Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Bilimden Sağlığa" programında Uğurcan Polat'ın sunuculuğunda, Üsküdar Üniversitesi NP İstanbul Bey'in Hastanesi'nde çalışan Doç. Dr. Emel Sarı Gökten (çocuk ergen psikiyatrisi uzmanı) ve İbrahim Yaş (dil ve konuşma bozuklukları uzmanı) konuk olarak yer almaktadır.
- Program, çocuklarda dil ve konuşma bozukluklarının ne anlama geldiği, çocukların dil gelişim aşamaları, tanı süreci ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Uzmanlar, çocukların 6 aylık, 1 yaş ve 2 yaş gibi önemli dil gelişim aşamalarını açıklamakta ve ebeveynlerin çocuklarının gelişimini takip etmeleri için önerilerde bulunmaktadır.
- Programda ayrıca, konuşma gecikmesi veya bozukluğu durumunda yapılması gereken değerlendirme süreci, tanı koyarken sadece konuşma değil sosyal, motor, öz bakım ve bilişsel becerilerin de incelenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Anne-babaların çocuklarıyla oyun oynaması, iletişim ortamı oluşturması ve çocuklarının gelişim süreçlerini gözlemlemesi gerektiği tavsiye edilmektedir.
- Programın Tanıtımı
- Programda çocuklarda dil ve konuşma bozuklukları konusu ele alınacak.
- Konuklar olarak Üsküdar Üniversitesi NP İstanbul Beyin Hastanesi'nde çalışan çocuk ergen psikiyatrisi uzmanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ve dil ve konuşma bozuklukları uzmanı İbrahim Yaşa yer alıyor.
- Programda hem hekim hem de psikologun aynı vakaları birlikte takip ettiği bir yapı bulunuyor.
- 02:06Dil ve Konuşma Bozukluğu Tanımı
- Dil ve konuşma bozukluğu, iletişimsel bozukluklardan bahsedilmektedir.
- Çocuklar doğdukları andan itibaren beyinleri gelişip olgunlaşmaya başlar ve dil ve konuşma bu gelişimin önemli bir basamakıdır.
- Normal sağlıklı bir çocukta bir yaşında en azından bir tane kelimeyi anlamlı bir şekilde söyleyebilmesi gerekir.
- 04:28Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanlığının Alanı
- Dil ve konuşma bozuklukları, erken bebeklik döneminden erişkinlik dönemine kadar tüm popülasyon yaşlılık dönemine kadar tüm süreci kapsayan bir bozukluk yelpazesidir.
- Çocuklarda dil ve konuşma sorunları, çocuk nöroloji ve çocuk psikiyatri gibi kliniklerle işbirliğine giderek çalışılan bozukluk ve hastalık tipleridir.
- Türk anneleri genellikle bebeğin yemek yemesi, dışkılaması ve gülümsemesi gibi gelişim süreçlerini takip ederken, konuşma gelişimi konusunda daha az dikkat gösterirler.
- 06:25Konuşma Gelişimi ve Takip
- Konuşma gelişimi için çeşitli periyotlar vardır: altı aya doğru seslere tepki vermesi, altı aydan sonra babıldama yapması, bir yaş itibariyle sözcüklerle konuşması ve iki yaşa doğru iki kelimeli cümleler duyması.
- Türk popülasyonunda, özellikle anneler genellikle yemek ve dışkılama esnasında sıkıştığı zaman ikivirgülelli yaşa doğru konuşmadığını fark ederler.
- Anne-babalar, konuşma ve dil gelişiminin basamakları hakkında bilgi edinmek için iyi üniversitelerin sitelerinden, yazılardan ve basit dillerde yazılmış kitaplardan faydalanabilirler.
- 08:43Başvuru Süreci
- Dil ve konuşma bozuklukları konusunda ilk başvuru adresi çocuk ergen psikiyatrisi klinikleri olmalıdır.
- Bu kliniklerde çocuğun biyolojik gelişiminden daha çok bilişsel, dil ve psikososyal gelişimine odaklanılır.
- Dil ve konuşma gecikmesi veya bozukluğu değerlendirilirken, zihinsel engellilik durumu gibi diğer faktörler de değerlendirilmelidir.
