Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir avukat tarafından vergi hukuku uzmanlarına yönelik sunulan kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, vergi uyuşmazlıklarında dava açma sürecini ve vergi yargısı sistemini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, vergi davalarında dava açma sürecinin tüm aşamalarını ele almaktadır. Vergi mahkemelerinin görev ve yetkileri, dava açma koşulları, dava açma süreleri, dilekçe hazırlama, duruşma usulü, Anayasa Mahkemesi'ne başvuru ve karar düzeltme mekanizmaları gibi konular detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Eğitim içeriği, vergi davalarında dava açma sürelerinin nasıl hesaplandığını, dilekçede bulunması gereken unsurları, savunma yöntemlerini, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi'nde açılabilen davalara ilişkin bilgileri ve karar düzeltme yollarını kapsamaktadır. Özellikle vergi davalarında 30 gün ve 15 gün süreleri, mali tatil sürelerinin etkisi ve istisna durumları üzerinde durulmaktadır.
- 02:07Vergi Uyuşmazlıklarında Dava Açma
- Vergi, resim, harç ve benzeri malum kimlikler için vergi davası açabiliriz; gelir, kurumlar, KDV, damga vergisi, veraset intikal vergisi, ÖTV ve harçlar dahil olmak üzere çeşitli vergi türleri bu kapsamda değerlendirilmektedir.
- Vergi mahkemelerinde dava açabilmek için dava konusu yapılacak işlemin vergi mahkemelerinin görevlerinin olması gerekmektedir.
- Vergi yargılamasında "veyisel araştırma ilkesi" uygulanmaktadır; vergi yargıcı, tarafların sunduğu veri ve bilgilerin dışında da araştırma yapmak zorundadır.
- 03:31Vergi Yargılamasında Önemli İlkelere Bakış
- Yazılı olma ilkesi, vergi davalarının yazılı usule göre görülmesini gerektirmektedir.
- Toplum yargılama ilkesi, vergi yargılamasında kurum olarak karar verilmektedir; ancak dava konusunun 44 bin TL'nin altında olması durumunda tek hakim tarafından görülür.
- Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve istinaf mahkemeleri, vergi davalarında önemli organlardır.
- 05:10Ankara Bölge İdare Mahkemesi Vergi Daireleri
- Birinci Vergi Dairesi gelir vergisi, kurumlar vergisi, geçici vergi, stopaj, düzeltme ve şikayet işlemlerin reddine ilişkin işlere bakmaktadır.
- İkinci Vergi Dairesi KDV, bunlara ilişkin vergi cezaları, düzeltme ve şikayet işlemlerinin reddinden doğal işlerle ilgilenmektedir.
- Üçüncü Vergi Dairesi haciz, 6183 sayılı amme alacakları tahsil usulü hakkındaki kanundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, ihtiyati tahakkuk, ihtiyati taciz ve diğer işlerle ilgilenmektedir.
- Dördüncü Vergi Dairesi gümrük kanunu'ndan doğan cezalar, çevre temizlik vergileri, motorlu taşıtlar vergileri ve özel tüketim vergileri gibi konularla ilgilenmektedir.
- 06:29Danıştay Vergi Dava Daireleri
- Danıştay'da vergi davalarına bakan dört tane daire mevcuttur: 3., 4., 7. ve 9. daireler.
- Üçüncü daire, Gelir, Kurumlar, KDV ve İthade Alınan KDV'ye ilişkin davaları inceliyor.
- Dördüncü daire, Gelir, Kurumlar, KDV ve İthade Alınan KDV'ye ilişkin Bakanlar Kurulu kararları ve düzenleyici diğer işlemlere karşı açılan davalara bakmaktadır.
- Yedinci daire, gümrük ve italya ilişkin vergiler, gider vergileri, motorlu taşıtlar vergisi ve veraset ve intikal vergisine ilişkin davalarla ilgilenmektedir.
- Dokuzuncu daire, Gelir, Kurumlar, KDV ve İthade Alınan KDV'ye ilişkin Erzurum, İzmir, Konya, Samsun ve bölge idare mahkemesi vergi dava dairelerince verilen kararlara karşı temyiz başvurularını inceliyor.
