Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 10 yıllık deneyime sahip bir psikolog ve rehberlik uzmanı tarafından meslektaşlarına yönelik sunulan eğitim içeriğidir. Konuşmacı, çocukluk ve aile danışmanlığı alanında uzmanlaşmış bir terapist olarak bilgi paylaşmaktadır.
- Video, çocukluktan yetişkinliğe davranış bozukluklarının nasıl evrildiğini ve değiştiğini konu almaktadır. İçerikte saldırganlık, okul korkusu, enürezis, enkorosis, tırnak yeme, kekemelik, parmak emme, inatçılık, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi davranış bozuklukları detaylı şekilde ele alınmakta, bunların nedenleri ve yetişkinlikteki potansiyel etkileri açıklanmaktadır.
- Sunumda ayrıca mülkiyet kavramının gelişimi, izinsiz alma davranışları, yalan söyleme ve küfür gibi sorunlar incelenmekte, ebeveyn davranışlarının çocuk üzerindeki etkisi ve çözüm önerileri sunulmaktadır. Video, çocuklukta yaşanan davranış problemlerinin zamanında müdahale edilmediğinde yetişkinlikte daha ciddi sorunlara dönüşebileceğini vurgulayarak, disiplinler arası işbirliği ve aile eğitiminin önemi üzerinde durmaktadır.
- 00:02Konuşmacının Tanıtımı
- Konuşmacı çocukluktan yetişkinliğe davranış bozuklukları konusunu ele alacak.
- 2011'de Maltepe Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümünden %100 burslu olarak mezun olmuş, 2012'de Okan Üniversitesi Psikoloji Lisans tamamlamış ve 2014'te İstanbul Ticaret Üniversitesi'nden Uygulamalı Psikoloji Yüksek Lisans'ını tamamlamış.
- 2015 yılında Ağrı'ya atanarak Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Rehberlik ve Psikolojik Danışman olarak kadrolu çalışmaya başlamış.
- 01:15Mesleki Deneyim ve Eğitimler
- 2018'den beri İstanbul'a dönmüş ve oyun terapisti eğitimi, bilişsel davranışçı terapi eğitimleri almış.
- 2018'de tekrar Aile Danışmanlığı Yüksek Lisansına başlamış ve bu yıl tezini sunarak ikinci yüksek lisansını tamamlamış olacak.
- Meslekte on yıl çocukla çalışmış ve bu süreçte ailelerin eğitimi ve yönlendirilmesi gerektiğini fark etmiş.
- 02:49Kim Psikolojisi ile İlişkisi
- 2016'dan beri Kim Psikoloji'nde terapistlik ve eğitmenlik yapmakta.
- 2014 yılından beri Kim Psikoloji'nde uzman ve eğitimcilerden biri olarak çocuk testleri, özellikle eğitimi ve klinik eğitimi için eğitimler vermektedir.
- Buse ile Kim Psikoloji'nin yaz staj okulunda tanışmış ve aile danışmanlığında oyun terapisinin kullanımı konusunda bir sunum yapmışlardır.
- 04:35Çocuklarda Davranış Bozuklukları
- Çocuklarda davranış bozuklukları; saldırganlık, okul korkusu, enürezis (büzük), enkorosis (dışkı kaçırma), tırnak yeme, kekemelik, parmak emme, inatçılık, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi davranışlardan oluşur.
- Bu davranışlarda en büyük sebeplerden biri dikkat çekmek istemektir.
- Diğer sebepler arasında yetersizlik hissi, kardeşlerle kıyaslanma, intikam alma isteği ve ebeveynlere karşı güç kazanma isteği bulunmaktadır.
- 06:20Davranış Bozukluklarının Nedenleri
- Çocukların davranış bozuklukları, incinmişlik ve kırılmışlık duygularının sonucu olarak ortaya çıkabilir.
- Ebeveynlerin otoriter ve baskıcı bir tavırla kurallar belirlediğinde, çocuk bu durumu bir yenilme hissiyle karşılayabilir.
- Çocuklar, ebeveynlerine karşı rekabet ve güç kazanma isteği besleyerek bu davranışları sergileyebilirler.
- 07:58Davranış Bozukluğu Olan Çocuklarla Olumlu İlişki Kurma
- Davranış bozukluğu olan çocuklarla olumlu ilişki kurmak için karşılıklı saygı, sevginin hissettirilmesi ve çocuğa zaman ayırılması gerekiyor.
- Evde genel geçer kuralların nedeni açıklanması çocuğa zaman ayırmanın bir örneğidir, aksi takdirde emir komuta zinciri haline dönüşür.
