Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Doktorum Yanımda" adlı bir sağlık programıdır. Programda sunucu, Dr. Murat ve üroloji uzmanı Prof. Dr. Uğur Boylu gibi sağlık uzmanları yer almaktadır. Ayrıca "Hakan Hoca" olarak adlandırılan bir aşı araştırmacısı da programda konuşmacı olarak yer almaktadır.
- Program, COVID-19 aşısı türleri, mRNA ve viral vektör aşılardaki farklar, magnezyum eksikliği ve prostat hastalıkları gibi konuları ele almaktadır. Video, ilk bölümde korona virüsü ve aşılar hakkında bilgiler verirken, ikinci bölümde magnezyumun vücuttaki önemi ve eksikliğinin belirtileri anlatılmaktadır. Son bölümde ise prostat hastalıkları, PSA testi ve prostat kanseri tedavisi detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'de geliştirilen yerli COVID-19 aşıları, farklı ülkelerdeki aşı politikaları, prostat kanserinin semptomları, tanısı ve tedavi yöntemleri (robotik ve açık ameliyat) hakkında bilgiler sunulmaktadır. İzleyicilerden gelen sorular yanıtlanarak, prostat kanseri konusundaki yaygın yanlış anlaşılmalar da düzeltilmektedir.
- 00:18Programın Başlangıcı ve Günün Durumu
- Program, herkesin keyfi yerinde olmasını ve güzel haberler almayı umut ederek başlıyor.
- Mart ayı en kısa, en küçük ay olduğu için hızlıca geçecek ve nisan ayına ulaşılacak.
- Güney Afrika'da ortaya çıkan yeni bir varyant hakkında endişe verici olmayabileceğine dair bilgiler paylaşıldı.
- 01:26Pandemi Sürecinde Yaşanan Zorluklar
- Son zamanlarda insanlar dışarı çıkmak istese de karantinada hissediyor ve çevrede bıkkınlık seziyor.
- Pandemi sürecinde uzun süre aile üyelerini görmeden geçen ve sürekli risk analizi içinde yaşayan insanların psikolojik olarak yorulduğu belirtiliyor.
- Gecenin karanlığında eve döndüğünde aileye hastalık taşıyıp taşımadığından endişelenmek gibi durumlar yaşamakta.
- 03:13Programın İçeriği
- Programın Instagram adresi paylaşıldı ve izleyicilerin ulaşabileceğini belirtildi.
- Prostat hastalıkları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verilecek.
- Magnezyum eksikliği ve ilgili belirtiler hakkında da bilgi paylaşılacak.
- 05:08Türkiye'de Yerli Aşı Geliştirme
- Türkiye'de COVID-19'a karşı adenovirüs yöntemiyle yerli bir aşı geliştirildi.
- Aşıyı geliştiren sekiz kişilik ekip, adenovirüs yöntemiyle yerli aşıyı geliştirdi.
- Aşının ağız ve burundan da uygulanabilen olmasına rağmen faz bir çalışması Ankara Şehir Hastanesi'nde başlamış.
- 05:55Adenovirüs Aşı Yöntemi
- Adenovirüs viral vektör aşılardan biridir ve virüsün bir parçasını taşıyan adenovirüs aşı olarak kullanılır.
- Adenovirüs zayıflatılmış bir virüs olduğu için canlı değil, tamamen hastalık yapıcı bir şey de değildir.
- Ankara Kanser Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut'a göre, bu aşı Türkiye'de kullanılan mRNA ve inaktif aşılardan çok farklı, daha kuvvetli bir bağışıklık cevabı oluşturabilme potansiyeline sahiptir.
- 08:20Aşı Türleri ve Etkinlikleri
- mRNA aşıları, koronavirüsün taçlarını yapan çıkıntıları taklit ederken, viral vektör aşılar virüsün içindeki ana proteinleri de vücuda verir.
- Viral vektör aşılar, mutasyona uğramayan bölümlerle aşılama yaparak, virüsler mutasyona uğrasa bile aşının etkinliğinin düşmesini engelleyebilir.
