Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Muğla'da gerçekleşen bir akademik sunum olup, konuşmacı Milas Veteriner Fakültesi'nde doktor öğretim üyesi olarak görev yapan, İstanbul Üniversitesi mezunu ve Viyana Üniversitesi'nde doktora yapmış bir veteriner hekimdir.
- Sunum, atlarda intravenöz kateter uygulamalarının klinik önemi üzerine odaklanmaktadır. Video, at anatomisi, histoloji ve fizyoloji hakkında kısa bir teorik bilgi ile başlayıp, ardından klinik uygulamalara geçmektedir. İçerikte enjeksiyon teknikleri, kateter türleri, uygulama teknikleri, tromboflebit gibi hastalıkların tanısı ve tedavisi detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Sunum boyunca at tedavisinde güvenlik önlemleri, farklı enjeksiyon noktaları, kateter yerleştirme teknikleri, damar muayenesi ve bakım rutinleri gibi pratik bilgiler paylaşılmaktadır. Ayrıca ultrason görüntülerini kullanarak sağlıklı ve trombozlu damarların karşılaştırılması ve tromboflebitin önleme stratejileri de sunumun önemli bölümleridir.
- 00:11Giriş ve Konuşmacının Tanıtımı
- Konuşmacı, Muğla'dan iyi akşamlar diliyor ve Ramazan ayı için herkese güzel bir ay diliyor.
- 2000 yılında İstanbul Üniversitesi'nden mezun olan konuşmacı, 2003-2006 yılları arasında Viyana Üniversitesi'nde doktora eğitimini tamamlamıştır.
- 2018 yılında 12 Mart'ta Milas Veteriner Fakültesi'nin kurucu öğretim üyelerinden biri olarak göreve başlamıştır.
- 01:43Sunum Konusu ve At Hekimliği
- Konuşmacı, doktor olarak "Atlarda Intravenöz Kateter Uygulamalarının Klinik Önemi" konulu bir sunum yapacağını belirtiyor.
- Anadolu'ya at üzerinde geldik ama günümüzde at hekimliği ve atçılık Türkiye'de geri kalmış durumda.
- Avrupa'da atlar bir pet hayvanı gibi sahiplenebiliyor ve birçok insan hafta sonları ata binerek zaman geçiriyor.
- 03:46Sunum Planı
- Sunumda önce anatomi, histoloji ve fizyoloji konuları ele alınacak.
- Daha sonra klinik uygulama, hastalıklar, tanı ve tedavi konularına geçilecek.
- Sunum yaklaşık kırk dakika sürecek ve sonraki bir dakikadan sonra sorular alınıp cevaplanacak.
- 04:41Kan Damar Sistemi
- Kan damar sistemi arterler, vena ve kapillerlerden oluşur; insan vücudunda yaklaşık 96 bin kilometre damar bulunur.
- Atlarda önemli vena ve arterler arasında temel vena, güler, aorta, kurma, poster, kokus, klavye ve uygularis bulunur.
- Arterler kalpten aldığı kanı tüm vücuda pompalarken, vena kanı vücuttan kalbe taşır.
- 06:22Damarların Yapısı ve Özellikleri
- Arterler kalpten aldığı kanı tüm vücuda pompalarken, duvarlarına çok az kas bulunur ve valfler (kapakçıklar) ile kanın geri akımını engeller.
- Venalar kan dokulardan alıp kavga taşınmasını sağlar ve yapısında valfler (kapakçıklar) mevcuttur.
- Kapiller damarlar, arter ve vena birleşimini sağlarken, vücuda doku ve besinleri taşıma görevini üstlenir.
- 09:14Damarların Görevleri
- Arterler çoğunlukla oksijenli kanı taşıyarak besinleri ve oksijeni tüm vücuda taşır.
- Venalar kanı vücuttan kalbe taşıyarak çoğunlukla oksijensiz kanı taşır.
- Kapiller damarlar, hücreler arasında maddeleri değiştirmeyi sağlayarak oksijenin doku tarafından kullanılmasına ve karbondioksitin akciğer tarafından atık olarak taşınmasına sorumludur.
- 10:39Kanal Uygulamaları
- Kanal uygulamaları genellikle vena üzerinden gerçekleştirilir çünkü vena daha derindedir ve arterlere göre duvarları daha kalın, kan basıncı daha yüksek olduğu için tercih edilir.
- 11:15Atlara Yaklaşım
- Atlar tüm evcil hayvanlardan daha tehlikeli olabilir, ancak doğru yaklaşım önemlidir.
- Atlara yaklaşırken kendimizi göstermek ve asla arkadan yaklaşmamak gerekir.
- 12:06At Bakımı ve Güvenlik
- At bakımı sırasında güvenlik öncelikli olmalıdır, özellikle klipte çalışırken travayla çalışmak gerekir.
- Sağda müdahale etmeniz gerekiyorsa, atın etrafını saman balyaları ile çevirmek kendi güvenliğinizi almanızı sağlar.
