Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Birleşmiş Milletler'in 2 Nisan Otizm Farkındalık Günü'nü kutlamak amacıyla düzenlediği bir sohbet programıdır. Konuşmacılar arasında özel eğitim öğretmeni Berat Çelik ve sosyal hizmet bölümünde doktora öğrenimini devam ettiren Ferhat Toprak bulunmaktadır.
- Program, otizm spektrum bozukluğu hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Otizmin tanımı, erken belirtileri, tanı kriterleri, eğitim yöntemleri ve ailelerin yaşadığı zorluklar ele alınmaktadır. Ayrıca, Türkiye'deki sağlık sistemindeki eksiklikler, erken müdahalelerin önemi ve sosyal hizmetlerin bu ailelere nasıl destek olabileceği de tartışılmaktadır.
- Programda otizmli çocukların gelişimini destekleyen oyun temelli eğitim yöntemleri (Lord Time, Ortak Dikkatli Temelli Sosyal İletişim Programı, Tam Eğitim) anlatılmakta, ailelerin yaşadığı manevi, ekonomik ve psikolojik yükler tartışılmakta ve otizmli bireylerin toplumsal entegrasyonu için öneriler sunulmaktadır. Video, araştırmaların önemi ve politika üretiminin gerekliliği üzerine vurguyla sonlanmaktadır.
- Otizm Farkındalık Günü Toplantısı Açılışı
- Birleşmiş Milletler'in otizmin hızlı artışı karşısında kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla açıkladığı 2 Nisan Otizm Farkındalık Günü toplantısı düzenlenmiştir.
- Toplantıda özel eğitim alanında öğretmenlik görevini sürdüren Berat Çelik ve sosyal hizmet bölümünde doktora öğrenimini devam ettiren Ferhat Toprak konuk olarak konuşmacılar olarak yer almaktadır.
- Otizm spektrum bozukluğu, nörobiyolojik ve nöropsikiyatrik bir sorun olup, yaşamın ilk altı ayında yaklaşık olarak fark edilmektedir.
- 03:36Otizm Spektrum Bozukluğunun Yaygınlığı
- 1985 yılında her 2500 çocuktan biri otizmliyken, günümüzde her 68 çocuktan biri otizm spektrum bozukluğu ile yaşamaktadır.
- Türkiye'de bir milyonun üzerinde otizmli birey olduğu ve yaklaşık 4,5 milyonun üzerinde insanın bu hastalıktan etkilendiği tahmin edilmektedir.
- Otizmli çocukların eğitim sorunları özel eğitim alanında önemli bir konudur.
- 06:02Otizm Spektrum Bozukluğunun Tanımı ve Belirtileri
- Otizm, yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan, iletişime ve sosyal etkileşime zarar veren, sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlara yol açan nörogelişimsel bir farklılıktır.
- Belirtiler her çocuğunda farklı zamanlarda başlayabilir; bazı çocuklarda 12 aylıkken görülebileceği gibi, bazılarında 1,5-2 yaşından sonra var olan yetileri kaybetme şeklinde ortaya çıkabilir.
- Aileler genellikle çocuğun konuşmaması nedeniyle doktora başvururken, günümüzde internet ve sosyal medya sayesinde otizm şüphesiyle gelen aileler artmaktadır.
- 08:18Otizmli Çocukların Erken Dönem Belirtileri
- Yaşamın ilk altı ayında sosyal gülümseme eksikliği, bakım veren kişiyle duygusal bağ kuramama ve temel ihtiyaçları giderildiğinde sosyal beklentiye girmeme gibi belirtiler görülebilir.
- 12 aylık bir çocuğun adına bakmaması, uyku problemleri ve uç mizaçlar (çok huzursuz veya çok sakin olmak) otizmli çocuklarda yaygın belirtilerdir.
- Otizm tanısı, idrar, kan testi veya nörolojik testler yerine, çocuk psikiyatristinin davranışsal gözlemleri ve klinik değerlendirmesiyle konulmaktadır.
- 11:58Otizm Tanı Süreci ve Sağlık Sistemi
- Bazı ülkelerde birinci basamak sağlık hizmetleri, çocukla sürekli diyalog halinde olan hemşireler tarafından erken tarama testleri gerçekleştiriyor, ancak Türkiye'de otizm taraması yapılmıyor.