- 09:27Danıştay İctihadi Birleştirme Kurulu
- Danıştay İctihadi Birleştirme Kurulu, Danıştay başkanı, Danıştay başsavcısı, başkan vekilleri, idare ve vergi dava daireleri başkanları ile belediyeden oluşmaktadır.
- Vergi dava daireleri kararları arasında birleştirilmiş içtihatların değiştirilmesi gerektiğinde başvurulabilir.
- Vergi dava daireleri ile vergi dava daireleri kurulu kararları arasında, vergi dava daire kurulu kararları ile idari dava daireleri kurulları arasında bir aykırılık ve oluşmazlık görüldüğünde başvurulabilir.
- 10:35Vergi Davası Açma Koşulları
- Vergi davası açmak için bir hakkın doğmuş olması, kesin ve yürütülmesi zorunlu bir idari işlem olması ve vergi, resim, harç ve benzeri bir yükümlülükten bahsedilmesi gerekir.
- Kişiye ceza kesilmiş ve tebliğ edilmiş olması da dava açılması için önemli bir koşuldur.
- Uzlaşmanın baki olmaması durumunda vergi mahkemesinde dava açılabilir.
- 11:41Ödeme Emri ve İhtirazi İşlemler
- Vergi ceza ihbarnamesi tebliğ edildikten sonra ödeme emri verilir ve bu durum vergi davasından farklıdır.
- Vergi ceza ihbarnamesi tebliğ edildikten sonra 15 gün içerisinde dava açılabilir (eski süreyi 7 gün olan bu süre sonradan değiştirilmiştir).
- Ödeme emrine karşı savunabileceklerimiz sadece borcun ödendiği, borcun kısmen ödendiği ve borcun zamanaşımına uğradığı olabilir.
- İhtirazi tahakkuk, ihtiyati haciz işlemlerine ve ihtiyati kayıtla yapılan beyana karşı da dava açılabilir.
- 13:48Vergi Yargısında Dava Kuralları
- Vergi yargısında kişinin beyan ettiği vergilere karşı dava açamayacağı kural vardır, ancak kanunda ihtirazı kayıtla, beyanda bulunmadan sonra açılacak dava istisnası bulunmaktadır.
- İhtirazi kayıt notu ve teminat isteme yazısı dava konusu edilebilir, çünkü teminat isteme yazısı yürütülmesi zorunlu kesin bir idari işlemdir.
- Vergi yargısında dava edilemeyecek konular arasında idarenin kendi iç dengelerine ilişkin kurallarına ilişkin çıkardığı düzenlemeler, özel ve genel yazılar, vergi inceleme raporları bulunmaktadır.
- 16:38Vergi Yargısında Özel Durumlar
- Merci tayin meselesi, yargılamaya hangi mahkemenin bakacağı belirsizlik durumunda yapılır; aynı yargı çevresindeki mahkemeler arasında uyuşmazlık çıkarsa bölge idari mahkemesine başvurulur, diğer hallerde Danıştay'a başvurulur.
- Bağlantılı davaların birleştirilmesi için davalardan birinin hakkında verilecek kararın diğerini de etkileyecek nitelikte olması gerekir.
- Davanın tarafları dava açan vergi mükellefi ve davada işlemi yapan vergi idaresidir; taraflardan birinin ölmesi durumunda dava ortadan kalkar, tüzel kişiliğinin sona ermesi durumunda yerini tüzük ya da yönetmeliği ile belirlenen kişi alır.
- 19:31Davaya Katılma ve İhbar
- Davaya katılma dilekçesi sunulması yeterli değil, mahkemenin katılma talebi hakkında karar vermesi gerekir.
- Davaya ihbar, menfaati olunacağı düşünüleceği kişiye sadece yargı organı tarafından yapılabilir.
- Davaya katılmak isteyen kişi ihbarı aldıktan sonra katılma dilekçesi düzenlemek suretiyle dava ihbarına cevap vermiş olur.
