Buradasın

COVID-19 ve Unutkanlık Üzerine Bilgilendirici Sağlık Programı

youtube.com/watch?v=UXUgVMGGjPg

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir sağlık programı formatında olup, sunucu Murat Hoca ve çeşitli sağlık uzmanları (Prof. Dr. Murat Aksoy, Prof. Dr. İsmail Balığa, Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ve Prof. Dr. Osman Tanık) ile yapılan röportajları içermektedir.
Program, Türkiye ve dünya genelindeki COVID-19 durumunu güncelleyerek başlamakta, ardından Sputnik V aşı özellikleri, aşı çeşitleri ve etkinlikleri hakkında bilgiler sunmaktadır. Daha sonra Hindistan'dan gelen yeni koronavirüs varyantı ve Türkiye'ye girişini önlemek için alınan tedbirler ele alınmaktadır. Programın ikinci yarısında ise Prof. Dr. Osman Tanık'un unutkanlık konusundaki uzmanlığıyla COVID-19 sonrası unutkanlık sorunları, hafıza mekanizmaları ve unutkanlığın risk faktörleri detaylı olarak incelenmektedir.
Programda ayrıca aşıların etkinliği, yan etkileri, Hindistan'daki COVID-19 durumu, Yeni Zelanda'nın COVID-19 politikaları, hafıza türleri, hafızayı geliştirmek için yöntemler ve izleyicilerden gelen sorular yanıtlanmaktadır. Unutkanlığın biyolojik, psikososyal faktörlerle ilişkisi, beyin sağlığı için beslenme, uyku ve egzersiz gibi önleyici yöntemler de programda ele alınan konular arasındadır.

00:21Yeni Hafta ve Pandemi Haberleri: Yeni bir hafta başlıyor ve profesör doktor Murat Aksoy ile birlikte pandemi haberlerini ele alıyorlar.
İngiltere pandemiden çıkma sürecine başlamış ve normalleşme takvimi belirlenmeye başlanmış.
Fransa da durumun kontrol altına alındığı düşünülüyor, bu durumlar dünyada pandemiye karşı umut veriyor.
02:11Pandeminin Etkileri: Pandemi sadece sağlık alanını değil, ekonomi ve sosyal dengeleri de etkiliyor.
Çocukların online eğitimle geçinen süreçte sosyal iletişim becerilerinin gelişmesi endişe verici.
Çocukların soru sormayı ve çözüm üretme yeteneğini geliştirmesi için anne babaların bu konularda kendilerini eğitmesi gerekiyor.
04:16Unutkanlık ve Pandemi: Pandemi döneminde unutkanlık artmış ve bu durumun hastalık habercisi olup olmadığı merak ediliyor.
Nöroloji uzmanı profesör dr. Osman Tanık, unutkanlıkla ilgili merak edilen soruların cevaplarını verecek.
05:39Türkiye'deki Pandemi Durumu: 26 Nisan Pazartesi günü, 2021 yılına girdik ve Nisan ayı sona eriyor.
Cumartesi-Pazar günlerinde saat 19:00'da sokağa çıkma kısıtlaması uygulanıyor ve bir hafta sonunda sonuçları değerlendirilecek.
Pazartesi günlerinde test sayıları ve vaka sayıları düşük görünse de, bu durumun altında yatan nedenler açıklanıyor.
06:45Sağlık Verileri: Test sayısı 260 bin civarında, geçen hafta 325 bin civarında olduğu için 60 bin test daha az.
Testlerdeki pozitiflik oranı %14,80 olarak görülmüş, bu oran daha önceki haftalardaki %5-6 oranına göre üç kat daha yüksek.
Hasta sayısı 2.801, ağır hasta sayısı 3.590 ve vefat sayısı 350 olarak tespit edilmiş.
09:16Hastanelerdeki Durum: Hastanelerdeki yatak doluluk oranı %56, erişkin yoğun bakım doluluk oranı %70 civarında.
Ventilatör doluluk oranı %35, bu oran önceki yükselişte %31 civarında olduğu için üçüncü dalgada daha yüksek.
Avrupa'da pandemiden kurtulma konuşmaları yapılıyorken, Türkiye'de üçüncü dalgadan bahsediliyor.
11:18Gelecek Tedbirler: Bir hafta daha kısıtlamalar devam edecek ve Cumhurbaşkanlığı Kabineti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanacak.
Tedbirlerin vaka sayısına yansıması değerlendirilecek ve gerekirse yeni kısıtlamalar veya tedbirler alınabilir.
11:44Sputnik V Aşısı Tanıtımı: Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sputnik V aşısının yakında Türkiye'de kullanılacağını açıkladı.
