Buradasın
Habertürk'ten 360: Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu Tartışması
youtube.com/watch?v=6e0tyXnnpKEYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Habertürk'ten 360 programında Afşin Yurdakul'un sunduğu bir haber bülteni ve panel tartışmasıdır. Programda ceza hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, avukat Yasin Şamlı ve dış politika uzmanı Çetiner Çetin gibi konuklar yer almaktadır.
- Video, İstanbul Kartal'da bir avukatlık bürosuna yapılan silahlı saldırı haberiyle başlayıp, Meclis Genel Kurulu'nda gündeme alınan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yasa teklifinin tartışılması üzerine odaklanmaktadır. Program boyunca kanunun içeriği, iktidar ve muhalefetin bakış açıları, usul tartışmaları, kişisel verilerin korunması ve objektiflik meselesi detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Tartışmada ayrıca güvenlik soruşturmasında kişinin eşiyle birinci derece kan ve sıhhi kısımlarının da dahil edilmesi, bu durumun anayasaya aykırı olup olmadığı, ceza hukukundaki şahsilik prensibi ile idari hukuk arasındaki farklar ve Türkiye'deki güvenlik soruşturmalarının geçmiş uygulamaları da tartışılmaktadır. Program sonunda, meclis gündeminde olacak olan bu konunun Anayasa Mahkemesi'nde de tartışma konusu olabileceği belirtilmektedir.
- 01:00İstanbul'da Avukatlık Bürosuna Silahlı Saldırı
- İstanbul Kartal'da bir avukatlık bürosuna silahlı saldırı yapıldı ve olay sonucunda iki kişi hayatını kaybetti, üç kişi yaralandı.
- Saldırı, anlaşma için gelen kişilerden birinin silahını çıkartarak odadaki kişilere kurşun yağdırmasıyla gerçekleşti.
- Olayın alacak verecek meselesi yüzünden kaynaklandığı iddiası var, ancak henüz net bilgiler mevcut değil.
- 03:20Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Taraması Yasası
- Kamuya girişte güvenlik soruşturması ve arşiv taraması şartı getiren yasa teklifi altı gün önce muhalefetin oylarıyla reddedildi.
- AK Parti'nin itirazı üzerine teklif tekrar gündeme geldi ve bugün genel kurulda oynanacak.
- Muhalefet bu düzenlemeye karşı çıkıyor ve fişlemelere yol açacağı iddiasıyla bu düzenlemenin iptali talep ediyor.
- 06:55Meclis İçtüzüğü Tartışması
- Meclis içtüzüğünün 13. maddesine göre, oylama tenakuzuna düşerse divan toplanır ve bir karar alır.
- Muhalefet, oylama usulünde sorun olduğunu iddia ederek elektronik oylama talep etti.
- Meclis başkan vekili, usulde sorun olmadığını iddia ederken, muhalefet divan'da yer alan milletvekillerinin 149 ve 150. maddeleri işletmesi gerektiğini belirtti.
- 09:38Meclis'te Kanun Teklifinin Usulü
- Meclis'te kanun teklifinin görüşülmesi sırasında usule uygun toplanma, zil çalma usulü tatbik edilmediği ve elektronik oylamaya başvurulmadığı için, kararın tekrar görüşülmesi gerektiği belirtildi.
- Muhalefet, meseleyi farklı yerlere götürerek "Atalan Üsküdar'ı geçmiştir" ifadesini kullandı ve kanun teklifinin görüşülmesinin bir seneye bırakılmasının usule uygun olmadığını iddia etti.
- Anayasa Mahkemesi kanunları şekil ve esas bakımından denetler, ancak anayasanın 148. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kanunların şekil bakımından denetlemesi sadece son oylamanın usulüne uygun yapılıp yapılmadığı ile ilgilidir.
- 11:15Anayasa Mahkemesi'nin Rolü ve Kanunun İçeriği
- Kanunun çıkabilmesi için Anayasa Mahkemesi'ne gidilecek tasarrufun olması gerekir, muhalefet anayasanın aradığı çoğunluğu sağlamak suretiyle kanunun şekil ve esas yönleri itibariyle anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla götürecek.
- Anayasanın 70. maddesinin ikinci fıkrası hizmete alınmakta görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrım gözetleme prensibini belirtir.
- Anayasa Mahkemesi'nin iptal gerekçeleri arasında kişisel verilerin toplanması, korunması, saklanması ve paylaşılması ile ilgili usule uygun düzenlemenin ilk teklifte olmadığı ve öngörülemezliğin olduğu belirtilmiştir.
- 12:26Kamu Görevlileri ve Güvenlik Soruşturmaları
- AK Parti, harp okulları ve astsubay okullarına öğrenci alınmasında ebeveyn, kardeşler ve veliler üzerinden araştırma yapılmasının olamayacağını, hatta irtica gibi kavramları da gündemden çıkarmak suretiyle görüş belirtmiştir.
- İçişleri Bakanı, Anayasa Mahkemesi'nin kararını eleştirerek terör örgütleriyle ilgili hassasiyetlerin dikkate alınması gerektiğini vurgulamıştır.
- Hukuk devleti'nde esas olan genişletilmiş bilgi toplamanın değil, sabıka kayıtları üzerinden insanların araştırılması ve soruşturulmasıdır, ancak kamu görevlisi alırken daha fazla hassasiyet gösterilmelidir.
- 17:19Meclis İç Tüzüğü ve Kanunun İçeriği
- Meclis iç tüzüğünün 13. maddesinin ikinci fıkrası, genel kuruldaki oylamalarda ve seçimlerde önemli bir yanlışlık olduğu iddia edilirse, başkan usul görüşmesi açabilir ve gerekirse oya başvurarak düzeltme yapabilir.
- Kanun, arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının ilk defa kamu görevlilerine atanacaklar hakkında yapılması hükmünü getiriyor ve kapsamını belirliyor.
- Kanun, kişisel verilerin korunması kanununda belirtilen genel ilkelere aykırı hareket edilmesi durumunda yaptırımlar getiriyor ve elde edilen kişisel verilerin işlenme amacının ortadan kalkması halinde veya her durumda iki yılın sonunda değerlendirme komisyonlarınca silinmesi ve yok edilmesi hükümlerini getiriyor.
- 21:00Güvenlik Soruşturması ve Anayasal Aykırılık Tartışması
- Güvenlik soruşturmasında kişinin eşiyle birinci derece kan ve sıhhi kısımları da dahil edilmesi tartışmalı bir konu olarak ele alınıyor.
- Bu hüküm, kişinin işe alınmasında veya kamu görevine atanmasında eşinin ve çocuğunun adli sicil kaydının veya arşiv araştırmasının etkili olması, cezaların şahsiliği prensibine aykırı olabilir.
- Hukukçu yorumuna göre, bu hüküm özellikle milli istihbarat teşkilatında çalışan bir görevlinin eşi, kardeşi veya çocuğunun terör örgütüyle bağlantısı olup olmadığı gibi devlet güvenliği açısından önemli durumlarda makul olabilir.
- 24:26Kamu Görevlileri İçin Güvenlik Soruşturması
- Harp okulları ve astsubay okullarına öğrenci alınmasında anne-baba, kardeşler ve velisi ile ilgili araştırma yapılmaması, askeriye gibi hassas alanlarda hassasiyet gösterilmesiyle ilgili bir örnek olarak veriliyor.
- İdari hukuk ve ceza hukukunun birbirinden ayrılması gerektiği, hassasiyetin olduğu yerlerde anayasanın 70. maddesinin ikinci fıkrası ve 128. maddesi dikkate alınması gerektiği belirtiliyor.
- Kamu hizmetinde güvenlik soruşturması sadece sabıka kaydından ibaret değil, arşiv araştırması, genişletilmiş bilgi toplama, aile, yaşantı, çevre, düzen, geliş, gidiş, tarz ve davranışa bakılarak objektif kriterlerle uygulanmalıdır.
- 28:49Dünyadaki Örnekler ve Uygulama
- Dünyada devlet sahipsiz değildir, devletin kendisini koruyacağı ve hassasiyeti detaylı olarak inceleyecek kurumlar her zaman olmuştur.
- Türkiye'de yıllardır güvenlik soruşturmaları jandarma, milli istihbarat teşkilatı ve polis istihbarat tarafından yapılmıştır.
- Güvenlik soruşturmalarının kim tarafından yapılacağı (polis, jandarma, milli istihbarat teşkilatı veya bunların ortak bir havuzda toplanması) konusunda net bir karar verilmemiş, bu konuda daha fazla tartışma ve netlik gerekiyor.
- 31:25Güvenlik Soruşturmaları ve Kurumlar Arası Geçiş
- Dışişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Lisbarat Teşkilatı ve askeriye bağlı kuruluşlarda çalışanlar evlendiğinde eşlerinin güvenlik kaydı ile ilgili soruşturma yapılır.
- Yabancı uyruklu eşlerin ülkenin hangi ülkeye kayıtlı olduğu önemli olup, bu konuda davalar açılmış ve kazanılan davalar vardır.
- Devlet personeli, sözleşmeli veya kadrolu olmasına göre farklı yasal düzenlemelere tabidir ve kurumlar arası geçişler mümkündür.
- 33:17Güvenlik Soruşturmalarının kapsamı ve objektifliği
- Güvenlik soruşturmalarında birinci derece aile yakınları ve eşler dahil olmak üzere diyet bağının olduğu veya aile bağının olduğu insanlar da incelenir.
- Güvenlik soruşturmaları on bir maddelik bir formatta yapılır ve kişinin kendisi ile ilgili terör örgütüyle bağlantısı, polis ifadesi veya suç duyurusu gibi bilgiler incelenir.
- Güvenlik soruşturmalarında beraat etmiş kişilerin de dosyalarında suç ifadeleri yer alabilir, bu durumda objektif kriterlerin ve heyetin olması gerekir.
- 36:06Güvenlik Soruşturmalarının uygulanması
- Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu'nda beraatin daha tahsilatlandırılması için belirli kriterler vardır.
- Güvenlik soruşturmalarında genellikle "suç işlemediği anlaşıldı" şeklinde ifade edilirken, ayrıntılı bilgi yer almaz.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Mahalli Mülki İdare Amirlikleri tarafından yapılır.
- 38:12Kanun Hakkında Değerlendirme
- Konuşmacı, kanunun olumlu olduğunu ve şahsilik ve ilke ihlalinin söz konusu olmadığını belirtiyor.
- Kanunun görevin niteliğinden bahsettiğini, görevin niteliği gerektiriyorsa eşe, kardeşe, birinci dereceden yakınlara bakılacağını, gerektirmiyorsa bakılmayacağını açıklıyor.
- Milli İstihbarat Teşkilatı, Dışişleri Bakanlığı, Genelkurmay ve Polis'te evlilik dahil olmak üzere her şeyin belli izin ve şeye tabi olduğunu vurguluyor.
- 40:03Türkiye'nin Sorunları
- Türkiye Cumhuriyeti'nin yerleşik toplum düzeninin zayıf olduğunu ve asgari müşterekler sorununun olduğunu belirtiyor.
- Kanun ve anayasa kabul etmenin yeterli olmadığını, aynı şekilde beğenilmeyen anayasa kanunlarının objektif tatbik edilememesinin geçmişten bu yana yaşanan bir sorun olduğunu söylüyor.
- Görevin gerektirdiği niteliklerin teknik ve güvenlik olmak üzere ikiye ayrıldığını, teknik niteliklerin diploma, kapasite ve sınav sonucu olduğunu açıklıyor.
- 40:44Güvenlik Kriterleri
- Güvenliği ortak güvenlik ve özel güvenlik olarak ikiye ayırıyor, ortak güvenlikin tüm kamu görevlileri için aranacağını belirtiyor.
- Hassasiyet derecelerinin kişinin çalışacağı kamu kurumunun niteliğine bağlı olduğunu vurguluyor.
- Kriterlerin objektif ve somut olaya uygulanan kriterler olmak üzere iki şekildedir.
- 41:14Objektif Kriterlerin Uygulanması
- 18/9 maddesinin doğru dürüst uygulanıp uygulanamayacağını, liyakatli olanın oraya alınıp alınamayacağını sorguluyor.
- Mahkeme kararlarının nitelikli ve kaliteli olması gerektiğini, işlediği iddiaya konusu sabitse ve suç değilse kişinin haklarının korunması gerektiğini belirtiyor.
- Uzay projesi gibi hassas alanlarda en ufak bir tereddüt görüldüğünde çalıştırmamanın objektif kriterlerle dayanması gerektiğini vurguluyor.
- 43:47Parlamento Süreci
- Meclisin gündeminde olacak olan bu konunun önce maddeler üzerinde tartışılacağını, ancak saatten sonra maddeler üzerinde değişiklik olmayacağını belirtiyor.
- Muhalefet ve iktidar anlaşabilirse birinci derece yakınlar ve eş durumunun bir kapsamda tutulabileceğini söylüyor.
- Bu hali de Anayasa Mahkemesi'nde tartışma konusu olacağını, daha önce benzer bir durumun iki kez geri çevrildiğini belirtiyor.
- 44:49Türkiye'nin Geçmişi ve Güvensizlik
- Güvenlik soruşturmalarının yıllardır yapıldığını, bu konunun sadece AK Parti'nin değil, SHP, CHP, DP gibi diğer partilerin de mevzusu olduğunu belirtiyor.
- Doğu-Güneydoğu'da olağanüstü hal uygulamasının Türkiye Cumhuriyeti tarihinin devlet personeli açısından en cafcaflı dönem olduğunu, 657'ye tabi memurların sürgün yaşadığı bir dönem olduğunu açıklıyor.
- Türkiye'de bir sübjektif seçicilik olduğunu, bunun sebebinin güvensizlik ve herkesin kendi yandaşının orada olmasını istemesi olduğunu vurguluyor.
- 47:34Hukuki Metinlerde Dil Kullanımı ve İnsan Unsuru
- Hukuki metinlerde, özellikle kanunlarda dilin kullanımı çok önemlidir.
- "Görevin gerektirdiği niteliklere etkisi yönüyle kişinin eşiyle birlikte bir derece kan ve sivri kısımları da dahil edilir" ifadesinde "ancak" ibaresi eklenirse tereddütler ortadan kaldırılabilir.
- Hukukta insan unsuru çok önemlidir; en iyi kanunlar kötü bir uygulayıcının elinde kötü hal alabilirken, kötü bir kanundan iyi bir uygulayıcı iyi neticeler elde edebilir.