Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Avukat Saim İnc. tarafından sunulan, talebiniz üzerine hazırlanmış bir hukuki eğitim içeriğidir.
- Video, istinaf mahkemesinin tanımı ve özellikleriyle başlayıp, istinaf başvuru şartları, dilekçe hazırlanması ve başvuru süreci hakkında bilgiler sunmaktadır. İçerik, istinaf sürecinin beş temel aşamasını (dilekçe teatisi, ön inceleme, tahkikat esas incelenme, sözlü yargılama ve hüküm aşaması) detaylı şekilde açıklamakta ve istinaf ile temyiz arasındaki farkları ele almaktadır.
- Videoda ayrıca istinaf başvurularının nasıl yapılacağı, dilekçe reddi durumunda yapılması gerekenler, katılma yoluyla istinaf, duruşma yapılması gereken durumlar, dosya üzerinden karar verilebilecek haller, bölge adliye mahkemesi kararlarının içeriği ve istinaf mahkemesi kararlarının temiz edilebilirliği gibi konular da detaylı olarak ele alınmaktadır. İçerik, HMK ve CMK maddeleri referans olarak kullanılarak hukuki metinlerden alıntılar ve örneklerle desteklenmektedir.
- 00:12İstinaf Mahkemesi Nedir?
- İstinaf, Arapçadan dilimize geçmiş bir hukuk terimidir ve sözlükte yeniden başlama anlamındadır.
- Hukuk terimi olarak istinaf, ilk derece mahkemesince verilen bir nihai hükmün bozulması istemiyle ikinci derece mahkemesine yapılan başvurudur.
- İstinaf, özel hukuk yargılamasında ilk derece mahkemelerinden verilen ve kesin olmayan nihai son kararlar ile ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulu hallerinde itiraz üzerine verilecek kararlara karşı başvurulacak kanun yolu olarak tanımlanır.
- 01:03İstinaf Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Özellikleri
- 7 Ekim 2004 tarihli ve 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ile bölge adliye mahkemeleri istinaf mahkemeleri kurulmuştur.
- İstinaf mahkemesi'nin özellikleri arasında kesinleşmemiş kararlara karşı gidilmesi, istinaf yoluna başvuru hükmün icrasını durdurmaması ve istinaf mahkemesi için yetki sözleşmesi yapılamaması bulunmaktadır.
- İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararlarını denetler, ilk derece mahkemesi arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözer ve merci tayinine karar verir.
- 03:00İstinaf Başvurusu Şartları
- İstinafa elverişli bir karar olmalıdır ve istinaf yoluna ancak ilk derece mahkemelerinin kesin olmayan usule ve esasa ilişkin nihai son kararlarıyla ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz istemlerinin reddi kararlan ve bu istemlerin kabulü durumunda ise itiraz üzerine verilecek kararlara karşı başvurulabilir.
- Hakem kararlarına karşı istinaf yoluna gidilemez ve miktar ve değeri 1500 TL'yi geçmeyen mal varlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir.
- İstinaf başvurusunda başvuruyu yapanın bir yararı olmalıdır, kötü niyetle yapılmış olursa ilgilisi yaptırımlarına katlanmak zorunda kalır.
- 04:55İstinaf Dilekçesi ve Başvuru Süreci
- İstinaf başvurusu dilekçe ile yapılmalıdır ve dilekçenin başvuranın kimliği, imzası ve başvurulan kararı yeterince belli etmek yeterlidir.
- İstinaf dilekçesinde tarafların bilgileri, kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu, kararın başvuru yapana tebliğ edildiği tarih, kararın özeti, istinaf başvuru sebepleri ve gerekçeleri, talep sonucu başvurucunun veya varsa kanuni temsilci ya da vekilinin imzası bulunmalıdır.
- İstinaf başvurusu iki haftalık süreye tabidir ve özel kanun hükümleri saklıdır; iş mahkemesi kararının tefm veya tebliğinden itibaren sekiz gün, icra mahkemesi kararının tefm veya tebliğinden itibaren on gündür.
- 07:04Ceza Davalarında İstinaf
- Ceza mahkemesi'nde istinaf başvuru süreci yerel ceza mahkemesi kararları, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkumiyet, güvenlik tedbiri, ret ve düşmedir.
- Ceza davalarında istinaf kanun yoluna başvuru süresi yedi gündür ve bu süre bir hak düşürücü süredir.
- Tutuklu kişi, bulunduğu cezaevi müdürüne yapacağı bir başvuruyla istinaf talebinde bulunabilir ve yapılan istinaf talebi bir hükmün kesinleşmesini engeller.
