Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Doktor Geldi" adlı programda sunucu, çeşitli sağlık uzmanlarıyla (Doç. Dr. Halit Yerebakan, Dr. Murat Palavuk, Dr. Canan Öztürk, diyetisyen Yekbu Köseoğlu) birlikte çocuk sağlığı ve sağlıklı beslenme konularını ele almaktadır.
- Program, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde bebeklerde görülen cilt hastalıkları (atopik dermatit, molluskum, mantar enfeksiyonları, vitiligo) ve bakım konuları detaylı şekilde anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise vücut tiplerine (elma, armut, kutu) göre kilo verme yöntemleri, bağırsak sağlığı ve sağlıklı beslenme tavsiyeleri sunulmaktadır. Program, izleyicilerden gelen soruları yanıtlayarak ve sonunda bir salata tarifi hazırlayarak sona ermektedir.
- Programda ayrıca atopik dermatit, inek sütü alerjisi, laktoz intoleransı gibi çocuk sağlığı konuları ile hamilelik sonrası kilo alma, obezite istatistikleri, tiroid hormonları ve bağırsak sağlığı için prebiyotik ve probiyotik besinler gibi konular ele alınmaktadır. Diyetisyen, kinoa, yeşil mercimek, turşu gibi bağırsak dostu besinlerin sağlığa faydalarını ve kalori içeriğini detaylı şekilde açıklamaktadır.
- 00:30Doktor Geldi Programı
- Programın sunucusu Doç. Dr. Halit Yerebakan, izleyicilere hastalıklarını önlemek ve tedavi etmek için doktor geldiğini belirtiyor.
- Programda çocuklarda cilt hastalıkları, alerjik ürtiker, vücut tipleri ve bağırsak hastalıkları gibi konular ele alınacak.
- Bugün programda Dr. Murat Palavuk ve Dr. Canan Öztürk, hem dermatolojik hem pediatrik açıdan çocuklarda cilt hastalıklarını konu alacaklar.
- 02:40Bebeklerde Cilt Kızarıklıkları
- Bebeklerde en sık görülen cilt sorunlarından biri yer yer kızarıklıklar veya dokunduğumuz yerde ekstra kızarıklık olma durumudur.
- Ciltte görülen kızarıklıkların hastalık olup olmadığını anlamak için parmakla bastığınız yerde leke soluyorsa (beyazlaşıyorsa) genellikle korkulacak bir şey değildir.
- Cam bardakla da bu test yapılabilir; şeffaf bardağı lekenin üzerine bastırarak lekenin solup solmadığını görebilirsiniz.
- 04:15Bebeklerde Sık Görülen Cilt Sorunları
- Bebekler doğduktan sonra "toksik eritem" adı verilen minik sivilceler göğsünde, sırtında ve yüzünde görülebilir, bu durum anneleri korkutabilir ancak tamamen iyileşir.
- "Mongol lekesi" (doğum lekesi) poposunda görülebilir, esmer olacak bebeklerde normaldir.
- Yenidoğan aknesi, aniden geçen hormonların etkisiyle alnında ve göz kapaklarının üstünde görülen küçük kırmızı değişikliklerdir, özellikle erkek bebeklerde daha sık görülür.
- 06:46Diğer Cilt Sorunları
- Doğum lekesi beyaz lekeler olabilir, hemanjiomlar ise lacivert veya koyu renkli olabilir ve genellikle poposunda ve sırtında görülür.
- Hemanjiomlar kırmızı renkli olabilir, yüz bölgesinde, kafada, saçlı deride veya vücutta görülebilir, çok sayıda olursa pediatristin görmesi gerekir.
- Alnından, göz kapağından geçen şarap lekesi (nervus strigeminus'un otermik ve maksiller dallarını tutan leke) nadir hastalıklardan biridir ve çocuğun beyninde dolup beynin karşı tarafında epilepsi kasılmalarına yol açabilir.
- 08:13Bebeklerde Görülen Fizyolojik Cilt Bulguları
- Hemangiomlar, bebeklik döneminde görülen normal bir bulgudur ve çoğu kendi kendine düzelecektir.
- Hemangiomlar iki tip olarak görülür: kapiler macun (incecik, yüzde meleklerin öpücük izi olarak adlandırılır) ve kabarık olan cavernous hemangiomlar.
- Cavernous hemangiomlar büyüyebilir, yara oluşabilir ve enfeksiyon kapabilir, bu durumda müdahale edilir.
- 09:32Diğer Fizyolojik Cilt Bulguları
- Konjenital kıllı nevus doğuştan olup, küçük veya büyük olabilir ve genellikle iki yaşından sonra görülür.
