Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Konya Barosu mesleki eğitim programı kapsamında 24 yıllık deneyime sahip Kutalmış Ceylan adlı bir avukatın sunduğu hukuk eğitimi sunumudur. Konuşmacı, 2006'dan beri Konya Barosu Yönetim Kurulu'nda görev yapmakta ve yaklaşık 10 yıldır sigorta davaları ve trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarıyla uğraşmaktadır.
- Video, trafik kazalarından doğan tazminat davalarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte maddi hasar, bedeni hasar, vefat durumunda destekten yoksun kalma tazminatı, kalıcı mağlubiyet tazminatı, geçici iş göremezlik tazminatı ve bakıcı tazminatı gibi konular detaylı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca, dava açma süreci, kusur oranlarının hesaplanması, zamanaşımı kuralları ve sigorta şirketlerinin sorumlulukları da ele alınmaktadır.
- Sunumda ayrıca Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (ZMM) Genel Şartları, Anayasa Mahkemesi'nin 2020 tarihli kararının etkileri ve trafik kazası tazminatlarında simsarlık mücadelenin konuları da işlenmektedir. Video, meslektaşların sorularına cevap veren bir soru-cevap oturumuyla sonlanmaktadır.
- 00:04Giriş ve Sunucu Tanıtımı
- Konya Barosu Mesleki Eğitim Programı kapsamında "Trafik Kazalarından Doğan Tazminat Davaları" konusu ele alınacaktır.
- Sunucu Kutalmış Ceylan, 1972 Konya doğumlu, Selçuk Üniversitesi mezunu olup yaklaşık 24 yıldır Konya'da serbest avukat olarak görev yapmaktadır.
- 2016'dan beri Konya Barosu Yönetim Kurulu Üyesi ve Sayman olarak çalışmakta, yaklaşık 10 yıldır yoğun biçimde sigorta davaları ve trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarıyla uğraşmaktadır.
- 01:29Trafik Kazalarının İstatistiksel Verileri
- Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları, ticaret mahkemelerinde görülen davaların büyük bir kısmını oluşturmakta ve yoğun bir şekilde bu mahkemelerde görülmektedir.
- 2009 yılında Türkiye'de 1.168.144 adet trafik kazası meydana gelmiş, bunların 939.248 adedi maddi hasarlı, 174.896 adedi ise ölümlü ve yaralamalı trafik kazası olarak kayıtlara geçmiş.
- Bu kazalarda 283.234 vatandaş yaralanırken, 5.473 vatandaş hayatını kaybetmiş, aynı yıl sigorta şirketlerinin ödediği tazminat 7 milyar TL'i geçmiş, tazminat toplamı yaklaşık 7,5 milyar TL'ye ulaşmıştır.
- 03:03Trafik Kazalarından Kaynaklanan Davaların Sınıflandırılması
- Trafik kazalarından kaynaklanan davalar üç ana kategoriye ayrılmaktadır: maddi hasar, bedeni hasar ve manevi tazminat.
- Maddi hasarlar arasında araç hasarı, araç değer kaybı ve tamir esnasında araç sahibinin kazanç kaybı bulunmaktadır.
- Bedeni hasarlar iki ana kategoriye ayrılır: yaralanma ve vefat durumları.
- 07:11Yaralanma Durumunda Tazminat Kalemleri
- Trafik kazasından sonra yaralanma durumunda karşımıza çıkan durumlar: kalıcı iş göremezlik (sakatlık), geçici iş göremezlik, bakıcı giderleri ve tedavi giderleridir.
- Kalıcı iş göremezlik, kişinin hayat boyu devam edecek sakatlık ve mağlubiyet durumudur.
- Geçici iş göremezlik, kişinin iyileşme süresi olarak nitelendirilir ve bu süre 15 gün ile 24 ay arasında değişebilir.
- 09:45Bakıcı ve Tedavi Giderleri
- Bakıcı giderleri iki kategoriye ayrılır: genel bakıcı gideri (kalıcı sakatlık durumunda) ve iyileşme sürecindeki bakıcı gideri.
