Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Prof. Dr. Berrin Akbulut başkanlığında gerçekleşen bir ceza hukuku kongresinin 7. oturumunu göstermektedir. Oturumda Dr. Mehmet Maden, Dr. Hasan Çataklı, Dr. İsmail Çınar, Dr. Ercan Yaşar ve Dr. Ezgi Cankurt gibi ceza hukuku uzmanları sunumlar yapmaktadır.
- Kongrede beş farklı bildiri sunulmaktadır: korunması amaçlanan hukuki değer ve suç kavramları, otonom taşıtların hukuki sorumlulukları, hırsızlık suçunun maddi unsurları, klasik ceza muhakemesine alternatif usuller ve e-ceza muhakemesi hukuku. Her bir bildiri detaylı olarak ele alınmakta ve sonunda bir soru-cevap oturumu yer almaktadır.
- Sunumlar arasında otonom araçların cezai sorumlulukları, hırsızlık suçunun maddi unsurları, klasik ceza mahkemesine alternatif usuller (ön ödeme, uzlaştırma, seri mahkeme, basit yargılama) ve yapay zeka teknolojisinin ceza yargılamasındaki kullanımı gibi güncel ve tartışmalı konular ele alınmaktadır. Ayrıca, pandemi sürecinde artan siber suçlar ve e-devlet uygulamalarının ceza muhakemesi içindeki rolü de tartışılmaktadır.
- 00:05Kongre Açılışı ve Konuşmacılar
- Kongrenin yedinci oturumu gerçekleştirilecek ve oturum başkanı Profesör Dr. Berrin Akbulut Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden.
- Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Maden, korunması amaçlanan hukuki değer, suç fiilinin konusu ve suçun mağduru kavramları ile zarar suçu, tehlike suçu konularını ele alacak.
- Dr. Öğretim Üyesi Hasan Çataklı, otonom taşıtların kullanımında ortaya çıkan ikilemleri ve taksirli eylemden kaynaklı cezai sorumluluğu tartışacak.
- 01:50Oturum Başlangıcı
- Oturum başkanı Profesör Dr. Berrin Akbulut, kongreye katılanlara ve sunum yapacak akademisyenlere teşekkür ediyor.
- Her konuşmacının onbeş dakikalık sunum süresi olacağı ve soruların önem taşıdığı belirtiliyor.
- Oturumda beş bildiri sunulacak ve konular ceza ve ceza muhakemesi ile ilgili.
- 03:07Mehmet Maden'in Sunumu
- Mehmet Maden, korunması amaçlanan hukuki değer, suçun fiilinin konusu, suçun mağduru kavramları ve zarar suçu, tehlike suçu konularını ele alacak.
- Hukuki değer, hukuk toplumundaki sosyal düzenin devamı için geçerliliği zorunlu olan ideal, manevi ve soyut değerler olarak tanımlanıyor.
- Suçun konusu, suçun üzerinde icra edildiği kişinin fiziki veya manevi varlığı olarak kabul edilebiliyor.
- 08:47Suçun Mağduru ve Tehlike Suçları
- Suçun mağduru, suçun konusunun ait olduğu kişi olarak tanımlanıyor.
- Bazı yazarlara göre, hukuki değerlerin ihlal edilmesi, suçun konusuna zarar verilmesi veya tehlikeye maruz bırakılması sonucu gerçekleşiyor.
- Suçun konusu üzerinde fiilin gösterdiği etkiye göre, zarar suçu veya tehlike suçu oluşuyor.
- 11:21Kasten Öldürme Suçu Örneği
- Kasten öldürme suçu örneğinde, suçun konusu insanın kendisi olarak kabul edilirse, insanın kendisini sahibi olarak kabul etmekten tenakuz doğuyor.
- İnsanın kendi üzerinde mutlak surette tasarruf etme imkanı pozitif hukukta kabul edilmiyor.
- Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu da tehlike suçu olarak düzenleniyor.
- 13:23Suçun Konusu ve Tehlike Suçları
- Tehlike suçu, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyler veya ilaçları içermektedir.
- Tehlike suçlarında, suçun konusu değil, korunan hukuki değerin (kişilerin sağlığı) tehlikeye sokulduğu görülür.
- Suçun konusu, suç fiilinin üzerinde gerçekleştirildiği şey veya kişinin fiziki ve manevi yapısıdır.