- Konaklar (pityriasis versicolor) kafa derisinde, yüz bölgesinde, gövdede ve pişik bölgesinde görülebilir ve multifaktöriyel bir durumdur.
- Siğil, yaz aylarında aşırı terlemeye bağlı görülen bir durumdur; ter bezlerindeki ter birikimine isilik, yağ bezlerinin yağ birikimine ise milia denir.
- 11:54Diğer Fizyolojik Cilt Bulguları (Devam)
- Bebeklerde görülen tüylere lanugo (ayva tüyü) denir ve bir yaşına geçtikçe dökülecektir.
- Kus marmarasu, morarmış ve ağ gibi görünen bir durumdur ve damarsal ısı değişimi sonucu ortaya çıkar.
- Bu bulgular tamamen fizyolojiktir ve kendiliğinden geçebilir.
- 12:58Patolojik Cilt Hastalıkları
- Bebeklik döneminde en sık görülen patolojik cilt hastalığı atopik dermatittir.
- Atopik dermatit beyaz tenli çocuklarda daha sık görülür ve ailesinde astım veya bronşit varsa daha sık görülebilir.
- Hastalık yanaklarda ve kolların iç yüzünde görülebilir, cilt genel olarak kurur ve kızarıklık ve pullanma oluşur.
- 13:51Atopik Dermatit ve Hijyen Teorisi
- Atopik dermatit belki erişkin yaştaki astımın ve alerjik hastalıkların habercisi olabilir.
- Hijyen teorisi, ne kadar çok temizlik yapıldığında o kadar çok alerji oluştuğunu öne sürmektedir.
- Atopik dermatit için odanın neminin ve isının iyi ayarlanması, halının olmaması ve aşırı temizlik yapmamak önemlidir.
- 15:55Bulaşıcı Cilt Hastalıkları
- Çocuklarda molluskum kontagiosum adı verilen bulaşıcı bir siğil çeşidi vardır.
- Bulaşıcı mantar hastalıkları da olabilir ve hayvanlarla temas sonucu bulaşabilir.
- Sedef hastalığı çocuklarda bulaşıcı değildir.
- 17:03Cilt Bakımı ve Atopik Dermatit
- Haftada iki-üç kere yıkama önerilir, atopik dermatit varsa uygun ürünler kullanılmalı.
- Normal cilde sahip çocuklar saf suyla günlük yıkama yapabilirler.
- Bebeklerde atopik dermatit, özellikle inek sütü alerjisi ile ilişkilidir ve yanaklardan başlayan kızarıklıklar ve kupkuru ciltle görülebilir.
- 18:14Alerjik Beslenme
- İnek sütü alerjisi olan bebeklerde annenin de inek sütü tüketmemesi gerekiyor.
- İyi bir diyet yapan anneler, bebeğin inek sütü alerjisinin 2-3 yaş aralığında düzelmesine yol açabilir.
- 18:53Bebek Bezi Kullanımı
- Bebek bezleri plastik malzemelerden üretilmiş, hava almayan ürünlerdir ve nemli ortam oluşturabilir.
- Çocukların bezini değiştirecek şekilde kirletmese bile belirli bir sürede değiştirilmeleri önerilir.
- Hazır bezler pratik ve temiz olsa da, çiş ve kaka yapmadan önce bez kullanılmaması önerilir.
- 20:46Bebek Bezi ve Cilt Hassasiyeti
- Kimyasal madde içeren hazır bezler nemliliği korurken çocuğun uykusunu bölmez.
- Bebeklerin cildi hassaslığına göre bez kullanımına karar verilmelidir.
- Portakal suyu gibi besinlerin doğrudan pişik oluşturduğu belirtilmemiş, ancak alerjik bünye veya sindirim sorunları varsa asitli kaka oluşabilir.
- 23:23Sezeryan Doğum ve Bağırsak Mikrobiyotası
- Sezeryan doğumda bebeğin normal doğumda olduğu gibi anne vajinal sıvılarıyla teması olmaz.
- Sezeryan doğumda bebeğin bağırsaklarına ilk giren bakteriler hastanenin ortamından gelir.
- Sezeryan doğumla doğan bebeklerde probiyotik takviyesi önerilir, ancak probiyotik teknolojisi henüz gelişmemiş durumdadır.
- 25:08Çocuklarda Cilt Hastalıkları
- Atopik dermatit, çocuklarda sık karşılaşılan ancak önemsenmeden gecikmeyle tedavi edilen bir cilt hastalığıdır.