- 08:45İstinaf Mahkemesinde Yargılama
- Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen 3000 TL dahil adli para cezasına, mahkumiyet hükümlerine, üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine, kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulamaz.
- İstinaf mahkemesinde yargılama, ilk derece mahkemesinde uyuşmazlık hangi yargı usulüne tabi ise istinaf aşamasında da aynı usul uygulanır.
- 09:26İstinaf Süreci ve Dilekçe Aşaması
- Bölge adliye mahkemesinde uyuşmazlığın tetkiki beş aşamada tamamlanabilir: dilekçe teatisi, ön inceleme, tahkikat esas incelenme, sözlü yargılama ve hüküm aşamaları.
- İstinaf kanun yoluna dilekçe ile müracaat edilir, dilekçe ve ekleri taraf sayısından bir fazla düzenlenir ve tüm giderler ödenir.
- Karan veren ilk derece mahkemesi, dilekçenin yasal süresi geçtikten sonra verilmiş olması veya kesin bir karara ilişkin bulunması durumunda başvuruyu reddeder.
- 10:22İstinaf Başvurusu ve Katılım Yoluyla İstinaf
- Ret kararına karşı bir hafta içinde istinaf yoluna müracaat edilebilir ve bölge adliye mahkemesi dilekçe reddi kararı uygun görmezse gerekli incelemeyi yapar.
- İstinaf dilekçesi kararı veren mahkemece karşı tarafa tebliğ olunur ve karşı taraf iki hafta içinde cevap dilekçesini sunar.
- İstinaf dilekçesini alan taraf, kendisinin başvuru hakkı olmasa bile cevap dilekçesi ile kendisi de istinaf yoluna başvurabilir (katılma yoluyla istinaf).
- 11:31Dilekçe Teatisi ve Ön İnceleme Aşaması
- İstinafta dilekçe teatisi aşaması kararı veren ilk derece mahkemesinde yapılır ve kural olarak iki taraf içinde birer dilekçeden ibarettir.
- Dilekçe teatisi bittikten sonra mahkeme dosyayı dizi listesine bağlı olarak ilgili bölge adliye mahkemesi'ne gönderir.
- Ön inceleme aşamasında dosyanın başka bir dairenin görevine girip girmediği, ilk derece mahkemesinin kesin olup olmadığı, başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı gibi yönler denetlenir.
- 12:55Esas İnceleme Aşaması
- Esas inceleme aşamasında istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak tahkikat yapılır, ancak kamu düzenine aykırılıkları gözetir.
- Bölge adliye mahkemesince tahkikat esas inceleme, davanın niteliği ve özelliğine göre ya heyet tarafından ya da görevlendirilecek bir üye tarafından yerine getirilir.
- Tahkikat esas inceleme aşamasında yapılabilecek usulü işlemlerin bir kısmı duruşma yapılmaksızın yerine getirilir, bir kısmı ise duruşmalı olarak icra edilir.
- 13:54Duruşma Yapılmadan Karar Verilebilecek Davalar
- İstinaf mahkemesinde duruşma yapılmadan karar verilebilecek davalar, davaya bakması yasak olan hakimin karar vermiş bulunması gibi belirli hallerde gerçekleşir.
- Yargılamada eksiklik bulunmamakla birlikte, yasanın olaya tatbikinde hata edilip de bu durum yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç göstermeyecek nitelikteyse, bölge adliye mahkemesince gerekli düzeltme yapılarak esas hakkında karar verilir.
- Yargılamada görülen eksiklikler duruşma yapılmadan da tamamlanabilecek nitelikte ise, bunlar ikmalinden sonra yeniden esas hakkında karar verilir.
- 15:40Duruşmalı İnceleme ve Sözlü Yargılama Aşaması
- İstinaf mahkemesinde duruşma yapılarak karar verilebilecek davalar, yukarıda sıralanan ve belirtilen haller dışında bölge adliye mahkemesi'ndeki inceleme duruş malt olarak yerine getirilir.
- Duruşmalı olarak incelenecek işlerde taraflara çıkarılacak davetiyelerde, duruşmada hazır bulunmadıkları takdirde tahkikatın esas incelemenin yokluklarında yapılarak karar verileceği hususu belirtilir.
- Sözlü yargılama aşamasında bölge adliye mahkemesi, taraflara son diyeceklerini sorar, son sözlerini alır ve tutanağa geçirir.
- 18:39Hüküm Aşaması
- İstinaf başvurusu sürecinde son aşama hüküm aşamasıdır ve bölge adliye mahkemesi'ndeki hüküm aşamasında, ilk derece mahkemesi'nde uygulanan yargılama usulü hükümleri uygulanır.
- Bölge adliye mahkemesinde süreç, usule ya da esasa ilişkin bir nihai son kararla sonlandırılmış olur.
