Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve Ereğli Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü'nde görevli, otizm üzerine araştırmalar yapan ve doktora eğitimi tamamlamış bir uzman arasında geçen bilgilendirici bir röportajdır.
- Video, otizm spektrum bozukluğunun tanımı, belirtileri, nedenleri ve eğitim stratejileri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Otizmin gelişimsel bir bozukluk olduğu, sosyal, iletişim ve davranışsal alanlarda karakteristik özellikler gösterdiği, tedavi yerine eğitim ve erken müdahalein önemi vurgulanmaktadır. Ayrıca, etkili eğitim yöntemleri (uygulamalı davranış analizi, ayrık denemelerle öğretim, temel tepki öğretimi ve doğal öğretim), kaynaştırma uygulamaları ve ailelere yönelik eğitim imkanları da ele alınmaktadır.
- Videoda otizmin kesin nedeninin henüz bulunamadığı, çevresel etmenlerin neden olmadığı bilimsel çalışmalarla kanıtlandığı, ancak genetik faktörlerle ilişkili olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, otizm çocuklarının eğitiminde görsel yanlarının güçlü olduğu, bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması gerektiği ve ailelerin çocuklarının eğitimine dahil olma önemi vurgulanmaktadır.
- 00:24Özel Eğitim Konusunda Uzman İletişimi
- Programda özel eğitim konusu ele alınacak ve konuda eksiklikler, negatifler ve doğru bildiğimiz yanlışlar konuşulacak.
- Eğitim konusunda uzmanlarıyla diyalog içinde olmak her zaman için çok anlamlıdır.
- Programda Ereğli Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü'nden gelen ve otizm üzerine araştırmalar yapan bir uzmanla görüşme yapılacak.
- 02:30Otizm Spektrum Bozukluğu Tanımı
- Otizm spektrum bozukluğu, normal gelişim gösteren akranlarına göre bazı özellikler açısından farklılık gösteren bir gelişimsel bozukluktur.
- Son zamanlarda hızlı yayılan ve çok fazla kişinin tanısını aldığı bir yetersizlik türü olarak görülüyor.
- Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocukların genellikle sosyal yetersizlikler, iletişim problemleri ve davranışsal problem davranışları veya yineleyici hareketleri gibi üç tür karakteristik özelliği vardır.
- 03:30Otizm Spektrum Bozukluğunun Görülme Oranı
- 1980'li yıllarda 2500 yeni doğan çocukta bir görülen otizm spektrum bozukluğu, günümüzde 60 yeni doğan çocukta bir görülüyor.
- Gelişimsel yetersizlikler arasında insan yetersizliğinden sonra en sık görülen yetersizlik olmaya başlamıştır.
- Otizm spektrum bozukluğunun nedenleri konusunda çok fazla spekülasyonlar var.
- 04:22Otizm Spektrum Bozukluğunun Sosyal Özellikleri
- Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklar akranlarıyla çok fazla vakit geçirmeyi tercih etmez ve grup oyuna katılmayı pek sevmezler.
- Bu özellikler sadece otizm spektrum bozukluğu gösteren bireylere özgü değil, bazen diğer çocuklar da yalnız kalmayı isteyebilir.
- Otizm spektrum bozukluğu tanısı için tek bir semptomun yeterli olmadığı, çok fazla kriterin incelenmesi gerektiği vurgulanıyor.
- 06:29Otizm Spektrum Bozukluğunun Diğer Özellikleri
- Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklar soyut oyunlardan veya soyut düşünmeye götürecek şeylere zorlanabilirler.
- Mecaz ifadeleri ve duyguları anlamada sıkıntı yaşayabilirler, ağlayan birinin neden ağladığını anlamamaları mümkündür.
- Davranışsal olarak yineleyici hareketler (seotipik davranışlar) gösterebilirler, nesneleri sürekli çevirebilir veya sallanma, silkelenme gibi hareketler yapabilirler.
- 09:44Otistik Çocukların Rutin ve Düzen İlişkisi
- Normal gelişim gösteren çocuklarda rutin değişiklikleri (örneğin okula başka biri bırakması) büyük bir sıkıntı oluşturmayabilir, ancak otistik özellik gösteren çocuklarda bu durum bir sıkıntı doğurabilir.
- Otistik özellik gösteren çocuklarda alışılagelmiş rutinlerin bozulmasına tepki gösterilir ve hayatlarında her şeyin belli bir sırası ve düzeni vardır.