- Çocuklarda sorgulama yetisi güçlü olduğundan, mantıklı bir açıklama yapılmaması saygısızlık ve paylaşım eksikliği anlamına gelir.
- 10:04Davranış Bozukluklarının Etkileri
- Davranış bozuklukları saldırganlık, izinsiz alma, yalan, küfür, tikler, okul korkusu, dışkı kaçırma, altını ıslatma, tırnak yeme, kekemelik, parmak emme, inatçılık, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi davranışlara yol açabilir.
- Saldırganlık, çocuğun kendi akranlarına ve başkalarına fiziksel şiddette bulunması, ısırma, tekmeleme, çimdik atma gibi davranışları içerir.
- Saldırganlık iki tip olarak incelenebilir: karşıdaki çocuğa zarar vermek amacıyla yapılan saldırganlık ve çocuğun kendini tehdit altında hissetmesi üzerine diğer çocuğu kendisinden uzaklaştırmak için verdiği tepki.
- 12:29Saldırganlığın Nedenleri ve Etkileri
- Ebeveynlerin çocuğun saldırgan davranışlarını ödüllendirmesi, "eşyanı böyle sahip çık" mesajını verir ve bu davranışın pekişmesine neden olur.
- Çocuklukta ebeveynlerin saldırgan davranışlarını ödüllendirmesi, yetişkinlikte sevgilisini, kız arkadaşını darp eden veya öldürmeye kalkan kişilerin oluşmasına neden olabilir.
- Çocuklukta görülen problemler, zamanında sağlıklı önlemler alındığında yetişkinlikte yer etmez, ancak tepkiler verilmediğinde yetişkinlikte patolojiler oluşturabilir.
- 15:34Eğitim ve Davranış Bozukluklarının Nedenleri
- Çocuğun katı bir şekilde eğitilmesi (anne babaların kendilerince eğitmeye çalışması) olumsuz yönde bir eğitim oluşturabilir.
- Ebeveynlerin bilgisizliği veya çocuk büyütme stratejilerinin kendi ebeveynlerinden yola çıkması, çocuklukta görülen problemlerin sebeplerinden biridir.
- Saldırganlığın nedenleri arasında kitle iletişim araçlarında saldırganlık temasının vurgulanması, anne-baba tutumlarının olumsuzluğu, aile ya da yakın çevrede şiddet rol modelinin olması ve biyolojik faktörler (beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi) bulunur.
- 17:20Çocuklara Yönelik Öneriler Hakkında
- Konuşmacı, kalıp öneriler verme taraftarı olmadığını ve her çocuğa yönelik önerilerin farklı olacağını belirtiyor.
- Çocuğu görmeden, tanımadan, iç dünyasına girilmeden öneriler verilmesinin uygun olmadığını vurguluyor.
- Çocuğun öyküsünü bilip, davranış patenlerinin altında yatan sebepleri çözersek verilecek önerilerin çok farklı olacağını ifade ediyor.
- 21:23Çocuklukta Hırsızlık ve İzinsiz Alma Durumu
- Çocuklarda izinsiz alma, çalma veya hırsızlık durumlarının genellikle ihtiyaçlarının doyurulmamasından ve yoksunluk hissinden kaynaklandığını belirtiyor.
- Çocuğun ihtiyaç duyduğu şeylerin ailesi tarafından reddedilmesi ve yeterli açıklama yapılmaması bu problemin derinleşmesine sebep oluyor.
- Mülkiyet kavramının çok küçük yaştan itibaren gelişmeye başladığı, hatta bazı alimlerin anne karnında gelişmeye başladığını söylediğini ifade ediyor.
- 22:59Mülkiyet Kavramı ve Çocuk Davranışları
- Mülkiyet kavramı, çocuğun yürümeye, konuşmaya başladığı zamandan itibaren kendisinin olmayan bir şeye dokunmaması gerektiği anlayışını içerir.
- Çocuğa mülkiyet kavramı kazandırılsa izinsiz alma davranışı azalabilir.
- Çocukta izinsiz alma-çalma davranışı, mülkiyet kavramının geliştirilmesi veya ihtiyaçlarının karşılanması ile aşılabilir.
- 24:28Davranış Bozuklukları ve Tedavi
- Çocukluk davranış bozukluklarında bir çocukta aynı anda üç-dört tanı bir arada bulunabilir.
- Davranış bozukluklarının sayısı arttıkça nedenleri daha da karmaşık hale gelir ve çözülmediğinde yetişkinlikteki suç oranını artırır.
- Davranış bozuklukları tedavisinde bir önerinin birden fazla problemi çözmeye yönelik olmalı.