- 21:22Dava Açma Süreleri
- Dava açma süresi otuz gündür, ancak bazı durumlarda (ödeme emrine karşı, haciz uygulamalarına karşı) onbeş günlük süreler öngörülmüştür.
- Yanlış mahkemeye başvurulmuşsa, görevsizlik kararı verildikten sonra otuz gün içerisinde görevli mahkemeye dava açmak mümkündür.
- Dava açma süresi, vergi cezayi ihbarnamesinin mükellefi tebliğinden, idari uyuşmazlıkta yazılı bildirimin yapıldığı tarihten, tahakkuku tahsile bağlı vergilerde tahsilin yapıldığı andan başlar.
- 25:12Adli Tatil ve Dava Süreleri
- Adli tatil (20 Temmuz-31 Aralık arası, 1 Eylül'e kadar) sırasında dava açma süreleri işlenir.
- Adli tatilde de görevli mahkemeler vardır, bu durum yerel çevresine göre değişkenlik gösterir.
- Tüm Türkiye'deki vergi ve idare mahkemelerinin adli tatilde çalışmadığı düşünülmemelidir, örneğin Kayseri'deki vergi mahkemesi Ankara bölgesinde olduğu için adli tatilde de davalara bakabilir.
- 26:44Vergi Mahkemesi İstisnası ve Mali Tatil
- Vergi mahkemesi istisnası için iki şart gereklidir: mahkemenin bulunduğu il merkezi dışında tek bir idare ve vergi mahkemesi olması veya iki mahkeme olması.
- Mali müşavir, serbest muhasebeci gibi meslek mensupları için 1 Temmuz-20 Temmuz arası mali tatil uygulanır ve bu süre dava açma sürelerini durdurur.
- Mali tatil süresinde dava açma süreleri durur, bu nedenle risk almamak için son gün te süresi geldiğinde temyiz başvurusu yapılmalıdır.
- 28:18Vergi Davası Dilekçelerinde Bulunması Gereken Hususlar
- İhtirazi kayıtla verilen beyannameye karşı dava açıldığında yürütmenin durdurulması talebi dilekçede mutlaka bulunmalıdır.
- Vergi cezai ihbarnamelerine karşı dava açıldığında yürütme kendiliğinden durur, bu durum 6183 sayılı kanun gereğince tahsilat işlemlerinin durdurulması anlamına gelir.
- Dilekçede dava konusu vergi ve cezanın bütün unsurları, kelep hesap numarası, tahakkuk fişinin bilgileri ve netice taleplerinin yer alması zorunludur.
- 30:20Duruşma ve Bilirkişi Talepleri
- Duruşma talepleri ve yürütmenin durdurulması talepleri dilekçenin sağ üst köşesine yazılmalıdır.
- Vergi yargısında bilirkişi sadece fire ve randıman davalarında görülür, diğer vergi yargılamalarında nadir görülür.
- Duruşma talebinde 44 bin TL'nin bir sınırı vardır ve tarafların talep etmesine bağlıdır, adli yargıda olduğu gibi duruşma trafiği vergi yargısında da söz konusu değildir.
- 31:48Dilekçe Reddi ve Telafi
- Dilekçenin reddi dünyanın sonu değildir, telafi etme imkanı vardır.
- Dilekçedeki eksiklik ve yanlışlıklar ilk incelemede ortaya çıkar ve mahkeme taraflara yanlışlıkları gidermek için bir süre verir.
- Dilekçenin reddedilmesi durumunda tevfiyi izleyen tarihten itibaren 30 gün içerisinde yanlışlıkları düzeltmek kaydıyla yeniden dava açabilirsiniz.
- 34:09Dava Dilekçelerinin Verileceği Yerler
- Danıştay'ın ilk derece mahkemesi sıfatıyla gördüğü davalarda Danıştay'a, vergi mahkemeleri de vergi mahkemelerine verilir.
- Vergi mahkemesi olmayan yerlerde asya hukuk hakimliğine, yurt dışında konsolosluklara verilebilir ve UYAP üzerinden de dilekçe verilebilir.