- 15:28Hakaret Suçu ve Hukuki Değer
- Hakaret suçu, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını saldıran kişiden bahsedilmektedir.
- Hakaret suçunda, suçun konusu hakaret edilen kişinin fiziki yapısı vasıtasıyla manevi yapısıdır.
- Suçun mağduru onuruna, şerefine veya saygınlığına saldırılan kişidir ve fiilin işlenmesiyle tehlikeye maruz bırakılan da mağdurun onur, şeref veya saygınlığıdır.
- 18:04Hukuki Değerin Tanımı
- Hukuki değerler genel ve soyut değerlerdir ve sadece ihlal edilebileceğine inanılmaktadır.
- Hukuki değerlerin tanımında hak yaklaşımı yerine farklı yöntemler kullanılabilir, böylece hukuki değerler zarara uğratılabilecek veya tehlikeye maruz bırakılabilecek kavramlar olarak tanımlanabilir.
- Suç tipinin ihdasıyla genel ve soyut olarak hukuki değer korunurken, somut bir fiilin gerçekleştirilmesiyle yaşanan olayda mağdurun korunan hukuki değerinin bir parçası zarar görür veya tehlikeye maruz kalır.
- 22:11Zarar Suçu ve Tehlike Suçu Ayrımı
- Resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek suçunda, suçun konusu belge olarak anlatılır ancak burada belge değil, kamu idaresi güvenliği tehlikeye sokulmaktadır.
- Zarar suçu-tehlike suçu ayrımı, korunan hukuki değere göre yapılır.
- Suçun mağduru, suç fiilinin işlenmesiyle korunan hukuki değeri somut olarak zarara uğratılan veya tehlikeye maruz bırakılan kişidir.
- 27:22Otonom Taşıtların Kademeleri
- Sunum, otonom taşıtların kullanımında ortaya çıkan durumlar ve taksirli cezai sorumluluk konusunu ele alıyor.
- Otonom taşıtların kademeleri sıfırdan beşe veya birden altıya kadar gidebiliyor, sunumda Alman Karayolları Trafik Kanunu'ndaki kademelendirmeye göre değerlendiriliyor.
- Sunum, kademe üç (yüksek otomatik sürüş imkanı) ve kademe dört (tam otomatik sürüş imkanı) araçları konu alıyor.
- 28:13Kademe Üç Araçlar
- Kademe üç araçlar 2015 yılından beri trafikte yer alıyor ve kazalara karışarak hukuki problemler oluşturuyor.
- Bu kademedeki araçlarda sürücü belirli bir süreyle üreticinin belirttiği koşullar kapsamında sürüşü yüksek otomatik pilota bırakabiliyor.
- Sürücü hala denetim ve gözetim yükümlülüğü taşımakta, trafiğin akışını kontrol etmek ve araç talep ettiğinde sürüş kontrolünü ele almak zorunda.
- 29:13Kademe Dört Araçlar
- Kademe dört araçlar henüz test sürüşleri yapılmakta, İstanbul'da İstanbul Üniversitesi'nin danışmanlığı kapsamında testler başlamış.
- Tam otomatik sürüş imkanı sağlayan araçlar, bütün trafik koşullarında sürüşün gerektirdiği görevleri yerine getirebilecek donanım ve yazılıma sahip araçlardır.
- Otonom sektörü, kademe dördede artık sürücü yerine yolcu olacağını ve hukuki mesuliyetin üretici şirketlerin üzerine geleceğini vaat etmiştir.
- 30:09Otonom Araçlarda Kazalar
- Tesla'nın bir modeli (kademe üç) özel bir şahsa aitken, öndeki tırın dorse yüksek dorsesini trafik levhası olarak algılayarak tırın altına girdi ve sürücü hayatını kaybetti.
- Uber'e ait bir kademe dört otonom sistem, karanlık bir yolda bisikletli yayaya çarparak ölümüne sebebiyet verdi.
- Her iki olayda da Tesla ve Uber, sürücünün trafiği kontrol etme ve gerektiğinde kontrolü devralma yükümlülüğü olduğunu savunarak kendilerini sorumlu tutmadı.
- 31:31Alman Karayolları Trafik Kanunu Düzenlemesi
- Alman Karayolları Trafik Kanunu, üçüncü ve dördüncü kademe araçların trafikte kullanımına izin veren bir düzenleme yaptı.
