Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Her Şeyin Başı Sağlık" programında sunucu ve aile hekimliği uzmanı Serap Gülşen Özçelik arasında geçen bu röportaj, check-up'ların ne olduğu, önemi ve kapsamı hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video, check-up'ların ne olduğu, kimlere yapılması gerektiği, nasıl yapıldığı ve ne sıklıkla yapılması gerektiği gibi temel konuları ele almaktadır. Serap Gülşen Özçelik, check-up paketlerinin standart olmasına rağmen kişiye özel hale getirildiğini, yaş, cinsiyet, aile öyküsü ve şikayetlere göre testlerin değiştirildiğini açıklamaktadır. Ayrıca, erken teşhisin önemi vurgulanarak, meme kanseri, prostat kanseri, akciğer kanseri gibi en sık görülen kanser türlerinin erken teşhisinin hayat kurtarıcı olabileceği belirtilmektedir.
- Programda ayrıca Türkiye'deki check-up programlarının dünya standartlarına göre durumu, farklı check-up paketlerinin (genel check-up, jinekolojik check-up, nörolojik check-up) özellikleri, kalp damar hastaları için check-uplar, aile öyküsünün önemi ve spora başlamadan önce yapılması gereken check-uplar gibi konular da ele alınmaktadır. Düzenli hareketin önemi vurgulanarak, şehir hayatında hareketsiz kalmanın sağlık üzerindeki olumsuz etkileri de anlatılmaktadır.
- 00:34Check-Up Nedir ve Önemi
- Programda aile hekimliği uzmanı Serap Gülşen Özçelik, check-up konusunda bilgi verecek.
- Check-up, sağlıklı bireye risklerini tanımlamak ve sağlığını korumak için yapılan bir değerlendirme olarak tanımlanır.
- Erken teşhisin önemi vurgulanırken, check-up hastaları rahatlatacak ve tedavi yöntemlerini belirleyecek bir önlem olarak görülür.
- 02:20Check-Up'ın Amacı ve Önemi
- En faydalı şey hastalıktan korunmak, hasta olduktan sonra hastalığı ortadan kaldırmak veya erken tanımaktır.
- Erken tanı, özellikle kanserde hayat beklentisini çok yükseltebilir.
- Check-up'ın amacı insanları korumak, risklerini belirlemek, hayat tarzını değiştirmek ve önlem almaktır.
- 02:49Check-Up'ın Neden Yapılması Gerekiyor
- Yaş ilerledikçe sağlık yolunda genetik açıdan veya yaşam tarzı açısından riskli durumlar oluşabilir.
- Riskleri öğrenerek önlem almak mümkündür, örneğin sigara, alkol ve kilo gibi risk faktörlerini değiştirmek.
- Genetik açıdan risk olsa bile yaşam tarzı değişikliği ile önlem almak mümkündür.
- 03:52Check-Up'ın Etkisi ve Hastalıklar
- Dünyada ölümlerden birinci derecede sorumlu olan hastalıklar kalp-damar hastalıklarıdır.
- En çok görülen hastalıklardan biri diyabet olup, check-up sırasında kanserden haber almak için testler yapılır.
- Diyabet riski taşıyan birinin yaşam tarzı değişiklikleri, diyabetle karşılaşma yaşını uzatabilir veya hiç ilaç kullanmadan ömrünü geçirmesini sağlayabilir.
- 05:10Check-Up Paketleri ve Kişiye Özel Yaklaşım
- Hemen hemen tüm hastalıklar check-up ile belirlenebilir, ancak genel standart paketler üzerinden gidilir.
- Herkesin öyküsü, aile öyküsü, sağlık öyküsü, yaşı ve cinsiyeti farklı olduğu için kişiye özel paketler oluşturulmaya çalışılır.
- Sigara içen birine tomografi, içmeyen birine sadece akciğer filmi yeterli olabilir; bayanlarda mamografi yerine kemik yoğunluğu testi yapılabilir.
- 07:14Check-Up Öncesi Değerlendirme
- Hastanın öyküsü check-up sürecinde oldukça önemlidir.
- Aile tarihinde kanser öyküsü olan kişilerde, genel tarama testlerinin yaş sınırları değiştirilebilir.
- Örneğin, aile tarihinde meme kanseri olan genç bir bayanda 35 yaşından itibaren takibe başlanabilir.
- 07:53Check-Up'ın Teşhis Edebileceği Kanserler
- Genel testlerin içerisinde organların çoğu ile ilgili kanseri gösterecek testler vardır.
- Pankreas kanserleri, mide ve bağırsak kanserleri gibi bazı kanser türleri gizli kalabilmektedir.
- Endoskopik tetkikler yapmak ve dışkıda gizli kan testi gibi ek testler yapmak gerekebilir.
- 09:37Check-Up Paketlerinin İçeriği
- Check-up paketlerinde genellikle akciğer filmi, genel kan sayımı, organların fonksiyonlarını değerlendirmek için kan testleri ve karın ultrasonu bulunur.
- Yeni paketlerin hepsinde tiroid ultrasonu, bayanlar için demir ve erkek-bayanlar için D vitamini testleri yer alır.
- Erkek paketinde tomografi ve akciğer filmi tercih edilir, bayanlarda yaşa bağlı olarak kemik yoğunluğu testi eklenebilir veya çıkarılabilir.
- 11:33Check-Up'ın Önemi ve Yaygınlaşması
- Erken teşhis hayat kurtarır ve check-up'ın önemini vurgulayan doktorlar bulunmaktadır.
- Check-up'ın Türkiye'de yaygınlaşması yaklaşık on dört yıl sürmektedir.
- Özel hastanelerde check-up poliklinikleri bulunurken, devlet hastanelerinde de her yaş grubuna yönelik genel değerlendirmeler başlamıştır.
- 13:09Check-Up'ın Teşvik Edilmesi
- Özel sigortalar check-up paketleri sunarak yakalanan hastalıkların hayat beklentilerinin uzamasına katkı sağlamıştır.
- Devletin de check-up'ı teşvik etmesi için hiçbir sebep yoktur, çünkü sağlık politikasının içerisinde sağlığı korumakla ilgili ciddi çalışmalar bulunmaktadır.
- Check-up'ı dikkatli dinleyerek ve önerilenlere dikkat ederek, birçok bölüme gidip ayrı ayrı işlem yaptırmaktan daha kolay ve net bilgi almak mümkündür.
- 14:34Check-Up'ın Kimlere Yapılması
- Check-up'ın yapılması için bir sınırlama yoktur, ancak şikayetle başvurmayan hastalar genellikle sağlıklı tanımlamaz.
- Dördüncü ve beşinci rekattan itibaren tamamen sağlık açısından hiç hasarı olmayan birini bulmak pek mümkün değildir.
- Hiçbir şikayet olmayan birinde bile genel testlerde şeker, kolesterol, davranış ve aile öyküsü açısından riskler görülebilir.
- 15:36Check-Up Süreci
- Check-up için on iki saat açlıktan itibaren gelmek, rahat giysiler giymek ve takı takmamak gerekmektedir.
- Demir, vitamin gibi preparatlar dışkıda gizli kanda hata verebileceği için kesilmelidir, alkol ise bir-üç gün öncesinden kesilmelidir.
- Check-up sürecinde kan tetkikleri, muayene, eforlu EKG, akciğer filmi, tomografi, mamografi, meme ultrasonu, tiroid ultrasonu, üroloji ve kadın doğumu muayeneleri gibi testler yapılmaktadır.
- 17:36Check-Up Sıklığı ve Süresi
- Genel görüşe göre yirmi yaşından itibaren beş yılda bir check-up yapılabilir, ancak takip edilmesi gereken konular varsa o sıklıkla devam edilmelidir.
- Kırk ve elli yaşın üstünde check-up sıklıkları artar çünkü takip edilmesi gereken konular artar.
- Check-up süresi ek testler gerekmediği sürece yarım gün sürer, ancak ek testler istendiğinde (anjiyo, tomografi) süre uzayabilir.
- 20:15Check-Up Programı ve Ücretleri
- Check-up programı kişilere, yaşa ve öyküye göre değişiklik gösterir.
- Bayanlarda her sene mamografi ve smear testi yapılır, menopoz yaş grubunda kemik yoğunluğu ve bağırsak kontrolü yapılır.
- Check-up ücretleri tamamen kişinin kendi bütçesinden karşılanır, ancak paket olarak alındığında tek tek testlerden daha uygun fiyata gelir.
- 22:47Türkiye'de Check-Up Durumu
- Türkiye'de check-up konusunda dünya standartlarına kıyasla kötü bir yerde bulunmuyoruz.
- Türkiye'de yüksek oranda yabancı hasta bulunuyor ve yurt dışında yaşayan Türkler, oradaki sağlık sisteminde zorluk çektikleri için check-up yaptırıyorlar.
- Yurt dışından gelen hastalar arasında Arap ülkeleri, Azerbaycan, Türk Cumhuriyetleri ve hatta Cibuti'den gelenler de bulunuyor.