- Sınıfa yeni öğretmen veya uygulamacı geldiğinde veya kurumdan başka bir kuruma geçiş yapıldığında, otistik özellik gösteren çocuklarda ortamı tanımak ve uyum sağlamak sıkıntı yaratabilir.
- 10:29Otistik Özelliklerin Davranışsal Gösterimleri
- Normal gelişim gösteren biri akranlarından veya bizden farklı olarak bazı şeylere daha fazla dikkat edebilirler.
- Nadir durumlarda öfke nöbeti gibi davranışsal tepkiler görülebilir, bu durumlar kendini kaybetme, iletişim kuramama veya sıkıntıları ifade edemezlikten kaynaklanabilir.
- Bu tepkiler nedeni ve kaynağı belirlendiğinde halledebilecek, üzerinden geçilebilecek durumlardır.
- 11:19Otizm Spektrum Bozukluğunun Tanımı ve Dereceleri
- 2013 yılı öncesinde "otizm spektrum bozukluğu" altı kategorilik bir kavram olarak kullanılırken, 2013'ten sonra bu alt gruplar kaldırılıp sadece tek bir kavram kullanılmaya başlandı.
- Otistik özellik gösteren bireylerin davranışları, yetileri veya karakteristikleri gösterme dereceleri değişebilir.
- Otistik özellik gösteren bireyler arasında 9-10 yaşına gelip hala tek kelime söyleyemeyenler olmakla birlikte, önüne verilen bir sayfalık metni iki dakikalık süre içerisinde ezberleyip aktarabilenler de bulunabilir.
- 13:10Otizm Spektrum Bozukluğunun Özellikleri
- Otizm spektrum bozukluğunda rutin bozulduğunda sıkıntı yaşanabilir ve duyguları anlamakta ve ifade etmekte zorlanma görülebilir.
- Görsel yanlarının genel anlamda iyi olduğuna dair pek çok araştırma bulgusu vardır.
- Bu durum, eğitimcilerin görsellerden daha fazla yararlanmaları ve resimlerle iletişim kurmaya dayalı sistemler kullanmaları gerektiğini gösterir.
- 14:30Otistik Çocukları Anlama ve Destekleme
- Otistik çocukları daha iyi anlamak ve desteklemek için var olan duruma ilişkin bilgi sahibi olmak önemlidir.
- Çocuğun dünyayı nasıl görebildiklerini ve etrafında yaşananlara nasıl bakabildiklerini anlayabilmek, onlara daha iyi yardımcı olmayı sağlar.
- Çocukları iyi tanımak için emek vermek gerekir ve olumsuzluklara değil, olumlu yönlerine odaklanmak önemlidir.
- 17:08Otizmin Sebepleri Hakkında Farklı Yaklaşımlar
- Otizmin sebebi konusunda farklı yaklaşımlar vardır.
- Bazıları çevresel etmenlerden (çevre kirliliği, ağır metal gibi) kaynaklandığını öne sürerken, diğerleri kalıtımsal ve genetik bir neden olduğu görüşünü savunur.
- Otizmin görülme oranının 1500'de birden 60'da bir'e yükseldiği ve bu durumun nedeni araştırıldığı belirtilmiştir.
- 18:12Otizm Spektum Bozukluğunun Nedenleri
- Otizm spektum bozukluğunun kesin nedeni henüz bulunamamıştır ve bu yetersizliği bulan kişi muhtemelen Nobel ödülünü alabilir.
- Çevresel etkenlerin otizm nedeni olduğu iddiaları bilimsel çalışmalar tarafından desteklenmemektedir; aşılar, ağır metal tüketimi gibi etkenlerle ilgili yapılan çalışmalar arasında otizm görülme sıklığı arasında önemli farklar bulunmamaktadır.
- Televizyon izlemek gibi yaygın iddiaların otizm nedeni olduğu iddiaları bilimsel olarak desteklenmemektedir.
- 20:09Genetik ve Çevresel Etkenlerin Rolü
- Otizm spektum bozukluğunun genetik bir nedeni olduğu düşünülse de, aynı genetik kodu paylaşan ikizlerden birinin otizm gösterdiği, diğerinin göstermediği durumlar da gözlemlenmektedir.
- Bazı kaynaklara göre, otizm genetik bozulmalardan kaynaklanmakta, ancak çevresel etkenlerin bu durumun ortaya çıkmasına tetikleyici rol oynadığı düşünülmektedir.
- Şu anda otizm spektum bozukluğuna sahip olma riskini hesaplamak mümkün değildir, ancak yapılan çalışmaların %60 oranında genetik faktörlerin etkisinde olduğu belirtilmektedir.