- Usul ekonomisi kriterine uygun olarak tek dilekçeyle dava açılabilecek durumlar vardır, örneğin aynı mükellef için ayrı aylarda tahakkuk eden KDV cezaları tek dilekçeyle dava edilebilir.
- 36:12İlk İnceleme ve Davanın Esas İncelenmesi
- İlk incelemelerde mahkemelerin harç ve posta masrafı, vekalet harcı, görev ve yetki, idare merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olan işlemin kesin ve yürütülmesi gereken olup olmadığı, zaman aşımı ve husumet doğru yöne bildirilip bildirilmediği kontrol edilir.
- Davanın esas yönünden incelenmesi için dosyanın tek üretmesi gerekir: dava dilekçesi mahkemeye verilir, davalıya gönderilir, davalı 30 gün içinde savunma dilekçesi yazıp gönderir, davacı ikinci savunma dilekçesi yazıp gönderir.
- Harç ve posta ücretlerinin peşin olarak alınması gerekir, eksiklik varsa taraflara tamamlanması için süre verilir, ikinci kez 30 günlük süre tamamlanmazsa dava açılmamış sayılırlar.
- 38:39Vergi Yargısında Savunma Dilekçesi ve Duruşma
- Savunma dilekçelerinde vergi türü ve cezanın miktarı bazen yazılır bazen yazılmaz, ancak dava dilekçesinde bu bilgiler mahkemeye teslim edildiği için idare bunu atlayabilir.
- Duruşma vergi yargısında varla yok arasında bir müessese olup, evrak-ı müspite üzerinden inceleme yapıldığı için uygulamalıcı olarak çok başvurulan bir metot değildir.
- 44.000 TL ve üzeri olan vergi davalarında tarafların bir tanesi ya da talebi sonucunda mahkemenin duruşmaya karar vermesi gerekir, aksi takdirde bu davranışlar kararları nezdinde bozma sebebi olabilir.
- 40:36Duruşma Usulü ve Özellikleri
- Duruşmalar açık olarak yapılıyor, kurul başkanı yönetiyor ve iki defa söz hakkı veriliyor.
- Savunma için mükellef kendi muhasebecisi veya mali müşaviriyle davaya katılabiliyor, savunmalarını mahkemede sunabiliyorlar.
- Danıştay ile görülen davalarda özellikle tetkik, hakim ve savcının görüşlerinin yer alması şart, davacının ileri sürdüğü olayların dayandığı hukuki sebeplerin özeti bulunmalıdır.
- 42:21Ödeme Emrine Karşı Dava
- Ödeme emrine karşı dava açılabilen üç sebep: borcun olmadığı, borcun kısmı ödendiği, borcun zaman ışığına uğradığı.
- Ödeme emrine karşı dava 15 gün içerisinde açılmalı ve mutlaka yürütmenin durdurulması talebinde bulunulmalıdır.
- Ödeme emrinde borcun mahiyet ve miktarı, nereye ve ne zaman ödeneceği, mal bildiriminde bulunma zorunluluğu ve mal bildiriminde bulunmazsa üç ay geçmemek üzere hapiste tazip cezası yazılmalıdır.
- 45:08Ödeme Emrine Karşı Dava Akıbetleri
- Haksız çıkma zammı, ödeme emrine karşı başvuranlarla ilgili bir yaptırımdır ve reddedilen kısmın vergi ve ceza miktarının %10'u kadar mükellefe daha ağırlaştırıcı bir ödeme yapması istenir.
- Görevli ve yetkili mahkeme, ödeme emrini gönderen vergi dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir ve süre 15 gündür.
- Yürütmenin durdurulması talebinde açıkça hukuka aykırılık ve telafisi güç ve imkansız zarar sebeplerinden bahsedilmelidir.
- 48:34Diğer Vergi Davaları
- Türkiye'de ikametgahı olmayan kamu borçlusundan teminat istenebilir, vergi cezası kesilmesi gerektiren hallerde de teminat istenir.
