Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Hakan sunucusu tarafından moderelenen bir televizyon programıdır. Programda CHP milletvekili Gökhan Gündoğan, MHP milletvekili Hasan Hüseyin Türkoğlu, Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı Ramazan Özünal ve diğer siyasi temsilciler yer almaktadır.
- Program, Türkiye'de yerel yönetimler kanunu ve büyükşehir yasası hakkında kapsamlı bir tartışmayı içermektedir. Tartışmada, 16 büyükşehir belediyelerinin genişletilmesi, 13 yeni büyükşehir belediyesinin açılması, 1591 belde belediyesinin kapatılması ve 16.802 köyün mahalle statüsüne dönüştürülmesi gibi önemli değişiklikler ele alınmaktadır. İktidar partisi bu yasanın verimliliği artıracak olduğunu savunurken, muhalefet bu yasanın üniter yapıyı bozacağını ve merkeziyetçi bir yönetim kuracağını iddia etmektedir.
- Tartışmada ayrıca, il özel idarelerinin kapatılması, yerelleşme süreci, muhtarların hakları, köylerin mahalle statüsüne dönüştürülmesinin demokratik etkileri ve 14 Ekim referandumu sonuçları da detaylı olarak incelenmektedir. Konuklar, bu yasanın Türkiye'nin geleceğine ilişkin bir model oluşturacağı konusunda farklı görüşlerini paylaşırlarken, halkın büyük çoğunluğunun belediyelerin kapatılmasını istemediği de belirtilmektedir.
- 00:02Büyükşehir Yasası'nın İçeriği
- Türkiye'nin idari yapısını radikal şekilde değiştiren Büyükşehir Yasası mecliste tartışılmaktadır.
- Şu anda 16 büyükşehir belediyesi olan sayının 13'ü daha ekleniyor, belde belediyeleri kapanacak ve önemli miktarda köy mahalle statüsüne getirilecek.
- 1591 belde kapanacak, 16.082 köy mahalle olacak ve 23 yeni ilçe kurulacak.
- 01:00Yasanın Etkileri ve Tartışmaları
- Bu yasayla büyükşehir belediye sınırları içerisindeki nüfus yaklaşık 56 milyona çıkacak.
- Denizli, Muğla, Tekirdağ, Mardin, Malatya, Hatay, Urfa, Manisa, Balıkesir, Kahramanmaraş, Van ve Aydın büyükşehir olacak.
- İktidar, bu yasanın illerin kalkınma ve gelişme hızlarını artıracak ve hizmette verimlilik sağlayacağını savunurken, muhalefet ise bu başkanlık sisteminin altyapısı olduğunu ve eyalet sistemine geçileceğini eleştiriyor.
- 02:00Konukların Tanıtımı
- İstanbul stüdyosunda CHP Ankara milletvekili ve yerel yönetimlerden sorumlu genel başkan yardımcısı Gökhan Gündüz ve MHP Osmaniyeli milletvekili ve İçişleri Komisyonu üyesi Hasan Hüseyin Türkoğlu bulunuyor.
- Ankara stüdyosunda Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı Ramazan Özünal konuk olarak yer alıyor.
- AK Parti milletvekili ve yerel yönetimlerden sorumlu genel başkan yardımcısı Menderes Türel de canlı yayında konuğa katılmak üzere.
- 03:01Başbakan Erdoğan'ın Açıklamaları
- Başbakan Tayyip Erdoğan, muhtarlıkların kaldırılacağı iddiasını çürüktür olarak nitelendiriyor.
- Küçük köylerde (10-15 haneli) muhtarlık kurmanın gerekli olmadığını, e-devlet sistemiyle ikametgah ve ulumü haberi vermek için muhtarın gerekli olmadığını belirtiyor.
- Muhtarlığın Türkiye'de tek demokrasinin iyi işlediği seçim modeli olduğunu ve muhtarın mahallenin temsilcisi olduğunu savunan muhalefet, muhtarların tüzel kişiliğini kaldırılacağını iddia ediyor.
- 07:11Köylerin Durumu ve Hizmetler
- 29 büyükşehir belediyesi olacak ve bu belediyelerin sınırları içindeki tüm köyler tüzel kişiliğini kaybedecek.
- Büyükşehir belediyeleri, sınırları içindeki köylere hizmet getirecek ve bu köylerden de oy alacağı için hizmet götürecek.
- Ankara'nın 50 km yarıçapındaki köylerde bile belediye hizmeti verememesi durumunda, daha uzak köylerde hizmet verme sorunlarının artacağı endişesi dile getiriliyor.
