Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Bitki Koruma Saati" programında sunucu ve uzmanlar arasında geçen bu eğitim videosu, tarla faresi ve ev sıçanı hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Programda Mehmet Emin Şahin ve Mervan Hanım gibi uzmanlar yer almaktadır.
- Video, öncelikle tarla faresinin fiziksel özellikleri, yaşam alanı ve zararları ile başlayıp, kimyasal ve mekanik mücadele yöntemlerini detaylı şekilde anlatmaktadır. Ardından ev sıçanlarının özellikleri, tarla faresinden farkları ve evlerde yarattıkları zararlar ele alınmaktadır. Mücadele yöntemleri arasında doğal düşmanlar, kültürel tedbirler, münavebe, zehirli yem kullanımı ve delik kapatma teknikleri gibi pratik bilgiler paylaşılmaktadır.
- Program, çiftçilerin tarla faresiyle mücadelede dikkat etmesi gereken önemli noktaları, mücadele zamanlamasını ve başarılı bir mücadele için gerekli olan teknikleri içermektedir. Ayrıca, ev sıçanlarının elektrik kablolarını kemirmesi ve hastalıkların yayılmasındaki rolü gibi önemli bilgiler de videoda yer almaktadır.
- 00:16Tarla Faresi Tanıtımı
- Program, meyve bahçelerinde sonbahar bakımı ve kışa hazırlık uygulamalarından sonra tarla faresi zararını ve mücadelesini ele alıyor.
- Tarla faresi, Türkiye'nin deniz seviyesinden 2500 rakıma kadar bütün bölgelerinde yaşayan, 15 civarında farklı türden oluşan bir zararlı.
- Tarla fareleri 9-18 santim uzunluğunda, 30-60 gram ağırlığında olup, en bariz özelliği kuyruk uzunluğunun vücut uzunluğunun beşte biri kadar olmasıdır.
- 03:04Tarla Faresinin Biyolojik Özellikleri
- Tarla farenin en güçlü yanlarından biri çok hızlı bir üreme gücüdür; şartlar uygunsa yıl içerisinde her ay doğum yapabilir ve her doğumda 4-14 yavru verebilir.
- Doğan yavrular 15-23 gün içinde annesinden ayrılır ve kendi başına beslenmeye başlar, 2-3 ay içerisinde cinsel yönden üreyebilecek duruma gelir.
- Fareler yavru döneminde aile yaşantısı sürdürür, yavru dönemi bitince tek yaşamaya başlar ve yuvasında oturma odası, yatak odası, mutfak ve dışkı atma bölgesi gibi bölümler vardır.
- 07:40Fare Delikleri ve Mücadele
- Fare deliklerini tanımak, mücadele için olmazsa olmaz bir husustur; bir farenin en az 4, bazen 10-12 ve daha fazla deliği olabilir.
- Fare delikleri üç tip olarak ayrılır: beslenme deliği, tuvalet deliği ve hafriyat deliği (toprak çıkartma deliği).
- Beslenme deliğinin ağzında farelerin yediği bitkilerin parçaları görülür, tuvalet deliğinde ise farenin dışkıları bulunur, hafriyat deliğinde ise kazdığı toprak dışarı atılır.
- Deliklerin toprak altındaki derinliği 10 santimden başlayıp 70-80 santim derinliklere kadar ulaşabilir ve yuvayı teşkil eder.
- Kimyasal mücadelede zehirli yem sadece beslenme deliğine atılmalı, aksi takdirde zehirli yem kuşlar tarafından yenebilir.
- 12:43Farenin Zararlı Olduğu Ürünler
- Farenin zararını tarlada, bahçede yetiştirdiğimiz her üründe görebiliriz: arpa, buğday, sebzeler, meyve ağaçlarının kabukları, çayır otları ve yonca.
- Farenin özellikle sevdiği ve çok yediği besin maddeleri: buğday, arpa, yulaf, sebzeler ve yoncanın köküdür.
- Fareler yeterli beslenemediklerinde, özellikle kış aylarında genç fidanları kemirir ve kalın çapa sahip ağaçların gövdelerini bile yiyebilirler.
- 14:40Farenin Verdiği Zararın Ölçüsü
- Fareler yediğinden çok bıraktıkları zarar önemlidir; bir fare yediği gıda maddesinin en az on katını kullanılamaz hale getirir.
- Fare zararı yoğunluk çok olduğu alanlarda yüzde yüze kadar çıkabilir ve çiftçiler hiç ürün kaldıramayabilir.
- Pancar gibi yumrulu bitkileri (soğan, pırasa) fareler çok sever ve bu bitkileri aşırı şekilde tahrip edebilir.
- 16:40Farenin Beslenme Alışkanlıkları
- Fareler havanın sıcak olduğu zamanlarda taze yeşil yiyecekleri, serin olduğu zamanlarda ise kuru yiyecekleri veya az su taşıyan yiyecekleri tercih eder.
- Fareler ortalama üç-dört yıl ömrü olan, sabit hayat yaşayan değil, besin kaynaklarına göre yer değiştirebilen göçebe hayvanlardır.
- Fareler insanın bin katı hassasiyete sahip bir koku alma duyusuyla üç-beş km mesafedeki gıda kokularını hisseder ve bu kokulara göre yer değiştirebilirler.