- 26:34Davranış Bozukluklarına Yaklaşım
- Davranış bozukluklarında aşırı tepki göstermemek, çocuğun kendi problemini kendi çözmesi için fırsat vermek ve cezaları fiziksel olarak vermemek önemlidir.
- Aile içinde damgalayıcı ifadeler kullanmamak ve çocukta hata yapan biri olarak değil, biri yeniden tanımak gerekir.
- Davranış bozukluğu düzelmiyorsa, çocuğun karşılanmamış bir ihtiyacının olduğu düşünülmelidir.
- 28:40Aile ve Toplum İlişkisi
- Aile, çocuğun seans sonrası davranışları ve verilen ev ödevlerini uygulamada işbirliği yapmalıdır.
- Toplumda yaşanan suçlar, anne babaların çocuklarına gerekli özeni göstermemesinden ve çocuklarının ihtiyaçlarını fark edememesinden kaynaklanabilir.
- İhtiyaçları karşılanmamış çocuklar, toplumda korkutucu durumlara sebep olan kişiler olabilir.
- 31:18Yalan ve Çalma Davranışı
- Yalan, gerçekin çalınmasıdır ve çalma davranışı ile çok birbirine yakındır.
- Gerçek herkesin hakkıdır ve bir kişiye soru sorulduğunda gerçek bilgi vermek zorunludur.
- Yalan söylemek, aldatmak ve gerçeği çalmak anlamına gelir ve genellikle hırsızlık davranışıyla bağlantılıdır.
- 32:05Çocuklarda Sorumluluk Yüklenmesi
- Çalma davranışının nedenleri arasında baskıcı ve otoriter anne-baba tutumları, olumsuz model olma ve çocuğa üstesinden gelemeyeceği sorumluluklar yüklenmesi bulunur.
- Beş yaşındaki bir çocuğa "abi" veya "abla" olduğunu söylemek ve evin sorumluluğunu ona vermek, çocuğa duygularını ifade etmeyi gizler ve ilgi verme sorumluluğunu kaldırır.
- Çocuk, gerçek hayatın zorluklarından kaçmak için fantezi dünyaya sığınır ve bu dünyada zihninde yaşar.
- 33:59Çocuklarda Yalan ve Çalma Davranışının Nedenleri
- Şiddet uygulaması, güvenli hissetmemek, taciz, ihmal ve istismar durumları yalan ve çalma davranışına sebep olabilir.
- Çocuğun mükemmelliğe zorlanması, gerçekçi olmayan beklentilerle çocuğun gerçekçi bir hayat sürmesini beklemektir.
- Çocuk, gerçek hayattan koparak sanal bir dünyaya geçer.
- 35:01Küfür Davranışı
- Küfür, saldırganlık teması ile bağlantılıdır ve öfkeden yola çıkarak ortaya çıkar.
- Çocuk öfkelendiğinde, fiziksel zarar vermek yerine sözel olarak öfkesini ifade eder, cinsel içerikli söylemler veya olumsuz sıfatlar kullanır.
- Küfür, altta yatan korku veya öfke duygusundan kaynaklanır ve çocuk kendisini daha büyük hissetmek için yapabilir.
- 37:31Küfür Davranışının Kaynağı ve Çözümü
- Küfür, ebeveynlerden veya yakın çevreden kaynaklanan saldırganlık ve öfke altyapısından kaynaklanır.
- Sorunun çözümü için önce kaynağının nereden geldiğini anlamak gerekir.
- Çocuğun davranışının nedenini anlatarak otokontrolünü güçlendirebilirsiniz.
- 39:25Tikler ve Nedenleri
- Tikler, kas grubunda yinelenen istemsiz hareketlerle belirtilen bir bozukluktur ve çocuklukta kaş göz oynatma, ağızla ses çıkarma gibi davranışlarla görülür.
- Tiklerin nedenleri arasında yeterli ilgi ve sevgi görmemesi, üzerinde fazla sorumluluk beklenmesi bulunur.
- Aile içi iletişimin, anne-babanın ve abla-abi kardeşlerin çocuğa yaklaşımının önemini anlamak gerekir.
- 41:55Çocukluk Dönemindeki Davranış Bozuklukları
- Doğumdan bir-bir buçuk yaşa kadar olan dönemde bağlanma evresinin sağlıklı atlatılıp atılamaması, ayrılma anksiyetesi ile ilgili geçiş nesnesi ayrışmasının sağlıklı yapılıp yapılmaması, tikler, okul korkusu ve diğer fobilerin alt yapısında yer alır.
