Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dünya İşitme ve Kulak Günü özelinde yayınlanan bir sağlık programıdır. Programda sunucu ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Profesör Doktor Oğuz Basu arasında geçen bir röportaj ve soru-cevap oturumu yer almaktadır.
- Program, işitme ve işitme kayıpları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İşitmenin ne olduğu, işitme kaybının nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri farklı yaş gruplarına göre (bebekler, çocuklar, erişkinler ve yaşlılar) detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca izleyicilerden gelen sorular yanıtlanarak çınlama (tinnitus), işitme cihazları ve koklear implant gibi tedavi seçenekleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- Programda özellikle yenidoğan ve çocuklarda işitme kayıplarının erken tespiti, Türkiye'deki yenidoğan işitme tarama programı, işitme kaybının sosyal etkileri ve farklı yaş gruplarında işitme kaybının tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler sunulmaktadır.
- 00:17Dünya İşitme ve Kulak Günü
- 3 Mart Dünya İşitme ve Kulak Günü olarak kabul edilmiş, bu tarihin seçilmesi telefonun mucidi Alexander Graham Bell'in doğum tarihi olması nedeniyle gerçekleşmiştir.
- Programda işitme kayıpları üzerinde durulacak ve konuk olarak Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Profesör Dr. Oğuz Basu yer almaktadır.
- 01:52İşitme ve İşitme Kaybı
- İşitme, bir kaynaktan üretilen titreşim enerjisinin kulak zarından algılanması ve iç kulakta salyangoz bölgesinde titreşimlerin elektrik enerjisine çevrilmesi ve beyne gönderilmesi olayıdır.
- İşitme sadece duyulması değil, sesin ne olduğunu ve neyi ifade ettiğini anlaması da içerir, bu son kısmı beynin yapacağı işlerdir.
- İşitme kaybı, kulakta belirli bir miktarda algı azalması olup, tek taraflı, iki taraflı ve şiddetine göre hafif, orta, ileri düzeyde tam kayıp şeklinde olabilir.
- 04:25İşitme Kaybının Etkileri
- Tek kulağında işitme kaybı olan kişiler, diğer kulak tamamen normal ise genellikle farkına varmayabilir, ancak sesin hangi yönden geldiğini algılamada sorun yaşayabilir.
- Her iki kulakta orta derecede işitme kaybı olan kişiler, etraftan gelen seslerde azalma ve konuşulanları anlamada problem yaşar, özellikle çocukluk okul çağı döneminde eğitimde ciddi sorunlar yaşar.
- Doğuştan gelen işitme kayıpları (prelingual) konuşmayı öğrenilmeden işitmenin kaybolmuş olması durumunu ifade eder ve bu durumda çocuk sesle ilgili hiçbir şey öğrenemez ve konuşamaz.
- 06:17Doğuştan Gelen İşitme Kayıplarının Nedenleri
- Türkiye'de en çok görülen nedenlerden biri akraba evliliklerinde çekinik genlerden kaynaklanan işitme kayıplarıdır, özellikle doğuda akraba evliliklerinin çok olduğu bölgelerde bu oran daha yüksektir.
- Anne baba durumunda hamilelik sırasında geçirdiği hastalıklar, alınan ilaçlar, doğum sırasında yaşanabilecek problemli durumlar ve doğumdan sonra geçirebileceği enfeksiyonlar işitme kayıplarına neden olabilir.
- Türkiye'de Sağlık Bakanlığı'nın uyguladığı Yenidoğan İşitme Tarama Programı ile doğan tüm çocukların işitme kaybı olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmaktadır.
- 08:53Yenidoğan İşitme Tarama Programı
- Doğan bebeklere yapılan tarama testi, doğum yapılan hastanelerde yaklaşık 3-5 saniye içerisinde, bebeği zora sokmayan, kulaktan yapılan basit bir testtir.
- Test genellikle işitme kaybı olan hastalıkları yakalar ve erken tedavi etmeyi sağlar, ancak nadiren normal olan çocuklar da testte kalabilir.
- Testte kalanan çocuklar için aylık tekrarlar ve daha ileri testlerle ilk üç-altı ayda işitme kaybının net olarak tespit edilmesi amaçlanır.
- 10:01Kulağa Ses Algısı Sorunu
- Aytekin Bey, sol kulağında sürekli ses duyduğunu ve özellikle yatarken rahatsız olduğunu belirtiyor.