- Bir aile şüphelendiğinde ilk gitmesi gereken kişi çocuk psikiyatristi olup, üniversite hastanelerinden veya tam teşekküllü hastanelerden randevu alınarak psikiyatri bölümlerinde yardım alınabilir.
- Üç yaşın altında genellikle doğrudan otizm tanısı konulmaz, aileye kreşe gönderme, televizyonu kapatma gibi tavsiyeler verilirken, bazı uzmanlar yanlış yönlendirerek vakit kaybına sebep olabilir.
- 14:34Tanı Sürecindeki Zorluklar
- İlk tanı aşamasında aileye doğrudan otizm tanısı vermek ailenin üzülmesine ve psikolojik olarak yıpranmasına sebep olabilir, ancak ailenin bu durumu ciddiye almasını sağlamak için uygun bir dille anlatmak önemlidir.
- Üç yaşından büyük çocuklar için otizm tanısı kolaylıkla konulurken, bir buçuk-iki yaşındaki çocuklar için tanıyı konulması zorlaşır ve doktorlar genellikle üç ay veya altı ay sonra tekrar görme önerir.
- Bazı aileler, otizm tanısını kabul etmek istemeyerek birden fazla doktora giderek "iyi bir şeyler duyabileceği" bir doktor ararlar, bu da vakit kaybına neden olur.
- 18:34Erken Etkileşim ve Özel Eğitim
- Otizmli bebekler için oyun temelli eğitim önerilmekte, çünkü üç yaşından küçük çocuklar masaya oturup eğitim almak yerine oyunla etkileşim kurarlar.
- Devlet rehabilitasyon merkezlerinde rapor karşılığında haftada sekiz seans birebir eğitim alınıp, aileler ayrıca özel olarak da eğitim alabilirler.
- Oyun temelli eğitimlerin amacı, çocukların oyun davranışlarını geliştirmek ve ailelere çocuklarıyla kaliteli vakit geçirmelerini öğretmektir, çünkü çocukların en çok bozulma görülen davranışlarından biri oyun davranışlarıdır.
- 20:51Otizm Çocuklarının Eğitim Süreci
- Otizm çocuklarının bireysel ihtiyaçlarına göre performansları değerlendirilerek sınıflandırma, taklit, alıcı gibi kavramlar değerlendirilir.
- Çocuğun gelişimi yaklaşık yedi yaşına kadar desteklenir, sonrasında devlet okulları başlar.
- Yedi yaşından sonra rehberlik araştırma merkezleri tarafından hangi okul kısmına gidebileceği konusunda yönlendirme yapılır.
- 21:25Bakım Veren İlişkisinin Önemi
- Bir çocuğun sağlıklı gelişebilmesi bakım veren ile ilişkisine bağlıdır, bu durum sadece otizmli çocuklara değil tüm çocuklara uygundur.
- Çocuğun sağlıklı ayrılma ve iyileşme sürecini tamamlaması için bakım veren ile ilişkinin kalitesinin artırılması gerekir.
- Oyun temelli eğitimler sadece otizm tanısı alabilecek çocuklara değil tüm çocuklar için faydalıdır.
- 23:39Oyun Temelli Eğitim Yöntemleri
- Türkiye'de otizm alanında ilişki temelli yöntemler farklı isimlerle kullanılmaktadır.
- Lord Time eğitim modeli, ilişki ve oyun temelli bir eğitim metodu olup Türkiye'de popüler olmaya başlamıştır.
- Ortak dikkatli temelli sosyal iletişim programı da sosyal iletişimi geliştirmek için kullanılan bir programdır.
- 24:29Otizm Çocuklarının Oyun Seviyeleri
- Oyun bir araç olarak kullanılır ve çocuğa göre özelleştirilmelidir.
- Otizm çocuklarda yaşlarına göre gelişimsel oyun aşamaları vardır, örneğin iki buçuk yaşındaki bir çocuk on aylık oyun davranışları gösterebilir.
- Çocuğun bulunduğu oyun seviyesini tespit etmek ve bu seviyeden başlamak önemlidir, aksi takdirde yapılan çalışmalar anlamsız olabilir.
- 27:20Cinsel Eğitim ve İstismar Riski
- Otizmli ve zihinsel engelli çocuklar kendilerine kötü dokunuş nedir, iyi dokunuş nedir gibi konuları ifade edemediği için istismara açık olabilirler.
