Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Psikiyatri Fakültesi'nde düzenlenen, bir psikiyatri uzmanı tarafından aile hekimleri ve sağlık çalışanlarına yönelik sunulan kapsamlı bir eğitim toplantısının kaydıdır.
- Toplantıda ruhsal hastalıkların nedenleri, depresyon, kaygı bozuklukları, bipolar bozukluk, panik bozukluğu gibi çeşitli psikiyatrik hastalıkların belirtileri, tedavi yöntemleri ve kullanılan ilaçlar detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca ruhsal dayanıklılık geliştirme, uyku sorunları, psikosomatik hastalıklar ve kişilik bozuklukları gibi konular da işlenmektedir.
- Video, psikiyatri ilaçlarının kullanımı, yan etkileri, reçete yönetimi ve özel durumlar (gebelik döneminde ilaç kullanımı, distik bozukluklar, geriatri hastalarında uyku tedavisi) hakkında pratik bilgiler içermektedir. Toplantı, soru-cevap bölümüyle devam etmekte ve izleyicilerin sorularına yanıt verilmektedir.
- 00:18Giriş ve Konuşma Amacı
- Konuşmacı, Psikiyatri için düzenlenen bu toplantıya katılanlara teşekkür ediyor ve daha pratik ağırlıklı bir konuşma yapacağını belirtiyor.
- Konuşmacı, katılımcıların sorularını cevaplamak için WhatsApp üzerinden iletişim kurabileceklerini ve özel durumlar için gün sonunda dönebileceğini söylüyor.
- Konuşmacı, psikiyatrik hastalıkların bir grubunun aile ve meslektaşlarla ilgilenmeyecekleri durumlar olduğunu, ancak tanımak ve yönlendirmek açısından katılımcıların büyük desteğine ihtiyaç duyduklarını vurguluyor.
- 02:19Ruhsal Hastalıkların Nedenleri
- Ruhsal hastalıkların tek bir nedeni yoktur; genetik ve biyolojik faktörler, kişilik özellikleri ve stresli olaylar önemli etkenlerdir.
- Stres tek bir faktör değildir; hayatı boyunca ağır travmalar yaşamış birinin hiç ruhsal hastalığı olmayabilirken, hayatı iyi giden birinin kronik depresif atakları olabilir.
- Öğrenme süreci, özellikle kaygı bozuklukları ve depresyonda hastalığın sürmesinde önemli faktörlerden biridir.
- 04:08Depresyon Tanımı ve Özellikleri
- Her mutsuzluk depresyon değildir; depresyonun mutsuzlukları daha aşırı ve derin olup en az iki hafta sürmelidir.
- Depresyon, karamsar, mutsuz, hayattan tat almamak, kendini kötü ve değersiz hissetmek, çevreyi olumsuz algılamak gibi özelliklerle gider.
- Depresyonda iştah ve uyku düzeninde değişiklikler olabilir, kişiler halsiz, yorgun, yerinde duramama, huzursuzluk veya tamamen enerjisi azalmış hissedebilir.
- 05:43Depresyonun Yaygınlığı ve Tedavi Yöntemleri
- Depresyon sık görülen bir hastalıktır; kadınlar hayatı boyunca her dört-beş kadından biri bir depresyon atağı geçirir.
- Depresyonun tedavisinde haftada dört-beş gün otuz-kırk dakika kalp hızını arttıran tempolu aktivite, hafif-orta düzeyde regresyon veya kaygı bozukluğunda en az bir antidepresan kadar etki gösterir.
- Depresyon tedavisinde uyku düzeni, düzenli beslenme, hobi ve aktiviteler önemlidir; hastalığa yönelik uygulanabilecek iki temel yöntem psikoterapiler (bilişsel davranışçı terapi) ve ilaç tedavileridir.
- 08:04Depresyon Tedavisi ve İlaç Kullanımı
- Sağlık bakanlığı uzun yıllar depresyon tedavisi için çalışmalar yapmış, 2006-2007 yıllarında eğitimler vermiş ancak sonra ilaç reçeteleme kurallarını değiştirmiş.