- 22:55Otizm Spektum Bozukluğunun Tedavisi
- Otizm spektum bozukluğu bir hastalık olarak değil, bireysel bir farklılık olarak görülmelidir.
- Otizm spektum bozukluğunu tedavi eden bir yöntem yoktur; nedeni bilinmediği için tedavi edilemez.
- Otizm spektum bozukluğunda en etkili ve ispatlanmış yarar sağlayan yöntem eğitimdir.
- 24:46Otizm Tedavisi ve Eğitim Önemi
- Nörofitback, hippober, oksan gibi tedavi yöntemleri uydurma olabilir, ancak eğitim etkili bir uygulama olarak kabul edilmektedir.
- Otizm gelişimsel bir farklılıktır ve akranlarından farklı davranışlar sergilerler; bu durumda zaman kaybetmek farkın açılmasına neden olur.
- Erken müdahale çok önemlidir, çünkü ne kadar erken başlarsak o kadar iyi yol ve hızlı ilerleme sağlayabiliriz.
- 26:35Teşhis ve Kabullenme Süreci
- Tanılama önemli bir adımdır çünkü var olan durumu ortaya koyarak yol haritası çizer, ancak tanılama her şey değildir.
- Var olan durumu kabullenip suçlu aramaktan vazgeçmek, bundan sonraki yol haritasını belirlemek ciddi ve güzel sonuçlar almayı sağlar.
- Çaresiz değiliz, artık bu alanda ciddi bir ilerleme olmuştur.
- 29:40Otizm Tanısı Sonrası Adımlar
- Otizm tanısı aldıktan sonra kabullenme süreci geçirmek, suçlu aramaktan vazgeçmek önemlidir.
- Doğru ve uygun eğitimi belirlemek, farklı disiplinlerden destek almak ve sadece bir yönüne odaklanmamak gerekir.
- Haftalık 30-40 saat arasında yoğun eğitim vermek, tüm dünyada kabul görmüş bir yöntemdir.
- 32:12Özel Eğitim ve Programlama
- Özel eğitim kurumları sadece bir seçenek değildir, çocuklara göre farklı ortamlar seçilebilir.
- Her çocuğun gereksinimlerine göre farklı yoğunlukta eğitim alması gerekir, ancak günlük 7-8 saatlik etkin programlama önemlidir.
- Eğitim sadece konuşma becerilerine değil, giyinme, soyunma, öz bakım, motor ve bilişsel beceriler gibi tüm alanlara hitap edecek şekilde olmalıdır.
- 35:42Otizm Eğitiminde Önemli Değerlendirmeler
- Otizm eğitiminde sadece temiz ve pırıl pırıl binalar değil, eğitim sorumlularının kim olduğu, eğitim düzeyleri ve uygulamaları daha önemlidir.
- Anne-babalar, çocuklarının eğitimi için nitelikli uygulamaları (Pax, yoğun davranışsal eğitim, temel tepki öğretimi) sunan kurumları tercih etmelidir.
- Anne-babaların eğitim uygulamalarını değerlendirebilmesi için bilgi sahibi olmaları gerekmektedir, aksi takdirde karşılarındaki kişinin anlattıklarını sadece kabul etmek zorunda kalabilirler.
- 37:28Türkiye'de Otizm Eğitiminde Zorluklar
- Türkiye'de otizm eğitiminde 35-40 saatlik yoğun eğitimin sağlanması mümkün değildir, devlet destekli okullar dışında aylık sadece 2 saat destek eğitimi verilebilmektedir.
- Ekonomik durum iyi olan aileler özel eğitim personeli ile eğitim süresini artırabilir, ancak bu herkesin ulaşabileceği bir fırsat değildir.
- Bazı ülkelerde (ABD, İskandinav ülkeleri) devlet tarafından ücretsiz yoğun eğitim sağlanmakta, Türkiye'de de bu konuda ilerleme umut edilmektedir.
- 39:27Anne-Baba Etkinliklerinin Önemi
- Anne-babaların çocuklarının eğitim sürecine dahil olması ve öğretmen rolü üstlenmeleri önemlidir.
- Anne-babalar, çocuklarıyla günde 3 saat çalışarak haftalık 21 saatlik etkileşim sağlayabilirler.
- Anne-babaların hayatlarını çocuklarının eğitim sürecine göre yeniden yapılandırmaları ve çocuklarına özel bir eğitim ortamı ayırmaları gerekmektedir.