- Cinsel eğitim ve ergenlik eğitimi konuları Türkiye'de henüz yeterince ele alınmamıştır.
- Cinsel eğitimler sadece ergenlik döneminde değil, iki-üç yaşından itibaren başlamalıdır.
- 29:31Cinsel Eğitim Stratejileri
- Hafif durumda otizmli, zeka gelişi engelli veya Down sendromlu çocuklarda cinsel kavramlar öğretilmek mümkündür.
- Sosyal öykü yöntemi kullanılarak çocuklarla çalışılabilir.
- Ailelerin çocuklarını yalnız bırakmaması önemlidir çünkü cinsel istismar genellikle yakınlardan gelir.
- 31:57Otizmde Tuvalet Eğitimi ve Eğitim Süreci
- Otizmde, orta ve ağır engelli çocuklarda genellikle okul hayatı başladıktan sonra öğretmenler tarafından tuvalet eğitimi verilmektedir.
- Tuvalet eğitiminin erken başlanması önemlidir, aksine 8-10 yaşına kadar bezi kalan çocuklar olabilmektedir.
- Türkiye'de yedi yaşına kadar çocuklar rehabilitasyon merkezlerinden haftalık seans eğitim alırken, yedi yaşından sonra devlet okullarındaki tam gün eğitim çağları başlamaktadır.
- 33:16Ailelerin Yaşadığı Zorluklar
- Ailelerde yaşamda zorluklar, ekonomik sorunlar ve pandemi gibi faktörler, özel çocuklara doğru davranmalarını zorlaştırabilmektedir.
- Otizmli çocuklara sahip ailelerin sinirleri sağlam olmayabilir ve panik ve kaygı içerisinde hata yapabilirler.
- Bu ailelerin yükleri ve refahları azalmaktadır.
- 36:17Otizm Hakkında Genel Bilgiler
- Otizm, küresel yaygınlığı yüzde 2 üzerinde olan ve her geçen yıl hızla artan bir gelişimsel bozukluktur.
- Otizm hayatın ilk üç yılında ortaya çıkıyor ve sosyal etkileşim ve iletişim bozukluğu anlamındaki negatif etkisi hayat boyu sürmektedir.
- Türkiye'de bir milyon gibi bir rakamdan doğrudan veya dolaylı olarak beş milyon insanı etkileyen otizm, tüm ırklarda, bölgelerde ve sosyo-ekonomik seviyelerde görülmektedir.
- 37:50Ailelerin Tanı Süreci ve Yaşadıkları Zorluklar
- Ailelerin tanı sürecinde kabul etmekte zorlanmaları, geniş ailenin etkisi ve farklı uzmanlara başvurarak "otizm değil" diyen uzmanı bulmaya çalışmaları sorunludur.
- Dünya ortalaması Türkiye'de dahil olmak üzere, bir ailenin çocuğunun davranışlarına şüphelenmesiyle tanı almasının arasında geçen süre ortalama iki buçuk yıldır.
- Türkiye'de 85 milyonluk ülkede sadece 107 çocuk psikiyatristi bulunmakta ve 81 ilin 17'sinde bir tane dahi çocuk psikiyatristi yoktur.
- 40:28Eğitim Hizmetleri ve Ailelerin Bilgi Eksiklikleri
- Otizmli çocuklar yedi yaşına kadar haftada iki saat bireysel eğitimle rehabilitasyon merkezlerine ücretsiz hizmet alırken, bazı aileler bu eğitimleri almamayı tercih ediyorlar.
- Aileler tekrar eden davranışları (örneğin bardakları birbirine aktarma) çocuklarının akıllı olduğunu gösteren bir işaret olarak algılamaktadır.
- Ailelerin otizmle ilgili bilgi eksiklikleri büyük sorunlara yol açmaktadır.
- 41:53Otizmli Çocukların Aileleri ve Sosyal Hizmet Bakış Açısı
- Otizmli çocuğun aileleri genellikle yeni bir çocuk düşünmekte ve diğer çocuklarının gelişimine yeterince zaman ayıramayacaklarını endişe etmektedir.
- Sosyal hizmetin bakış açısında, ailenin iyilik halinin çocuğun iyilik halini doğrudan etkilediği bilgisi ailelere geri bildirilmelidir.
- Aileler kendileriyle ilgili danışmanlık veya tedavi almayı reddedebilir, ancak çocuğun iyiliğini etkileyen ailenin iyiliği önemlidir.