- Yüksek ve tam otomatik sürüş imkanı sağlayan araçların, kanundaki koşulları taşıma kapsamıyla izin verildi.
- Taşıtların sürücüsünü taşıtın kontrolünü kendine bırakmadan önce akustik, optik veya algılanabilir bir şekilde uyaran bir sisteme sahip olması gerektiği belirlendi.
- 32:16Sürücü Tanımı ve Yükümlülükler
- Alman Kanun koyucu, yüksek veya otomatik sürüş sistemini aktive eden kişiyi hala sürücü olarak kabul etti.
- Sürücünün görev ve yükümlülükleri, otomotiv sektörünün vadettiği gibi tam otomatik sürüş sisteminde sürücünün artık uyuyabileceği veya kahve içebileceği şeklinde düzenlenmedi.
- Sürücünün sürekli algılamaya açık kalmak, bir reaksiyona hazır bulunmak ve araç talep ettiğinde duruma hakim olmak zorunda olduğu belirlendi.
- 34:08Taksirli Cezai Sorumluluk
- Otonom araç kullanırken kazaların ortaya çıkabileceği objektif olarak öngörülebilir durumda olduğu belirtiliyor.
- Taksirli cezai sorumluluk kapsamında, sürücünün algıya hazır olma ve reaksiyona hazır olma yükümlülüğünü yerine getirmediği durumlarda taksirli ceza sorumluluğu oluşabilir.
- Sürücünün, otomatik sistemi bırakıp kontrolü ele alma yükümlülüğünü yerine getirmediği durumlarda, kaza büyük ihtimalle engellenebilirdi diyerek taksirli ceza sorumluluğu değerlendirilebilir.
- 35:03Sürücüye Yüklenen Yükümlülük Değerlendirmesi
- Kanunda sürücüye yüklenen objektif özen yükümlülüğü, bir insandan beklenebilir bir yükümlülük değil.
- Psikolojik araştırma verileri, insanın az hata gerçekleştiren sistemlerde denetim ve gözetim yükümlülüğünü en fazla yarım saat süreyle sağlıklı yapabildiğini gösteriyor.
- Yarım saat süreyi aşan sürelerde sağlıklı bir reaksiyona hazır durumda beklemek insan açısından mümkün gözükmüyor.
- 36:09Tam Otomatik Araçlarda Sürüş Süreleri ve Reaksiyon Süreleri
- Tam otomatik araçlarda uzun sürüş süreleri için sürücünün sürekli reaksiyona hazır olmasının psikolojik olarak mümkün olmadığı belirtiliyor.
- Southampton Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmada, yüksek otonom araçlara karşı insanların reaksiyon süreleri 2 saniyeden 25,80 saniyeye kadar değişiyor.
- En hızlı reaksiyon süresi 3,20 saniye iken, yavaş bir sürücüye bu süre 35 saniyeye kadar çıkabiliyor.
- 37:14Cezai Sorumluluk ve Dikkat Özen Yükümlülüğü
- Araç üreticilerinin uyarı sistemlerini ortalama 10 saniye önceden uyguladıkları tespit edilmiş, bu da sürücülerin en az yarısının objektif olarak reaksiyon süresine uyma şansı olmadığını gösteriyor.
- Alman ceza kanununda belirtilen dikkat ve özen yükünün, otonom araç endüstrisinin talepleri dikkate alınmış haliyle insandan objektif olarak beklenemeyeceği düşünülüyor.
- Sürücülerin yarısının subjektif olarak dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranışı yerine getirebilecek durumda olmadığı durumda, cezai sorumluluk kusurluluk aşamasında ortadan kalkmış olacak.
- 38:24İkilem Durumları ve Makasçı Örneği
- İkilem durumlarında failin önünde bulunan tüm davranış alternatiflerinin aynı derecede hukuki haklara zarar vermesi söz konusu oluyor.
- Makasçı örneğinde, trenin gelmesi durumunda sol tarafta beş kişi, sağ tarafta bir kişi bulunuyor ve makasçı hiçbir şey yapmazsa beş kişi ölecek, müdahale ederse bir kişi ölecek.
- Hukuk teorisinde yasak normu ile emin normu karşılaştığında yasak normu öncelikli olarak uygulanması gerekiyor, çünkü insan onuruyla insan hayatının niceliksel olarak değerlendirilemeyeceği ilkesiyle çalışmakta.
