Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlıklı Yenilikler" editörlerinden Ayşe Engez'in genel cerrahi ve cerrahi onkoloji uzmanı Prof. Dr. Kemal Dolay ile yaptığı bilgilendirici bir röportajdır.
- Video, safra kesesinin vücuttaki rolü ile başlayıp, safra taşlarının oluşumu, kimlerde daha çok görüldüğü, belirtileri, tanı yöntemleri ve tedavi seçenekleri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Özellikle şikayet yapan safra kesesi taşlarında laparoskopik kolestektomi yöntemi detaylı olarak anlatılmakta ve ameliyat sonrası beslenme önerileri paylaşılmaktadır.
- Videoda ayrıca taşların alınmazsa yol açabileceği ciddi komplikasyonlar (akut kese iltihabı, pankreatit, iltihaplı sarılık, karaciğer apsesi, peritonit, safra kesesi kanseri) ve bitkisel tedavi yöntemlerinin etkinliği de ele alınmaktadır. Gelecekteki ameliyat teknikleri hakkında bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:04Safra Kesesi ve Safra Kesesi Taşları Hakkında Genel Bilgi
- Safra kesesi, karaciğer tarafından üretilen safrayı depolayan bir organdır.
- Karaciğer günlük bir litre safra üretir ve açlık durumunda safra kesesinde koyulaştırılarak biriktirilir.
- Yemek yedikten sonra safra kesesi kasılır ve içindeki safranın %70'ini oniki parmak bağırsağına bırakarak sindirimi kolaylaştırır.
- 01:17Safra Taşlarının Oluşumu
- Safra içinde kolesterol, lesitin ve safra tuzu bulunur; bu maddeler normalde suda çözünmez ancak safra tuzu ile birlikte çözünür.
- Uzun süre açlık veya safradaki tuz miktarının azalması durumunda sıvılaşma azalır ve çökeltiler oluşur.
- Çökeltiler çamura, çözülmezse taşa dönüşür; 3 milim altındakiler çamur, büyük olanlar safra taşı olarak kabul edilir.
- 02:13Safra Taşlarının Risk Faktörleri
- Safra taşları genel olarak kadınlarda daha fazladır ve hormonal sebeple ailesellik gösterir.
- Batı tipi beslenenlerde, gebelerde, çoklu hamilelik ve doğumlarda, uzun süreli açlık ve hızlı kilo verme/alma durumlarında daha fazla görülür.
- Mide ameliyatı geçirenlerde, bağırsakların alınması gereken hastalarda, hemolitik anemi ve siroz hastalarında safra taşları daha sık görülür.
- 03:05Kolesterol ve Safra Taşları Arasındaki İlişki
- Kolesterolün artması safranın çözünürlüğünü azaltır ve çökelti oluşturur.
- Kolesterol yüksek olanlarda ve obezlerde safra taşı görülme riski artar.
- Kısa bağırsak sendromu ve inflamatuar bağırsak hastalarında safra tuzunun emiliminde bozukluk oluştuğu için safra taşı oluşma riski artar.
- 04:27Safra Taşlarının Belirtileri
- Safra taşlarının çoğunluğu bir şikayete neden olmadan sessizce devam eder.
- En sık görülen şikayet, ağır yemeklerden sonra karnın sağ üstünde veya göbeğin üst tarafında 10-30 dakika süren, bazen 3-4 saate kadar giden karın ağrısıdır.
- Şiddetli iltihap durumunda şiddetli ağrı, bulantı, kusma ve ateş görülebilir; bazı komplikasyonlara neden olursa acil durum olabilir.
- 05:42Safra Kesesi Taşlarının Tanısı ve Tedavisi
- Safra kesesi taşlarında kesin tanı için aç karna yapılacak ultrasonografi en iyi yöntemdir.
- Şikayet yapan safra kesesi taşlarında kesin tedavi yöntemi laparoskopik kolestektomidir (safra kesesinin alınması).
- Modern tıpta safra taşlarını eritecek bir yöntem yoktur, ancak çamur oluştuğu durumlarda 3 aylık safra tuzu ilavesi yapılabilir.
- 08:43Ameliyat Seçenekleri ve Takip
- Şikayet yapan tüm safra kesesi taşları ve çamurlarında doğrudan ameliyat önerilir.
- Şikayet yapmayanlarda normalde takip önerilir, ancak safra kesesinin etrafında kireçlenme varsa, taşın büyüklüğü 2,5-3 santim ise veya safra kesesinin üçte ikisinden fazlası taşla doluysa ameliyat önerilir.
- Hemolitik anemi olan, morbid obezite cerrahisi geçirecek, uzaya astronot olarak gidecek veya ağır şeker hastalığı nedeniyle kontrolsüz takip edilmiş hastalarda ameliyat önerilir.
- 10:13Ameliyat Detayları
- Günümüzde en çok tercih edilen ameliyat laparoskopik kolestektomidir; göbekten 5-10 milimlik delikler açılarak endoskopi görüntüsü altında ameliyat yapılır.