- 09:57Konuşma Bozukluklarının Önemi ve Tanı Süreci
- Konuşma ile ilgili bozukluklar, çocukta var olan başka bir problemin ilk habercisi olabilir.
- Geç konuşan veya akranları kadar iyi konuşamayan çocuklarda ayrıntılı öykü ve dil-konuşma özellikleri alınır.
- Tanı koyarken sadece konuşma değil, sosyal beceri, motor beceri, öz bakım becerisi ve bilişsel yapı da incelenir.
- 11:54Tanı Koyma Sürecindeki Değerlendirme Yöntemleri
- Değerlendirme süreci aileden alınan ayrıntılı öykü ve çocuğun klinik muayenesi ile başlar.
- Nörolojik bir sıkıntıdan şüphelenildiğinde EGE (Elektroensefalografi) istenir.
- Gelişimsel testler, zihinsel zeka düzeyini saptayan testler ve dil-konuşma terapisi değerlendirmesi yapılır.
- 13:27Muayene Süreci ve Tanı Koyma
- Dil ve konuşma özelliklerinin gelişebilmesi için uygun zemin, bilişsel kapasite, zihin ve motor gelişiminin olması gerekir.
- Çocuğun dil ve konuşma özelliklerini çeşitli testler ve klinik gözlemlerle değerlendirirler.
- Projektif değerlendirmeler yapılır, çocukla oyun ortamı oluşturulur ve ebeveynlerden sorun ayrıntılı dinlenir.
- 14:42Tedavi Yaklaşımı ve İşbirliği
- Çocuğun oyun oynama esnasında mı yoksa formal bir ortamda mı dil ve konuşma egzersizlerinden fayda göreceği değerlendirilir.
- Anne-baba eğitimi ve çeşitli dil öğretim stratejileri de tedavi sürecine dahil edilebilir.
- Doğru tanılanmış ve tedavi süreci başlatılmış vakalarda, kısa sürede çocuk iletişim partneri olarak evde ve toplumda yer almaya başlar.
- 16:49Çocuk Psikiyatrisi ve İlaç Kullanımı
- Çocuktaki sorunun arka planında psikiyatrik sebep olup olmadığı değerlendirilir.
- Çocuk psikiyatristlerinin birincil görevi koruyucu ruh sağlığıdır ve sadece ciddi ruhsal hastalık varsa görmelidir.
- Aileler, ciddi bir sorun olmadan da danışma amaçlı çocuk psikiyatristlerine çocuklarını getirebilirler.
- 19:30Çocuklarda Dil ve Konuşma Bozuklukları Hakkında Bilgiler
- Çocuklarda konuşma gecikmesi tanısı konulduğunda, sosyal, motor ve sözel olmayan iletişim alanlarında sorun görülmezse sadece konuşma terapisi, kreş desteği ve anne babanın yönlendirilmesi yeterlidir.
- Konuşma bozukluğu olan bir çocuğa ilaç verilirse, konuşma bozukluğunun yanında başka bir psikiyatrik durum vardır ve ilacı hak eden bir durum vardır.
- Çocuklarda dil ve konuşma bozuklukları doğuştan olabilir veya sonradan yaşanan travmatik olaylar sonucu oluşabilir.
- 21:19Sokakta Dil ve Konuşma Bozuklukları Hakkında Görüşler
- Çocuklar beş yaşına kadar dil ve konuşmada zorluk çekebilirler, bu durum aile içindeki psikolojik sorunlar veya farklı ırklardan gelen çocuklarda farklı diller öğrenme zorluğu nedeniyle olabilir.
- Dil ve konuşma bozukluğu yaşayan çocuklara hassas yaklaşmak, onları anlamaya çalışmak ve sabırla dinlemek gerekir.
- Çocukların kendi içlerinde kendilerini ifade edemedikleri için zorluk yaşadıkları için onları anlayarak ve tahmin ederek yardımcı olmak önemlidir.
- 24:46Uzmanların Görüşleri
- Anne babalar çocuğun gelişimi ile ilgili konulara ilgi gösterir ve diğer çocuklarla kıyaslama yapmaya başlarlar, bu nedenle konuşma ile ilgili sorunları daha iyi anlayabilirler.