- 40:28Türk Ceza Kanunu ve Zorunluluk Hali
- Türk ceza kanununun 25. maddesinin ikinci fıkrasındaki zorunluluk hali düzenlemesi, failin kendisinden kaynaklanmayan tehlikeyi bertaraf etmesi durumunda kusurluluğu ortadan kaldıran bir neden olarak kabul ediliyor.
- Makasçı örneğinde Türk ceza kanununun 81. maddesinden kasten öldürme cezası değerlendirilirken, 25. maddesinin ikinci fıkrası gereğince zorunluluk hali kapsamında kusurlu olmadığına hükmedilebilir.
- Makasçı örneğinde kişi içinde bulunduğu trajik durumun psikolojik baskısı altında hukuka uygun davranışı gösteremediği için mazur görülür.
- 42:14Otonom Araçlarda İkilem Durumları
- Otonom araçlar trafikte giderken önünde beş genç aniden çıksa ve karşı taraftan gelen bir trafik varken, sağ tarafta da bir kişi kaldırımda yürüyorsa, araçta en az zararlı sonuç için programlama yapılması gerekir.
- İnsan hayatını niceliksel olarak değerlendirmenin konusu yapılmaz, bu nedenle otonom araçların algoritması en az zararlı sonuç için programlanabilir.
- Programlayıcı trajik durumda soğukkanlı bir şekilde karar verebilir, bu nedenle makasçı örneğindeki gibi zorunluluk hali uygulanamaz.
- 44:03Cezai Sorumluluk ve Risk Artırma Teorisi
- Otonom araçlarda cezai sorumluluk bakıldığında yazılımsal bir hata varsa programlayıcıya, donanımsal bir hata varsa üreticiye sorumluluk düşer.
- Otonom araçların üretimi kompleks bir yapıya sahip olduğundan, objektif isnadiyet zincirini tespit etmek zor olabilir.
- İlaç veya kimya sektöründe kabul gören "riskin arttırılması teorisi" otonom araçlarda da uygulanabilir, yazılımın veya donanımın insan hayatına zarar vermek bakımından olağan riski önemli ölçüde artırması taksirli cezai sorumluluk bakımından kabul edilebilir.
- 45:15Dikkat ve Özen Yükümlülüğü
- Sunum kurgusal olaylar üzerinden değerlendirilmiş, ancak dikkat ve taksirli cezai sorumlulukta en önemli unsur, dikkat ve özen yükümlülüğünü belirleyecek kuralların yerleşmiş olmasıdır.
- Dikkat ve özen yükümlülüğünün potansiyel sorumluluk özneleri bakımından belirlemede başvurulacak yasal mevzuat henüz yeterli düzeyde netleşmiş değil.
- Otonom araçlar ceza hukukunu birçok yönden etkileyecek bir konu olarak değerlendiriliyor.
- 47:02Hırsızlık Suçunun Maddi Unsurları
- Hırsızlık suçunun maddi unsurlarından malın başkasına aidiyeti hem özel hukukta hem de ceza hukukunda tartışmalara yol açan bir konudur.
- Hırsızlık suçu, Türk Ceza Kanunu'nun 7. maddesine göre "zil-7'nin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malın bulunduğu yerden alınması" şeklinde tanımlanır.
- Malın başkasına aidiyeti unsuru sadece hırsızlık suçunda değil, tecavüz, güveni kötüye kullanma ve yağma gibi diğer suç tiplerinde de gündeme gelir.
- 48:39Malın Başkasına Aidiyeti Tartışmaları
- "Başkasına aidiyet" kavramının sadece mülkiyeti mi yoksa malın malik dışında başka bir kimsenin elinde olmasının mı anlaşılması gerektiği tartışmalı bir konudur.
- Konuşmacı, bu unsuru mülkiyet bağlamında ele almanın gerekli olduğunu, çünkü düzenlemeye göre "zil-7'nin rızası olmadan başkasına ait taşınır mal" şeklinde formüle edildiğini belirtiyor.
- Malın kimde olduğu, yani mülkiyetin kimde olduğunun belirlenmesi özel hukukta yapılır ve Türk Medeni Kanunu'nun 763. maddesinde ilgili bilgilere yer verilmiştir.