- Dışkı istemsizliği ve kontrol dışı dışkı atımı ile ilgili çocuğun altına kaçırması, bağışıklık sistemlerindeki bozukluk, yanlış tuvalet eğitimi, annenin aşırı titizliği, kardeş kıskançlığı ve tuvalet eğitimi evresinde cezalandırıcı tutumlar stresin nedenleri arasında sayılabilir.
- 43:11Masumlar Apartmanı Dizisi Örneği
- Masumlar Apartmanı dizisindeki Gülben'in idrar kaçırması anısı, çocukluk dönemine döner ve ilk idrar kaçırma anısını anlatır.
- Çocuk altına kaçırırken, okulda tahtaya kaldırılıp eleştirilmesi ve eve geldiğinde anne-babasına güvenmediği için paylaşamaması, kendisini evinde bile güvende hissetmediğini gösterir.
- Anne-babasıyla bile paylaşım yaparken rahatlık duyamayan çocukların okul ortamında, arkadaşlarıyla ve çevresiyle güvende hissedemeyecekleri, bu durumun yetişkinliğe evrildiğinde evden çıkmama durumlarına yol açabileceği belirtilir.
- 44:36Çocukluk ve Yetişkinlik İlişkisi
- Çocuğun bu durumu paylaşması, bunun çok normal olduğunu, olabileceğini ve zamanla geçeceğine dair çocuğun içini rahatlatacak ve kaygısını giderecek şeylerin belirtilmesi gerekiyor.
- Çocuğun anlatması, onu kaygılandıran, üzen ve sıkan şeyleri anlatması için teşvik edilmesi ve cesaretlendirilmesi gerekiyor.
- Aşırı titiz bir ebeveynin, anne-baba arasında iletişim problemlerinin olduğu ve çocukların kendini güvende hissetmediği durumda, bir problem yaşadığında gidebileceği bir yetişkinin olmayışı, çocukların tıpkı Masumlar Apartmanı dizisindeki karakterlerin yaşadığı gibi patolojiye evrilebilir.
- 45:52Patolojilerin Tanısı ve Tedavisi
- Her patoloji ve davranış bozukluğu ile ilgili ciddi bir biyolojik, tıbbi inceleme yapılması ve doğru tanının konulması, doğru konulan tanı üzerine yol almak önemlidir.
- Çocukla ilgili dışkı kaçırma gibi problemlerle ilgili psikologa yönlendirilirken, önce herhangi bir biyolojik inceleme yapıldığından emin olunmalı ve yapılmamışsa ilgili uzmana yönlendirilmelidir.
- Psikolog olarak her danışanla birebir uğraşmak zorunda değil, gerekli uzmana yönlendirmek ve disiplinler arası işbirliği yapmak önemlidir.
- 49:04Tırnak Yeme ve Diğer Davranış Bozuklukları
- Tırnak yeme, ruhsal gerilim, öfke ve saldırganlık gibi davranış bozuklukları arasında bir ilişkide olabilir.
- Çocuğun ebeveynlerinden olumsuz yaklaşımlar görüp farkında olmadan zarar görmesi veya ihtiyaçlarını görmezden gelinmesi tırnak yeme davranışına yol açabilir.
- Tırnak yeme, çocuğun güvende hissetmediği, olumsuz anne-baba tutumlarına maruz kaldığı veya yeterli ilgi görmediği bir durumda kendini ifade etme bir yolu olabilir.
- 51:44Davranış Bozukluklarının Çocukluk ve Yetişkinlikteki Farkları
- Çocuklukta davranış bozuklukları genellikle ihtiyaçtan kaynaklanırken, yetişkinlikte aynı davranışlar kalıplaşmış, oturmuş ve kişiliği olumsuz yönde gelişmiş özellikler haline gelir.
- Tırnak yeme durumunda aileye önerilen yaklaşımlar arasında eleştirel yaklaşmama, üç-dört yaşına kadar görmezden gelme ve şiddet uygulamama bulunur.
- Tırnak yeme durumunda, bir grupta acı oje tavsiye edilirken, diğer grupta acı ojenin şiddet içeren ve psikolojik ya da pedagojik yaklaşıma uygun olmadığını söyleyen uzmanlar vardır.
- 54:07Kekemeliğin Nedenleri
- Kekemeliğin teşhisi için çocuk nörolojik ve kulak burun boğaz incelenmesi yapılmalıdır.
- Kekemeliğin nedenleri arasında kalp, kaygı, korku, stres, gerilim ve travmatik olaylar (deprem, ebeveyn boşanması, ölüm, kaza) bulunmaktadır.
- Kendini güvende hissetmeyen insanlar rahat olamaz ve rahat olamayan insanlar rahat konuşamaz.
- 55:17Gelişimsel Beklentiler ve Kekemeliğin İlişkisi
- Gelişimsel dönemdeki beklentilerin gerçekçi olmaması kekemeliğe neden olabilir.
- Örneğin, iki yaşındaki çocukların tuvalet bez konusunda ısrar edilmesi, çocukların gelişimsel dönemlerinin normali olan bir durumu problemleştirebilir.
- Her çocuğun gelişimsel dönemlerini kendi zamanında sağlıklı atlatabileceğinin bilincine sahip olunması gerekir.
- 58:19Parmak Emme Davranışı
- Parmak emme 3-4 yaşlarına kadar normal bir davranıştır, ancak okul döneminde devam ederse davranış problemi olarak tanımlanır.
- Parmak emme, anne memesi emme davranışıyla bağlantılıdır ve açlık ihtiyacının karşılandığında yaşanan hazın bir uzantısıdır.
- Çocuklarda parmak emme, duygusal açlıkların karşılanmasına yönelik bir davranış olabilir ve ebeveynlerin çocuklarının ihtiyaçlarını fark etmeleri önemlidir.
- 59:24İnatçılık ve Anne-Baba Tutumları
- İnatçılık, anne-babanın çocuğa karşı tutumlarının tutarlı olmaması ve fikir birliğine sahip olmamasından kaynaklanabilir.
- Anne-babanın inatlaşması, çocukta benzer davranışlara yol açabilir ve çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmamasına neden olabilir.
- Anne-babanın birbirinden bağımsızlaşma ve eşleriyle sağlıklı bağlanma becerilerinin eksikliği, çocuklarda davranış problemlerine yol açabilir.
- 1:02:51Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği
- Hiperaktivite, kendini durduramama, davranış tekrarı ve dürtü kontrol problemi içeren bir durumdur.
- Hiperaktivite doğum veya doğum sonrası beyin dokusundaki zedelenmelerden, genetik faktörlerden, beyindeki kimyasallardan veya nöral ağ problemlerinden kaynaklanabilir.
- Hiperaktivite durumunda çocuk-ergen psikiyatrisi görüşülmesi, tanının konulması ve gerekirse ilaç tedavisi ile birlikte davranış terapisi uygulanmalıdır.
- 1:04:22Hiperaktiviteye Yönelik Öneriler
- Hiperaktivite tedavi edilmediğinde erken yaşlarda akademik başarısızlık şeklinde ortaya çıkabilir.
- Ailenin sorunu kabullenmesi, uzmana gitmesi ve tedaviye başlaması gereklidir.
- Çocuklara akşam vakti yüksek enerji verecek yiyecekler yerine, protein değeri yüksek ve besin değeri yüksek yiyecekler verilmelidir.
- 1:06:44Çocuk Davranış Bozuklukları ve Yetişkinlikteki Etkileri
- Çocukların tanısını tanıma ve ayrıntısına göre ayrıştırmak önemlidir, aksi takdirde yetişkinlikte tedavi edilemez ve ebeveynlerin kabul ve işbirliği sağlanamaz.
- Toplumda görülen şiddet, saldırganlık ve çalma gibi suçlar aslında çocukluktan gelen davranışların zamanında çözülmeyerek pekişmesinden kaynaklanmaktadır.
- Masumlar Apartmanı dizisi, çocuklukta alt ıslatma durumunun ebeveynlerin tepkisine bağlı olduğunu ve çocukların kendi evlerini güvensiz bir alan olarak gördüklerini göstermektedir.
- 1:08:39Davranış Bozukluklarının Çözümü
- Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi davranış bozuklukları psikiyatrik tanılar olup, psikiyatristlerle iş birliği halinde çözülmelidir.
- Disiplinlerarası çalışma yapmak önemlidir; her zaman kendinizin çözmek zorunda olmadığınızı, uzmanlara yönlendirmenin de erdem olduğunu unutmamalısınız.
- 1:09:53Meslek Yolculuğu ve Çocuklara Yatırım
- Konuşmacı çocuk doktoru, avukat olmak istemiş, sonunda çocuk psikoloğu olmuş ve meslek hayatının üç-dört senesinde çocuklara yardım etmek için aile danışmanlığı da önemlidir anlamıştır.
- Çocuklara faydalı olmak isteyenlerin, anne ve babaların eğitimine, bilinçlendirilmesine ve çocukların ihtiyaçlarını fark etmelerine rehberlik etmeleri gerekir.
- Çocuklar gelecektir ve kendimizi güvende hissedebilmek için çocuğa yatırım yapmak zorunludur; özellikle çocuk psikolojisine ve varlığına yatırım yapmak önemlidir.