- Karar, yani nihai hüküm, yargılama sürecinin sona erdiği duruşmada sözlü beyanların alınmasından sonra verilir ve tefhim olunur.
- 19:12İstinaf Mahkemesinde Dosya Üzerinden Karar Verilebilecek Haller
- İstinaf mahkemesinde dosya üzerinden karar verilebilecek haller arasında usule ilişkin nedenlerle davaya bakması yasak olan hakimin karar vermiş olması, ileri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hakimi davaya bakmış olması ve mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik ve yetkisizlik kararı vermiş olması bulunmaktadır.
- İstinaf mahkemesinde dosya üzerinden karar verilebilecek haller arasında diğer dava şartlarına aykırılık bulunması, mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına merci tayinine karar verilmiş olması ve mahkemece tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması bulunmaktadır.
- 20:51İstinaf Mahkemesi Kararının İçeriği
- Bölge adliye mahkemesi kararları, kararı veren mahkeme dairesi ile başkan, üyeler ve zabıt katibinin ad ve soyadları, tarafların ve davaya ilk derece mahkemesinde müdahil olarak katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri içermektedir.
- Bölge adliye mahkemesi kararları, tarafların iddia ve savunmalarının özeti, ilk derece mahkemesinin kararm özeti, ileri sürülen istinaf sebepleri, taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakalarla, bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebepler, hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi, kararın verildiği tarih, başkan ve üyeler ile zabıt katibinin imzaları içermektedir.
- 22:02İstinaf Mahkemesi Kararının Temiz Edilebilirliği
- İstinaf incelemesi üzerine temiz edilebilen bir karar var ise bu karar temiz edilebilir.
- Yargıtay, istinaf mahkemesi kararını bozma, üzgün surat veya onama şeklinde temiz edebilir.
- İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesi kararını esastan reddetmiş ise bozma üzerine karar ilk dereceye gönderilir, istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesi kararını kabul ederek inceleme yaparak karar vermiş ise bozulan bu kadar tekrar istinaf mahkemesi'ne gönderilir.
- 22:40İstinaf ve Temyiz Arasındaki Farklar
- İstinaf mahkemesinin amacı somut olay adaletini sağlamaktır ve istinafın yaptığı denetim hukuka ve vakılara uygunluk denetimidir.
- İstinaf mahkemesi başvuru sebeplerine bağlıdır, bu en büyük farktır.
- 23:00İstinaf Mahkemesi Kararının Onaması
- Bölge adliye mahkemesi dairesi, ilk derece mahkemesinin kararında usule veya esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılığın bulunmadığını, delillerde veya işlemlerde herhangi bir eksiklik olmadığını, ispat bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptadığını, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verir.
- Esastan ret kararına karşı kural olarak herhangi bir kanun yoluna başvurmak mümkün değildir, sadece hukuki yanlışlık yapıldığı gerekçesiyle temiz yoluna başvurmak mümkündür.
- İlk derece mahkemelerinin beş yıl ve daha az hapis cezalarını hukuka uygun olduğu gerekçesiyle esastan reddeden BAM kararlarına karşı temiz yoluna başvurmak mümkün değildir.
- 24:31İstinaf Mahkemesi Kararının Bozulması
- Bölge adliye mahkemesi'nin ilgili dairesi, ilk derece mahkemesinin kararında kesin hukuka aykırılık hallerinden birisini tespit ederse, hükmün bozulmasına karar verir.
- Kesin hukuka aykırılık halleri arasında mahkemenin kanuna uygun teşekkül etmemiş olması, hakimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış hakimin hükme katılması, mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini görevli veya yetkili görmesi, duruşmalı olarak verilen hükümde açıklık kuralının ihlal edilmesi ve hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile dayanması bulunmaktadır.
- BAM dairesi, bozma kararı üzerine hükmü yeniden incelemek amacıyla aynı mahkemeye göndermek zorunda değildir, kendi bölgesinde bir başka mahkemeye gönderebilir.
- 26:29Bölge Adliye Mahkemelerinde Yapılamayan İşlemler
- Bölge adliye mahkemelerinde karşılık dava açılamaz.
- Bölge adliye mahkemesi'nde davaya müdahale talebinde bulunulamaz.
- Bölge adliye mahkemesi'nde davanın ıslahı istenemez, davaların birleştirilmesi talep edilemez ve bölge adliye mahkemesi için yetki sözleşmesi yapılamaz.
- Bölge adliye mahkemesi'nde rize göz önünde tutulacaklar ve zorlayıcı nedenler dışında ilk derece mahkemesi'nde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar dirilenemez.