- 49:48Mülkiyetin Belirlenmesi
- Mülkiyetin belirlenmesi için borçlandırıcı işlem (alım satım, trumppa gibi sözleşmeler) ve tasarruf işlemi (zilyetin devri) olmak üzere iki ayrı işlemin gerçekleşmesi gerekir.
- Taşınmazlardan farklı olarak taşınır mallarda, zilyetin devri için borçlandırıcı işlemin geçerli olup olmaması konusunda kanunda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.
- Hırsızlık suçu oluşabilmesi için suça konu taşınır mal failin mülkiyetinde olmamalı, paylı mülkiyet birliği mülkiyette hırsızlık suçu oluşur ve malın sahipsiz de olmaması gerekir.
- 51:40Özel Hukukta Tartışmalar ve Ceza Hukuku Sonuçları
- Özel hukukta, borçlandırıcı işlem hukuki sebepten yoksun olma durumunda mülkiyetin karşı tarafa geçip geçmeyeceği konusunda "sebebe bağlılık" ve "soyutluk" görüşleri tartışılır.
- Sebebe bağlılık görüşüne göre, borçlandırıcı işlem geçerli değilse tasarruf işlemi ile mülkiyet karşı tarafa geçmez, soyutluk görüşüne göre ise borçlandırıcı işlem geçerli olmasa bile mülkiyet karşı tarafa geçer.
- Ceza Yargıtay'ın bir kararı, noter dışında yapılan bir satım sözleşmesinin geçersizliği sebebiyle mülkün karşı tarafa geçmediğini ve bu durumda malı geri alan kişinin hırsızlık suçu oluşturmadığını belirtmektedir.
- 54:54Taşınır Mülkiyeti ve Zilyetlik İlişkisi
- Taşınır mülkiyeti ile zilyetliğin ayrı kişide olması durumunda, zili hukuka uygun, hukuka aykırı veya resmen tesis edilmiş olabilir.
- Hukuka aykırı tesis edilmiş zili (örneğin çalınan mal) durumunda, mal sahibinin malını geri alması hırsızlık suçunu oluşturmayacaktır.
- Hırsızdan malı alan başka bir kişi hırsızlık suçunu oluşturacaktır, çünkü hırsızın rızası olmadan başkasına ait bir malı almış olmaktadır.
- 56:37Kiralık Mal ve Hırsızlık Suçu
- Kiralık malı çalınan kişi, malını geri alırken hırsızlık suçunu oluşturmayacaktır.
- Mal sahibi veya kiracının malını çalınan kişi, malını geri alırken hırsızlık suçunu oluşturmayacaktır.
- Alt kiracının malını çalınan kişi, malını geri alırken hırsızlık suçunu oluşturacaktır.
- 58:18Resmen Tespit Edilen Zilyetlik
- Rehinli, hacizli veya herhangi bir nedene el konulmuş taşınır mallar, yedi emin kişiye resmen teslim edilmişse, failin bu malı geri alması hırsızlık suçunu oluşturmayacaktır.
- Bu durumda "resmen teslim olunan mala el konulması veya bozulması" suçunun oluşacağı, ancak cezası hırsızlık suçu üzerinden belirlenecektir.
- Failin kendi malının hırsızı olabileceği iddiasına delil teşkil etmez.
- 59:12Kast ve Hata Kavramları
- Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurları bilmesidir, ancak bu unsurların dış dünyadaki gerçek karşılıklarını bilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- Kast kavramında "unsurda hata" yerine "olguda hata" ibaresinin kullanılmasının daha isabetli olduğu savunulmaktadır.
- Kavram bilimi ve semantik bilimi ile ele alınması faydalı olacaktır.
- 1:01:36Tipiklik ve Unsurlar
- Tipiklik, suç tanımının suçu tanımlanmış olduğu haldir ve unsurları deskriptif (betimleyici) veya normatif (belirleyici) olabilir.
- Deskriptif unsurlar dış dünyadaki karşılıkları duyusal olarak algılanabilen şeylerdir.
- Normatif unsurlar duyusal olarak algılanmayan, ancak akli bir muhakemeyle anlama ulaşılabilen şeylerdir.
- 1:02:45Failin Bilgisi Aşamaları
- Failin bilgisi dört aşamadan oluşur: fiili olgu bilgisi, anlam bilgisi, yasak bilgisi ve kanun bilgisi.
- Fiili olgu bilgisi, doğal mana içeriklerinin fail tarafından kavranmasıdır.