- 43:35Kaynaklar ve Eğitimler
- Anne-babalar için çeşitli kaynaklar ve eğitimler bulunmaktadır; Ereğli Eğitim Fakültesi sayfasından erişilebilen akademik materyaller ve kaynaklar mevcuttur.
- İstanbul'daki Tohum Otizm Portalı ve Anadolu Üniversitesi'nin Bağımsız Yaşam Eğitimi (BY) portalı ücretsiz eğitim içerikleri sunmaktadır.
- Yakın zamanda üniversite bünyesinde aile eğitimleri ve bilinçlendirme çalışmaları başlatılacaktır.
- 45:58Otizm Tedavisi İçin Uygulanan Yöntemler
- Amerika Birleşik Devletleri'nde sivil toplum örgütleri tarafından araştırmacıların bulunduğu kurumlar, güvenilirliği değerlendirilen tedavi yöntemlerini içeren bir liste hazırlamaktadır.
- Bu listelerde iyi ve güçlü uygulamalar, üzerinde daha çalışma gerektiren umut vaat eden uygulamalar ve güvenilmemesi gereken uygulamalar bulunmaktadır.
- Uygulamalı davranış analizi, yoğun eğitimin içerisinde yer alan davranış temelli, öğrenciyle etkileşime girmeyi sağlayan bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.
- 46:51Öğretim Yöntemleri
- Ayrık denemelerle öğretim, çok sık deneme tekrarı yaparak ve yoğun bir tekrarla öğretim amaçlayan bir yaklaşım olarak tanımlanmaktadır.
- Çocukların tek ya da birkaç defa bir şey anlatmakla öğrenmediği, bir şey kazandırabilmek için sık tekrar ettirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- Temel tepki öğreti ve doğal öğretim yöntemleri de alanda kabul görmüş uygulamalar olarak belirtilmektedir.
- 48:09Türkiye'de Uygulanan Yöntemler
- Türkiye'de yoğun davranışsal eğitim uygulamaları ve ayrık denemelerle öğretim yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Yanlış öğretim yöntemleri, es zaman ipucuyla öğretim ve sabit bekleme süre öğretim gibi tercih edilebilecek yöntemler bulunmaktadır.
- Sosyal öyküler, sosyal becerilerde yetersizlik olan otistik çocuklarda teşekkür etme gibi becerileri öğretmek için resimlerle veya kelimeli öykülerle kazandırmayı amaçlayan bir yöntemdir.
- 49:36Otistik Özellik Gösteren Çocukların Kaynaştırma Ortamlarında Eğitimi
- Otistik özellik gösteren çocukların akranlarıyla birlikte eğitim almasında hiçbir engel yoktur, bu yasal bir çözüm olarak görülür.
- Kaynaştırma ortamında olmak doğal bir süreçtir, aksi takdirde insanları ayrıştırmak Hitler'in üstün ırk oluşturma politikasına benzer bir duruma dönüşebilir.
- Özel gereksinimli çocukların hepsi sadece otistik özellik gösteren çocuklar değil ve hepsi kaynaştırma ortamlarında yer alabilirler.
- 51:11Kaynaştırma Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
- Kaynaştırma sürecinde öğretmenlerin ve velilerin olumsuz tepkileri olabilir; öğretmenler sınıf düzenini bozması veya dikkatini dağıtması gibi nedenlerle karşı çıkabilir.
- Bazı veliler özel gereksinimli çocuk yerleştirildiği için çocuklarını okula göndermeyebilir, ancak bu davranış empatik olmayan bir yaklaşım olarak değerlendirilir.
- Otistik özellik gösteren çocukların saldırgan veya zarar veren olduğu düşünülmesi yanlıştır, iyi, ılımlı ve güzel örnekler de görülmektedir.
- 53:23Kaynaştırma Sürecindeki Eğitim Sistemi Sorunları
- Öğretmenler kaynaştırmayı bilmiyor olabilir, çünkü lisans eğitiminde daha yeni kaynaştırmaya yönelik dersler verilmeye başlandı.
- 30-35 kişilik sınıf mevcudu içinde özel gereksinimli öğrenci yerleştirince öğretmenler zaman ayıramamaktan sıkıntı çekebilir.
- Milli Eğitim Bakanlığı, kaynaştırma öğrencileri olan sınıflarda mevcudu düşürme veya ikinci öğretmen istihdam etme gibi önlemler alabilir.