Bir ülkenin aşı çeşitliliğini ve tedarik zenginliğini artırması, koronavirüs mücadeleinde önemli bir avantaj sağlıyor.
Koronavirüs kontrolü için muhtemelen her sene aşılama yapılacağı ve aşıların etkinlik sonuçları yavaş yavaş ortaya çıkacağı belirtiliyor.
14:40Sputnik V Aşısının Özellikleri: Sputnik V, viral vektör aşı olarak ilk piyasaya çıkan ve kullanılmaya başlayan açılardan biridir.
Lancet dergisinde yayınlanan Faz 3 çalışmasının ön raporlarında Sputnik V'nin etkinlik oranı %91,6 olarak belirlenmiştir.
Yan etkileri açısından kabul edilebilir seviyede olduğu tespit edilince, batı ülkeleri de bu aşıyı kullanmaya başladılar.
16:45Aşı Teknolojileri: Türkiye'de şu anda Biontech (mRNA aşı) ve Sinovac (inaktif aşı) kullanılmakta, Sputnik V ise viral vektör aşı teknolojisine sahiptir.
Viral vektör aşı, SARS-CoV-2'nin immün sistemi uyarıcı komponentlerini, zararsız veya zayıflatılmış virüslere yükleyerek vücuda gönderen bir sistemdir.
Sputnik V, benzer teknolojiye sahip diğer viral vektör aşılarla kıyaslandığında etkinlik ve güvenlik açısından daha öne çıkmaktadır.
18:38Birinci Dozdan Sonra Koruma Etkisi: Birinci dozdan sonra koruma etkisi konusu dünyada tartışılmaya başlandı, özellikle İngiltere bu tartışmayı başlattı.
mRNA aşılar (Moderna ve Pfizer) birinci dozdan sonra önemli ölçüde koruma etkisi göstermeye başladı.
Birinci dozdan 10 gün sonrasından itibaren %50'den başlayıp %80'e kadar çıkan koruma etkisi görüldü.
Bazı ülkeler ikinci dozun ötelenmesi kararı aldı; İngiltere 3 ay, Fransa ve İspanya ise 45 gün ötelenmesini uyguladı.
21:06Aşıların Etkinliği ve Karşılaştırılması: Kalıcı etki için iki doz aşı uygulaması mutlaka gereklidir.
Messenger RNA aşıları ve Sputnik aşısı, birinci dozdan sonra etkinlik gösterirken, Sinovac gibi inaktif aşılara göre daha avantajlıdır.
Aşılanan kişiler, aşılama olmayanlara göre virüsü başkasına bulaştırma riski daha az olan bir kısım oluşturur.
22:05Aşı Dozlarının Ötelenmesi: Aşı tedarikinde zorluk yaşanması durumunda, ikinci dozları kararlı tutmak koşuluyla dozlar ötelenilebilir.
Sağlık Bakanlığı, bilim kurulu ve diğer sorumlu çevreler ötelenme konusunu tartışacak ve tüm verileri değerlendireceklerdir.
22:52Aşı Tercihinde Dikkat Edilmesi Gerekenler: İki aşı birbiriyle karşılaştırılarak yapılan çalışma bulunmamaktadır, bu nedenle bir aşı diğerine göre daha üstün olduğu iddia edilemez.
Messenger RNA aşıları, polietilen glikol kullanımı nedeniyle daha fazla yan etkiye neden olabilir.
Anafilaksi geçirmiş kişiler için Messenger RNA aşıları önerilmemektedir.
27:14Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar İçin Tercih: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha iyi olduğu için Messenger RNA ve Sputnik aşısı tercih edilebilir.
Kişi kendi bağışıklık sistemi ve yan hastalıklarıyla birlikte aşı tercihini yapabilir.
28:09Hindistan'daki Koronavirüs Durumu: Hindistan'da koronavirüs vakaları artarak sağlık sistemini çökme noktasına getirmiştir.
Delhi'de 25 koronavirüs hastası yeterli oksijen sağlanamadığı için yaşamını yitirmiştir.
Hindistan'da günlük vaka sayısı rekor seviyeye tırmandığı için Dünya Sağlık Örgütü uyarılmıştır.
28:54Hindistan Varyantı ve Türkiye'deki Tedbirler: Türkiye'de Hindistan'dan gelen yolcular için 14 günlük karantina uygulanmıştır.
Hindistan'da tespit edilen yeni koronavirüs mutasyonu, yüksek bulaşma hızı ve çocuklarda hastalık oranının yüksek olması nedeniyle endişe yaratmaktadır.