- Anlam bilgisi, değerlendirme yapmayı gerektirmeyen ve gereken iki alt kategoriden oluşur.
- 1:04:35Hırsızlık Suçu Örneği
- Bir kişi terziye sipariş verdiği ceketi almak istediğinde, terzinin vermemesi üzerine ceketin kendine ait olduğunu düşünerek terzinin dükkanından ceketi alırsa hırsızlık suçu oluşur.
- Bu durumda başkasına aidiyet unsuruna ilişkin anlam bilgisinde hata vardır.
- Bu kişi unsurda hata (olguda hata) içinde olduğu için kasten hareket etmediği düşünülmektedir.
- 1:06:56Klasik Ceza Mahkemesi Alternatif Usulleri
- Bazı yazarlar "kovuşturma alternatif usuller" başlığı altında, klasik ceza mahkemesi dışında birey ile devlet arasındaki ceza ilişkisinin sona erdiği usulleri ele alıyor.
- Konuşmacı "klasik ceza mahkemesi alternatif usul" kavramını kullanıyor çünkü ceza ilişkisi genel hükümlere göre yargılama neticesi ile son bulmuyorsa, bu alternatif bir usul olarak görülüyor.
- Alternatif usuller arasında ön ödeme, uzlaştırma, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, seri muhakeme, basit yargılama, cezanın ertelenmesi ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi bulunuyor.
- 1:10:22Ön Ödeme Usulü
- Ön ödeme, adli para cezasını gerektiren suç tiplerinde, altı ayı aşmayan hapis cezalarında veya kanun koyucunun spesifik olarak saydığı suçlarda uygulanabiliyor.
- Ön ödeme, birey-devlet ilişkisindeki cezalandırma ilişkisini sonlandırması yönüyle maddi ceza hukuku boyutu olan, aynı zamanda şekil hukuku ceza hukuku boyutu olan bir kurum.
- Ön ödeme, bir ceza veya adli para cezası değil, çünkü ödeme yapıldığında kovuşturmaya yer olmadığı kararı veriliyor.
- 1:12:00Ön Ödeme Miktarının Belirlenmesi
- Ön ödeme miktarı, kanun koyucu tarafından adli para cezası veya hapis cezasına bağlı olarak düzenlenmiş ve kıstaslar öngörülmüş.
- Salt adli para cezası öngörüldüğünde, adli para cezasının tamamı ve soruşturma/kovuşturma giderleri ödeniyor.
- Aralıklı adli para cezası öngörüldüğünde, kanun koyucu aşağı sınırın esas alınması gerektiğini söylüyor, ancak bu konuda tartışma var.
- 1:13:48Hapis Cezası ile Ön Ödeme
- Hapis cezası öngörüldüğünde, hapis cezasının aşağı sınırı esas alınacak ve çarpacak miktar kanun koyucu tarafından otuz TL olarak belirlenmiş.
- Hapis cezası ile adli para cezası seçenek olarak öngörüldüğünde, ön ödemenin adli para cezası üzerinden yapılacağı belirtilmiş.
- Adli para cezası ile hapis cezası seçenek olarak öngörüldüğünde, adli para cezasının alt sınırının 61/9 maddesine göre belirlenmesi gerektiği tartışmalı konu.
- 1:15:30Seri Muhakeme Usulü
- Seri mahkeme usulü kural olarak cumhuriyet savcısının nezdinde yürütülen bir usuldür ve belirli katalog suçlar için düzenlenmiş olup, eseri muhakeme tabi bir suç söz konusuysa cumhuriyet savcısı ilgili usulü uygulamadan iddianame düzenleyemeyecektir.
- Basit yargılamadan farklı olarak seri mahkeme usulünde cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi kısmı tam anlamıyla cumhuriyet savcısına bırakılmıştır.
- Seri muhakemede temel cezanın üzerinden bir indirim öngörülse de, 61/1 maddesinin uygulanması durumunda sonuç ceza değil, temel ceza üzerinden yarı oranda bir indirim söz konusu olmaktadır.
- 1:18:38Bireyselleştirme ve Mahkeme Yetkisi
- Cumhuriyet savcısı, sonuç cezaya baktığında koşulların olması halinde bireyselleştirme adına hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını verebilir, yaptırımlardan birine dönüştürülmesini sağlayabilir veya ertelenmesini sağlayabilir.