- Depresyonun birinci basamakta tanınması ve tedavisi çok önemlidir, antidepresan ilaçlar güvenilirdir.
- Depresyon tedavisinde bipolar bozukluktan emin olmak gerekir çünkü antidepresanlar bipolar hastalarda manik dönemi tetikleyebilir.
- 09:15Antidepresan İlaçlarının Seçimi ve Kullanımı
- Antidepresan ilaçları uzun yıllardır güvenli kullanılmış, yetkinlikleri birbirine yakın olduğu için yan etkiler üzerinden seçim yapılır.
- Aile bireylerinde antidepresandan fayda görülmüşse veya kişi geçmişte fayda gördüğünü düşünüyorsa aynı ilaç tercih edilmelidir.
- Antidepresanlar genellikle yarım dozda başlayıp 4-6 gün içerisinde tam doza çıkılır, özellikle tok karnına alınması önemlidir.
- 10:43İlaçların Yan Etkileri ve Kullanım Önerileri
- Paramsetin gibi uyku yapan ilaçlar akşam yemeği ile birlikte verilebilir, ancak vücutta hızlıca çekilme belirtileri olan bir ilaçtır.
- Çekilme belirtileri olan ilaçları kullanan hastalar dozlarını düzgün takip etmelidir, aksi takdirde bağımlılık hissi yaşayabilirler.
- Antidepresanlar genellikle güvenlidir, ilaç etkileşimleri azdır ve 7 yaşından itibaren floksetin ve sertal onaylıdır.
- 12:23Diğer Antidepresan Grupları
- Turistiklik antidepresanlar eski ama etkili ilaçlardır, en çok sedasyon ve antikonerjik yan etkileri vardır.
- Essen (serotonin norepinefrin etki eden) ilaçlar depresyonda serotonin, norepinefrin ve dopamin üzerinde durulur.
- Propion gibi ilaçlar sigara bıraktırma tedavisinde de kullanılır, ancak bunların uzman yazması gerekebilir.
- 13:21Bipolar Bozukluk ve Panik Bozukluk
- Bipolar bozukluk için mani veya hipomani atağı görülmesi gerekir, tek bir mani atağı bile bipolar tanısı koymak için yeterlidir.
- Panik bozukluk, sempatik sistemin aşırı uyarılmasıdır ve 25-30 dakika süren kaygı atakları yaşatır.
- Panik bozuklukta çarpıntılar, terleme, titreme, huzursuzluk, nefes darlığı, baş dönmesi gibi belirtiler görülür ve antidepresanlar düşük dozda başlanıp dozu yavaş yavaş arttırılmalıdır.
- 15:59Anksiyete Bozukluklarında İlaç Tedavisi
- Antidepresanlar düşük dozda başlayıp yavaş yavaş arttırılırken, benzodiyazepinler daha yüksek dozda başlayıp yavaş yavaş azaltılır çünkü etkileri hemen ortaya çıkar.
- Benzodiyazepinler genellikle güvende kullanılan ilaçlardır ve tedavide kullanılan hastaların neredeyse tamamında bağımlılık gelişmemiştir.
- Anksiyolitik etkileri daha fazla olan sert ve prosetin gibi ilaçlar tercih edilebilir, ancak bazı tüy bozukluk hastaları sağlıklarıyla ilgili inanılmaz derecede kaygı duyarlar.
- 18:42Anksiyete Bozukluklarının Türleri
- Yaygın anksiyete bozukluğu, altı ay ya da daha uzun süreli, sürekli kronik bir kaygıdır ve kişi hayatın her alanı ile ilgili kaygı duyar.
- Obsesif kompülsik bozukluk (takıntı titizlik hastalığı) dört temel kuralı vardır: temizlik titizliği, kontrol etme, takıntı ve kompülsiyon.
- Psikiyatrik hastalıkların temel tanı kriterlerinden biri kişinin sosyal ve mesleki işlevlerinde bir bozulmaya yol açmasıdır.