- Tedavi giderleri normalde SGK tarafından karşılanır, ancak SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderleri de söz konusu olabilir.
- SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderleri arasında yol gideri, konaklama gideri gibi ekstra tedavi giderleri bulunabilir ve bunları ispat etmek dava açanın yüküne düşmektedir.
- 13:25Vefat Durumunda Tazminat
- Trafik kazasından dolayı vefat eden kişi durumunda, vefat eden kişinin desteğinden yoksun kalanlar destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler.
- Vefat eden kişinin eşi, çocukları ve eğer hayatta ise babası, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilecek kişiler arasındadır.
- 14:53Trafik Kazalarında Tazminat Davaları
- Vefat eden kişinin eşi, çocukları ve anne-babası destekten yoksun kalma tazminat alacaklısı olabilir, ancak anne-babaların payı eş ve çocuklardan daha azdır.
- Vefat edenin bakımına muhtaç olan diğer akrabaları, imam nikahlı eşi, dernek veya vakıf gibi destekten yoksun kalma tazminatı alacaklısı olabilir.
- Cenaze giderleri ve manevi tazminat da trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarının konuları olabilir.
- 20:20Tazminat Davalarında Muhatablar
- Trafik kazasından kaynaklanan tazminat davalarında muhatablar: zarar veren aracın zorunlu mali mesuliyet sigortası şirketleri, sürücü ve araç işletenidir.
- Zorunlu mali mesuliyet sigortası, Karayolları Trafik Kanunu'nda düzenlenmiş ve araç işletenlerin yapmak zorunda olduğu, araçların üçüncü şahıslara zarar verdiği durumlarda devreye giren bir sigortadır.
- Araç sahibi ile işleteni aynı olmayan durumlar (örneğin kiralama sözleşmesi) istisnai durumlar olarak değerlendirilir.
- 24:45Sigorta Şirketinin Sorumluluğu
- Zorunlu mali mesuliyet sigorta şirketinin sorumluluğunu kısıtlayan durumlar vardır, bunların en önemlisi manevi tazminattır.
- Manevi tazminat davalarında sigorta şirketi davalı olarak gösterilemez, bu ayrımı davada mutlaka belirtmek gerekir.
- Sigorta şirketleri kazanç kaybından da sorumlu değildir, bu tazminatı sürücü ve işletenlerden isteyebilirsiniz.
- 28:16Tazminat Hesaplama Kriterleri
- Kalıcı mağlubiyet tazminatı hesaplanırken temel belirleyici faktör yaralanan kişinin kalıcı mağlubiyet oranıdır.
- Yaralanan kişinin yaşı, geliri ve kusuru da tazminat hesaplamasında etkileyici faktörlerdir.
- Gelir belirlenirken kişinin çalıştığı yer, maaşı veya asgari ücret üzerinden hesaplanır, çiftçi veya esnaf için farklı hesaplama yöntemleri vardır.
- 31:41Trafik Kazası Tazminatları ve Kusur Oranı
- Trafik kazasında adli tıp veya yerel kişiler tarafından yüzdelik olarak belirlenen bir kusur oranı vardır.
- Tazminat hesaplandıktan sonra bu kusur oranı ile değerlendirilerek kalıcı mağlubiyet tazminatı bulunur.
- Geçici iş göremezlik (iyileşme) tazminatı, kişinin iyileşme süresi net asgari ücretle hesaplanır ve gelir veya yaş önemi yoktur.
- 33:10Bakıcı Tazminatları
- Bakıcı tazminatı iki şekilde hesaplanır: geçici bakıcı ve kalıcı bakıcı.
- Geçici bakıcı tazminatı brüt asgari ücretten hesaplanır ve iyileşme süresi bazen farklı olabilir.
- Kalıcı bakıcı tazminatı kişinin maliyet oranına bağlı olarak brüt asgari ücretten hesaplanır ve bazen ömür boyu bakıcı ihtiyacı olabilir.
- 36:54Tazminat Davalarının Açılması
- Yaralama ve destekten yoksun kalma tazminatı davaları belirsiz alacak davası olarak açılır.