- Doktor, bu ses algısının çınlama (tinnitus) olarak adlandırıldığını ve genellikle işitme kaybının yandaş bulgusu olduğunu açıklıyor.
- Çınlama, işitme kaybı olmadan da görülebilir ve özellikle gençlerde boyun kaynaklı kas kasılmaları ve damar akımının hızlanması nedeniyle ortaya çıkabilir.
- 12:22İşitme Kaybı Tedavisi ve Önlemler
- Doktor, en basit önlem olarak sessizlikte müzik, radyo veya televizyon açmayı öneriyor.
- Yatarken başucuna ses yapacak bir cihaz kurup, yarım saat sonra kapatmak uyku için faydalı olabilir.
- Muayene ve detaylı bulgular olmadan kesin bir tedavi önerisi yapılamaz.
- 13:01İşitme Kaybının Faktörleri
- Bebeklerden başlayarak erişkinlerde ve yaşlılarda işitme kaybına neden olan faktörler farklılık gösterir.
- Okul çağı çocuklarda enfeksiyonlara bağlı orta kulak sorunları ve kulakta sıvı bulunması gibi çözümlü işitme kayıpları yaygındır.
- Çocuklarda işitme kaybı, öğrenme sürecini etkileyebildiği için önemlidir; %10-20 işitme kaybı bile kabul edilebilir değildir.
- 14:31Erişkinler ve Yaşlılarda İşitme Kaybı
- Erişkinlerde enfeksiyonlara bağlı kulak zarı delikleri ve nadir orta kulak sorunları görülebilir.
- Yaşlılarda işitme kaybı, algı hücrelerindeki işitme kabiliyetinin azalmasına bağlıdır.
- Yaşlılar bazen "duyuyorum ama anlamıyorum" diye şikayet edebilirler, bu durum sosyal hayatlarını etkileyebilir.
- 15:30Uzun Süreli Uğultu Sorunu
- Aynur Hanım, sekiz yıl önce başlamış olan kulağında sürekli uğultu şikayetini dile getiriyor.
- İşitme kaybı testi yapıldığında işitme kaybı da tespit edilmiş, ancak uğultu daha yoğun bir sorun olarak hissediliyor.
- Doktor, işitme kaybına bağlı uğultuların tedavi edilebilir olduğunu, ancak muayene bulgular olmadan kesin bir tedavi önerisi yapılamayacağını belirtiyor.
- 17:52İşitme Kaybının Tespiti
- Yenidoğanlarda tarama testi yapılsa da, çocukların ve erişkinlerin işitme kaybını tespit etmek önemlidir.
- Çocuklarda konuşma gelişiminin gecikmesi, televizyon sesini çok açmak ve seslendiklerine dönüp bakmamak işitme kaybı işaretleridir.
- Bebeklik ve çocukluk döneminde işitme kaybı ifade edilemez olduğu için tarama testleri ve beyin sapı işitme testleri önemlidir.
- 20:31Çocuklarda Kulak Zarı Deliği ve İşitme Kaybı
- Dört yaşındaki bir çocuğun kulak zarında delik var ve %30 işitme kaybı (30 desibel) tespit edilmiş.
- İşitme kaybı %30 ifadesi doğru değil, Alexander Graham Bell'den gelen desibel ölçümüyle 30 desibel işitme kaybı vardır.
- Kulak zarı deliklerinin tedavisi genellikle 6-7 yaşından sonra ameliyatla yapılabilmektedir.
- 21:29İşitme Kaybının Etkileri ve Tedavisi
- %30 işitme kaybı, çocuk için %30 az duyuyor demektir ve bu oranda eksik öğrenme ve duyuma neden olur.
- Okul çağı başladığında (1. sınıfa giderken) bu işitme kaybı okul başarısını kesinlikle etkileyecektir.
- 30 desibel işitme kaybı azımsanmayacak oranda bir kayıptır ve tedavisi mutlaka yapılmalıdır.
- 22:59İşitme Kaybının Türleri ve Dereceleri
- %30 gibi ifadeler logaritmik bir kavram olan desibel için uygun değildir, 30 desibel kayıp iki, dört, sekiz kat işitme kaybıdır.
- İşitme kaybı dereceleri var ve her durumda tedavi yapılması gerekir.