- Dil ve konuşma bozuklukları içinden çıkılmaz karmaşık durumlar gibi görünse de basit çözümleri olabilir ve kalıcı hasar bırakacak durumlar olmayabilir.
- İletişimin amacı zihindeki düşünceyi olabildiğince hızlı bir şekilde karşı tarafa aktarmaktır ve bu aktarım karşı tarafın anlayıp anlayamamasına ve akranlarına denk gitmesine bağlıdır.
- 27:25Aile İçi Sorunlar ve Önemli Uyarılar
- Aile içinde çocukların gelişimsel geriliklerini fark eden annelerin, babaların veya akrabaların süreci geciktirmesi sık görülen bir sorundur.
- Altı yaş öncesindeki çocuğun beyin gelişimi çok daha esnektir ve yapılan küçük dokunuşlarla çocuklardaki zayıflıklar hızlı düzelebilir.
- Konuşma gecikmesi veya bozukluğu olan çocuklarda işitmede problemler veya otizm spektrum bozukluğu eşlik etme ihtimali olabilir, bu nedenle çevredeki insanlara ilgi, akranlara ilgi, tekrarlayıcı hareketler, göz teması ve seslenildiğinde tepki verme gibi faktörler de değerlendirilmelidir.
- 30:13Ebeveynlerin Tutumları ve Terapi Opsiyonları
- Toplumda anne profilinde dil ve konuşma bozukluğu takibinin çok yaygın olduğu, ancak babalar genellikle bu durumu kabullenmeyen ve önemsemeyen kişiler olarak görülüyor.
- Terapi sürecinde detaylı değerlendirme süreci, oyunlar, gözlem, doğal dil örneği ve iletişim özellikleri değerlendirilerek bir terapi yaklaşımı benimseniyor.
- Terapi sürecinde aile iş birliği doğrultusunda süreç yürütülüyor ve kreş desteği de istenebiliyor.
- 31:52Ailelerin Kaybolmuşluk Hissi ve Terapi Süreci
- Aileler genellikle tanı konulduktan sonra farklı eğitimler ve destekler aldıklarını ancak yol alamadıklarını veya çok az yol aldıklarını hissediyorlar.
- Terapist, aileyi kaybolmuşluk hissinden kurtarmak için çocuğun nerede olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor ve hangi dil özellikleri olması gerektiğini belirtiyor.
- Terapist, ailenin işbirliğine ve okul öncesi eğitiminde yönlendirmeye ihtiyaç duyduğunu belirterek süreci başlatıyor.
- 33:27Ekran Kullanımı ve Eşlik Eden Durumlar
- Anne baba çalışıyor ve bakım veren kişiler çoğunlukla çocuğu televizyon veya tabletle meşgul ederek kendilerini rahatlatıyorlar.
- Çocuğun iki yaşına gelene kadar hiçbir ekrana maruz bırakılmaması öneriliyor çünkü bu gelişim, dil, sosyal ve bilişsel gelişimde zarar veriyor.
- Dil ve konuşma bozukluğu ile birlikte depresyon, kaygılar, yeni kardeş gelmesi veya aile içindeki huzursuzluklar gibi eşlik eden durumlar da görülebiliyor.
- 35:13Konuşma Gecikmesi ve Öğrenme Zorlukları
- Konuşma gecikmesi olan çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite belirtileri sık görülebiliyor.
- Konuşma ile ilgili sorunlar yaşayan çocukların okul döneminde öğrenme zorluğu yaşama ihtimalleri diğer çocuklara göre daha yüksek.
- Anne babaların çocuğun gelişim sürecini desteklemek için ne yapabilecekleri konusunda bilgi sahibi olması gerekiyor.
- 36:22Anne Babaların Yapması Gerekenler
- İlk oyuncak anne olmalı ve annenin kurduğu iletişim ortamı birçok şeyi telafi edici olabilir.
- Çocukla bol bol oyun oynayıp konuşmaları, akşamları ekranların kapatılıp ses çıkartma oyunları ve ortak ilgi oyunları öneriliyor.
- Anne babaların motor gelişimlerinin yanında dil ve bilişsel gelişimlerini takip etmeleri, eksik kalanları gözlemlemeleri gerekiyor.