Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan 4857 sayılı İş Kanunu hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, iş ilişkisinin temel unsurlarından başlayarak iş sözleşmesi, çalışma koşulları, çalışma biçimleri, fazla çalışma, işçinin ve işverenin fesih hakları, iş güvenliği ve sağlık hükümleri gibi konuları sistematik olarak ele almaktadır. İçerik, işverenlerin ve işçilerin kanun çerçevesinde nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda detaylı bilgiler sunmaktadır.
- Videoda ayrıca yeraltı maden işyerlerinde çalışma süreleri, ücret ödemeleri, izin hakları, toplu işçi çıkarma, özürlü ve eski yükümlü işçilerin çalışma zorunluluğu, kadın işçilerin çalışma koşulları ve devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenlerin işyeri hekimi ve sağlık personeli çalıştırma zorunluluğu gibi özel durumlar da açıklanmaktadır.
- 00:08İş Kanunu'nda Temel Kavramlar
- 4857 sayılı İş Kanunu'na göre çalışan, işveren ve karşılıklı yerine getirmekle yükümlü oldukları yükümlülüklerden bahsedilecektir.
- İşçinin olması, iş sözleşmesi ve işverenin varlığı İş Kanunu'nun işleyebilmesi için gerekli unsurlardır.
- İşveren, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye, işyeri ise mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi veya maddi olmayan unsurlarla işçinin birlikte örgütlendiği yere denir.
- 01:36İş İlişkisi ve İş Sözleşmesi
- İşveren ve işçi arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.
- İş sözleşmesi, sözleşme esasında yapılacak işleri, ödenecek ücretleri, hak ve sorumlulukları belirleyen bir belgedir.
- İş sözleşmesi bir tarafta işçi, bir tarafta işveren olup, kanunda aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi değildir.
- 02:37İş Sözleşmesi Yükümlülükleri
- Yazılı sözleşme olmayan işyerinde işveren, en geç iki ay içerisinde genel ve özel çalışma koşullarını, çalışma süresini, ücretleri ve ödeme dönemlerini gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür.
- İş sözleşmesine deneme kaydı konulduğunda süresi iki aydır, ancak toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar uzatılabilir.
- Çalışma koşulları değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi taraflar aralarında anlaşarak yapılabilir, ancak bu değişiklikler geçmişe yönelik değil, geçerli olan bugünden itibaren devam eder.
- 04:05Çalışma Koşulları Değişiklikleri
- İşveren, çalışma koşullarındaki değişikliği işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapar.
- Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.
- İşçi değişiklik önerisini kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını yazılı olarak açıklamak ve bildirim sürelerine uymak suretiyle iş sözleşmesini tek taraflı fesih yapabilir.
- 05:05Alt İşveren İlişkisi
- Asıl işveren-alt işveren ilişkisi, asıl işverenin yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin işin gereği ile teknolojik nedenlere uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve görevlendirdiği işçilerle kurulan ilişkidir.
- İş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmelerinden doğan yükümlülüklerden alt işveren asıl işverenle birlikte sorumludur.
- İşletmenin ve işin gereği olarak teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.
- 07:23Geçici Ödünç İlişkisi
- Geçici ödünç iş ilişkisi, işveren devir sırasında çalışan rızasını almak suretiyle aynı işyerinin farklı bir bölgesinde, şirketler topluluğunda benzer işlerde çalıştırması koşulu ile kurulan ilişkidir.
- Geçici iş ilişkisi kuran işveren, çalışan ücreti ödeme yükümlülüğünü devam eder ve işi gözetme borcundan, sosyal sigorta primlerinden ve iş sağlığı güvenliği hükümlerinden sorumludur.
- Geçici ödünç iş ilişkisi en fazla iki defa yenilenebilir ve altı aya geçmemek suretiyle yazı olarak yapılır.
- 09:33Çağrı Üzerine Çalışma
- Çağrı üzerine çalışma, yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme görevini edimini yerine getireceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisidir.
- Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içerisinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır.
- İşveren, işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır.
- 11:11Kısımlı Süreli ve Belirli Süreli İş Sözleşmeleri
- Kısımlı süreli (part-time) çalışma, işçinin tam süreli iş sözleşmesi ile çalışan diğer bir işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda yapılan sözleşmedir.
- Belirli süreli iş sözleşmesi, belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması gibi koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan sözleşmedir.
- Belirli süreli iş sözleşmesi birden fazla üst üste zincirleme yapılamaz, aksi halde iş sözleşmesi başlangıç tarihinden itibaren belirsiz süreli kabul edilir.
- 13:29Fazla Çalışma ve Denkleştirme
- Çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir, tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine günlük onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir.
- İki aylık süre içinde işçinin ortalama çalışma süresi normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
- Denkleştirme esası uygulandığı hallerde çalışanın haftalık ortalama çalışma süresi, haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
- 15:03Yeraltı Maden İşçilerinin Çalışma Saatleri
- Yeraltı maden işyerinde çalışan işçilerin çalışma süresi günde en çok 7,5 saat, haftada ise 37,5 saat olup, bu süreyi aşan çalışmalar fazla çalışmadır.
- Haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlendiği bir sözleşme imzalanmışsa, 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerde yapılan çalışmalardır.
- 30 saatlik bir iş sözleşmesi imzalandığında, 45 saati aşan 15 saatlik dilim fazla çalışma olarak kabul edilir ve saat başına düşen miktarın %25 yükseltilmesi ile ödenir.
- 16:12Yeraltı Maden İşlerinde Fazla Çalışma
- 2014/9/6552/4'e göre yeraltı maden işlerinde çalışanlar fazla çalışma yaptırılamıyor, sadece 42. ve 43. maddelerde işlerin güvenliğini acil durumlarda yaptırılabiliyor.
- Yeraltı maden işlerinde fazla mesai yapılması kanunen yasak olsa da yapılan fazla çalışma normal çalışma saatlik çalışma ücretinin %100 fazlası olarak ödeniyor.
- İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanabiliyor, ancak fazla çalışma süreci toplamı bir yılda 270 saati aşamaz.
- 18:05Telafi Çalışması ve Tatil Günleri
- Telafi çalışması, zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tazillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi gibi durumlarda işveren iki ay içerisinde yaptırabilir.
- Telafi çalışmaları günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde 3 saatten fazla olamaz ve tatil günlerinde yaptırılamaz.
- Ulusal bayram ve tatil günlerinde çalışma 4857 sayılı İş Kanunu 44. maddesinde toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılıyor, sözleşmelerde aksine bir hüküm bulunmaması halinde işçinin kabulü gereklidir.
- 20:28İşçinin Haklı Fesih Hakkı
- İşçinin işyerinde başka bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işveren tarafından cinsel tacize uğraması ve bu durumu işvere bildirmesine rağmen gerekli önlemleri almaması durumunda 4857. maddeye göre haklı nedenle fesih edebilir.
- Ücreti ödenmeyen işçi, ücret ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen durumda iş görme borcundan kaçınmayarak tek taraflı fesih hakkını kullanabilir.
- İşveren tarafından işçinin ücretini kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap etmez veya ödemez ise, işçinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler veya cinsel tacizde bulunursa fesih hakkını kullanabilir.
- 23:42İşverenin Haklı Fesih Hakkı
- İşçinin işverenin başka bir işçisine tacizde bulunması derhal fesih nedeni olarak kabul edilmiştir.
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması derhal fesih nedeni iken, görevini yapmamakla ıslah etmesi durumunda derhal pes edilebileceği yeni kanunda da öngörülmüştür.
- İşçinin eli altında bulunan makinaları, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri ücretinin 30 günlük tutarı ile ödeyemeyecek derecede hasara veya kayba uğratması derhal fesih nedeni sayılmıştır.
- 27:22İş Güvenliği ve İş Güvencesi
- 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az 6 aylık kıdem olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini pes eden işveren, yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin işyerinin işin gereklerine kaynaklanan geçerli bir sebebe dayandırmak zorundadır.
- İşverenin aynı iş kolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.
- İşçinin yetersizliğinden kaynaklanan geçerli sebepler; ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma, daha düşük performansa sahip olması, is yoğunlaşmasının giderek azalması, yatkın olamama, öğrenme ve kendini geliştirme yetersizliği gibi durumlardır.
- 31:57İş Feshi ve Geçerli Sebepler
- İş feshi için geçerli sebepler arasında sürüm ve satış olanaklarının azalması, talep ve siparişlerin azalması, enerji yetersizliği, genel durgunluk, pazar kaybı, hammadde yetersizliği, yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması, işyerinin daraltılması, teknolojinin uygulanması, bazı bölümlerin kapatılması ve bazı iş türlerinin kaldırılması bulunmaktadır.
- Geçerli sebep kavramına uygun yorum yaparken sürekli olarak fesihten kaçınma imkanının olup olmadığına bakmak gerekmektedir.
- Sözleşmenin feshinde işveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih ve sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır.
- 33:04İş Feshi Usulü ve Savunma
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verim ile ilgili nedenlerle fesih edilemez, mutlaka savunması alınmalıdır.
- İşçinin savunması alınacak ve 25/2 maddedeki şartlara uygun ise işveren haklı olarak fesih hakkını kullanabilir.
- İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildirimine sebep gösterilmediği ya da geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildirimi tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde iş mahkemesinde dava açabilir.
- 34:40İş Feshi Sonuçları ve Tazminatlar
- Pesin geçerli bir sebebe dayandığı ispat yükümlülüğü işverene aittir, işçi pes'in bir başka sebebe dayandığını iddia ederse, bunun iddiası da işçi yükümlüdür.
- İşveren pes'in geçersizliğine karar verildiğinde işçiyi bir ay içerisinde işe başlatmak zorundadır, aksi takdirde işçi dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat alma hakkını kazanır.
- İşçi işe başlatılırsa peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile klan tazminatı ödemeden mahsup edilir, bildirim süresi verilmemişse bu süreler ücret tutarı ayrıca ödeniyor.
- 36:49İşçinin İşe Başlama Süreci
- İşçi, kesinleşen mahkeme kararını veya özerkam kararını tebliğ tarihinden itibaren on iş günü içerisinde işe başlamak için işverenine başvurmak zorundadır.