- Mantar enfeksiyonları, molluskum (siğil) ve kortizon kremlerinin yanlış kullanımı çocuklarda sık görülen sorunlardır.
- Kortizon kremlerinin yanlış kullanılması, özellikle bebeğin ince cilti nedeniyle daha fazla risk oluşturabilir ve Kushinoid görünüm (Cushing sendromu) gibi sistemik yan etkilere yol açabilir.
- 27:52Vitiligo ve Diğer Cilt Sorunları
- Vitiligo, çocuklarda da görülen beyaz lekeli bir cilt hastalığıdır ve aile tarihinde varsa dikkat edilmelidir.
- Vitiligo, tiroid hormonları gibi diğer hastalıklarla ilişkilenebilir ve bu durumda hem çocuk doktoru hem de dermatoloji uzmanı görüşülmesi gerekir.
- Anne-babaların çocuklarını öpmesi genellikle psikolojik açıdan olumlu bir davranıştır, ancak dikkatli olunmalıdır.
- 29:50Çocukları Öpmenin Riskleri
- Sakallı bir anne-babada sert sakallar, bebeğin yüzinde kızarıklık ve tahriş oluşturabilir.
- Dudağında uçuk olan bir anne-babanın çocuğu öpmesi, enfeksiyon yayılmasına neden olabilir ve özellikle yüz bölgesinde enfeksiyon yayılırsa ensefaliti riski oluşturabilir.
- RSV gibi virüsler, anne-babadan çocuğa öpücük yoluyla bulaşabilir ve özellikle 1 yaş altındaki ve prematür bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- 31:26Kişisel Hijyen ve Bakteriler
- Bebekler hassas olduğundan, anne-babaların dışarıdan getirdikleri bakterilerin bebeğe bulaşmaması için dikkatli olunmalıdır.
- Antibakteriyel sabunlar hem çocuklarda hem yetişkinlerde egzama yapabildiği için tercih edilmemelidir.
- Normal pH seviyesinde olan zeytinyağlı, aloe vera ve nemlendirici sabunlar tercih edilmelidir.
- 32:58Vücut Tipi ve Diyet
- Vücut tipi, kilonun nerede taşındığına bağlı olarak değişir ve üç temel vücut tipi vardır.
- Türkiye'de obezite istatistikleri önemli seviyelerdedir.
- "Elma tipi" ve "armut tipi" vücut terimleri kullanılır ve her vücut tipi için farklı beslenme stratejileri önerilir.
- 34:04Toplumda Kilolu ve Obezite Durumu
- Toplumun yaklaşık yarısında kadın erkek fark etmeksizin fazla kilolu veya obez durumu bulunuyor.
- Beden kitle indeksi (BMI) açısından toplumun fazla kilolu sınıfına girdiği belirtiliyor.
- Yaşlanma ile birlikte her on yılda bir vücut metabolizması yavaşlıyor, yağ metabolizması, çalışma metabolizması ve enerji harcaması azalıyor.
- 34:41Vücut Tipi ve Hormonal Etkiler
- Vücuttaki kiloların nerede toplanacağı hormonal dengesizlikler tarafından belirleniyor, özellikle kadınlarda daha fazla hormonal değişiklik görülüyor.
- Elma tipi vücut, kilonun karın bölgesinde toplanmasıyla karakterize olurken, armut tipi vücut östrojen hormonunun yüksekliğine bağlı olarak kalçalarda ve üst bacaklarda yağlanma gösterir.
- Armut tipi obezite sahibi kişiler aynı zamanda elma tipi de olabilir, her ikisi birden büyüdüğünde kutu tipi obezite olarak adlandırılan durum ortaya çıkar.
- 36:16Elma Tipi Obezite ve Stres
- Elma tipi obezite, stres hormonu kortizolun yükselişine bağlı olarak karın bölgesinde yağlanmayı içerir.
- Kortizol seviyesi yüksek olduğunda kan şekeri de yükselir, bu da vücutun strese karşı cevabıdır.
- Yüksek kan şekeri durumunda tüketilen besinler yağ olarak depolanır ve harcama ihtimali azalır.
- 37:11Elma Tipi Obezite İçin Çözüm Önerileri
- Elma tipi obezite sahibi kişiler normal diyetlerle aç kalabilir ve vücutları daha fazla strese maruz kalır.
- İç yağlanma fazla olduğunda tansiyon problemleri, damar sertliği ve şeker hastalığı gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
- Elma tipi vücuttan uzaklaşmak için kortizol seviyesini düşüren C vitamini tüketmek önemlidir.
- 38:29C Vitamini Kaynakları
- C vitamini en çok portakal, çilek, kivi ve biberlerde bulunur.