Türkiye'de henüz bu varyant tespit edilmese de hızlı bulaşan bir varyanta karşı tedbirler alınmıştır.
31:43Koronavirüs Geçmişi ve Aşılar Hakkında Bilgiler: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, koronavirüs geçmişi olmanın istenilen düzeyde bağışıklık sağlamadığını belirtti.
Prof. Ceyhan'a göre, hastalığı geçirmiş olmanın altı ay koruması olmadığı ve hastalığın iki ay sonra tekrar geçilebileceği vurgulandı.
Aşıların hastaneye yatma gereğini ortadan kaldırarak hastalığı daha hafif geçirme avantajı sağladığı, ancak etrafına bulaştırma riski olduğu belirtildi.
33:50Pandemiye Karşı Yaklaşım: Pandemiden çıkmak için sihirli bir değnek olmadığı, hem aşılanmak hem de COVID-19 geçirmiş olmak gerektiği vurgulandı.
İngiltere örneğinde, sadece aşılama ile değil, yaklaşık iki buçuk-üç ay kapanma süreci yaşayarak başarı sağlananı gösterildi.
Aşılananlar toplumun bir kısmını sentetik olarak bağışıklık kazandırırken, COVID-19 geçirmiş olanlar doğal bağışıklık sağlayarak hastalığın yayılmasını önler.
39:07Yeni Zelanda'da Konser: Yeni Zelanda'da 50 bin kişilik konser düzenlenmiş ve konserde sosyal mesafe ve maske takma zorunluluğu bulunmamıştır.
Yeni Zelanda, pandemi başından itibaren ciddi kapanma tedbirleri alarak sınırları kapatarak ve hızlı karantina uygulamasına geçerek başarı elde etmiştir.
Avustralya-Yeni Zelanda arasında uçuşlar başlamış, ancak uçuşlardan sonra otelde kalmak zorunluluğu ve otelden bir kişinin COVID-19 kaptığı tespit edilince uçuşlar tekrar askıya alınmıştır.
41:16Unutkanlık Konuşması: Programın devamında unutkanlık konusu ele alınacak ve Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Osman Tanık programda yer alacaktır.
Prof. Dr. Osman Tanık'un çalıştığı kurumda COVID-19 sürecinde hastaların aşı konusunda sorular sordukları ve nörolojik hastalıklarla birlikte aşı uygulanabilirliği konusunda kaygıları olduğu belirtildi.
42:50COVID-19'un Nörolojik Etkileri: Hasta popülasyonunun önemli bir kısmının COVID-19 ile karşılaşması ve bu durumun sağlık profesyonellerini endişelendirmesi belirtiliyor.
COVID-19'un kronik hastalıklardaki seyri konusunda akselerasyonlara yol açabileceği ve nörolojik ve psikiyatrik komplikasyonlara neden olabileceği, bu komplikasyonların %20'ye kadar çıkabileceği söyleniyor.
COVID-19 geçiren hastalarda yeni hafızada bozukluklar ortaya çıkıyor, kaydetme ile ilgili problemler artıyor, ancak eski hafıza kısmen korunuyor.
46:48Unutkanlık ve Hafıza: Unutkanlık, yaşla birlikte artan bir kavram olmasına rağmen gençlerde de değişik nedenlerle ortaya çıkabilir.
Unutkanlıkla ilgili mesele genellikle biyolojik faktörler, beynin doğru şekilde kullanılması ve psikososyal faktörler olmak üzere üç farklı görüşe dayanıyor.
Alzheimer hastalığı, geriye dönüşümü olmadığı ve ilerleyen bir karakter gösterdiği için en çok korkulan hastalıklardan biridir.
48:22Hafıza Mekanizması: Belleğin tek bir merkezi olmadığı, beynin birçok alanı bellek ve hafıza ile ilgilendiği belirtiliyor.
Hafıza iki ana bölüme ayrılır: kısa dönemli hafıza ve uzun dönemli hafıza.
Uzun süreli hafızanın megabayt sınırı olmadığı, ancak bilgiyi uzun süreli hafızaya aktarmanın ve oradan geri çağırmakta zorlanma sorunu olduğu vurgulanıyor.
50:53Hafıza Geliştirme Teknikleri: Hafıza geliştirilebilir ve bunun için özel teknikler kullanılabilir.
Bilgileri birbirine bağlayarak (reco) geri çağırma işlemi kolaylaştırılabilir.
Hipokampus uzun süreli hafızanın merkezi olarak tespit edilmiş, yeni şeyler öğrenildiğinde beynin ön kısmında kayıtlama merkezi bulunuyor ve bilgiler arquat fasikül yoluyla beynin ilgili bölgelerine dağılıyor.