- 20:50Uyku Bozuklukları ve Tedavisi
- Uyku bozuklukları için genel uyku hijyeni uygulamaları önemlidir: belirli saatlerde kalkmak, yatmak, yatmadan önce sempatik sistemi uyaracak aktivitelerde bulunmamak.
- Uyku bozukluklarında hipnotik benzodiazepin grubu ilaçlar ve uyku yapıcı yan etkileri olan antidepresan ilaçlar kullanılabilir.
- Uyku yapıcı ilaçlar kullanırken gece aniden ayağa kalkmamak ve düşmemek için dikkatli olunmalıdır, özellikle yaşlı hastalarda bu konuda daha dikkatli olmak gerekir.
- 24:53Öfke Kontrolü ve Karar Verme
- Öfke kontrolü için "dur" diyerek sempatik sistemi bir süre sakinleştirmeye çalışmak önemlidir, bu süreç genellikle 10-20 dakika sürer.
- Karar verirken davranışın artılar eksilerini gözden geçirmek ve farklı bir bakış açısı bulmak faydalı olabilir.
- Tartışmalarda kısa mola vermek önerilebilir, ancak bu molada karşıdaki kişiyi yok sayarcasına arkasını dönüp gitmek değil, 15-20 dakika dinlenmek ve uygun olanı yapmaktır.
- 26:37Ruhsal Dayanıklılık ve Önemi
- Ruhsal dayanıklılık hem hastalar için hem de sağlık çalışanları için önemlidir çünkü çalışma şartları zorlaşmakta, hasta sayıları artmakta ve mesleğin değersizleştirilmesi yaşanmaktadır.
- Ruhsal dayanıklılık doğuştan gelmez, geliştirilebilen bir beceridir ve yeniden hayata başlayabilmek ve olumsuz durumlarla baş edebilmek önemlidir.
- Günlük hayattan sığdıramayacağımız kadar çok sayıda stresimiz vardır: travmalar, depremler, savaşlar, çocuklar, ıslanmaları, tartışmalar ve çalışma yoğunluğu.
- 27:53Ruhsal Dayanıklılığı Artıran Faktörler
- Sosyal ilişkiler ve dayanışma ruhsal dayanıklılığı artırmada çok önemlidir çünkü iyilik ve dayanışma bulaşabilir.
- Hayatın amaçlarını belirlemek, sistematik yaşam sürmek ve zamanı iyi yönetmek ruhsal dayanıklılığı artırmada önemli faktörlerdir.
- Güçlü yanlarımızı bulup geliştirmek gerekir, sadece zayıf yanlarımızı konuşmak ruminasyon (zihinsel olumsuzlukları sürekli düşünme) durumuna neden olabilir.
- 29:13Bilgi Paylaşımı ve Hedefler
- Bilgiyi paylaşmak ruhsal dayanıklılığı artırmada önemlidir, ancak verici olmanın amacına bağlı olarak karşılık beklemek bizi tüketebilir.
- Pandemi bizi sosyal ortamlarda bir araya gelme konusunda zorlamıştır, bu nedenle hedeflerimiz olmalı ve bu hedefler doğrultusunda çalışabilmeliyiz.
- Psikiyatri en soyut bölümlerden biri gibi görünse de görüşmeler ve terapiler sistematik ve matematiksel bir sistem içerisindedir.
- 31:13Gerçekçi Hedefler ve Çaba
- Ölçülebilir, ulaşılabilir ve gerçekçi hedefler koymak ruhsal dayanıklılığı artırmada önemlidir.
- Kişisel gelişimlerde abartılı hedefler koymak boş ve bizi daha sonra depresyona sokan şeylerdir.
- Hepiniz yeterince çaba sarf ediyorsunuz, bu yüzden bütün hastalarınıza yetişemeyebilirsiniz, herkese iyi gelemeyebilirsiniz, ama sonuçta doğru yolda çaba sarf ediyorsunuz.
- 32:17Psikiyatri Hastalıkları ve Tedavi
- Hafif-orta düzey depresyon, kaygı bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk ve psikotik hastalar psikiyatrik tedavi gerektiren hastalardır.