- 43:15Otizm ve Popüler Kültür
- Otizm konusunda "Rain Man", "Yağmur Adam" ve Temple Grandin gibi popüler kültür örnekleri bulunmaktadır.
- Temple Grandin, Colorado State'de profesör olan ve hayvan bilimi üzerinde çalışan bir otizmli kişidir.
- Otizm sendromunda Asperger sendromu dahil olmak üzere farklı dereceler ve zeka seviyeleri bulunmaktadır.
- 45:03Ailelerin Yükleri ve Sosyal Hizmet
- Sosyal hizmet alanındaki çalışmalar ekonomik yükler konusunda da yeni bir alan açmaktadır.
- Aileler inançlarını güç kaynağı olarak kullanırlar ve "düzelecek, iyileşecek" diyerek kendilerini telkin ederler, ancak çaresizlik ve isyan duyguları da yaşarlar.
- Sağlık çalışanlarıyla iletişimde hemen cevap almak isteyen aileler, çalışanların da kendilerine özgü sorunları vardır.
- 46:30Otizm Tanısı ve Ailelerin Deneyimleri
- Otizm riski taşıyan çocukların aileleri, doktorlardan kesin bir tanıyı alamadıklarında rahatsız olabilirler.
- Psikiyatri uzmanları, çocuğun gelişiminin devam ettiğini ve bazı yatkınlıkların olabileceğini belirtirler.
- Ailelerin inanç sistemleri, manevi güç kaynağı olarak etkilidir ve bu durum ailelerin güçlü kalmasına yardımcı olur.
- 48:26Ailelerin Stres ve Ekonomik Yükleri
- Otizmli çocuklara bakmak için aileler yedi gün 24 saat hizmet vermektedir.
- Aileler sosyal destek eksikliği yaşar ve bu durumda grup desteği ve sivil toplum örgütlerinin önemlidir.
- Ekonomik yük, psikolojik yükten ayrılamaz; aileler çocuklarına daha fazla eğitim verme imkanı bulamadıklarında tükenmişlik yaşarlar.
- 51:13Sivil Toplum ve Grup Çalışmaları
- Sivil toplum örgütleri, aileleri topluma kazandırmada ve sağlıklarına kavuşturmada önemli bir rol oynar.
- Aileler, aynı sorunu yaşayan diğer ailelerle buluşarak anlaşırlar ve seslerini duyurabilirler.
- Sosyal hizmet uzmanları için psiko-egitimsel ve psikoterapitik grup çalışmaları önemlidir.
- 52:17Otizmli Çocuklara Sahip Ailelerin Başa Çıkma Stratejileri
- Otizmli çocuklara sahip ailelerin başa çıkma stratejileri grup çalışmalarıyla veya bireysel eğitimler yoluyla verilebilir.
- Aileler genellikle ilk önce inkar eder, sonra fanteziye kaçar veya pes ederler.
- Amerikan Sosyal Hizmet ve Sosyal Refah Akademisi'nin 2016 yılında başlattığı "Sosyal Hizmet için Büyük Zorluklar" girişimi, otizmli çocuklar ve bu çocuğa sahip ailelerin yaşadığı sorunlara odaklanmıştır.
- 53:51Ailelerin Yaşadığı Zorluklar ve Çözümler
- Otizmli çocuklara sahip aileler fanteziye kaçma, boşanma veya çatışma gibi sorunlarla karşılaşırlar.
- Ailelerin en temel talepleri gündüz bakım merkezleridir, çünkü bu çocukları haftada sadece iki saat bırakabilecekleri için ailelerin birlikte dışarı çıkmaları zorlaşmaktadır.
- Ailelerin yükünü alacak diğer bir çözüm, ailelerin ekonomik anlamda başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olmaktır.
- 55:08Maliyet Sorunu ve Önemli Eğitim Gereksinimleri
- Haftada otuz saat eğitime ihtiyaç duyan bir otizmli çocuğun bakımı, sadece yatağa bağımlı bir yaşlı için verilen engelli bakımı ile aynı şartlara sahiptir.
- Otizmli çocukların özel tedavileri, ilaç masrafları ve özel eğitim masrafları vardır, özel eğitim oldukça maliyetlidir.
- Birçok aile aylık beş ila on bin lira gibi rakamlar harcar, bu da ailelerin ekonomik krizlere girmesine neden olabilir.