- Mükellefler kanunu gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah kısmı üzerinden tahri edilen vergiye dava hakkını saklı tutulması kaydıyla ödeme yapabilirler.
- Genel sevgi ve kararnamelere karşı yapılan düzenlemelere de dava konusu edilmesi mümkün, bunların etkili icra nitelikte olması ve mükelleflerin menfaatinde bir sonuç ortaya çıkarması önemlidir.
- 50:24Danıştay ve Anayasa Mahkemesi Davaları
- Danıştay ilk derece mahkemesi sıfatıyla görecek davalara ilişkin düzenlemeleri içermektedir.
- Danıştay bölge idare mahkemesi kararlarına karşı da danıştay ilk derece mahkemesi sıfatıyla dava açılabilir.
- Anayasa mahkemesi'nde dava açılması için kanunlar, kanun hükmündeki kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğü ve bunların madde ve hükümleri biçimi esas yönünden dava açılabiliyor.
- 52:16Anayasa Mahkemesi İptal Davası
- İptal davası açılması mümkün olmayan iki durum vardır: çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve olağanüstü ve sıkıyönetim hallerinde verilen kanun hükmü ve kararnamelere karşı başvurunun söz konusu olmadığı durumlar.
- Vergi, resim, harç ve benzeri tümörlükler anayasa ile kanunla konulur, değiştirilir ve kaldırılır; bu anayasanın 73. maddesinde belirtilmiştir.
- İptal davası, kanunun resmi gazetede yayınlanan tarihten itibaren altmış gün içerisinde açılabilir, itiraz ise vergi yargısında görülen bir davada anayasaya aykırılık iddiası söz konusu olduğunda vergi yargıcının anayasa mahkemesine götürebileceği bir süreçtir.
- 54:32Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Etkileri
- Anayasa'nın 153. maddesinde işlenen iptal kararlarının geriye yürümezlik ilkesi vardır; Danıştay kararları sonucu davanın açılma tarihinden itibaren işlemin kaldırılması ve faiz uygulamalarının uygulanması söz konusu iken, Anayasa Mahkemesi iptal davaları sonucunda tamamen ileriye dönük bir etki yaratır.
- Bireysel başvuru hakkı, ihlali ile söylen hakkı olan herkesin bireysel başvuru yapabilmesi için gerekli koşullardır; başvuru dilekçesinde bulunması gereken unsurlar arasında başvuru sahibinin kimlik ve adres bilgileri, işlem, eylem ya da ihmal nedeni, ihlal edilen anayasa hükümleri ve ihlal gerekçeleri yer alır.
- Bireysel başvuru, başvuru yollarının tüketildiği tarihten ya da başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde yapılmalıdır; mahkeme dosya üzerinden inceleme yapmakta, gerekli gördüğü durumlarda duruşma söz konusu olabilmektedir.
- 57:34Bireysel Başvuru Sonuçları ve Vergi Mahkemeleri
- Bireysel başvuru incelemeleri, bir temel hakkını ihlal edilip edilmediği ve bu ihalenin nasıl ortadan kaldırılacağı belirlenmesiyle sınırlıdır; Anayasa Mahkemesi ancak gelinlik denetimi yapamaz ve idari eylem ve işlem niteliğinde de karar veremez.
- Bireysel başvuru sonucu verilen kararlardan sonra ilk derece mahkemesine tekrar geri gönderilir; tekrar yargılama yapılması talebi, yargılamanın yenilenmesiyle aynı şey değildir, ihlali ortadan kaldırabilecek nitelikte bir yargılamanın yapılmasını ifade eder.
- Vergi mahkemeleri kararlarına karşı kanun yolları, bölge idare mahkemelerinde istinaf yoluyla başvurulabilir; istinaf başvurusuna konu olabilecek kararlar 6.000 TL üzerinde olması gerekir, 6.000 TL'nin altında olan vergi davalarında tek hakimin vereceği kararlar kesindir.