- Bipolar bozukluk varsa depresyon ve kaygının içerisinde antidepresan eşinizi tetikleyebilir, bu durumda psikiyatri uzmanına yönlendirme yapılmalıdır.
- İntihar düşünceleri çok önemlidir, intihar girişiminde bulunanların büyük bir çoğunluğu girişimden önce bu düşüncelerden bahsedecektir.
- 33:42İntihar ve Psikotik Belirtiler
- İntihar düşüncesi, intihar planı veya vasiyetler bırakma gibi durumlar ciddi planlara döndüyse psikiyatri uzmanlığına yönlendirme yapılmalıdır.
- Psikotik belirtiler varsa dikkatli olunmalıdır çünkü psikozun tedavisi bilgi basamakları çok iyi edilebilecek bir durum değildir.
- İlaç takibi önemlidir, hastaların ilaçlarını düzenli kullanmaları atağın engellenmesi açısından çok önemlidir.
- 35:33Depresyon Tedavisi ve İlaç Kullanımı
- Depresyon tedavisinde düzenli takip önerilir, ancak ilaçlar bağımlılık yapmaz ve gerekirse ömür boyu kullanılabilir.
- Depresyon atağı tekrarladığında üçüncü atağa gelme ihtimali %70-80'den daha azdır ve her gün atak beynin biyokimyasını bozarak sonraki atağın daha zor tedavi edilmesine neden olur.
- İlaçlar uzun süre güvenli bir şekilde kullanılabilir, beş yıl kullanılmış bir ilacın etkisi azalmamıştır.
- 36:25Akineton Kullanımı ve Yan Etkiler
- Akineton, psikotik hastalarda bağımlılık gelişmez, ancak bağımlılar ekstradan kullandığı için bağımlılık yapıcı ajan olarak kullanılabilir.
- Akineton kullanmadığımızda distoni (ağır kasılma durumu) oluşabilir ve hastalar genellikle günde 1-3 tane kullanır.
- Antidepresanların en çok bulantı yan etkisi olur, düşük doz başlayıp yemekle birlikte alınması önerilir ve yan etkiler genellikle 10-15 gün içinde geçer.
- 37:34Yan Etkilerin Yönetimi
- Kasılma, distoni (boyunda ağızda kasılma, gözlerin tavana kayması) durumunda ampul diazya nato (100 cc içerisinde 45 dakikada) kullanılabilir.
- Yerinde duramama ve huzursuzluk durumunda günde 2-3 yarım liberal ve diaz kullanılabilir, ancak çok hızlı gönderilmemeli.
- Anksiyete durumunda diasen kullanılabilir.
- 39:16Kospartum Depresyonu ve Emzirme Dönemi
- Kospartum depresyonu genellikle geçtiği bir dönemdir, ancak çocuğuna bakamayacak kadar ağır durumlar, uyku ve beslenme bozuklukları olursa daha ağır bir durumdur.
- Emzirme döneminde bazı antidepresanlar kullanılabilir, örneğin paraoksetin gebelikte riskli olsa da emzirme döneminin en güvenli ilaçtır.
- Emzirme döneminde ilaç kullanmayı çoğu hastaya önerilir, ancak psikiyatri uzmanı tarafından takip edilmesi önemlidir.
- 40:36Depresyon Tedavisinde Önemli Noktalar
- Depresyon tedavisinde ortalama altı aylık bir ev temizliği yapılması gerekir.
- Birinci basamakta tedavi edilmesinin çok doğru olduğu düşünülür, ancak bipolar hastalığı sorgulanmalıdır.
- Psikozun tanınması ve erken tedavi edilmesi çok önemlidir, çünkü psikotik belirtilerde ne kadar uzun süre tedavi edilmezse beyin kimyası o kadar bozulur.
- 43:20Akineton Reçetesi ve Sınav Kaygısı
- Yeşil reçete ilaçları için rapor çıkartılmaması genellikle iyi olur çünkü suistimal riski vardır.
- Akineton'un içerisinde 100 tane olduğu için iki kutu yazıldığında üç aylık süreye ulaşmış olur.