- Komplike olmamış genç bir kadınla ameliyatın süresi 10-15 dakika, erkeklerde ve geciktirilmiş atak geçirmiş hastalarda 1 saate kadar uzayabilir.
- Ameliyattan 3 saat sonra hasta kalkar, suyunu içer, kısıtlı yemeğini yer ve birinci günde evine gider.
- 11:09Tek Port Ameliyat Yöntemi
- Tek port yöntemi, laparoskopik cerrahinin ilk aşamasında farklı olacak şekilde öne sürülmüştür.
- Tek port ameliyatında 5 milimlik delik yerine 2,5 santimlik bir delikten ameliyat yapılır ve ameliyat anında zorlanılır.
- Robotik cerrahide tek port ameliyat tavsiye edilebilir, ancak laparoskopik kolestektomi daha kısa süren, güvenli ve konforlu bir yöntemdir.
- 12:40Safra Kesesi Taş Tedavisinde Ameliyat Yöntemleri
- Günümüzde safra kesesindeki taşları açık ameliyatla tedavi etme durumu çok nadirdir, sadece başka bir ameliyat sırasında açık kese alınması gerekiyorsa yapılır.
- Hastaların tümü sadece taş için ameliyat edildiğinde kapalı yöntem önerilir, ancak ihmal edilmiş taşlarda veya ciddi iltihap geçirmiş hastalarda zorluk arz edebilir.
- Kapalı yöntemde safra yollarının yaralanması en büyük risk olup, cerrahın bu riski değerlendirmesi gerekir, ancak teknoloji ve tecrübenin artmasıyla kapalı ameliyata açığa döndürme oranı oldukça düşüktür.
- 13:56Safra Kesesi Alınmasının Vücutta Etkileri
- Hastalıklı bir safra kesesi ameliyat edildiğinde vücutta ciddi bir kayıp yaşanmaz, çünkü bu keseyi almak şikayet yapan ve komplikasyonlara yol açabilecek bir durumu tedavi etmektir.
- Ameliyat sonrası ilk haftalarda ağır ve yağlı yemekler yedikten sonra sindirimde kasılma olmayacağı için birikmiş safra hızlı akamayacağı için şişkinlik şikayeti olabilir.
- Ameliyat sonrası ilk bir hafta-on gün aşırı yağlı yiyeceklerden, kızartmalardan ve yumurta sarısından uzak durulması tavsiye edilir, ilerleyen süreçte normal beslenmeye dönülebilir.
- 15:47Endoskopik Tedavi Yöntemleri
- Safra kesesindeki taşlar şikayet yapan taşlardan beş milim altındakiler yüzde yirmibeş oranında karaciğer safra kanalına düşebilir ve bu durumda tedavi edilmelidir.
- Endoskopik yöntemle (ERCP) ağızdan endoskopla girilerek oniki parmak bağırsağa ulaşıp taşların kanal ağzı keserek oniki parmak bağırsağa düşürülmesi yapılır.
- Kanaldaki taşların tedavisinde endoskopik yöntem ameliyata göre daha kolaydır çünkü narkoz yerine sadece uyutma ile, ameliyathanede değil endoskopitesinde ve iki-onbeş dakika süren bir işlem olarak yapılır.
- 19:54Safra Kesesi Taşlarının Riskleri
- Safra kesesindeki taşlar şikayet yapmaya başladığında ameliyat olmazsa en sık görülen sorun akut kese iltihabıdır, bu durumda şiddetli ağrı, bulantı ve ateş görülür.
- Tedavi edilmezse kese içinde cerahat toplanır ve kese patlayabilir, bu patlama karaciğere doğru olursa karaciğer apsesi, karın içine patlarsa peritonit gibi ölümcül durumlara neden olabilir.
- Kesedeki taşlar kanala düşerek akut pankreatit veya iltihaplı sarılık (kolanjit) yapabilir, bu durumlar yüzde beş oranında ölümle sonuçlanabilir.
- 21:12Safra Kesesi Taşlarının Uzun Dönem Etkileri ve Beslenme Önerileri
- Kronik inflamasyon safra kesesi kanserine de neden olabilir, bu nedenle tedavi edilmelidir.
- Ameliyat kararı verildiğinde hastalara yağlı yiyeceklerden, ağır beslenmeden, kuruyemişlerden, kızartmalardan, çikolata ve kahve gibi ağır içeceklerden uzak durmaları tavsiye edilir.
- Şikayet yapmayan hastalarda batı tarzı diyetten akdeniz tipi beslenmeye, spor yapmaya, kan yağlarını düzeltecek kilo verme gibi önerilerde bulunulabilir.
- 23:35Gelecekteki Gelişmeler
- Şu anda safra kesesi taşı ameliyatları laparoskopik veya robotik cerrahide belli bir yere ulaşmış durumdadır.
- Gelecekte tek port (tek girişten) ameliyatlar mümkün olabilir, daha ince ve kontrollü aletlere dönülebilir.
- Endoskopinin özel aletleri geliştirilmekte olup, karnında bir kesi yapmadan mideden, alttan makattan veya vajenden girip flexible robot yardımlı aletlerle ameliyat yapılabilir.