- 18 yaşını beklemek yerine, çocuklarda işitme kaybı tespit edildiğinde ameliyat yapılmalıdır.
- 24:42İşitme Kaybının Türleri ve Yaşlara Göre Görülme Oranları
- Dış kulak ve orta kulakta olan problemlere iletim tipi işitme kayıpları denir ve genellikle ilaçlarla veya ameliyatlarla tedavi edilebilir.
- İç kulakta olan işitme kayıplarına sensörinöral (sinirsel) işitme kayıpları denir ve genellikle tedavi edilemez.
- Yaşlılarda yaşlılığa bağlı işitme kayıpları, bebeklerde doğumsal işitme kayıpları ve çocuklarda orta kulak sorunlarına bağlı işitme kayıpları daha sık görülür.
- 26:29İşitme Kaybının Tespiti ve Tedavisi
- Çınlama şikayetleri işitme kaybının bir belirtisi olabilir, çınlama şikayetçi hastalarda işitme değerlendirilir.
- İşitme değerlendirilirken bebeklerde farklı, cevap verebilenlerde odyolojik testler (işitme kulaklığı takılıp ses algılama testleri) yapılır.
- Erişkinlerde işitme kaybı genellikle hasta kendisi fark eder ve tedavi için başvurur.
- 27:51Yenidoğanlarda İşitme Kaybının Tedavisi
- Yenidoğan taraması sayesinde erken tespit edilen işitme kayıpları için birkaç testten sonra tanıt koyulur.
- İşitme kaybı tespit edildiğinde, çocukların erken aylarda işitme cihazı kullanması ve işitme eğitimine başlanması gerekir.
- İşitme cihazıyla desteklenemediğinde, yaklaşık 12 aylık yaştan itibaren biyonik kulak (koklear implant) cihazı yerleştirilir.
- 30:08İşitme Cihazlarının Kullanımı
- Çocuklarda işitme cihazları daha rahat kabul edilir çünkü cihaz taktıklarında etraftan haber alabilmeleri ve duymaya başlamaları sayesinde cihazı annelerine babalarına takmaları için ısrar ederler.
- Erişkinlerde, özellikle yaşlılarda işitme kayıplarında cihaz kullanımı daha büyük problem yaratır çünkü görünmeyen işitme cihazları tercih edilir.
- Kulağın içerisine takılan işitme cihazları basınç etkisine bağlı huzursuzluk ve baş ağrısı gibi yan etkileri olabilir ve performansları çok yüksek değildir.
- 32:08İşitme Cihazlarının Doğru Kullanımı
- İşitme cihazları Türkiye'de "komşumun cihazını deneyip ben de alayım" yaklaşımıyla kullanılmamalıdır çünkü her kişinin işitme kaybı bilgisayarda özel olarak dizayn edilir.
- İşitme kayıplı kişiler doğru ayarlama, cihaz ve kalıplama yapıldığında memnun kalırlar, aksi takdirde cihazlar yastık altına atılır ve kötü reklam olur.
- Yurt dışında yaşlı popülasyonun hemen hemen çoğu, çok az bir işitme kaybı bile olsa işitme cihazlarından kullanır.
- 33:43İşitme Kayıplarının Sosyal Hayata Etkisi
- İşitme kayıplıların sosyal hayatı, hayata bakış açısı ve yaşam tarzları, görmeyenlerle karşılaştırıldığında daha kötü etkilendiği tespit edilmiştir.
- İşitme kayıplı hastalar, görmeyenlerden daha fazla içine kapanık ve sosyal hayattan kopuk halde oldukları görülmüştür.
- İşitme kaybı olan kişiler sokağa çıktığında arabanın sesini duyamaz, seslendiklerine dönüp bakamaz ve karşılıklı iletişim kuramazlar.
- 35:21İşitme Kayıplarının Tedavisi
- Bebeklerde işitme kaybı varsa önce işitme cihazı kullanılır, performansı yeterli değilse biyonik kulak uygulaması gereklidir.
- Orta kulağa bağlı işitme kayıplarında kulak zarına takılan küçük makara tarzı bir apare ile tedavi edilir.
- Kulak zarı delikleri ve orta kulak kemiklerindeki kireçlenme problemleri ameliyatla çözümlenebilir, iç kulağa bağlı sinirsel problemlerde ise işitme cihazları veya biyonik kulak uygulaması tercih edilir.