- Sınav kaygısı için uzmana yönlendirmek iyi olur, ancak anlık performans anksiyetesi için sedasyon güvenli uygulanabilir.
- 46:33Psikiyatri Raporları ve Tanılar
- Psikiyatri raporları ve tanılar sistemsel bir sorun olarak ele alınıyor ve bazı durumlarda damgalayıcı olabiliyor.
- Medular hekim kısmında raporlara girerek tanımları görebilirsiniz.
- 47:29Gebelikte Psikiyatrik İlaç Kullanımı
- Gebelikte psikiyatrik ilaçların kullanımı konusunda yasal kaygılar nedeniyle bazı hastaların tedavisi ihmal edilebiliyor.
- Gebelikte ilk 14 hafta organ gelişiminin olduğu için önemli, ancak paroksetin dışında çoğu ilaç güvenli.
- Antepresan, paroksetin, depak ve benzodiaza grubu ilaçlar tehlikeli olabilirken, antisikotikler ve asanlar o kadar tehlikeli değil.
- 49:45Distik Bozukluğu ve Tedavisi
- Distik bozukluğu, mutsuzluktan daha öte hafif depresyon belirtilerinin iki yıl ya da daha uzun süredir devam etmesi durumudur.
- Bu kişiler iki yıllık dönemde günlük iyileşmeler dışında iki ay süren iyileşmeler sağlayamazlar.
- Distik bozukluğunun takibi ve tedavisi zordur, bu nedenle verimli bir yaklaşım önemlidir.
- 50:58Reçete Hataları ve Tedavi Yaklaşımları
- Saha pratiğinde karşılaşılan reçete hatalarında, hasta ikilemde kalabilir ve tereddüt devam edebilir.
- Uyku bozukluğu olan hastalarda SRRA ile depresyon tedavisi sürdürülürken, uyku kaçırıcı etkisi nedeniyle ilave uyku tedavisi eklenmelidir.
- SSR ve SNR kullanımı nadiren olabilir, ancak bu riskli bir kombinasyon olduğu için reçete hekime sorulmalıdır.
- 54:43İlaç Kullanımı ve Ehliyet
- Kronik psikotik hastalıklarda ve sedasyon yapıcı ilaçlar dışında, çoğu kişi ehliyeti kullanmak için ikinci sınıf sürücü olarak ehliyet alabilir.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ve ilaç kullanan kişilerin ehliyeti verilir.
- Tedaviyi damgalayıcı bir unsur olarak görmemek gerekir, ancak çok riskli durumlarda uzmana sevk etmek gerekebilir.
- 55:54Psikiyatri Hastalarını Gönderme Zorluğu
- Psikiyatri hastalarını diğer meslektaşlara göndermek oldukça zor bir durum.
- Psikiyatri hastalarının klinik pratiğinde sadece yüzde otuz'u aşmıyor.
- Psikiyatri uzmanına gönderme konusunda damgalamadan kaynaklanan zorluklar yaşanıyor.
- 57:04Ruh ve Beden Bütünlüğü
- Ruh ve beden bir bütündür, biri kırıldığında diğerini de etkileyebilir.
- Psikiyatri uzmanına gönderme, tedavi sürecinde önemli bir destek olabilir.
- Ruh ve beden bir bütün olduğu için, birini yok sayarak tedavi edilemez.
- 58:17Kişilik Bozuklukları
- Kişilik bozuklukları kısa bir muayenede kolayca tanınamaz.
- Anti-sosyal kişilik bozukluğu (sosyopat/psikopat) en zor tanınan kişilik bozukluğudur.
- Ağır anti-sosyal kişilik bozuklukları için ayrıntılı değerlendirmeler, madde analizi ve kişilik testleri gereklidir.
- 1:00:09Tüfek Raporları ve Sistemsel Sorunlar
- Yivsiz av tüfeği raporları için sistemsel bir sorun var.
- Psikiyatri uzmanı tek başına yivsiz av tüfeği raporu verebilir.
- Sistemsel sorun nedeniyle, psikiyatri raporu verildiğinde diğer yönlerden de değerlendirme yapılması gerekiyor.