Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, biyokimya ve klinik biyokimya uzmanı Dr. Kemal Aslan tarafından sunulan kapsamlı bir sağlık bilgisi eğitim içeriğidir.
- Video, kan tahlillerindeki yaygın kısaltmaların anlamlarını, çeşitli tıbbi testlerin (HBS-AG, anti-HBS, anti-HCV, anti-HIV, VDRL, CA3, CA19-9, CA125, CA15-3, H4, ferritin, PSA, ALP, AMILAS, AST, bilirubin, üre, fosfor, GGT, CKMB, kreatinin, potasyum, total protein, sodyum, trigliserit, ürik asit, CK, demir, CRP, ASO, RF, LDH, hemoglobin A1C, tiroid hormonları) ne anlama geldiği ve hangi durumlarda istenildiği hakkında bilgiler içermektedir. Ayrıca hemogram testi (VBC, RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, trombosit, lenfosit, monosit, nötrofil, bazofil, RDW, PDW, MPV, PCT) ve idrar tahlili sonuçlarının (DAN, pH, protein, glikoz, keton, bib, lökosit, nitrit) normal değerleri ve yorumlanması detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Video, bir hasta örneği üzerinden hemogram ve idrar tahlili sonuçlarının nasıl yorumlanacağını göstermekte ve daha ayrıntılı bilgi isteyenler için daha önce hazırladığı ayrıntılı videolara da atıfta bulunmaktadır.
- Kan Tahlillerindeki Kısaltmalar
- Doktor Kemal Aslan, biyokimya ve klinik biyokimya uzmanı olarak kan tahlillerindeki kısaltmaları ve neden istendiğini anlatacak.
- Videoda kan tahlillerindeki kısaltmalar kısaca ve özet şekilde anlatılacak, daha ayrıntılı bilgi için video üstündeki linke tıklanabilir.
- 00:50Virüs Testleri
- HBS-Ag (Hepatit B Survice Antijen) pozitif olması hepatit B virüsünün varlığını gösterir.
- Anti-HBS pozitif olması vücudun hepatit B virüsüne karşı antikor oluşturduğunu ve bağışıklık sağladığını gösterir.
- Anti-HCV pozitif olması hepatit C virüsüne karşı antikor oluştuğunu gösterir, ancak bu antikor koruma sağlamaz ve tedavi edilmesi gerekir.
- Anti-HIV pozitif olması HIV virüsünün varlığını gösterir, ancak kesin bir tedavisi yoktur.
- VDRL testi sifiliz (frengi) hastalığı için tarama testidir, ancak gebeler, ileri yaşlar, romatoid artrit gibi durumlarda yalancı pozitif olabilir.
- 02:54Tümör Markerleri
- CA-3 (Karbonhidrat Antijen) genellikle meme kanserinde artar, ancak birçok kanserde ve iyi durumda da artabilir.
- CA-19-9 (Karbonhidrat Antijen) çok yüksek olması genellikle pankreas kanserini gösterir, ancak pankreasın iyi huylu hastalıklarında da artabilir.
- CA-125 (Karsinom Antijen 125) genellikle yumurtalık kanserinde artar, ancak yumurtalık kistleri, miyomlar gibi durumlarda da artabilir.
- Karsino Embriyonik Antijen (CEA) kalın bağırsak, kolon, pankreas, mide gibi kanserlerde artabilir, ancak çok iyi huylu durumlarda da artabilir.
- H4 (Human Epidi Dört) özellikle yumurtalık kanserinde artar ve genellikle CA-125 ile birlikte istenir.
- 04:38Kan Proteinleri ve Elektrolitler
- Ferritin vücutta demiri depolayan bir protein olup, düşük olması demir eksikliği anemisini gösterir.
- Free PSA (Serbest PSA) PSA testinin kanda proteine bağlanmamış halidir ve prostat kanserinde görülebilir.
- PSA (Prostat Spesifik Antijen) yüksekse prostat kanseri, prostat iltihapları veya prostatın iyi huylu büyümesi akla gelir.
- PSALT (Amino Transferi) genellikle karaciğer ve safra hastalıklarında artar, az oranda kalp hastalıklarında artabilir.
- Albümin besinsel eksiklik, multipl miyelom gibi kanserlerin taramasında, karaciğer yetmezliği ve böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde istenir.
- ALP (Alkalen Fosfataz) kemikte, karaciğerde, gebelerde, plasentada ve safra yollarında bulunan bir enzimdir, özellikle karaciğer ve safra yolları hastalıklarında artar.
- Amilas (AMY) pankreas hastalıkları ve tükrük bezi hastalıklarında artan bir enzimdir.
- AST (Aspartat Aminoasit Transaminaz) karaciğer ve safra hastalıklarında artar, ayrıca kalp hastalıklarında ve kas hastalıklarında da artabilir.
- Total Bilirubin (HBIL) eritrositlerin yıkımını gösterir, yüksek olması karaciğer veya safra yollarında hastalık veya hemolitik anemileri düşündürür.
- Bilirubin karaciğerde işlenmiş halidir, yüksek olması karaciğer safra yolları hastalıklarını veya karaciğerden bağırsağa tıkanıklığı (kolestaz) gösterir.
- Üre (BUN) üredeki azot oranını gösterir, böbrek yetmezliğinde artan bir testtir.
- Fosfor (P) elektrolit dengesini görmek için, bazı böbrek hastalıkları, kemik hastalıkları ve paratiroid bezi hastalıklarının tanısında istenir.
- GGT (Gama-Glutamin Transparans) karaciğer hastalıklarında artar, özellikle alkolik olanlarda alkol kullanımında artar.
- CKMB (Kreatin Kinazın N-B formu) kalp kasında olduğu için yüksek olması kalp hastalığı, kalp kası iltihabı veya kalp krizinde riski gösterir.
- Kreatinin (Cre/Cra) böbrek fonksiyonlarını gösterir, yüksek olması böbreğin iyi çalışmadığını gösterir.
- Potasyum (K) asit-baz, su dengesi ve elektrolit dengesini izlemek için istenir.
- Total Protein kanımızdaki tüm proteinleri ölçen bir testtir, karaciğer fonksiyonlarını, dehidratasyonu ve beslenme eksikliğini değerlendirmek için istenir.
- Sodyum (Na) asit-baz, su dengesi ve elektrolit dengesini izlemek için istenir.
- 13:33Laboratuvar Testleri ve Anlamları
- Böbrek fonksiyonları ve böbrek üstü bezinin fonksiyonlarını görmek için istenen bir test vardır.
- Trigliserit (TG), diyetle alınan bir yağdır ve yüksekliği pankreatit yapabilir veya damarları tıkayabilir.
- Ürik asit (UA), gut hastalığı tanısında kullanılır ve lösemi, lenfo gibi hastalıklarda da artabilir.
- 14:41Kas ve Demir Testleri
- CK (Kas Kinaz), kas hastalıklarında artan bir testtir ve yüksekliği kas hasarı veya kas hastalıklarını gösterir.
- Demir (Fe), hemoglobinin yapısına girer ve eksikliği ileride kansızlık gelişebilir.
- TDBC (Total Demir Bağlama Kapasitesi), demiri taşıyan proteinin ne kadar demir taşıdığını gösteren bir testtir ve demir eksikliği anemisi tanısında kullanılır.
- 15:51Reaktif Protein ve Romatolojik Testler
- SRP (Reaktif Protein), enfeksiyonlar, travmalar, ameliyatlar ve streslerde artar ve yüksek olması vücutta enfeksiyon olduğunu gösterir.
- ASO (Antisprozinq), streptokok bakterisinin vücutta oluşturduğu bir antikordur ve yüksek olması akut romatizmal ateş veya böbrek tutan glonefrit gibi hastalıklara yol açabilir.
- RF (Romatoid Faktör), romatoid artrit tanısında kullanılır ve ileri yaşta, gebelerde, lupus sögren sendromu gibi durumlarda da artabilir.
- 17:29LDH ve Hemoglobin Testleri
- LDH (Laktat Dehidrogenaz), kas hastalıkları, karaciğer hastalıkları, eritrosit hastalıkları ve kemik hastalıklarında artar.
- Hemoglobin A1C, şeker bağlamış hemoglobin demektir ve yüksek olması uzun süredir kanda şeker yüksek olduğunu gösterir.
- FT4 (Free T4), tiroid hormonunun proteine bağlanmamış kısmıdır ve tiroid hastalıklarında artan ya da azalan bir testtir.
- 19:01Tiroid ve Cinsel Hormonlar
- TSH (Tiroid Stimülan Hormonu), hipofiz bezinden salınan bir hormondur ve tiroid hormonları azsa yükselir.
- FSH (Folikül Stimülan Hormonu), hipofiz bezinden salınan ve yumurtalıkları uyaran bir hormondur.
- LH (Luteinizan Hormonu), erkeklerde testosteron, bayanlarda progesteron salınımı uyaran bir hormondur.
- 20:18Kadın Hormonları ve Diğer Testler
- E2 (Östradiol), yumurtalıklardan salınan bir hormondur ve adet düzensizliği, kısırlık gibi durumlarda istenir.
- Prolaktin, hipofiz bezinden salınan ve memelerden süt gelmesini sağlayan bir hormondur.
- Total Testosteron, erkeklerde testis'ten salınan erkeklik hormonudur ve bayanlarda da yüksek olması kıllanma ve adet düzensizliği yapabilir.
- 21:37Hemogram Testleri
- WBC (White Blood Cell), lökositlerdir ve mikroplarla savaşan hücrelerdir; yükselmesi genellikle enfeksiyon bulgusudur.
- RBC (Red Blood Cell), kırmızı kan hücresi (alyuvar) olup dokulara oksijen taşıyan hücrelerdir; yükselmesi eritrositoz, düşmesi anemisi gösterir.
- HGB (Hemoglobin), RBC'nin içinde bulunan dokulara oksijen taşımakla görevli bir protein olup, yükselmesi ve düşmesi RBC gibi nedenlerle olur.
- 24:18Hemogram Parametreleri
- HCT (Hematokrit), kandaki kırmızı kan hücresinin tüm kana oranıdır ve genellikle RBC gibi nedenlerle düşüp yükselir.
- MCV (Mean Corpusküler Volume), eritrositlerin ortalama çapını gösterir; yüksekliği B12 eksikliği, folik asit eksikliği veya karaciğer hastalığı olabilir.
- MCH (Min Corpusküler Hemoglobin), eritrosit başına ortalama hemoglobin ağırlığını gösterir; yüksekliği siferotoz veya orak hücreli anemi, düşük olması demir eksikliği anemi veya talasemi gösterir.
- 26:24Trombositler ve Özellikleri
- Trombositler (platelet), kanama durumunda ilk olarak tıkaç oluşturan hücrelerdir ve seviyesinin düşük olması kanama riski oluşturabilir.
- Trombosit seviyesi kemik iliği hastalıkları, folik asit eksikliği, alkol tüketimi, kan zehirlenmesi, kemoterapi, radyoterapi, viral enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar nedeniyle düşebilir.
- Trombosit yüksekliği demir eksikliği anemisi, dalağın hastalanması, kemik iliği tümörleri, romatizmal hastalıklar, bazı ilaçlar ve inflamatuar bağırsak hastalıklarında görülebilir, 700-800 bin üstü yükseklikte kemik iliği tümörü düşünülebilir.
- 27:49Lenfositler ve Özellikleri
- Lenfositler, vücudumuzu enfeksiyonlara karşı koruyan lökosit tipleridir ve yüksek olması genellikle fazla üretim durumunu gösterir.
- Lenfosit seviyesi su çiçeği, grip, tüberküloz, kabakulak, rubella, sitomegalovirüs, brusella, herpes simpleks, enfeksiyoz mononükleoz, kan nakilleri sonrası hepatit, AIDS ve otoimmün hastalıklarda artabilir.
- Lenfosit düşüklüğü grip, hepatit, otoimmün hastalıklar, steroid ilaç tedavisi, radyoterapi, kan hastalıkları ve George sendromu, Wisco, Eldridge sendromu, ataksia enjektezi gibi genetik hastalıklarda görülebilir.
- 29:02Diğer Lökosit Türleri
- Monositler, kandaki lökositlerin yaklaşık %2-10'unu oluşturan, viral, bakteriyel ve mantar kaynaklı enfeksiyonlarla savaşta yardımcı olan hücrelerdir.
- Nötrofil, kanda en fazla bulunan lökosit türüdür ve yaklaşık %55-70'ini oluşturur, virüslerden, bakterilerden ve mantarlardan korumaya çalışan bir bağışıklık hücresidir.
- Bazofil, lökositlerin içindeki oranı %1'den daha az olan, virüs, bakteri ve mantar gibi enfeksiyon ajanları ile savaşmada yardımcı olan bir lökosit çeşididir.
- 30:08Hemogram Raporunda Diğer Değerler
- Hemogram raporunda yıldız işaretli hücrelerin sembolü, bu hücrelerin yüzdesi değil mutlak sayısını gösterir.
- RDW (Red Distributon White), eritrositlerin birbirinden olan farkının göstergesidir ve yüksek olması demir eksikliği anemisi, B12 eksikliği, folik asit eksikliği anemisi veya kronik böbrek yetmezliğinde görülebilir.
- PDW (Plasma Distribution Width), trombositlerin boyut olarak birbirinden farklılık durumunu gösterir ve yüksek olması multipl miyelom, lenfoma gibi kanserlerde, diyabette, kalp damar hastalıklarında ve akciğer embolisi yüksek çıkabilir.
- 32:00Trombosit Testleri
- MPV (Ortalama Trombosit Volümü), trombositlerin çapının büyüklüğünü gösterir ve yüksek olması bazı kanserlerde, hipertiroidizm, kalp hastalıklarında, diyabette, vitamin D eksikliğinde, hipertansiyonda ve kalpteki ritim bozukluğunda görülebilir.
- MPV değeri ülseratif kolit, Crohn gibi bağırsak hastalıklarında, kemoterapi almada ve aplastik anemi gibi durumlarda düşebilir.
- PCT (Platelet Count/Volume Ratio), trombositlerin kandaki kapladığı hacmi gösterir ve trombosit sayısı çarpı MPV bölü 10000 formülü ile hesaplanır; ülseratif kolit ve Crohn hastalığında tipik olarak yükselir.
- 33:38Hemogram Örneği ve Yorumlanması
- Hemogram testinde hemoglobin, hematokrit, MCV, MCH ve MCHC seviyelerinin düşük olması kansızlık olduğunu gösterir.
- MCV'nin düşük olması eritrositlerin çapının küçük olduğunu (mikrosler) ve anemisi olduğunu gösterir.
- RDW'nin artması genellikle demir eksikliği anemisinde görülür.
- 34:12İdrar Tahlili Yorumlanması
- İdrarın yoğunluğu (DAN) 1000 ile 1030 arası normaldir.
- İdrarın asitlik derecesi (pH) 4,5-8 arası değişkenlik gösterir, ortalama 6,5 civarı olmalıdır; pH'nın düşmesi metabolik asidoz, yükselmesi idrar yolu enfeksiyonları veya aşırı vejeteryan beslenmede görülür.
- İdrarda protein negatif olmalıdır, glikoz çıkması genellikle şeker hastalığı (diyabet) nedeniyledir, ayrıca böbreğin tümülüs hastalıkları, gebelik, multipl miyelom gibi hastalıklarda veya bazı ilaçlara bağlı yalancı reaksiyonlar nedeniyle görülebilir.
- 36:26İdrar Tahlili Diğer Değerleri
- İdrarda keton çıkması yağların yakıldığını gösterir ve genellikle diyabette, uzun süreli kusmalarda ve çocuklarda uzun süreli açlıkta görülür.
- İdrarda lökositin olması her sahada büyük büyütmede dörde kadar olabilir, dört'ü geçerse idrar yolu enfeksiyonu göstergesi olabilir.
- İdrarda nitrit üreten bakteri varlığını gösterir ve hem nitrit hem lökosit pozitifse idrar yolu enfeksiyonunu daha net bir şekilde gösterir.