Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sağlık Bilimleri Üniversitesi öğretim üyesi kardiyoloji uzmanı Doç. Dr. Barış Güngör ile yapılan bir röportaj programıdır. Program, 29 Ekim Dünya İnme Günü'ne yaklaşırken inme ve felç konusunu ele almaktadır.
- Programda inmenin ne olduğu, nedenleri, belirtileri, risk faktörleri ve tedavi yöntemleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Ayrıca felç hastalarının acil tedavi süreci, tomografi çekimi, pıhtı eritici ilaç tedavisi ve inme merkezlerinin önemi hakkında bilgiler verilmektedir. Video, izleyici sorularının yanıtlanmasıyla devam etmekte ve şeker hastalığı ile inme arasındaki ilişki, tedavi yöntemleri ve rehabilitasyonun önemi ele alınmaktadır.
- Programda Türkiye'de her yıl 400-500 bin inme vakası yaşandığı, bunların 30-40 bininin inme ile ilişkili olduğu belirtilmektedir. Ayrıca felç hastalarının ilk üç saat içinde tedavi edilmesinin önemi, inme üniteleri ve inme merkezleri arasındaki farklar, patent foramen ovale gibi özel tedavi yöntemleri ve şeker hastalığının nöropati ve damar tıkanıklığı gibi komplikasyonları hakkında önemli bilgiler sunulmaktadır.
- 00:10İnme Hakkında Genel Bilgiler
- Dünyada her yıl onbeş milyon kişinin inme geçirdiği ve beş milyon kişinin inme nedeniyle hayatını kaybettiği bildiriliyor.
- İnme, dünyada kalp sağlığı ve kanserden sonra gelen en önemli ölüm nedenlerinden biri.
- 29 Ekim Dünya İnme Günü olarak ilan edilmiş ve bu günlerde inme konusunu önlemek, belirtileri, risk faktörleri, tanı ve tedavi yöntemleri ele alınacak.
- 01:22İnmenin Tanımı ve Türleri
- İnme, beyindeki hücrelerin zedelenmesine bağlı olarak gelişen, beyinin fonksiyonlarını geçici veya kalıcı olarak kaybıdır.
- 24 saatten uzun süre sürüyorsa tipik inme, 24 saatten daha kısa sürüyorsa geçici iskemik atak veya inme atağı olarak adlandırılır.
- Beyne giden kanla ilişkili anormal durumlar (kan akışının azalması veya tıkanma) beyindeki dokuların fonksiyonunu kaybetmesine neden olur.
- 02:34İnmenin Sebepleri ve Önemi
- İnme, kalp damar hastalıkları içinde yer alır ve kalp damarlarında tıkanma, anevrizmalar ve beyin damar hastalıkları bu kategoride değerlendirilir.
- İnmenin sebepleri arasında kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, psikolojik sebepler, egzersiz yapmamak, kilo artışı ve obezite bulunur.
- Türkiye'de her sene 400-500 bin vefat olayı yaşanıyor, bunların 30-40 bin kadarı sadece inme ile ilişkilidir.
- 04:49İnmenin Erken Tanı ve Tedavisi
- İnme tanısını koyacak kişi hasta veya hasta yakını olmalıdır çünkü beyin hücreleri oksijen düştüğü anda tepki verir.
- İnme, kalp damar hastalıklarına en hızlı tedavi gerektiren, kalp krizinden bile hızlı tedavi gerektiren bir numaralı hastalık olarak kabul edilir.
- İnme belirtileri arasında kol uyuşukluğu, konuşma zorluğu, yüz asimetrisi, denge kaybı ve amnezi (hafıza kaybı) bulunur.
- 07:29İnme Durumunda Yapılması Gerekenler
- İnme durumunda kendimizin yapabileceği bir şey yoktur, damar tıkanmasından veya beyin kanamasından kaynaklanabilir.
- Aspirin vermek veya tansiyon ilacı kullanmak uygun değildir çünkü damar tıkanmasından kaynaklanan hastalarda tansiyonu düşürmek oksijen seviyesi düşmüş hücreleri kan akımını azaltabilir.
- Hastanın genel durumu iyi ise 112'yi aramak en garanti yöntemdir, ancak yakın bir hastaneye yakınsak ve hastaya götürebilecek durumumuz varsa kendi imkanlarımızla acile ulaştırmak da bir opsiyon olabilir.
- 08:43Felç Belirtileri ve Risk Faktörleri
- Felç belirtileri görüldüğünde hemen ambulans aranmalı ve hastanın inme şüphesi olduğu belirtilmelidir.
- Kalp damar hastalıkları için risk faktörleri arasında şeker hastalığı, sigara, pasif içicilik, aktif içicilik ve hava kirliliği bulunmaktadır.
- Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, sigaradan uzak durma ve alkol tüketimini minimal tutma felç riskini azaltır.
- 10:35Yaşlılarda Felç ve Ritim Bozuklukları
- Atriyal fibrilasyon, 50'li ve 60'lı yaşlardan sonra inme en önemli sebeplerinden biridir ve felç geçiren hastaların üçte birinde saptanabilir.
- Atriyal fibrilasyon iki tip olabilir: hemen saptanabilen ve gizli olan; gizli olanlarda uzun süreli holter monitörizasyon gereklidir.
- 75 yaşın üzerindeki, kalp yetmezliği, şeker hastalığı ve damar tıkanıklığı olan hastalarda ömür boyu kan sulandırıcı ilaçlar verilmelidir.
- 12:00Gençlerde Felç Sebepleri
- İnme durumunda damarın tıkanması veya dokuda kanama olması gerekir, ancak %90 hastada damar tıkanması görülür.
- Gençlerde damar tıkanmasının sebebi ritim bozukluğu olmayabilir, doğuştan gelen kalp delikleri veya kulakçıklar arasında kirli-kanlı karışma olabilir.
- Hamile bayanlarda bacak damarlarında derin ven trombozu oluşabilir ve doğum sonrası veya ameliyat sonrası hemen yürütülmesi bu durumu tetikleyebilir.
- 13:39Felç Tedavisi ve Önleme
- Felç geçirmeden önce özellikle 65 yaşın üzerinde hastalarda çarpıntı ile ilişkili tetkikler, kalp yetmezliği ve ritim problemi kontrolü önemlidir.
- Tansiyon yüksekliği beyin kanamasının en önemli sebebidir ve inmeyi azaltmak için tansiyon kontrolü gerekir.
- Felç geçiren hastalarda yatak bağımlılığı, konuşma ve görme sorunları gibi en kötü sonuçlar görülebilir.
- 15:23Felç Tedavisi Süreci
- Türkiye'de inme tedavisi, tıkalı damarın hemen açılması yöntemiyle dokuya kanın akışını sağlayarak uygulanır.
- Felç hastalığı için inme merkezleri ve inme üniteleri kurulmuştur.
- Felç belirtileri görüldüğünde en yakın inme ünitesine gitmek gerekir ve ambulans aranırken hastanın inme geçirdiği belirtilmelidir.
- 16:55İnme Ünitelerinde Tedavi
- İnme ünitelerinde hasta geldiğinde koordinasyon kurulur ve ekip hastayı bekler.
- Hastayı ilk gördüğü andan itibaren tomografi çekilir ve kanama olup olmadığı kontrol edilir.
- Beyin kanaması veya zarlarda kanama yoksa damar tıkanıklığı olarak düşünülür ve hastaya damar tıkanıklığına bağlı inme prosedürü uygulanır.
- 17:51Felç Tedavisinde İlk Adımlar
- Felç şüphesi olan hastalar acil olarak inme merkezine alınır ve ilk olarak tomografi çekilir.
- Kanama varsa kan sulandırıcı ilaç verilmez, büyük beyin kanaması durumunda beyin ameliyatı gerekebilir.
- Damar tıkanıklığı olan felçlerde, şikayetler başladığından itibaren ilk üç saat içinde pıhtı eritici ilaç verilmesi gerekir.
- 18:35Pıhtı Eritici İlaç Tedavisi
- Pıhtı eritici ilaç kanama riski taşıdığı için hastanın ayrıntılı değerlendirilmesi ve onamı gereklidir.
- Pıhtı eritici ilaç verildiğinde kan dolaşımı tekrar sağlandığında dokuların canlılığı geri gelir ve minimum sekel (araz) kalır.
- Tedavi dakikalar içinde yapıldığında, yatakta veya komada gelen hastalar yürüyerek hastaneden çıkabilir.
- 19:22İnme Üniteleri ve Merkezleri
- Sağlık Bakanlığı inme üniteleri için kriterler yayınlamış ve büyük şehirlerde çok sayıda ünite bulunmaktadır.
- İnme ünitesi pıhtı eritici ilacı verebilir ve nörologlar kontrolünde görüntüleme yöntemleri yapılabilir.
- İnme merkezi ise beyin kanaması gibi durumlarda beyin cerrahisi müdahalesi yapabilir ve anjiyografide tıkalı damardaki pıhtı çıkarılabilir.
- 20:18Anjiyografik Tedavi
- Hasta ilk üç saat içinde geldiğinde pıhtı eritici ilaç verilir ve inme merkezine başvurulursa anjiyografiye alınır.
- Anjiyografide tıkalı damar görülür ve pıhtı çıkarılır, bu işlem kardiyologlar, radyologlar veya girişimsel radyologlar tarafından yapılır.
- Bu tedavi komada giren veya konuşamayan hastaları uykudan uyanmış gibi kendine getirebilir.
- 21:14Ambulans Ulaşımı ve Kardiyologların Rolü
- Ambulansların geçişi esnasında yolun verilmesi ve geç gelmesi konusunda sosyal platformlarda bilinçlenme artmış ve kanuni cezalar getirilmiştir.
- Önemli olan hastanın doğru adrese gitmesidir, herkesin bu konuda bilinçli olması gerekir.
- Kardiyologlar inme tedavisinde pıhtı eritici ilaç kullanabilir ancak sağlık bakanlığı kriterlerine göre inme merkezinde çalışan kardiyologlar bu işlemi yapabilir.
- 23:02Kardiyologların Diğer Tedavi Yöntemleri
- Kardiyologlar patent foramen ovale (kulakçıklar arasındaki delik) tedavisinde kasıktan uygulanan tedavileri yapabilir.
- Kalp delikleri olan kişilerde felç olursa kalp delikleri kapatılabilir.
- Kan sulandırıcı ilaç verilemeyen hastalarda, kalbin kulakçıklar içindeki pıhtı toplayıcı odacıklara özel cihazlar yerleştirilerek pıhtı oluşumunu engelleyebilirler.
- 25:57Şeker Hastalığı ve Nöropati
- Şeker hastalığı sinirleri ve kılcal damarları zedeleyerek nöropati oluşturabilir, bu da uyuşmalar ve his kayıplarına neden olur.
- Şeker hastalığında ayak yaraları çıkabilir ve kan dolaşımında sorunlar nedeniyle dokuların iyileşmesi zorlaşabilir.
- Ayağın denge noktalarındaki problemlerden dolayı ortopedik ayakkabı ve özel tedaviler gerekebilir.
- 26:49Şeker Hastalığı Tedavisi
- Damar tıkanıklığı ve yara açılmadığında kan sulandırıcılar ve damar dolaşım düzenleyicileri kullanılır.
- Şeker hastalığı uzun vadeli komplikasyonları olduğu için nörologlar tarafından belirlenen ilaçlar takip edilmelidir.
- Her hasta muayenesine göre doktor reçete yazacağı için bir ilaç herkese iyi gelmez.
- 27:34Nöropati Deneyimi
- Bir hasta, nöropati hastalığından dolayı ayağında sorun yaşadığını ve doktorun verdiği basit bir ilaçın çok faydası olduğunu belirtiyor.
- Hasta, yüzde seksenbeş iyileştiğini ancak uyuşmaya çare bulamadığını ve spor yapmaya çalıştığını söylüyor.
- Fizik tedavi önemli olup, hasta on gün bir veya beş gün tedavi görüyor.
- 28:59İlaç Kullanımı
- Günde dört kere insülin yapan bir hasta, ilaçların ömür boyu kullanılıp kullanılmayacağını soruyor.
- İlaçlar hem tedavi hem koruyucu olduğu için genellikle ömür boyu verilir.
- Mide koruyucu ilaç da ilaçlarla beraber kullanmak önemlidir.
- 29:38İskemik Hastalık ve Rehabilitasyon
- Altı yıl önce iskemik hastalığı geçiren bir babanın sağ ayağında ağırlaşma, yürüme zorluğu ve dengesizlik olduğu belirtiliyor.
- İlaçlar beyin dokusu üzerine etkili olup, hastalık tekrarlamasını önlemek için kullanılır.
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon, yürüme dengesizliği, konuşma problemleri ve kas güç kaybı gibi durumlarda önemlidir.
- 30:26Rehabilitasyonun Önemi
- Rehabilitasyon genellikle felç hastalarına uygulanır ancak kalp hastalığında da önerilir.
- Yatağa bağımlı hastalarda sırt kısmında yaralar açılabilir ve yatakta yapılan rehabilitasyon hareketleri önemlidir.
- Sağlam olan kasların güç kaybetmemesi gerekir çünkü etkilenen bölgeye destek olması gerekir.
- 31:10Fizik Tedavinin Etkileri
- Felç hastalarında eklemler tutulur ve tendonlarda sertleşme (kontraktür) oluşabilir.
- Fizik tedavi ile hasta hastaneden çıktığında oturamıyor veya yürüyemiyor olsa bile yürüyecek hale gelebilir.
- Hastanın depresyon riski olduğu için psikolojik destek ve beslenme düzenlemesi (nutrisyon) da önemlidir.
- 32:07Program Kapanışı
- 29 Ekim inme konusunda bilincinin arttırılması günüdür.
- Programda kardiyoloji uzmanı Doçent Doktor Barış Güngör ile inme konusu ele alındı.
- Program pazartesi günü aynı saatte devam edecektir.