53:26Unutkanlık ve Bellek Sağlığı: Beslenme alışkanlıkları, vitamin B12 eksikliği, kan şekeri düşüşü ve uyku bozuklukları unutkanlık risk faktörleridir.
Uyku, özellikle yavaş dönem uykusu, beyinin temizlenmesi ve bilgiyi pekiştirmek için çok önemlidir.
Tereddüt halinde unutkanlık (buzdolabına ne aldığımızı unutup tekrar hatırlamak) normal bir durumdur, ancak alışılmış yerlerin dışında eşyaları koymak rahatsız edici olabilir.
56:45Unutkanlığın Psikolojik Yönleri: Belirli bir zaman dilimini hatırlamama (1999-2007) ruhsal bir nedeni olabilir, örneğin evlilik veya erkek arkadaşıyla ilgili acı hatıralar.
Psikolojik olarak acı çektiğimiz hatıraları gömme eğilimindeyiz ve tekrar hatırlamak için özel metotlara ihtiyaç duyabiliriz.
Unutulan bir dil tekrar çıkarılabilecek bir durumdur.
59:37Bellek Sağlığı İçin Öneriler: Yürüyüş yapmak, beyin kan akımını artırarak nöronal beslenmeyi aktif hale getirir ve bellek koruyucu etkisi vardır.
Hipertansiyon ve diyabet gibi hastalıkların kontrolü, yeterli su içmek ve sigara içmemek bellek sağlığı için önemlidir.
Yüksek LDL kolesterol, düşük HDL kolesterol, folik asit, B12, D vitamini ve çinko beslenme alışkanlıklarında önemli faktörlerdir.
1:03:43Kişisel Farklılıklar ve Teknoloji: Bazı insanlar rakamları, bazıları ise isimleri daha iyi hatırlar, bu konsantrasyon ve dikkat yoğunlaşması ile ilgilidir.
Erkekler sol hemisfer dominansı, kadınlar ise sağ hemisfer egemenliği ile iki yanlıdır.
Hayatı kolaylaştıran teknolojiler (hatırlatıcılar, navigasyon sistemleri) bellek kullanımını azaltabilir.
1:04:48Teknoloji ve Beyin Gelişimi: Teknolojinin kullanılması hayatımızı kolaylaştırıyor, ancak nöroplastisi sayesinde bir şeyi çok sık tekrarlayarak kendimize daha iyi beyin yolakları oluşturabiliriz.
Hangi organı çok iyi kullanırsanız, o organ size daha fazla yardımcı olur; "ya kullan ya da sorularını kullanalım" prensibi doğada geçerlidir.
1:05:34Depresyon ve Unutkanlık İlişkisi: Depresyon, özellikle gençlerde unutkanlığı artırır ve bu durumun organik kökenli unutkanlıklardan farklı olarak daha yaygındır.
Psikolojik faktörler, özellikle depresyon ve kaygı bozuklukları nöronal sistemimizde sıkıntıya yol açabilir.
50 yaşından sonra ortaya çıkan depresyon, bazen Alzheimer gibi hastalıkların erken bulgusu olarak görülebilir.
1:07:14İlaçların Unutkanlık Üzerindeki Etkisi: Birden fazla ilaç kullanıldığında, özellikle antikolinerjik etkisi olan ve sinir sistemini etkileyen ilaçlar unutkanlık yapabilir.
Birden fazla hastalığa sahip ve çok sayıda ilaç kullanan kişilerde unutkanlık oluşabilir.
1:08:11Sinirlilik ve Unutkanlık: Çok sinirlenince anıları unutma durumu, ajitasyon ve ekstasyonla ilgili bir sorun olabilir.
Çabuk öfkelenme ve impulsif davranışlar kontrol edilmelidir, aksi takdirde sosyal ilişkileri zayıflatır ve şiddete eğilim yaratabilir.
Sinirlilik ve şiddet, kişinin toplumdan dışlanması ve yalnızlık hissiyle depresyon ve ajitasyonun artmasına neden olabilir.
1:09:24Çocukluk Dönemindeki Unutkanlık: Küçükken ekmek almaya gönderildiğinde yumurta alıp gelme gibi durumlar, çocuğun dikkatini bir yerde yoğunlaştırması zorluğundan kaynaklanabilir.
Çocukluk döneminde çok sayıda uyaran var ve çocuk bunların her birisini karşılamaya ve öğrenmeye çalışır.
Programın sunucusu, kendi çocukluğundaki benzer bir deneyimini paylaşarak bu konuyu açıklamıştır.

COVID-19 ve Unutkanlık Üzerine Bilgilendirici Sağlık Programı

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir