrenalin kimyasallarının ortadan kalkması belli bir süre alır, bu yüzden sempatik sistem devreden çıkana kadar kendimizi heyecanlı, endişeli ve huzursuz hissederiz.
- Enterik sistem tüm sindirim sistemini kapsar, serotonin ve dopamin gibi kimyasalları sentezler ve beynin kendisinden bağımsız olarak hareket edebilir.
- 05:24Anksiyete ve Tedavi Süreci
- Sempatik sistem "savaş ve kaç", parasempatik sistem ise "dinlen ve sindir" prensibine dayanır.
- Tehlikeli bir durumda sempatik sistem devreye girer, vücudu alarm haline sokar ve kendini korumaya aldırır.
- Tedavi süreci yanlış alarmın direncine göre uzar veya kısalır ve bilişsel davranışçı terapi uygulayan bir psikologdan yardım alınması önerilmektedir.