- Viral vektör aşılarda tromboz riski mRNA aşılarına göre hafif daha yüksektir.
- 10:11Varyantlara Karşı Koruma ve Süper Bağışıklık
- Omicron'a karşı yeterli olmayan mevcut aşılar için özel bir aşı geliştiriliyor.
- "Süper bağışıklık" olarak adlandırılan en yüksek bağışıklık oranları, hem koronavirüs geçiren hem de aşılı olan gruplarda gözlemleniyor.
- Aşılanmadan sonra ilk altı aydaki korunma seviyesi, sonrasında yenilenen seviyeye eşit değildir.
- 11:44Koronavirüs Hakkındaki Farklı Görüşler
- Sosyal medyada koronavirüsün normal bir grip gibi geçecek mi yoksa yüzyılın sonuna kadar devam edecek mi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.
- Bazı ülkeler kendi kendini gevşetmeye başlamış, Danimarka tüm tedbirleri kaldıran ilk Avrupa ülkesi olacak.
- Danimarka'da aşılanma oranı oldukça yüksektir: en az bir doz aşı olanlar %83,1, tüm aşıları tamamlananlar %81,1, takviye aşı yapanlar %61 oranında.
- 14:38Güney Afrika'nın Kararları ve Pandemi Yaklaşımı
- Güney Afrika'da pozitif çıkan ve semptom göstermeyen kişilere yönelik karantina zorunluluğu kaldırılmıştır.
- Dünyada aşılanma oranı yüksekse kurallar daha çabuk kaldırılıyor ve hastaneye yatış, yoğun bakıma yatış ve ölüm oranları düşüyor.
- Ülkeler, koronavirüsün bitmeyeceğini kabul ederek, ciddi vakalarda hastaneye yatış, hafif vakalarda ise işe gitme şeklinde bir yaklaşıma geçmeye başladılar.
- 17:48Türkiye'deki Durum
- Türkiye'de semptomatik olmayanlara test yapılmadığı için, pozitif olup olmadığı bilinmiyor.
- Güney Afrika'nın kararlarının etkisi için bir hafta-ondört gün sonra sayıların nasıl değişeceği gözlemlenecek.
- Türkiye'de vaka sayısı artarken, ölüm sayısı da düşüş göstermiyor.
- 19:07COVID-19 Ölüm Oranı ve Aşı Durumu
- 101.000 semptomatik vakada ölüm oranının 200 olması beklenen bir şey, çünkü semptomatik hastalar ölüme gitme riski daha yüksek.
- Asemptomatik hastalarda ölüm riski çok daha düşük olduğu için, semptomatik olmayanları da eklediğinizde ölüm oranı düşecek.
- Güney Afrika şu anda dördüncü dalgayı yaşıyor ve karantinayı kaldırmış durumda, ancak yeni B2 varyantının çıkmasına rağmen ölümler düşüşte.
- 21:10Aşı Zorunluluğu ve Dünyada Durum
- Türkiye'de aşı yaşının 12 yaş altına düşmesi bekleniyor ve 18 yaş üstü herkesin COVID aşısı yaptırması zorunlu hale getirilecek.
- Avustralya'da 18 yaş üstü kişilerin aşı olması zorunlu ve yaklaşık %72'si COVID-19'a karşı aşılanmış durumda.
- Almanya'da aşı olmayanlar için hayat çok zor hale gelmiş, sürekli PCR testi isteniyor ve istedikleri yere giremiyorlar.
- 23:56Aşı Karşıtlığı ve İğne Korkusu
- İğne korkusu olanlar için ABD bilim insanları COVID-19 aşısı hapı geliştirmişler.
- Pfizer, BioNTech ve Moderna tarafından kullanılan mRNA yöntemi kullanan bu hap, insan deneylerine yakında başlanacak.
- Bu teknolojinin normal iğneli aşılarla karşılaştırılmasının etkinliği önemli olacak, en azından onlar kadar etkili olması gerekir.
- 26:30Günaydın Mesajları ve Magnezyum Hakkında Bilgiler
- Programda izleyicilerden gelen günaydın mesajları okunuyor ve izleyicilerin programı pandemi döneminde bulduğu bir umut kaynağı olduğu belirtiliyor.
- Beyin, tehdit algıladığında daha fazla bilgi almak isteyerek, zaten yaşadığı stres durumunu tekrarlaması için kıyamet, hastalık veya savaş filmleri izlemeye eğilim gösteriyor.
- Magnezyum, vücudumuzdaki birçok kimyasal reaksiyonda yer alıyor ve eksikliği osteoporoz riskini artırıyor.
- Magnezyum eksikliği kemik metabolizmasını bozarak kemiğin zayıflamasına ve kırık riskinin artmasına neden oluyor.
- Magnezyum eksikliği insülin direncini artırabiliyor çünkü hücrelere kan şekerinin girmesi için insülinin rolü magnezyuma bağlıdır.
- 36:43Magnezyumun Vücuttaki Önemi
- Magnezyum, damarların düz kaslarının gevşemesini sağlayarak kan basıncının düşmesine yardımcı olur.
- Çocuklarda magnezyum eksikliği enfeksiyon riskini artırabilir ve hastalığa eğilimi artırabilir.
- Magnezyum sinir yapısında da önemli olup, düşük magnezyum seviyesi kaygı bozuklukları ve anksiyete oranlarını yükseltir.
- 38:21Magnezyum Eksikliğinin Nedenleri
- Magnezyum eksikliği genellikle ender görülür, ancak ciddi diyetlerde magnezyum içeren besinler yoksunluğu durumunda düşebilir.
- Bağırsak emilimi zayıf, bazı ilaçların etkisi, aşırı kahve tüketimi, stres, sigara ve alkol bağımlılığı magnezyumu düşürebilir.
- Kalsiyum ve potasyumun düşük olması, yanlış beslenme alışkanlıkları ve işlenmiş karbonhidrat tüketimi de magnezyum eksikliğini artırabilir.
- 39:49Magnezyum Eksikliğinin Belirtileri
- Magnezyum eksikliğinde kas spazmları ve kramplar, özellikle spor sonrası veya uzun mesafe yürüdükten sonra görülebilir.
- Anksiyete, kaygı bozukluğu, asabiyet, iştahsızlık, kabızlık, baş ağrısı, baş dönmesi ve çarpıntı gibi belirtiler görülebilir.
- Ritim bozukluğu, uyku sorunları ve halsizlik de magnezyum eksikliğinde sık görülen belirtilerdir.
- 41:43Magnezyum Kaynakları
- Muz ve avokado magnezyum açısından iyi kaynaklardır, ancak muzun karbonhidrat oranı yüksek olduğu ve potasyum açısından zengin olduğu unutulmamalıdır.
- Tahıllar (buğday, yulaf, arpa), yeşillikler (brokoli, ıspanak, roka, pazı), kuruyemişler (kabak çekirdeği, badem, susam) ve baklagiller (mercimek, barbunya) magnezyum açısından zengindir.
- Baklagiller haftada en az iki öğün tüketilmeli çünkü kolesterolü düşük, bitkisel protein oranı yüksek ve lif oranı yüksek olan sağlıklı besinlerdir.
- 47:04Prostat Hakkında Bilgiler
- Prostat kanseri özellikle 50 yaş üzeri erkeklerde yaygın görülür ve erken yaşta da ortaya çıkabilir.
- Prostat bir organ sadece erkeklerde bulunur ve ana görevi üreme üzerine, spermlerin içinde yüzdüğü sıvıyı üretmektir.
- Yaş ilerledikçe prostat büyümeye başlar ve erkeklerde semptomlara yol açmaya başlar.
- 48:58Prostat Büyümelerinin Semptomları
- Prostat büyümesi sosyal hayatımızı etkileyerek sık idrara gitmeye neden olabilir.
- Kırk yaşın üzerindeki erkeklerde sık idrara çıkma ilk olarak prostat büyümesine bağlı olabilir, ancak genç yaşlarda genellikle prostatit (prostat enfeksiyonu) nedeniyle görülür.
- İdrar yapmada sıklık, yanma, çok sık idrara gitme veya tamamını boşaltamama semptomları nörolojik hastalıkların çoğunda da görülebilir.
- 50:31Prostatın Büyümesi
- Puberteye girmiş her erkekte prostat büyüyecektir, ancak testosteron üretimi durdurulursa (cerrahi yöntem, travma veya hormonal hastalıklar nedeniyle) prostat büyümeyecektir.
- Prostatın fiziksel büyümesi her zaman semptomlara yol açmaz; bazen 80-100 gr prostatı olan hastalar bile gece hiç idrara kalkmayabilir.
- Tedavi, prostat büyüklüğüne değil, hastada oluşturduğu semptomlara (sık idrara çıkma, gece idrara gitme) ve böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlara göre belirlenir.
- 52:36PSA ve Prostat Kanseri
- PSA (Prostat Spesifik Antijen), bir hormon olup semenin likefaksiyonuna neden olur ve spermlerin ovuma doğru hareket etmesini sağlar.
- Türkiye'de kırk yaşın üzerindeki erkeklerde on-iki erkekten birinde, Amerika'da ise altı-yedi erkekte birinde prostat kanseri görülür.
- Prostat kanserlerinin tümü klinik olarak agresif seyreden değildir; bazıları klinik önemi düşük olabilir.
- 54:25PSA Taraması ve Tedavi Yaklaşımları
- PSA taraması, Amerika'da uzun süre kullanılmış ancak sonradan kaldırılmış bir yöntemdir.
- Sıklıkla yapılan PSA taraması, tedavi edilmemesi gereken hastalıkları da tedavi etme riski taşır.
- Düşük riskli prostat kanserlerinde "aktif izleme" protokolü uygulanır; hastalar belirli aralıklarla PSA, biyopsi ve multiparametrik MR ile takip edilir.
- 56:38PSA Taraması Önerileri
- Ürologlar genellikle elli yaşından itibaren PSA değerinin kontrol edilmesini önerir.
- Ailesinde prostat kanseri hikayesi olan (baba, amca, erkek kardeş) hastalarda kırk yaştan itibaren PSA kontrolü yapılmalıdır.
- 57:19PSA Değerleri ve Prostat Kanseri
- PSA değeri 40 yaşın altında bir kişinin 1'in altındaysa, ondan sonraki yedi senede prostat kanseri olma ihtimali çok düşmektedir.
- PSA değerinin ne kadar yüksek olduğu kadar, değerlerin zaman içinde nasıl değiştiği de önemli bir veridir.
- Her prostat büyümesinin kansere döneceğine dair kesin bir iddia yapılamaz.
- 57:43Prostat Büyümesi ve Kanser İle İlişki
- Prostat büyümesi sık idrara çıkma, gece idrara çıkma ve mesane boşalma hissi gibi semptomlarla birlikte gelir.
- Prostat kanseri kendi semptomları olan bir hastalık değildir ve ancak metastatik hale geldikten sonra semptom vermeye başlar.
- Prostat büyümesi ve prostat kanseri birbirinden bağımsız hastalıklardır ve birbirlerinin semptomları eşleşebilir veya eşleşmeyebilir.
- 58:51Prostat Kanserinin Tanısı
- Prostat kanseri semptom vermeyen bir hastalık olup, tarama testleri olan PSA ve parmakla rektal muayene ile anlaşılabilmektedir.
- Suspicions arose, a biopsy is required to diagnose the disease.
- 59:17Prostat Ameliyatı Sonrası İdrar Kontrolü
- Prostat kanseri ameliyatından sonra idrar kaçırma riski eskiden yaygın bir inandırma idi, ancak son cerrahi teknolojileri bu durumu değiştirmiştir.