- 10:21Yerel Yönetim Reformu Tartışması
- Muhalefet, yerel yönetim reformu olarak adlandırılan bu yasanın yerel yetki ve kaynak devri yapmadığını, tam tersine işi merkezileştirdiğini iddia ediyor.
- İl özel idarelerinin (81 ilde) kaldırılacağı belirtiliyor.
- İl özel idarelerinin demokrasisinin aksak olduğu ve bu sistemde vatandaşların sandıktan oy vererek temsilcilerini seçtikleri belirtiliyor.
- 11:20Yerelleşme Yasası Tartışması
- Konuşmacı, il genel meclisi üyelerinin görev ve yetkilerini geliştirmek yerine, 29 kentte il özel idarelerinin kapatılıp yerine yatırım izleme ve koordinasyon merkezlerinin kurulduğunu belirtiyor.
- Yeni kurulan merkezlerin valinin sevk ve idaresi altında, Ankara'ya doğrudan bağlı olduğu ifade ediliyor.
- Konuşmacı, bu durumun yerelleşme adı altında gerçekleşen bir şey değil, aksine Ankara'ya daha fazla bağımlılaşma ve otoriter tek adam rejiminin yerleştirilmesi olduğunu iddia ediyor.
- 12:29MHP'nin Görüşü
- MHP, bu tasarıyla ilgili değerlendirmesinin ana başlığının, AKP iktidarı döneminde getirilen ve kamuoyu tarafından tartışılan birçok yasa ile bu yasanın birlikte değerlendirilmesi olduğunu belirtiyor.
- MHP'ye göre bu yasayla merkezi idarenin taşradaki ağırlığı azaltılarak, hafifletilerek ve bir süre sonra da yok edilerek federal yapının ve bölgesel yönetimlerin yoluna taş döşenmiş olacak.
- MHP, bu tasarımın Oslo'da başbakana gönderilen mektuplardan biri olduğunu düşünüyor.
- 13:50Yatırım İzleme ve Koordinasyon Merkezleri
- Yatırım izleme ve koordinasyon merkezlerinin ilk taslakta tüzel kişiliği olan özel bir bütçeli kuruluş olarak, özel bütçelerinin de başbakan tarafından onaylandığı bir kuruluş olarak düzenlenmiş olması belirtiliyor.
- Alt komisyon çalışmaları sırasında yatırım izleme ve koordinasyon merkezinin tüzel kişiliği ve bütçeleri kaldırılarak valiliklerde bir birim planlama müdürlüğü gibi bir birim haline getirildiği ifade ediliyor.
- MHP'ye göre bu yapı bir süre sonra kaldırılacak ve yerel yönetimler güçlenecek.
- 16:51Vali ve Belediye Bağımsızlığı Tartışması
- Konuşmacı, valilerin kalkıp belediye başkanlarının yetki alması konusunda MHP'nin şiddetle itiraz ettiğini belirtiyor.
- CHP'ye göre Türkiye'nin bugünkü sorunları için en uygun model federasyon olsa bile, bu konuda toplumun bütün kesimleriyle tartışma ve uzlaşma sağlanmalı.
- Konuşmacı, hükümetin maksadı belirsiz olduğunu ve yerelleşmeye mi yoksa merkeziyetçiliğe mi önem verdiğini tam olarak anlaşılmadığını belirtiyor.
- 18:57Üniter Yapı ve Federalizm Tartışması
- Konuşmacı, üniter yapı ve federalizm arasındaki farkı vurgulayarak, üniter yapıyı egemenliğin tek elden kullanılması, bir merkezden karar verilmesi olarak tanımlıyor.
- Üniter yapıda yargı ve hukuk birliği sağlanırken, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi konusunda Ankara'nın karar vermesinin yerel yönetimlerin karar vermesine tercih edilmesi gerektiği belirtiliyor.
- Valinin merkezi hükümetin temsilcisi olarak yerel yönetimle merkezi yönetim arasında dengeyi kuran vesayet rejimi içinde yer aldığı vurgulanıyor.
- 21:43Tasarının Kaynağı ve Şüpheler
- Tasarının Oslo'da varılan mutabakatın bir neticesi olduğu ve İmralı'daki örgüt üyelerinin başbakanına verdiği 160 sayfalık yol haritasının içerisinde zikredilen hususlardan biri olduğu iddia ediliyor.
- Yol haritasının sadece Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve başbakanın bildiği bir konu olduğu belirtiliyor.
- Konuşmacı, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi ve demokratik özerkliğe giden yolun açılması gerektiğini vurguluyor.
- 23:21Yerel Yönetimlerin Zayıflığı
- Yerel yönetimlerin güçlendirilmediği, aksine köylerin ve beldelerin kapatıldığı, mevcut köylerin %47'sinin ve beldelerin %53'ünün kapatıldığı belirtiliyor.