- Mahkeme, talepname doğrultusunda hüküm kurmalıdır ve mahkemenin değiştirmeden hüküm kurması zorunludur.
- Mevcut düzenlemede mahkemenin hükmü değiştirerek kurma yetkisi yoktur, sadece reddetme ihtimali vardır.
- 1:19:54Basit Yargılamaya Geçiş
- Basit yargılama usulü hukuki niteliği tartışmalı olmakla birlikte, Anayasa Mahkemesi'nin ithal kararı çerçevesinde maddi ceza hukuku boyutu da olan bir ceza mahkemesi kurumudur.
- Basit yargılama usulü, adli para cezası veya hapis cezasının üst sınırı iki yılı aşmayan suçlarda uygulanabilir.
- Basit yargılama usulünde cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi klasik yargılamadan çok farklı değildir, ancak 62. maddenin uygulanması gerektiği düşünülmektedir.
- 1:23:08İtiraz Usulü ve E-Ceza Muhakemesi
- Klasik ceza yargılamasında hükmün açıklanmasının geri bırakılması için sanık, iddianameden sonra beyanlarını açıklaması için verilen 15 günlük süre içerisinde açıkça yazılı olarak vurgulaması gerekir.
- İtiraz usulü olarak istisna bir usul öngörülmüş olup, bu mevcut ceza mahkemesi uygulamasının dışında bir yolu alternatif olarak algılanmaktadır.
- E-Ceza muhakemesi konusu, bilişim alanında yaşanan gelişmelerin ceza hukukunun genel ve özel hükümlerini etkilediği gibi ceza muhakemesini de etkilediği bir konudur.
- 1:26:06Yapay Zeka ve Dijitalleşme
- Dijitalleşme uzun zamandır var olan bir kavramdır ve yapay zeka algoritmaları hukuki çözümler sunabilmektedir.
- Yapay zeka, insan yüzlerini ve davranışlarını değerlendirebilen, suça yatkınlık tespiti yapan algoritmalar üretilmiştir.
- Yapay zeka, kendisine yüklenen veriler doğrultusunda çalıştığı için kararlarda kullanılabilir mi gibi tartışmalar yaşanmaktadır.
- 1:27:24Pandemi Sürecindeki Sorunlar ve Yapay Zeka Kullanımı
- Pandemi sürecinde ev içi şiddet, sahtecilik, dolandırıcılık ve nefret suçları artmış, siber suçlarda artış olmuştur.
- Soruşturma süreçlerinde yapay zeka kullanımı artmıştır, özellikle ceza muhakemesi işlemlerinde makine kullanımı artmaktadır.
- İhbar süreçlerinde KADES uygulaması gibi dijital ortamlarda delil ekleme imkanı sunan uygulamalar kullanılmaya başlanmıştır.
- 1:29:06Yapay Zeka'nın Soruşturma Evresindeki Kullanımı
- Yapay zeka, şüphelinin toplum içerisinde yaratmış olduğu olası tehlike riskinin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
- Amerika'da suçların sınıflandırılması, Çin ve İngiltere'de polislikte risk değerlendirmesi için yapay zeka kullanılmaktadır.
- İngiltere'de sanayi olay yeri incelemesi yapay zeka ile kullanılmaya başlanmış, pandemi sürecinde polis memurlarının hastalıktan korunması açısından önem kazanmıştır.
- 1:32:38Yapay Zeka ve Ceza Mahkemesi
- Yapay zeka kullanımı basit ve seri muhakeme uygulamasında da karşımıza çıkabilir, yazılı başvuru sonrası karar şeklinde kullanılabilecektir.
- Çin'de yapay zeka teknolojisine hakim hakimlerin yargılama yapması kavramı tartışılmaktadır.
- Yapay zeka kullanımı kişi özgürlüğü açısından ciddi tartışmalar barındırmaktadır.
- 1:34:18Risk Değerlendirme ve Yapay Zeka Sorunları
- Amerika'da hakimlerin karar verme sürecine etkisi olabilecek "KOMPS" adlı risk değerlendirme aracı kullanılmaktadır.
- Yazılımların insanlar tarafından yapıldığı için, yazılımcıların çıkarımları, hukuksal ve ahlaksal değerleri yazılımları etkileyebilir.
- Polislik ve istihbarat alanında suçlu profilleri oluşturmak için makine kullanımda ayrımcılık gibi sorunları beraberinde getirmektedir.
- 1:35:43Dijitalleşme ve Suçlama Süreci
- Mobese ile insansız aletler ve kişinin takibi gibi teknolojik gelişmelerin suçlama sürecine katılacağı ve elektronik ceza mahkemesi işlemleri artacağı düşünülüyor.
- Çevrimiçi suç ihbarı gibi imkanların artacağı ve yapay zeka programlarının hukuki tavsiyelerde bulunabileceği belirtiliyor.
- Pandemi sürecinde silahların sterilize edilmesi gibi yönergelerin, personel azlığı sebebiyle dijital olay yeri incelemelerinde artış olacağı öngörülüyor.
- 1:37:05Dijitalleşme ve Cezaevleri
- Cezaevleri açısından elektronik kelepçelerin kullanılmasının artacağı ve pandemi sürecinde kapalı ortamlarda bulunan kişilerle ilgili tartışmaların başladığı belirtiliyor.
- Ev duruşmalarının yapılması durumunda, avukatın ofisinden mahkemeye bağlanma ve kamusallık sağlanması konuları tartışılmakta.
- Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde dijitalleşme çalışmaları devam ediyor ve belgelerin dijital ortama yüklenmesi çalışmaları pandemiden önce başlamış.
- 1:38:33Dijitalleşme ve Erişim Eşitliği
- Dijital sistemlerin güvenlik riski ve şantaj amaçlı kullanılma olasılığı tartışılıyor.
- Kolluğa gelmeden ifade almak ve evde duruşmaya girilmesi durumunda yaşanan sorunlar tartışılmakta.
- Herkesin dijital platformlara erişebilme imkanı ve internet hızı gibi teknik zorluklar değerlendiriliyor.
- 1:39:56Suçun Konusu ve Korunan Hukuki Değer
- Korunan hukuki değer ile suçun konusu arasında ilişki kurulabileceği, korunan hukuki değer soyutken suçun konusu somutlaştığı belirtiliyor.
- Bilişim suçlarında zararın dış dünyada meydana gelen olumsuz değişiklik olduğu ve korunan hukuki değer kişilerin bilişim sistemlerini güvenli kullanma ve verilerine güvenli ulaşma hakkı olduğu vurgulanıyor.
- Bir suçun birden fazla korunan hukuki değer olabileceği ve bu değerlerin bir kısmı zarara uğratılırken bir kısmı tehlikeye maruz bırakılabilir olduğu açıklanıyor.
- 1:43:30Mağdur ve Suçun Konusu
- Bazı yazarların mağdurun ve suçun konusunun aynı kişide birleşebileceği görüşü ele alınıyor.
- Suçun konusunun fiilin üzerinde gerçekleştirildiği şey veya kişinin fiziki veya manevi varlığı olarak düşünüldüğü belirtiliyor.
- Tehlike suçlarında da fiilin bir şey üzerinde gerçekleşmesi gerektiği ve tehlikeye sokulan şeyin korunan hukuki değer olduğu vurgulanıyor.
- 1:47:02Suçun Konusu Bakımından Nispi ve Mutlak Yokluk Tartışması
- Konuşmacı, suçun konusu bakımından nispi yokluk-mutlak yokluk ayrımı konusunda teorik bir tartışma olduğunu belirtiyor.
- Teorik olarak suçun unsurları itibariyle bir suçun konusu var olmasına rağmen, somut olayda suçun konusu mevcut olup olmadığı tartışılmalıdır.
- 1:48:04Seri Muhakeme Usulü ve Kıyas Yasası
- Konuşmacı, 61. ve 62. maddenin uygulanması ve kıyas yasağı konusunda görüş belirtiyor.
- Mevcut düzenlemenin kıyas yasağı konusunda müsait olmadığını, kanun koyucunun düzenleme getirmesi gerektiğini düşünüyor.
- Klasik sistemden daha lehine bir durumun oluşması için kıyasın uygulanabileceğini savunuyor.
- 1:49:14Kongre Sonucu Teşekkürler
- Konuşmacı, katılımcılara ve kongreyi düzenleyenlere teşekkür ediyor.
- Tanıştığı kişilerle tekrar görüşmek istediğini belirtiyor.
- Konferans katılımcılarına sağlıklı ve huzurlu günler diliyor.