- 1:00:25İstinaf ve Temyiz Süreçleri
- Dava konusu 144.000 TL altında olan vergi davaları istinaf talebi üzerine bölge idare mahkemesi tarafından sonuçlandırılır ve bu kararlar kesindir; istinaf başvurusuna konu edilen kararı veren ya da karara katılan hakim, aynı davanın istinaf yoluyla bölge idare mahkemesince incelenmesinde bulunamaz.
- Danıştay'da bir kanun yolu olarak temyiz vardır; 144.000 TL üzeri konusu vergi davalarında Danıştay'a gitmek mümkündür; kararı tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde bir temyiz başvurusunda bulunulabilir.
- Temyiz başvurularına mutlaka yürütmenin durdurulması talebinde bulunulması şarttır; özellikle ilk derece mahkemesinde davayı kaybetmiş taraf olarak temize gitmiş ise, 6.183 sayılı kanun gereğince tahsilat işlemleri başlayacaktır.
- 1:02:13Temyiz Süreci ve Dilekçe Örneği
- Temyiz başvuruları için süreler vardır; temyiz tesisi usule aykırılığı nedeniyle temyiz iste bulunmamış sayılma kararı yedi gün içerisinde temyiz edilebilir, e-posta ücretlerindeki 15 günlük süre içinde tamamlanmaması nedeniyle verilen karar yedi günlük süre içinde temyiz edilebilir.
- İdari ve vergi mahkemeleri, Danıştay, vergi ve idare mahkemesi bulunmayan yerlerde asya hukuk hakimlikleri, yurt dışında da konsolosluklar dilekçe verildiği yerler olarak karşımıza çıkar.
- Dilekçe örneğinde dava konusu verginin, cezanın türü ve miktarı ayrıntılı şekilde belirtilmelidir; yürütmenin durdurulması talebinin altını çizmek çok önemlidir; açıkça hukuka aykırılık ve telafisi güç ve imkansız zarar mesnetlerini mutlaka belirtmek gerekir.
- 1:04:55Karar Düzeltme Müessesesi
- Karar düzeltme müessesesi artık sistemimizde yok ama ayrıcalıklı durumları vardır; istinaf mahkemelerinin faaliyete geçmesinden önce (20 Temmuz 2016 yılından önce) ilk derece vergi mahkemesi kararları hakkında istinaf söz konusu olmaksızın doğrudan temiz talebinde bulunulabilmekteydi.
- Bu şekilde doğrudan temize tabi olan kararlar hakkında ilgili geçici hükümete göre kararın düzeltilmesi de talep edilebilmektedir; bu talih olma durumu yargılama devam ettiği sürece de mümkündür.
- Karar düzeltmesi için süre, kararın tebliğden itibaren onbeş gün ama karar düzeltme dilekçesine karşı verilecek cevap süresi otuz gündür; kararın esasında etkili olan iddia ve itirazların kararda karşılanmamış olması, karar düzeltme talebinde kullanılabilen gerekçelerden biridir.
- 1:06:09Yargılanmanın Yenilenmesi ve Düzeltme Yolları
- Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması, kararın usul ve kanuna aykırı olması veya belgelerde hile ve sahtekarlığın ortaya çıkması durumlarında karar düzeltme yoluna gidilebilir.
- Yargılanmanın yenilenmesi, 53. maddede düzenlenmiştir ve bu durumda 60 günlük, 10 yıllık veya 1 yıllık süreler tanınmaktadır.
- Yargılanmanın yenilenmesi, hukuka aykırı olarak verilmiş kararların hukuki anlamda bir yeknesaklık durumuna gelmesini önlemek amacıyla uygulanır ve taraflara etkisi yoktur.
- 1:07:23Yargılanmanın Yenilenmesi Süreleri
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kesinleşmiş kararları tespit edilmiş olması veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi durumunda 1 yıllık süre tanınmaktadır.
- Yargılanmanın yenilenmesinde İdari Yargılama Kanunu gereğince 53. maddesi uyarınca 3 ay süre tanımlanmıştır.
- Yargılanmanın yenilenmesi uygulamada çok başvurulan bir kurum olup, karar verildikten sonra bir ay içerisinde resmi gazetede yayınlanır ve ilgili taraflar oradan görebilirler.