- Köylerde ve beldelerde insanların yönetime katılıyor olmasına rağmen bunların kapatılması yerel yönetimleri güçlendirmek yerine zayıflatıyor.
- Konuşmacı, hükümetin bu tasarıyla köylünün elinde kalmış az miktardaki kaynakları ele geçirmeye çalıştığını ve demokrasiye ciddi bir balta vurduğunu iddia ediyor.
- 25:42Muhtarların Görüşü
- Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı Ramazan Özünal ve Muhtarlar Konfederasyonu Genel Başkanı Hüseyin Akdeniz'in görüşleri dinleniyor.
- Ramazan Özünal, yasanın muhtarlarla ilgili hiçbir iyileştirme yapmadığını ve sadece köylerin mahalleye dönüşmesi ve beldelerin kalkması konusunu ele aldığını belirtiyor.
- Muhtarların sosyal hakları ve özlük hakları konusunda konuşan hiçbir kimse olmadı ve muhtarların durumlarının iyileştirilmesi gerekiyor.
- 29:18Belediyelerin Kapanması Tartışması
- Belediyelerin halka yeterince hizmet vermediği iddia ediliyor ve "arpalık" olarak nitelendiriliyor.
- Belediyelerin kurulma amacı halka daha yakından hizmet vermek ve çağdaş hizmet sunmaktı.
- Belediyelerin kapanması konusunda vatandaşların görüşü sorgulanmalı, çünkü vatandaşlar arpalığa tahammül etmez.
- 30:48Vatandaş Sorgulaması Sonuçları
- 14 Ekim tarihinde Türkiye'de 98 yere sandık kurularak vatandaşlara belediyelerin kapanıp kalmayacağı konusunda sorgulama yapıldı.
- Toplam 123 bin kişi oy kullandı ve bunların 121 bin 5 bin belediyelerin kapatılmaması yönünde oy kullandı.
- Alaçatı belde örneğinde 7.350 seçmenden 5.150 kişi sandığa gitti ve 5.115 kişi belediyenin kapatılmaması yönünde oy kullandı.
- 33:01Belediyelerin Kapanmasının Demokratik Yönü
- Vatandaşlar belediyelerin kapatılmasını istemiyor çünkü bu belediyelerin insanları ve çalışanları o yörenin insanlarıdır.
- 1.591 belde belediyesi ve 16.082 köy kapatılıyor, ancak bunlar kurulurken çoğunlukla halk oylamasıyla kurulmuştu.
- Bu kapatma işlemi, vatandaşların sorgulandığı bir süreç olmadan gerçekleştirildiği için demokratik olmayan bir uygulama olarak eleştiriliyor.
- 36:51Muhtarlıkların Durumu
- Muhtarlıkların kapatılacağı iddiası yerine, köylerin mahalleye dönüşeceği belirtiliyor.
- 16.082 köyün içinde 9.652 si orman köyü bulunuyor ve bu köyler mahalleye dönüştürüldükten sonra büyükşehir denetimine bırakılıyor.
- Mahalle muhtarlarının görev ve yetkileri 4.541 sayılı kanun ve 1.944 sayılı mahalle yasasında tanımlanmış olmasına rağmen, orman köylerinin ormanları nasıl koruyacağı konusunda belirsizlik var.
- 41:25Türkiye'nin Coğrafik Alanı ve Orman Köyleri
- Türkiye'nin büyük bir bölümü orman alanı olup, orman köylerinin muhtarlıklarının mahalleye dönüştürülmesi konusunda endişeler var.
- Orman köyleri, büyükşehir belediyesi sınırları içerisine girerse o orman köyü büyükşehir tarafından korunacak.
- Türkiye'nin coğrafi koşulları, özellikle Antalya'nın kilometreleri, Karadeniz ve Akdeniz'in dağlık ve coğrafi şartları göz önünde bulundurulmalıdır.
- 43:52Köy ve Mahalle Kavramları Arasındaki Farklar
- Orman köylerinin kaldırılması ve mahalleye dönüştürülmesi, Anayasa'nın 169 ve 170 maddelerindeki orman köylülerine atıfta bulunması açısından sorun yaratabilir.
- Köy kavramı bir aidiyettir ve kimliktir, kültürel bir değere sahiptir; mahalle kavramıyla köy kavramı birbirlerinden çok uzaktır.
- Köylerin kapatılması ve mahalleye dönüştürülmesi, verimlilik ve etkinlik adına yapılmakla birlikte, bir kültürdir ve Avrupa Konseyi'nin yerel yönetimler özerklik şartlarına aykırı olabilir.
