Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Medikal" programının bu bölümünde, çocuk endokrinolojisi uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgeviz ile ergenlik çağındaki sorunlar hakkında bir röportaj yapılmaktadır.
- Video, ergenlik çağının tanımı ve başlangıç yaşlarıyla başlayıp, kız ve erkek çocuklarda ergenlik belirtilerini açıklamaktadır. Ardından erken ergenlik, geç ergenlik, tiroid hastalıkları, haşimato, kansızlık ve obezite gibi ergenlik döneminde ortaya çıkabilecek sağlık sorunları ele alınmaktadır. Ayrıca ergenlik çağındaki boy ve kilo gelişiminin normal eğrileri ve obezite önleme yöntemleri hakkında bilgiler sunulmaktadır.
- Program, ailelerin çocuklarının ergenlik çağındaki gelişimini nasıl takip edebilecekleri ve şüpheli durumlarda ne yapmaları gerektiği konusunda tavsiyeler içermektedir. Video, çevre bilinci ve atık dönüşümü konusunda kısa bir bilgilendirme ile sonlanmaktadır.
- 00:07Ergenlik Çağı Tanımı
- Ergenlik çağı, çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olarak tanımlanır.
- Halk arasında "ergenlik çağı" denirken, yurt dışında "adolesan" terimi kullanılır.
- Kızlar erkeklerden iki yaş önce ergenliğe girer, kızlarda ortalama 10-11 yaş civarında, erkeklerde 11-12 yaş civarında başlar.
- 01:46Ergenlik Çağının Belirtileri
- Kızlarda ergenliğe girmenin ilk belirtisi hafif meme gelişimidir.
- Kızlarda ergenliğe girdikten sonra hızlı boy artışı, tüylenme ve adet görme olur.
- Erkeklerde ergenliğe girmenin belirtisi testislerde (yumurtalıklarda) büyümedir.
- 03:44Erken Ergenlik
- Erken ergenlik, kızlarda 8 yaşından önce meme büyümesi ve erkeklerde 9 yaşından önce cinsel gelişme başlamasıdır.
- Son yıllarda küresel ısınma, hormonlu gıdalar ve çevresel uyaranlar nedeniyle erken ergenlik daha sık görülmeye başlamıştır.
- Tedavi edilmezse erken ergenliğe giren çocuklarda boyun kısa kalma riski vardır.
- 07:01Erken Ergenliğin Tedavisi
- Erken ergenlikte, hormonların salınımı erken uyarılır ve bu durum tedavi edilebilir.
- Tedavi için ayda bir veya üç ayda bir verilen hormon karşıtı ilaçlar kullanılır.
- Tedavi, ergenliğin normal adet görme yaşı olan 11-11,5 yaşa kadar durdurulmasını sağlar.
- 09:49Ergenlik Gecikmesi
- Erken ergenlik daha çok kızlarda, geç ergenlik ise erkeklerde görülür.
- Ergenlik belirtileri, kızlarda meme gelişimi, erkeklerde cinsel gelişim on üç yaşına kadar görülmezse ergenlik gecikmesi olarak tanımlanır.
- Ergenlik gecikmesinde, ergenlik hormonlarının salgılanmaması nedeniyle çocuklar yaşıtlarından kısa kalır.
- 10:43Ergenlik Gecikmesinin Nedenleri
- Ergenlik gecikmesinin nedenleri arasında ailesel yatkınlık, genetik hastalıklar ve kronik hastalıklar (kansızlık, böbrek hastalığı, astım, kalp hastalıkları) bulunabilir.
- Ergenlik belirtisi ortaya çıkmadıysa, kızlarda 10-11, erkeklerde 11-12 yaşını geçtikten sonra doktora başvurulmalıdır.
- Kronik hastalıklar ergenlik gecikmesindeki hormon salgılanmasını olumsuz etkileyebilir.
- 12:13Ergenlik Çağında Görülen Diğer Sağlık Sorunları
- Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bir çalışmaya göre ergenlikte %20 oranında rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
- Ergenlikte tiroid hastalıkları (guatr ve haşimato hastalığı) görülebilir, ancak bu rahatsızlıklar takiple halledilebilir ve kötü korkulacak bir durum değildir.
- Kansızlık ve obezite de ergenlik çağındaki önemli sağlık sorunlarıdır.
- 13:43Obezite ve Ergenlik Çağında Boy-Kilo Sorunları
- Ergenlik çağındaki çocuklarda boy ve kilo sorunları için normal büyüme eğrileri takip edilmelidir.
- Obezite, ergenlik çağındaki en önemli sorunlardan biridir ve %90'ı yemek tüketimi ve hareket eksikliğine bağlıdır.
- Çocukların günlük 2 saatten fazla televizyon veya bilgisayar başında kalmaması, 2 saatten sonra 10-15 dakika hareket etmesi önerilir.
- 15:59Ergenliğin Doğru Anlamı
- Ergenlik sadece adet görmekle sınırlı değildir; kızlarda memelerin büyümesi, erkeklerde yumurtalıkların büyümesi ve tüylenme ile başlar.
- Ergenlik normalde 3-4 yıl sürer ve kızlarda 20-25 cm, erkeklerde daha fazla boy artışı olur.
- Adetler hemen düzenli olmayabilir, düzensiz olabilir ve birkaç ay görüp sonra görünmeyebilir.
- 17:58Çevre Sorunu ve Atık Yönetimi
- Türkiye'de günde 70 bin ton civarında çöp atılır ve atıkların %20'si pet şişe, karton, teneke gibi ambalaj atıkları oluşturur.
- Dünya Çevre Günü'nde başlatılan "Atma Dönüştür" konulu atık malzeme tasarım yarışması sonuçlandı.
- Şevko Vakfı İletişim ve Eğitim Müdürü, ambalaj atıklarının çöp olmadığı ve mutlaka ayrıştırılması gerektiğini vurguladı.