- Robotik cerrahi ile yapılan ameliyatlar, hastaların %90'ı üzerinde ilk sene içerisinde idrar kontrolünü ameliyattan önceki hale getirmektedir.
- Ameliyattan önceki idrar durumu da sonuçları etkileyebilir, özellikle ileri yaşta ve kas zafiyeti olan hastalarda.
- 1:01:00Prostat Muayenesi Yöntemleri
- Prostat, dışarıdan görülemeyen, rektum içerisinde yer alan bir organ olup, parmakla rektal muayene ile sertlik veya nodül gibi değişiklikler tespit edilebilir.
- Parmakla muayenede sertlik farkı veya asimetri tespit edilirse, bu tümör olasılığını düşündürmektedir.
- Parmakla muayenede şüpheli bulgusu olmamasına rağmen, yüksek PSA değerleri nedeniyle biyopsi yapılabilir.
- 1:03:11Modern Biyopsi Teknikleri
- Son zamanlarda, şüpheli bulgular için MR görüntüleri kullanılmaya başlanmıştır.
- Füzyon biyopsi, MR görüntülerini ultrason görüntülerinin üzerine birleştirerek bilgisayar yardımıyla daha hassas biyopsi yapılmasını sağlar.
- Klasik transrektal biyopsi yerine, perineal yolu (bacağın arasından) kullanmak enfeksiyon riskini azaltmaktadır.
- 1:05:38Prostat Ameliyatı Karar Alma Faktörleri
- Prostat kanseri ameliyatında üç ana faktör göz önünde bulundurulur: kanser kontrolü, idrar kontrolü ve cinsel hayat.
- Ameliyat sırasında geniş bir alandan prostat çıkarıldığında, idrar yapmayı kontrol eden kaslar da etkilenerek idrar tutamama sorunu yaşanabilir.
- Prostatın kenarlarında geçen nörovasküler bundle (sinir-damar paketi) zedelendiğinde, erkeklerde sertleşme bozukluğu gibi cinsel hayat sorunları ortaya çıkabilir.
- 1:07:01Prostat Kanseri Ameliyatı Stratejileri
- Prostat kanseri ameliyatında hasta özelinde kanser kontrolü sağlamak ve aynı zamanda damar sinir paketini ve idrar kontrolü sağlayan çizgili kasları korumak gerekir.
- Tümörün büyüklüğü ve prostatın büyüklüğüne göre hasta özelinde ameliyat planı oluşturulur; örneğin bir tarafında yüksek yoğunluklu tümör olan hastalarda o tarafta daha geniş bir plan, karşı tarafta daha konservatif bir yaklaşım izlenebilir.
- Prostat kanseri ameliyatlarında robotik ameliyat, açık ameliyat ve laparoskopik ameliyat gibi farklı yöntemler tercih edilebilir.
- 1:07:45Robotik Ameliyatın Avantajları
- Robotik ameliyatta daha yüksek magnifikasyon (büyütme) sağlanır ve elimizin giremeyeceği alanlarda daha küçük enstrümanlarla sinir ve damar kontrolü yapılabilir.
- Sertleşme ve idrar kaçırma gibi hayat kalitesini etkileyen sorunların oluşmaması açısından robotik ameliyat açık ameliyatın önüne geçmektedir.
- Dünyada prostat kanseri için yapılan ameliyatların yüzde doksanbeş'ten fazlası artık robotla yapılıyor.
- 1:09:05Prostat Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular
- Prostat kanseri olmayan hastalarda, histolojik olarak patolojik örneklerde çıkmayan hastalarda prostat kanseri ameliyatı yapılmamaktadır.
- İyi huylu prostat büyümesi nedeniyle idrar şikayetlerinin giderilmesi açısından ameliyat yapılabilir, ancak bu durumda prostatın kanser gelişen dış kapsülü alınmaz.
- Vitamin E ve selenyum kullanımının prostat kanserini önlediği yönünde güncel bilgiler bulunmamaktadır.