- 55:45Kaynaştırma Ortamında Olumlu Yaklaşımlar
- Okullar ve aileler genellikle olumlu yaklaşıyor, özel eğitim alanında okuyan öğrenciler sınıf içi destek olarak görev yapabilmektedir.
- Gölge öğretmenlik uygulaması, kaynaştırma öğrencisinin geçişlerde ve becerileri yapmasında yönlendirmeye yardımcı olabilir.
- Sınıfa ikinci gözlemci veya destek personeli yönlendirilmesi öğretmenin yükünü hafifletir ve öğrencinin katılımını artırır.
- 57:01Kaynaştırma Ortamının Avantajları
- Kaynaştırma ortamında herkes bir şey öğrenir; kaynaştırma öğrencisi de diğer öğrenciler de farklı bir bireye nasıl davranacağını öğrenir.
- Kaynaştırma ortamında büyüyen çocuklar, yetişkin olduktan sonra farklılıklara daha toleranslı olabilir ve işverenler olarak bu öğrencileri seve seve işe alabilir.
- Kaynaştırma ortamında farklı becerilerde olan çocuklar bir arada olabilir, bireyselleştirilmiş öğretim planları yapılabilir.
- 59:47Sistemdeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri
- Sistemde her şey bir sınav olur, akranı kabul etmenin veya özel gereksinimli bir bireye saygı duymak sınavda puan getirmez.
- Öğrenciler ve aileler başarıya odaklanırken, birlikte yaşamak, aynı ortamı paylaşmak ve farklılıklara saygı duymak önemlidir.
- Sistemde bencilleşme ve yalnızlaşma yaşanırken, toplumu ve çevreyi esnek tutup daha kabul edici hale getirmek gerekir.
- 1:00:55Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Eğitim Projeleri
- Ereğli Eğitim Fakültesi'nde özel gereksinimli çocuklara yönelik beş-on öğrenciye eğitim verme projesi planlanıyor.
- Fakültede iki-üç odalık bir birim oluşturulmakta ve Gürkay Bir hocanın bakanlıkla yaptığı projenin kapsamında olacak.
- Üniversite, özel gereksinimli çocuklara yönelik çalışmaların topluma yarar sağlayacağına inanıyor.
- 1:02:00Ailelere Yönelik Çalışmalar
- Çocuklar geldiğinde aileler de işin içerisine girecek ve ailelere eğitim verme çalışmaları yapılacak.
- Fizibilite sağlanabildiğinde, olanaklar arttıkça daha fazla kişiye hizmet alınacak.
- Sürekli Eğitim Merkezi ve akademik çalışmalar yoluyla farklı kanallardan destek alınacak.
- 1:02:52Online Eğitim Projesi
- EDES projesi kapsamında erken çocukluk dönemindeki çocuklara yönelik içerikler hazırlanıp online ortamda ailelere sunulacak.
- Aralık ayında proje sonucu belli olacak ve önümüzdeki yıl içerisinde bilişsel, psikomotor ve öz bakım becerileri konularında örnekler sunulacak.
- Ailelere videolarda örneklerle anlatılarak çocuklarıyla nasıl çalışacakları gösterilecek.
- 1:03:38Organize Çalışma ve Kurumsal Gelişim
- Aile eğitimi konusunda organize olmak önemli, bireysel değil, örgütlü çalışmanın daha etkili olacağı vurgulanıyor.
- Kurumsal gelişim anlamında bölgede belli kurumların gelişimi için çalışmalar yapılması gerektiği belirtiliyor.
- Üniversite destekliyor ve yakın zamanda farklı uygulamalarla gerekli bilgiler verilecek.
- 1:04:40Sosyal Etkinlikler ve Seminerler
- Öğretmenlere yönelik etkinliklerde Milli Eğitim ile birlikte il Milli Eğitim Müdürlüğü ile işbirliği yapılacak.
- Dünya Engelliler Günü için etkinlikler planlanıyor ve bu etkinlikler artarak devam edecek.
- Ailelere yönelik küçük seminerler ve eğitimler düzenleniyor, Anadolu Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi'nden hocalar çağrılıyor.
- 1:06:15Anne Babalara Mesaj
- Anne babaların çaresiz kalmaması gerektiği, ellerinde yapabilecek pek çok şey olduğu vurgulanıyor.
- Otizm gibi sorunlarda çaresizlik değil, pozitif bakışla pek çok şeyin üstesinden gelinilebileceği belirtiliyor.
- Mutluluğun geçmişte veya gelecekte değil, şu anda iyi ve kaliteli kullanılarak bulunabileceği vurgulanıyor.