- 45:16Büyükşehir Belediyelerinin Hizmet Alanları
- Mardin'in büyükşehir olunca mevcut belediye sınırlarının otuz katına çıkacak ve hizmet vereceği alan genişleyecektir.
- Muğla'daki kıyı şeridinin uzunluğu 1100 kilometre olup, büyükşehir belediye başkanı aynı zamanda Bodrum'dan da sorumlu olacak.
- Demokrasilerde ölçek büyüdükçe katılım ve demokratik etki azalır, köyün varlığı aslında demokrasinin bir teminatıdır.
- 47:02Muhtarlıklar ve Hizmetler
- Köy muhtarları kalkacak, yerine doğrudan doğruya mahalle muhtarlıkları oluşacak.
- Köy kavramı bir kültürdür, ancak hizmet önemli olup, daha güzel yollar ve daha iyi temiz su hizmetleri sunulabilir.
- Belediye mevzuatı girecek ve harçlar, resimler artacak; yola katılım payı, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi gibi yeni vergiler getirilecek.
- 49:20Belediyelerin Sayısı ve Demokrasi
- Türkiye'de 20950 tane belediye var, nüfusun 25 bin kişiye bir belediye düşerken, Fransa'da bu rakam 8 bin kişiyedir.
- Türkiye'de 500 bin civarında seçilmiş insan varken, tasarı gerçekleşirse seçilmiş sayımız 150 bine düşecektir.
- Belediyelerin arpalık olduğu ve demokrasinin bir parçası olduğu vurgulanmaktadır.
- 50:16Belde Belediyeleri Hakkında Tartışma
- Konuşmacı, belde belediyelerinin halkına yeterince hizmet verip veremediğine dair bir soru sorguluyor.
- Belde belediyelerinin genel olarak başarısız olduğu iddia ediliyor, ancak bazı belde belediyelerinin başarılı olduğu da belirtiliyor.
- Belde belediyelerinin görevleri tanımlanmalı ve paylaştırılmalı, yok edilmemeli.
- 51:36Belde Belediyelerinin Sorunları
- Belde belediyelerinin ihtiyaç duydukları hizmetleri alamadıkları, bu nedenle ilçe belediye başkanlarına başvurdukları ve gerektiğinde büyükşehir belediye başkanlarına da başvurdukları belirtiliyor.
- Belde belediyelerine genel bütçe vergi gelirlerinin %2,85'i gittiği, bu oranın düşük olduğu iddia ediliyor.
- Belde belediyelerinin işe yarayıp yaramayacağına belde halkının karar vereceği, muhtarlar federasyonu başkanının değil vurgulanıyor.
- 54:20Yerel Yönetimler Yasası Tartışması
- AK Parti Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Menderes Türel'in konuyla ilgili görüşleri paylaşıldı.
- Milliyetçi Hareket Partisi'nin yasanın federalizmi getirdiği ve Oslo'da yapılan anlaşmanın doğrultusunda olduğu eleştirisi özetlendi.
- CHP'nin yasanın Türkiye'deki her iki belediyeden birini ve her iki köyden birini kapatarak yerel yönetim reformu yapmak istemesi eleştirisi özetlendi.
- 55:51Yasanın Hızlı Geçiş Süreci
- Yasanın 8 Ekim günü TBMM'ye sevk edildiği, 11 Ekim günü komisyona, bir gün sonra alt komisyona gittiği ve 24 Ekim'de çıkartılmaya çalışıldığı belirtiliyor.
- Demokratik ülkelerde meclis öncesinde meselelerin tartışıldığı, kitle örgütleri ve meslek kuruluşlarının fikirlerini sunduğu vurgulanıyor.
- 8 Ekim akşamı itibarıyla Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerinin %95'inin bu tasarı konusunda hiçbir fikri olmadığı belirtiliyor.
- 57:11Yerel Yönetimler Yasası'nın Amacı
- Yerel Yönetimler Yasası'nın bir yerel yönetim reformu olduğu, güvenlik yasası veya devletin yapılanmasıyla ilgili bir yasa olmadığı belirtiliyor.
- Türkiye'nin 1988'de Avrupa Konseyi'nde Yerel Yönetim Özerklik Şartnamesine imza koymuş, 1992'de TBMM'de kabul edilmiş ve 1993'te yürürlüğe girmiş olduğu açıklanıyor.
- 1993-2004 yılları arasında bu antlaşmaya yönelik reform yapılmamış, 2004'te 52106 sayılı Büyükşehir Yasası ve 5393 sayılı yasa ile yerel yönetimlerde ciddi reformlar yapıldığı belirtiliyor.