- 56:43Otizmin Ülkeye ve Ailelere Olan Maliyeti
- Otizmin ülkeye ve ailelere olan maliyeti, Güney Afrika'dan Avrupa ülkelerine, Amerika ve Kanada'ya kadar birçok ülkede maliyet analizleri yapılmıştır.
- 2016 yılında Amerikan bütçesine otizmin 286 milyar dolarlık bir maliyeti olduğu belirtilmiştir.
- Bu maliyetler arasında annenin işten ayrılması, babanın verimlilik kaybı, eğitim masrafları, sağlık harcamaları ve yetişkinlikte uzun dönemli bakım hizmetleri bulunmaktadır.
- 57:28Erken Eğitim ve Önemli Değerlendirmeler
- Bir kapitalist bakış açısıyla, ilk yedi yılda iyi bir eğitim verilirse, yetişkinlikte uzun süreli bakım masrafı azaltılabilir.
- Haftada iki saatlik eğitimle ne kadar ilerleme sağlanabileceğine dair endişeler vardır.
- On altı yıldır özel eğitime devam eden bir çocuğun hala fermuarını açıp tuvalete gidememesi, az miktardaki eğitimle ne kadar ilerleme sağlandığını göstermektedir.
- 1:00:15Türkiye'de Otizm Eğitim ve Bakım Durumu
- Türkiye'de kağıt üstünde yasalara göre olması gerekenler var ancak nitelikli eğitim ve bakım eksikliği yaşanıyor.
- Yedi yaşından sonra haftada otuz saat eğitim devlet tarafından ücretsiz veriliyor ancak kalitesi düşük, birebir eğitim gereken çocuklar dört kişilik sınıflarda eğitiliyor.
- Erken dönemde de eğitim hizmetleri başladı, ancak özel eğitim anaokullarında da aynı sorun devam ediyor.
- 1:01:45Yetişkin Otizm Bakım Sorunları
- Türkiye'de otizme özel bir bakım modeli yok, klasik sosyal hizmetler noktasında aile bakanlığına bağlı engelli ve yaşlı bakım merkezleri bulunuyor.
- Bakım merkezlerindeki personel otizm konusunda eğitim almamış, bu nedenle otizmli yetişkinlerle doğru yaklaşım gösteremiyor.
- Gelişmiş ülkelerde otizme özel yaşam evleri var, çocukların günlük yaşamlarında basit becerileri yerine getiriyorlar ve topluma dahil olmalarını sağlıyorlar.
- 1:03:51Otizmli Bireylerin Olumlu Yönleri
- Otizmli bireyler arasında üstün zekalı ve üstün yetenekli kişiler olabilmekte, doğru eğitimler verilirse çok iyi noktalar gelebiliyorlar.
- Türkiye'de üniversite ve yüksek lisans bitiren otizmli bireyler bulunuyor, Afyon'da müzikoloji bölümünde akademisyen olan Buğra Çankırı örneği veriliyor.
- Spor yeteneği, matematik, bilişim teknolojilerine yetenekli otizmli bireylerin yeteneklerini keşfedip toplumsal anlamda faydalanmak gerekiyor.
- 1:06:01Otizmli Bireylerin İş Hayatı ve Toplumsal Entegrasyonu
- Gelişmiş ülkelerde Apple, Microsoft gibi bilişim şirketleri otizmli bireyler için iş ilanları veriyor.
- Amerika'da otizm iş arayan işverenler ve otizmli olup iş arayan kişiler için web sitesi bulunuyor.
- Otizmli bireylerin farkına varılması ve topluma entegrasyonu için farkındalık yaratmak önemli.
- 1:08:05Toplumun Otizmli Bireyleri Fark Etmesi
- Otizm bir hastalık değil, bir farklılıktır ve bu farkındalık gününe uygun bir yaklaşım gerekiyor.
- Otizmli bireylerin topluma entegrasyonu için bir şeyler yapılması gerekiyor.
- Otizmli bireylerin farklı yetenekleriyle hem kendileri hem aileleri topluma yeniden entegre olabiliyor.
- 1:10:56Konuşmanın Kapanışı
- Faydalı ve faydalanmayan şeyleri öğrenebilir, bunlar üzerinden politika üretebiliriz.
- Konuşmacı görüşmek üzere diye kapatıyor.
- Katılımcılar teşekkür ediyor ve vedalaşıyor.