- Dava dilekçesinde kalem kalem tazminat talepleri ayrıntılı olarak belirtilmelidir.
- Maddi hasar varsa ve belirli ise (örneğin araç hasarı), belirsiz alacak davası açmak riskli olabilir çünkü zaman aşımı (iki yıl) geçtiğinde ıslah edilen miktar için davayı reddedebilirler.
- 42:25Kusurun Tazminat Hesaplamasındaki Önemi
- Trafik kazasında kusur oranı tazminat miktarını belirler; yaralanan kişi kusursuzsa tam tazminat alır, kendi kusuru varsa o oran düşülür.
- Trafik kazalarında kusuru ilk değerlendiren belge olup, bu belge yanlış tutulabilir ve itiraz edilebilir.
- Dava devam ederken tekrar bilirkişi raporu alınarak kusur oranı değişebilir.
- 45:16Trafik Kazalarında Kusur İncelemesi
- Trafik kazalarında kusur incelemesi yapıldığında, kusur oranı değişebilir ve düşebilir.
- Yolcu için dava açıldığında, hem kaza yapan aracın işleteni, sürücüsü ve sigorta şirketine hem de diğer aracın işleteni, sürücüsü ve sigorta şirketine dava açılabilir.
- Kusur oranlarına bakılmaksızın, tüm sorumlu kişilerden tazminat tahsil edilebilir, ancak bir taraf kusursuzsa (yüzde yüz) dava açılamaz veya reddedilebilir.
- 48:17Tek Taraflı Kazalarda Sorumluluk
- Tek taraflı kazalarda genellikle sürücüler yüzde yüz kusurludur.
- Yolcu, aracın sürücüsüne ve sigorta şirketine dava açabilir, ancak sürücü kendi kusurundan yararlanamaz.
- Bazı istisnai durumlarda (karayolları, belediye, yoldaki çukurlar gibi) kurumlar sorumlu olabilir ve dava açılabilir.
- 49:44Tek Taraflı Kazalarda Vefat Durumu
- Tek taraflı kazalarda yolcu ölümü durumunda, kusurdan bağımsız olarak kaza yapan aracın sürücüsü, işleteni ve sigorta şirketine dava açılabilir.
- Sürücü vefat ettiğinde, dosya çok karışık ve değişken sonuçlu olur.
- 2012 yılına kadar geride kalanlar kaza yapan sürücünün desteklerinden yararlanamazdı, ancak 2012-2015 yılları arasında Hukuk Genel Kurulu kararlarıyla geride kalanlar üçüncü kişi olarak kabul edildi ve dava açabildiler.
- 51:57Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Değişiklikleri
- 2015 Haziran'ında Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartları değişti ve tek taraflı kazalarda sürücü kusurundan bağımsız olarak yapılan başvuruların reddedileceği bir hüküm getirildi.
- 2016 yılında bu değişiklikler Karayolları Trafik Kanunu'na geçti ve mahkemelerin verdiği tek taraflı kazalara ilişkin tazminat davalarını Yargıtay bozmaya başladı.
- Yargıtay, özellikle 2015-2016 tarihleri arasında yapılan poliçeler için üçüncü kişi kuralının geçerli olduğunu belirtti.
- 55:17Sigorta Poliçelerindeki Teminat Sınırları
- Zorunlu Mali Mesuliyet poliçelerinde sakatlık ve ölüm tazminatları için kişi başı ve kaza başı sınırlar belirlenmiştir.
- Kişi başı tazminat sınırı 330 bin lira olup, bir yaralanma söz konusu olduğunda tazminat bu sınıra sınırlıdır.
- Birden çok davacı olsa bile destekten yoksun kalma tazminatında, bir vefat için sigorta şirketinin sorumluluğu kişi başı teminat sınırlarıyla sınırlıdır.
- 01:00Trafik Kazalarında Zamanaşımı
- Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında zamanaşımı iki yıldır ve zararın oluştuğu veya zarar verenin öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
- Yaralanma suçu durumunda zamanaşımı ceza kanununa göre 8 yıla kadar uzayabilir.