- 23:47Check-Up Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Check-up yaptırırken kişinin öyküsünü dinleyip kişiye özel muayene yapan bir yere gitmek faydalı olabilir.
- Sadece standart testler ve kontrol yapmak yerine kişiye özel yapılan bir check-up daha anlamlı olur.
- Nöro check-up, jinekolojik check-up gibi farklı branşlarda özel check-up programları bulunuyor.
- 25:43Jinekolojik Check-Up ve Genel Check-Up Karşılaştırması
- Jinekolojik check-up'ta sinir, hormon değerleri, jinekoloji muayenesi ve jinekolojik ultrason bulunuyor.
- Jinekolojik check-up'ta şeker, tansiyon gibi genel sağlık testleri bulunmuyor, bu nedenle genel sağlık değerlendirmesi için yeterli değil.
- Jinekolojik check-up'ta hormon testleri, jinekolojik ultrason, smear ve jinekolojik muayene bulunuyor.
- 26:57Hastaların Kliniklere Gelişi
- Hastalar dahiliye uzmanları tarafından yönlendirilebiliyor veya özel sağlık sigortaları sebebiyle direkt kliniklere geliyorlar.
- Yurtdışında yaşayan kişiler genel sağlıklarını öğrenmek için, Türkiye'deki vatandaşlar ise düzenli check-up yaptırmaya başlıyorlar.
- Hastaların çoğu düzenli olarak kliniklere geliyor çünkü birçok bölüme gidip zaman ve para harcamak yerine topluca değerlendirilen bir yere geliyorlar.
- 29:22Check-Up'ın Kanserle İlişkisi
- Dünyada ölümlerden birinci sırada kalp-damar hastalıkları, ikinci sırada kanser türleri bulunuyor.
- Bayanda en çok görülen kanser türü meme kanseri, erkeklerde en çok görülen kanser türü prostat kanseri, her iki cinste de en çok öldüren kanser türü akciğer kanseri.
- Meme kanserinden ölüm oranı mamografi ile tarama başladıktan sonra, prostat kanserinden ölüm oranları PSA ile takip başladıktan sonra çok düştü.
- 31:45Yaş ve Cinsiyet Göre Check-Up Programları
- Kişinin öyküsü ve programları yaş ve cinsiyetine göre belirleniyor.
- Genç yaş grubunda serviks kanseri açısından değerlendirilmek gerekiyor, 40 yaşından sonra mamografi için tarama testlerine girilmesi gerekiyor.
- 50 yaşından sonra bağırsaklar için dikkatli olmak gerekiyor.
- 32:54Koah Hastalığı ve Check-Up
- Koah hastalığı dünyada ölüm sıralarında ilk üçe giren hastalıklardan biri.
- Koah hastalığının en birinci sebebi sigara içmek, sigara içiyorsak ve 20 yılı geçmişse akciğerin esnekliğini kaybetmeye başlamış olması gerekiyor.
- Koah için akciğerleri dinlemek, öykü almak, muayene etmek ve gerekirse solunum fonksiyon testi yaptırılabilir.
- 34:07Kalp Damar Hastaları İçin Check-Up
- Her doğan insanın yaşı ilerledikçe kalp ve dolaşımla ilgili problem görülme ihtimali yüksektir.
- Aile öyküsünde kalp krizi geçiren biri olsa da olmasa da, yaşlanma sürecinde damar sistemimiz de yaşlanır.
- Sigara içmek, alkol kullanmak, hareketsiz olmak, kilolu olmak ve aile öyküsü gibi faktörler kalp damar hastalıklarına yol açabilir.
- 35:16Spora Başlamadan Önce Check-Up
- Yüklü bir spor yapacak ve o vakte kadar hareketsiz olanlar için check-up yapılması önemlidir.
- Düzenli yürümeyen birinin koşması veya halı saha futbol maçı yapması sakıncalıdır.
- Yürümek, yüzmek ve jimnastik hareketi için kontrol endikasyonu yoktur ve herkesin düzenli olarak yapması gerekir.
- 36:38Hareket ve Sağlık
- İnsan bedeni hareket etmek üzere imal edilmiş bir yapıdır, ancak şehir hayatında çok az hareket ediyoruz.
- Her türlü fırsatta hareket etmeye çalışmak ve en az her gün bir saat kadar adım atmak gerekiyor.
- Hareket etmezsek dolaşım problemi, kalp problemleri, eklemler ve omurga sorunları gibi problemler ortaya çıkar.