- İşçi bu süre içerisinde başvuruda bulunmaz ise işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumludur.
- İşveren, işçiye özel banka hesabına yapılacak ödemelerde de ücret hesap pusulası vermek zorundadır.
- 37:42Ücret Ödeme ve İş Görme Borcu
- Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir (testi hakkını kullanabilir).
- Bu nedenle kişisel kararlara dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa da grev olarak nitelendirilemez.
- Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır ve ücretleri ödenmediği için çalışılmayan günler işçilerin iş rakipleri fesih edilemez, yeni işe alınamaz ve bu işler başkalarına yatırılamaz.
- 38:57Çalışma Saatleri ve Tatil
- Hafta tatilinin mutlaka altı iş günü çalışılmış olmasına bağlı olmaksızın yedi günlük bir zaman dilimi içinde en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi esastır.
- Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi günde en çok yedivirgülelli haftada en az otuzyedi buçuk saattir.
- Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır, sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışması işçinin onayına bağlıdır.
- 40:22İzin Hakkı
- İşçilere verilecek olan yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri bir yıldan beş yıla kadar beş yıl dahil olanlara ondört gün, beş yıldan fazla, onbeş yıldan az olanlara yirmi gün, onbeş yıl dahil ve daha fazlası olanlara yirmialtı günden az olamıyor.
- Yeraltı maden işyerlerinde bu oran dörder gün artırılarak uygulanıyor: bir yıldan beş yıla kadar onsekiz gün, beş yıldan fazla onbeş yıldan az yirmidört gün, onbeş yıl daha ve fazlası olan yıllarda ise otuz gün.
- Onsekiz ve daha küçük yaştaki işlerle elli ve daha yukarı yaştaki işlere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamıyor.
- 41:59Toplu İş Çıkarma
- İşveren ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işi çıkarmak istediğinde bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüklerine ve iş kurumuna bildirmekle yükümlüdür.
- İş onyedi maddesini uyarınca ve bir aylık süre içerisinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.
- Yapılacak bildirimlerde işten çıkarmanın sebepleri, buna ekleyecek işçi sayısı grupları ile ise son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgiler bulunması zorunludur.
- 43:23Özel İşçi Grupları ve İzinler
- Özürlü, eski yükümlü ve terör mağduru çalışma zorunluluğu her yıl ocak ayı başından itibaren yürürlüğe girecek şekilde bakanlar kurulunca belirlenecek oranlarda özürlü veya eski yükümlü üçbinyediyüzonüç sayılı terörle mücadele kanunu uyarınca işçi çalıştırmakta yükümlü işyerleri.
- Kadın işçilerin çalışması ile analık halinde çalışma ve süt izni doğumdan önceki sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esas.
- Bir yaşından küçük olan çocuklar için emzirmeler için günde bir buçuk saat süre izni veriliyor ve bu süreler çalışma süresinden sayılıyor.
- 45:21İş Sağlığı ve Güvenliği
- İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hükümlerini uygulamakla, yerine getirmekle, önlemleri almakla sorumludur.
- İşverenler işyerlerine alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemekle de yükümlüdür.
- İşverenler işçileri karşı karşıya bulundukları riskler, mesleki riskler, tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek, gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermekle zorunludur.
- 45:56İş Kazası ve İş Sağlığı Kurulu
- İşyerlerinde meydana gelen iş kazasında tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içerisinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmekte zordur.
- Bu hükümler çırakları ve stajyerleri de aynen uygulanır.
- Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırılan ve altı aydan fazla süren iş yerlerinde her işveren bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla yükümlüdür.
- 46:47İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Zorunlulukları
- Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler, SGK'ca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan işçilerin sağlık durumunu ve iş sağlığı önlemlerini sağlamak için işyerinde bir veya birden fazla işyeri hekimi ve sağlık personeli çalıştırmak zorundadır.
- İşyerlerinde sağlık birimi oluşturmak yasal zorunluluktur.
- Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli kişi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı iş yerlerinde mühendis ve teknik elemanı görevlendirmesi yasal zorunluluk haline gelmiştir.
- 47:47İşçinin İş Sağlığı ve Güvenlik Kurulu'na Başvurusu
- İşçinin sağlığını bozacak, vücut bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın acil ve hayati bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçi, iş sağlığı ve güvenlik kuruluna başvurarak durumunun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep edebilir.
- Kurul aynı gün toplanarak kararını verir, durumu tutanakla tespit eder ve kararı işçiye yazılı olarak bildirmekle yükümlüdür.
- İşçi, tespitin yapılmasını ve durumun yazılı olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir, işveren veya vekili yazılı olarak cevap vermek zorundadır.
- 48:41İşçinin Hakları ve İşverenin Sorumluluğu
- Kurulun işçinin talebi yönünde karar vermesi halinde, işçi gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilir.
- İş sağlığı ve güvenlik kurulu'nun kararına ve işçinin talebine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı iş yerlerinde işçiler altı iş günü içinde belirli veya belirsiz süreli hizmet açıklarını derhal fesih edebilirler.