- Atın mizacı iyi bilinmeli ve yaklaşım doğru gerçekleştirilmelidir, aksi takdirde dikkatsizlik büyük tehlikeler doğurabilir.
- 13:16Enjeksiyon Uygulamaları
- Atlarda en çok kullanılan subkutan enjeksiyonlar boyun bölgesinde veya omuz üzerinden uygulanabilir.
- Enjektör 45 derecelik bir açıyla deri altına enjeksiyon uygulanabilir, ancak her işlemde yanında bir yardımcı olması gerekir.
- Intramüsküler enjeksiyonlar boyun bölgesinde, kulak arkasından gelen kıvrımın oluşturduğu üçgende yapılabilir, aylarda ise arka bacak tercih edilir.
- 15:41Damara Enjeksiyonlar
- Ay enjeksiyonlar için boynun ikiye veya üçe bölündüğünde baş bölgesine yakın bölge tercih edilir.
- Boyunun üst bölgesi enjeksiyon için tercih edilen bölge çünkü artros arasında mesafe var, aşağı doğru indikçe artros birbirine yaklaşıyor.
- Enjektörün ucu damarın duvarına yapışmış olarak gelirse yanlış bir uygulama olur, doğru uygulama enjektörün ucu boşta kalacak şekilde yerleştirilmelidir.
- 17:45Kateter Kullanımı
- Hastanın uzun süre kalacağı ve yoğun bir terapi ihtiyacı olduğu durumlarda kateter yerleştirmek daha sağlıklıdır.
- Kateter uygulaması kolaylık sağlar, her seferinde damara girip çıkmaya gerek kalmaz ve hayvanı strese sokmaz.
- Huysuz hayvanlarda özellikle kateter takmak daha kolaydır ve yoğun beslenme durumlarında da kullanılması önerilir.
- 19:35Kateter Türleri ve Özellikleri
- En çok tercih edilen kateter, güvenilirliği ve uygulama kolaylığı açısından boynun damarında yerleştirilen katertir.
- Boyun damarında kateter uygulaması güvenilir, uzun süre kullanım kolaylığı sağlar ve hasta taburcu olana kadar aynı kateter kullanılabilir.
- Kateter çeşitleri arasında polipropilen, polietilen, silikon, naylon ve poliüretan bulunur, ancak poliüretan en çok tercih edilir ancak pahalı ve uygulama güçlüğü vardır.
- 24:22Kateter Uygulama Tekniği
- Kateter uygulama işlemi gösterilecek, ancak yüz yüze eğitim yapma şansı şu dönemde yok.
- Kateter uygulaması sırasında en az bir kişi tutacak, diğer kişi ise takılacağı bölgeyi tıraşlı edecek.
- Tıraşlı bölgeyi yıkayıp dezenfekte etmek ve işlem öncesinde elleri yıkamak gerekiyor.
- 25:55Kateter Yerleştirme Tekniği
- Damarın şişmesi ve kan dolduğu gözle görülebilir, bu işlem çok gerekli değil.
- Kateter yerleştirme işleminde baş parmak orta parmak arasına alınır ve işaret parmağı yerleşmek için kullanılır.
- İlk dokunuşta damara girme işlemi gerçekleştirilebilirse, sonrası için daha rahat olunur, aksi takdirde damara zarar verilebilir.
- 27:36Kateter Sabitleme
- Kateter yerleştirildikten sonra sabitleme işlemi yapılır, dikiş için ayrılmış kanatlar kullanılır.
- Dikiş atılır ve kateterin yeri dikkatle kontrol edilir, şişlik veya hematom gibi reaksiyon göstermediği kontrol edilir.
- Kateterin sabitlenmesi için flaster kullanılması iyi bir fikir.
- 32:06Seldinger Sistemi
- Seldinger sistemi daha pahalı ve uygulaması zor olan bir sistemdir.
- Bu sistem iki günde bir değişmesi gereken diğer sistemlere göre daha uzun süreli tedaviler için tercih edilir.
- Seldinger sisteminde önce bir kılavuz damara girilir, sonra tel damara takılır ve işlem tamamen steril ortamda yapılmalıdır.
- 35:24Kateterlerin Fiyatları ve Kullanımı
- Seldinger asistan kateteri 120 dolar fiyatla satılmakta, ayrıca yerli firma kateterler de Türkiye'de kullanılmaktadır.
- Kateterler uzun süreli tedaviler için önerilmektedir.
- Kateterler bulaşıcı hastalıklar yapabilir ve kullanımında dikkatli olunmalıdır.
- 36:23Kateter Kullanımında Riskler
- Kateter kullanımında doğru seçim ve yerleştirme teknikleri çok önemlidir.
- Kateterlerin ortalama 48 saat, maksimum bir hafta, bazı durumlarda iki haftaya kadar kalabileceği önerilmektedir.
- Atın yaş, ırkı, kullanılan kateterin ölçüsü ve çevredeki bakteri varlığı hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.
- 38:42Kateterle İlgili Hastalıklar
- Kateter kullanımında damar endoteli hasarı oluşur, kan akımı bozulur ve hiperkuvvet ortaya çıkar.
- Tromboz oluşabilir ve zamanla pulmoner emboli, gangren gibi hastalıklara neden olabilir.
- En sık karşılaşılan hastalık tromboflebit olup, bu da trt (doğru tromboflebit) ve asetik tromboflebit olarak ikiye ayrılır.
- 41:30Kateter İlişkili Komplikasyonlar ve Tedavisi
- Kateter ilişkili komplikasyonlar genellikle kendiliğinden iyileşir ve lokal tedavi (sıcak kompress ve merhem) ile çözülebilir.
- Neviler, şişlik, kızarıklık ve sıcak hisse sahip olunması durumunda kati muhakkak uzaklaştırılmalıdır.
- Hematom özellikle kateter girdiği noktalarda görülebilir ve bu durumda hemen müdahale edilmelidir.
- 42:09Tanı Süreci ve Muayene Yöntemleri
- Kateter takıldıktan sonra günde en az üç kez muayene yapılması gerekir; sıcaklık, ağrı, depresyon, şişlik ve enfeksiyon belirtileri kontrol edilmelidir.
- İlaç uygulamasından sonra her zaman yıkama yapılması ve kateter çevresinin temiz tutulması önemlidir.
- Kateter kalış süresi takip edilmeli; kateterler 48 saat, poliüretan kateterler ise iki hafta kadar önerilmektedir.
- 44:03Laboratuvar Muayeneleri
- Kan muayenesinde lökosit ve nötrofil değerlerinin yükselmesi görülebilir.
- Bakteriyolojik muayene için kateter uzaklaştırılmalı ve ucu makasla kesilerek laboratuvardan gönderilmelidir.
- Çalışmalarda en çok karşılaşılan bakteriler E. coli ve Enterobacter türleri olup, diğer bakteri türleri de görülebilir.
- 45:09Ultrason Muayenesi
- Ultrason muayenesi kateter uzaklaştıktan sonra yapılmalı ve üç bölgeye ayrılarak incelenmelidir.
- Ultrasonda kan akımı, damar duvarı yapısı, tromboz ve çevre dokuların durumu kontrol edilmelidir.
- 7,5 megahertz büyüklüğünde bir ultrason cihazı kullanılmalıdır.
- 47:23Ultrason Görüntüleri
- Sağlıklı bir kateterde büyük lümen ve iyi kan akımı görülebilir.
- Trombozlu kateterde kan akımı neredeyse yok, damar duvarı kalınlaşmış ve çevre dokular belirgin değildir.
- Farklı görüntülerde kısmi tromboz ve komple tromboz durumları gösterilmiştir.
- 49:45Kateterle İlgili Sorunların Tedavisi
- Kateterle ilgili sorunlar için öncelikle kateterin uygun şekilde çıkartılması gerekmektedir.
- Lokal hidroterapi ve sıcak uygulamalar sorunu çözebilir, ciddi durumlarda penisilin gibi antibiyotikler kullanılabilir.
- Çevresinde sıvı birikmesi durumunda cerrahi operasyon gerekebilir.
- 50:37Tromboflebitis Tedavisi ve Önemi
- Klinik muayene, hastalığı erkenden teşhis etmek ve önlemek için çok önemlidir.
- Damar çevresinde şişlik, enfeksiyon, sıcaklık gibi belirtiler görülürse hemen müdahale edilmelidir.
- Tromboflebitis tamamen iyileşebilir, ancak tamamen tıkanan damarlar katalizasyon için kullanılmamalıdır.
- 52:05Kateter Kullanımı ve Koruma
- Kateter seçimi çok önemlidir, yumuşak ve küçük lümenli poliüretan kateterler tercih edilmelidir.
- Kateter yerleştirme sırasında assepsi kurallarına dikkat edilmelidir, aksi takdirde enfeksiyon riski yüksektir.
- Ağır hastalıklar geçiren atlar tromboflebitis oluşma riski yüksek olduğundan daha özenli olunmalıdır.
- 54:01Kateter Bakımı ve Önlemler
- Kateter damarda kaldığı süre içerisinde her 4-6 saatte bir yıkamalıdır.
- Kateter çevresi bandajla kapatılmamalıdır, böylece oluşabilecek hematom ve şişlikler fark edilebilir.
- Enjeksiyon kapağı günlük değiştirilmeli ve kateter tekrar edilmemelidir.
- 56:37Tromboflebitis Risk Faktörleri ve Sonuç
- Tromboflebitis gelişimi için risk faktörleri: kateter materyali, çapı, uzunluğu, yerleşimi, uygulayanın tecrübesi ve hayvan türüdür.
- Günlük klinik muayene, stabilitesi, kalış süresi ve assepsi kurallarına uyulması önemlidir.
- At ekimi yapan meslektaşlar için internet uygulaması önemlidir, ayrıca günlük bakım ve management'un iyi şekilde gerçekleştirilmesi gerekir.