- Çilekte portakala göre iki kat, kivide ise 2,5-3 kat daha fazla C vitamini vardır.
- Biberlerde ise portakalın 4 katı C vitamini bulunmaktadır.
- 39:24Diğer Elma Tipi Obezite Çözümleri
- Baklagiller, mercimek, patlıcan ve yeşillikler de kortizol seviyesini dengelemeye yardımcı olur.
- Armut tipi obezite, kalçalarda ve üst bacaklarda yağlanmayı içerir ve östrojen hormonuna bağlıdır.
- Hamilelik döneminde östrojen seviyesi arttığı için alınan kiloları vermek zorlaşır.
- 41:52Armut Tipi Obezite İçin Çözüm Önerileri
- Östrojen kaynaklı basenlerde biriken yağları vermek için yüksek lifli beslenmek gerekir.
- Lif, kanımızda dolaşan fazla östrojeni birbirine bağlayarak vücuttan çıkarmaya yardımcı olur.
- Posa kaynağı olarak kuşkonmaz, brokoli, avokado, odun ve enginar gibi besinler önerilir.
- 43:35Yüksek Lifli Beslenme Önerileri
- Kuruyemişler, baklagiller ve yulaf ezmesi gibi yüksek lifli besinler armut tipi obezite için faydalıdır.
- Yulaf ezmesi sabah kahvaltısında protein kaynaklarıyla birlikte tüketilebilir.
- Yeşillikler ve bol salata tüketimi diyetin etkinliğini artırır.
- 44:29Kilo Alma ve Tiroid Problemi
- Vücutta önce kalçalarda kilo alınıp, zamanla karın büyüyerek "kutu şeklinde" bir obezite oluşur.
- Kutu şeklinde obezitesi olan kişilerde tiroid hormonlarında azalma tespit edilmiş, bu azalma biriken yağ miktarını artırır.
- Tiroid bezini desteklemek için iyot ve selenyum almak önemlidir, bunlar tiroid hormon seviyesini normal seviyeye çıkarmaya yardımcı olur.
- 46:51Tiroid Bezi İçin Gerekli Besinler
- Deniz tuzu ve kaya tuzunda iyot bulunmaz, tiroid bezini desteklemek için iyotlu sofra tuzları tercih edilmelidir.
- Selenyum ceviz, brezilya cevizi ve ayçiçek çekirdeğinde bulunur, çinko ve krom gibi besinler kan şekeri regülasyonunu sağlar.
- Karides D vitamini kaynağıdır ve içindeki taurin özel bir aminoasit olarak bağırsak duvarını kaplayarak yağ emilimini azaltır.
- 48:42Kilo Alma Nedenleri
- Kilo almanın nedenleri arasında gençlikte yanlış beslenme, hamur işleri çok tüketmek ve tatlı, tuzlu, acılı yiyeceklerden fazla yemek yer alır.
- Hamilelikte alınan kiloları veremeden yeni hamileliklerle birlikte kilo birikimi artar.
- Aç kalmak vücutta stres oluşturur, kortizol seviyesini yükseltir ve bu da şeker seviyesini artırdığı için kilo vermek için aç kalmamak gerekir.
- 52:03Kilo Verme İçin Beslenme ve Aktivite
- Magnezyum kasları gevşetici özellikte olup, vücut rahatlamasına yardımcı olur ancak kalsiyum daha fazla yağ yakmaya yardımcı olur.
- Yoga, yürüyüş ve yüzme gibi aktiviteler zihinsel olarak rahatlatır, stres hormonlarını baskılar ve düzenli bir hayat sağlar.
- Şükretmek insanın sağlığına olumlu etki eder, inancımız doğrultusunda şükretmek bizi rahatlatacaktır.
- 54:24Bağırsak Sağlığı
- Bağırsaklar "ikinci beyin" olarak adlandırılır ve onları korumak için beslenmeye dikkat edilmelidir.
- Bağırsak sağlığını koruyabilecek çeşitli gıdalar tüketmek önemlidir.
- Programın devamında bağırsak dostu bir yemek tarifi verilecektir.
- 55:40Bağırsak Sağlığı ve Beslenme
- Bağırsak sağlığı, probiyotikler ve bağırsak florası son yıllarda dünyada trend konulardan biri haline gelmiştir.
- Sağlıklı bağırsaklar sağlıklı insan demektir; bağırsak sağlığı sadece kabızlık değil, vücutta yaşanan tüm sağlık durumlarını etkiler.