- Vefat durumunda zamanaşımı ise 15 yıla kadar uzayabilir.
- 1:02:45Tazminat Davalarında Zamanaşımı ve Dava Açma Koşulları
- Tazminat davalarında zamanaşımı, zararın öğrenilme tarihinden itibaren başlar; yeni bir zarar oluştuğunda zamanaşımı süre yeniden başlar.
- Cezayı gerektirecek bir fiil olması yeterli olup, dava açılmamış olsa bile, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmiş olsa bile tazminat davası açılabilir.
- Sigorta şirketine dava açmak için KTK 90/97 gereği dava açmadan önce sigorta şirketine başvuru şartı vardır, aksi takdirde dava usulden reddedilir.
- 1:06:23Kaza Sonrası Sigorta İşlemleri
- Kazaya karışan araç devredildiğinde, devreden kişi 15 gün içinde sigorta şirketine bildirmeli ve şirket 15 gün içinde poliçeyi iptal etmelidir, aksi halde eski sigorta örtüsü devam eder.
- Sigorta şirketi ile yapılan anlaşmada gerçek hasarı karşılamıyorsa, ibraname tarihinden itibaren 2 yıl içinde anlaşmayı iptal edip dava açabilirsiniz.
- Kaza tarihinde karşı tarafın aracı ZMM sigortası dışında KASKO sigortası varsa ve bu poliçede ihtiyari mali mesuliyet klozu varsa, ZMM sigortacısı ile birlikte KASKO sigorta şirketine de dava açabilirsiniz.
- 1:13:18Güvence Hesabı ve Özel Sigorta Çeşitleri
- Zorunlu mali mesuliyet sigortası olmayan araçların verdiği bedensel zararlardan (yaralanma veya vefat) devlet kurumu olan Güvence Hesabı sorumludur.
- Faili meçhul araçlar veya sigorta şirketi iflas ederse, Güvence Hesabı bedensel zararları karşılar.
- Şehirler arası taşımacılık yapan otobüs ve minibüslerde zorunlu koltuk sigortası vardır ve bu sigorta ile destekten yoksun kalma tazminatı (150 bin TL) alınabilir.
- 1:18:30Anayasa Mahkemesi Kararı
- Anayasa Mahkemesi 2020 tarihinde verdiği kararla Karayolları Trafik Kanunu'na atıf yaptığı ZMM Genel Şartları'nın bazı maddelerini iptal etmiştir.
- Bu karar, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarının seyrini tamamıyla değiştirmiştir.
- 1:20:31Anayasa Mahkemesi Kararı ve Sonuçları
- Anayasa Mahkemesi kararı, ZMM (Zorunlu Mal ve Süreç Sigortası) genel şartlarının sigorta şirketinin sorumluluğunu daraltan kısımlarını iptal etmiştir.
- Anayasa Mahkemesi kararı, tek taraflı trafik kazalarında sürücü vefatlarında tazminat ödeme sorumluluğunu iptal etmiştir.
- Karar, diğer kanun hükümlerini geçersiz kılan ZMM genel şartlarının iptalini sağlamıştır.
- 1:22:08Konya BAM Kararları
- Konya BAM, Anayasa Mahkemesi kararının geriye yürüdüğünü kabul etmiş ve bitmiş davaları da bu karara göre değerlendirmeye başlamıştır.
- Konya BAM, mağlubiyet oranının tespitinde kullanılan yönetmelikleri geçersiz kılacak şekilde, sadece "Meslekte Kazanma Gücü" yönetmeliğine göre hesaplama yapılmasını emretmiştir.
- Hesaplama yöntemleri konusunda, ZMM genel şartlarındaki değişikliklerin iptal edilmesiyle, daha önce kullanılan hesaplama yöntemleri yerine eski hesaplama yöntemleri uygulanmaya başlanmıştır.
- 1:25:34Simsarlar ve Sigorta Aracılık Kurumlarıyla Mücadele
- KTK 97. maddede yapılan değişiklikle sigorta şirketlerine başvuru zorunluluğu getirildiğinde, simsarlar ve sigorta aracılık kurumları bu alanla ilgili faaliyetlerine devam etmişlerdir.
- Bu kurumlar, trafik kazası geçiren kişilere ulaşarak onlar adına sigorta şirketlerine başvuru yaparak tazminatları aramışlardır.
- Bu durum, avukatların maddi kayba uğramasına ve mesleğin itibarının zedelenmesine neden olmuştur.
- 1:28:14Kanun Değişikliği ve Simsarlarla Mücadele
- 2018'de Barolar Birliği başkanıyla yapılan görüşmelerde, simsarlarla mücadele için ZMM genel şartlarında bir değişiklik yapılması önerilmiştir.
- Barolar Birliği toplantısında 50 baronun katıldığı bir toplantıda, sigorta şirketleri ile aracı kurumlarla mücadele kapsamında bir değişiklik metni sunulmuştur.
- 2020 yılında, 7251/2051 sayılı kanun değişikliği ile 57. maddesi değiştirilerek, tazminat talebinin sadece alacaklının kanuni temsilcisi veya vekalet verdiği avukat vasıtasıyla takip edilebileceği belirlenmiştir.
- 1:35:49Trafik Kazalarında Sorumluluklar
- Destekten yoksun kalma tazminatında sigorta şirketi, sürücü ve işleten müteselsilen sorumlu olurlar.
- Tazminat davasında müteselsi sorumluluğu karar çıktığında, tazminat parasi işletenden tahsil edilebilir ve müteselsi sorumlular istediği birinden tazminatı alabilirler.
- Müteselsi sorumlular ödedikleri tazminatı diğer sorumlulardan talep edebilirler.
- 1:36:58İş Göremezlik Tazminatı
- Mağdurun altı aylık geçici iş göremezlik tazminatı, hastanenin belirlediği iş göremezlik süresiyle sınırlıdır.
- Pandemi gibi nedenlerle iş bulamama durumunda, tazminat hakkı altı aylık süreye göre değerlendirilir.
- 1:37:47Trafik Kazası Anında Fotoğraf Çekimi
- Trafik kazası anında fotoğraf çekimi sigorta şirketi açısından önemlidir.
- Sigorta şirketi eksperinin gelip aracı görmeden, araçta herhangi bir tamir işlemi yapılmamalıdır.
- Eksper tarafından belirlenen değer kaybı ve hasar miktarı, tazminat hesaplamasında önemlidir.
- 1:38:57Kusur Belirleme
- Kaza tespit tutanağında yüzdelik olarak kusur belirlenmez, sadece Karayolları Trafik Kanunu'nda belirtilen asli kusurlar ve diğer kusurlar ayrımı yapılır.
- Mahkemelerde kusur oranı davaya göre belirlenir, ancak son zamanlarda Adalet Bakanlığı'nın talimatıyla hakimlerin kendi belirlemesi istenmektedir.
- Trafik kazasında etkili olan faktörler (kırmızıda geçme, şerit ihlali, geçiş önceliği, hız) kusur belirlemede değerlendirilir.
- 1:41:34Kusur Oranları ve Tazminat Davaları
- Asli kusurlu ve tam kusurlu ayrımı yapılır, bazen asli kusurlu olup diğerlerine kusur değerlendirmesi yapılmaz.
- İki araç çarpışması söz konusu olduğunda, üçüncü kişi (yolcu) vefat ederse, müteselsi kusurlu olarak kabul edilir.
- Güvence hesabı başvuru üzerine ödeme yaparken sigortasız aracın kusuruna göre ödeme yapılır, ancak dava durumunda kusurlar dağılımlıysa güvence hesabı da müteselsilen sorumlu olur.
- 1:43:47Mütefik Tazminat
- Mütefik tazminat miktarında indirim yapılabilmesi için belirli şartlar vardır.
- Motosiklet sürücüsünün kask takmaması veya araç kullanıcısının emniyet kemeri kullanmaması durumunda mütefik tazminat uygulanabilir.
- Mütefik tazminat oranları genellikle hakimin takdirindedir ve yüzde yirmi olarak uygulanmaktadır.