- Damar tıkanıklığına sebep olan enzimler, damarlarımızın içerisinde yüzen kolesterol değil, yediğimiz gıdaların bağırsaklarımızda artıklarının bakteriler tarafından parçalanarak ortaya çıkıyor.
- 57:00Bağırsak Dostu Besinler
- Bağırsak dostu besinlerin posa içeriği yüksek olması önemlidir; bitkisel protein kaynağı olan yeşil mercimek, kaliteli tahıllar ve prebiyotikler (sebzeler, meyveler, tahılların sindirilemeyen kısımları) bu alanda önemlidir.
- Probiyotikler (yoğurt, kefirdeki yararlı bakteriler) tek başına yeterli değildir, prebiyotiklerle birlikte tüketildiğinde etkinlikleri artar.
- Kinoa, normalde tahıl sayılmayan, Peru'da yetişen bir besindir ve Türkiye'de de yetiştirilmeye başlanmış olup, posa kaynağı olmasına rağmen bazı araştırmalarda bağırsak duvarında tahribata sebep olduğu gösterilmiştir.
- 58:54Diğer Bağırsak Dostu Besinler
- Chia tohumları, tahıl olup kinoa'nın aksine sebze değildir ve hacminin 2,5-3 katına kadar su çekebilir, posa içeriği yüksek ve tokluk hissi yaratır.
- Kinoa'nın siyah ve kırmızı çeşitleri, beyaz kinoa'ya göre e vitamini miktarı neredeyse iki katı daha fazladır.
- Limon, kuru meyveler (kayısı, incir), ev yapımı turşular, tarhana gibi fermente ürünler bağırsak dostu besinlerdir.
- 1:01:17Turşular ve Yağlı Besinler
- Turşular probiyotik kaynağıdır, ancak tuz oranı dengeli tutulmalıdır; az tuzlu veya hiç tuz kullanmadan sirkeli fermente edilen turşular daha sağlıklıdır.
- Japonya'da çok fazla turşu tüketimi nedeniyle mide kanseri en çok görülen kanser türüdür.
- Yağda eriyen vitaminler (A, E, D, K) için az miktarda kaliteli yağ kullanmak önemlidir; Akdeniz beslenmesindeki zeytinyağı en sağlıklı yağ kaynaklarından biridir.
- 1:03:28Salata Hazırlama
- Salata içine yeşillikler (marul, kıvırcık, aysber) ve iki çorba kaşığı yeşil mercimek ekleniyor.
- Salatanın içerisinde iki çorba kaşığı baklagil ve iki çorba kaşığı buğday yaklaşık iki dilim ekmek kadar tahıl, B vitamini, vitamin ve mineral sağlıyor.
- Mercimek bitkisel protein ve demir kaynağı olarak önemli bir besin.
- 1:04:54Salata İçeriği ve Besin Değeri
- Salata içine iki çorba kaşığı kinoa, bir adet incir ve iki adet kayısı ekleniyor, toplamda 1,5 porsiyon meyve sağlıyor.
- Salata C vitamini, likopen, semizot, omega 3 ve turşu içeriğine sahip oluyor.
- Zeytinyağı kullanımı önemlidir, kişi başı bir tatlı kaşığı kadar yeterli olup, fazla kullanılması gereksiz kalori alımına neden olabilir.
- 1:06:47Salatanın Değişik Versiyonları
- Kışın salata içine nar taneleri veya kurutulmuş yaban mersini ekleyebilirsiniz.
- Kırmızı yaban mersini çok sağlıklı olmasına rağmen genellikle ayçiçek yağı ve şekerle karıştırılarak satılıyor.
- Kışın portakal ve greyfurt kabuklarıyla birlikte doğranıp salata içine eklenerek posa içeriği artırılabilir.
- 1:09:31Kefir ve Salatanın Faydaları
- Salata yanında kefir eşlik edebilir, kefir Orta Asya Türklerinin bildiği bir içecektir.
- Salata doyurucu, protein, vitamin, mineral, posa ve omega 3 içeren, probiyotik içeren çok sağlıklı bir besin.
- Bu salata yaklaşık üç saat tok tutabilecek hacimli ve gözle doyurucu bir besin.
- 1:10:43Mercimek ve Baklagillerin Önemi
- Mercimek "baklagil dünyasının mücevheri" olarak nitelendiriliyor ve aslında daha fazla tüketilmeli.
- Baklagilleri farklı tarzlarda tüketmek için haşlanmış nohutlu, mercimekli salatalar veya köfteler yapılabilir.
- Program bağırsak sağlığı ve zayıflama konularını ele alırken, bir sonraki bölümde hastalıkları önlemek için ev ziyareti yapılacak.