- 17:30Farenin Doğal Düşmanları ve Mücadele Yöntemleri
- Farenin doğal düşmanları arasında şahin, doğan, atmaca, baykuş, leylek gibi etçil kuşlar, kediler, köpekler, tilki, porsuk, gelincik ve yılanlar bulunur.
- Doğal düşmanların yeterli sayıda olduğu yerde tarla faresi kesinlikle zarar vermez, doğal denge bozulduğunda ise fare zararından korkulur.
- Kimyasal mücadeleden önce fiziksel, kültürel (mechanik) mücadele yöntemleri uygulanmalıdır.
- 25:05Fare Popülasyonunun Dalgalanması
- Fareler ortalama altı ile dokuz yılda bir en yüksek yoğunluğa ulaşır ve ardından sayıları azalır.
- Doğada birçok canlı, hastalık ve bitkilerde de benzer bir dalgalanma, "yılan eğrisi" adı verilen artma-azalma eğilimi vardır.
- Çiftçiler, fare yoğunluğunun geçmiş kayıtlarını takip ederek önümüzdeki bir-iki yıl içindeki artışları öngörebilir ve tedbir alabilirler.
- 26:11Tarlada Farelerle Mücadele Yöntemleri
- Geçen yıl tarlada aşırı fare varlığı olmuşsa, bu sene münavebe yaparak farenin sevmeyeceği bitkiler ekilmelidir.
- Fare yoğunluğu çok yüksekse, derin sürüm yaparak farenin deliklerini ve yuvalarını bozmak faydalı olabilir.
- Su imkanı varsa, tarlayı su altında bırakmak farelerin terk etmesine veya yavrularının ölümüne neden olabilir.
- 28:01Mekanik Mücadele Yöntemleri
- Fare tuzağı (kapan) kurmak en etkili mücadele yöntemlerinden biridir.
- Tarlanın farklı yerlerine on-yirmi-otuz veya daha fazla tuzağı yerleştirmek gerekir.
- Tuzağı bir şeye bağlamak önemlidir, aksi takdirde kuşlar tarafından tuzağa takılan farelerle birlikte tuzağın da götürülebileceği olabilir.
- 29:13Kimyasal Mücadele ve Toplu Mücadele
- Kimyasal mücadelede toplu mücadele gerekir; sadece bir çiftçi kendi tarlasında değil, tüm çiftçiler bir araya gelip aynı anda mücadele etmelidir.
- Zehirli yemler tarım teşkilatı tarafından ucuz fiyata dağıtılır.
- Sadece bir çiftçi kendi tarlasında mücadele ederse, komşu tarladan farenin gelmesi nedeniyle mücadele başarısız olabilir.
- 32:01Mücadele Gerekliliğini Belirleme
- Mücadele gerekliliğini belirlemek için yirmi-beş metrekarelik bir alanda beş adımlık bir alan seçilmelidir.
- Bu alanda beş tane işlek (faal) delik varsa, mücadele gereklidir.
- Kapalı deliklerin üç gün sonra tekrar kontrol edilmesi gerekir; açılan deliklerin sayısı beşten fazla ise mücadele gereklidir.
- 35:41Zehirli Yem Kullanımı
- Zehirli yem genellikle siyah buğday olup, çinko fosfür adlı kimyasal madde yanık yağ vasıtasıyla buğday üzerine yapışır.
- Zehirli yem hazırlandığı tarihten itibaren ne kadar kısa sürede kullanılırsa etkisi o kadar fazla olur.
- Bir yıl sonraya kalan zehirli yem etkisi büyük oranda azalır, bu nedenle ihtiyaca göre alınıp mevsiminde kullanılmalıdır.
- 37:18Fare Mücadelesinde Kimyasal Yöntem
- Fare mücadeleinde delikleri sayıp, durumu değerlendirdikten sonra mücadele başlar.
- Zehirli yemi atarken mutlaka plastik eldiven giymek gerekir çünkü farenin koku alma duyusu çok hassastır ve insan eli değmiş yemi yemez.
- Zehirli yemi atarken pratik olarak küçük bir plastik veya tahta kaşık kullanılır ve her deliğe en fazla beş-altı buğday atılmalıdır.
- 38:27Zehirli Yemin Doğru Kullanımı
- Sadece beslenme deliklerine yem atılmalı, diğer deliklere yem atılmamalıdır.
- Yem deliğin içine değil kenarına atılmalıdır çünkü fareler gece beslenir ve karanlıkta görmeleri mümkündür.
- Metal kaşık kullanılmamalıdır çünkü ilaç (çinko fosur) ile metalle etkileşimi zehrin etkisini düşürür.
- 39:36Zehirli Yemin Çevre Etkisi
- Zehirli yemin fare tarafından tüketilmezse çevreye zarar vermez.
- İlacın adı çinko fosur olup, içinde çinko ve fosfor bulunur.
- Çinko besin elementi, fosfor ise bitkilere gübre olarak verilen fosfatlı maddelerin bir türevidir ve toprakta ayrışınca bitkilere fayda sağlar.
- 40:42Mücadele Sonrası İşlemler
- Zehirli yem atıldıktan sonra üç gün üst üste aynı sahaya yem atılmalıdır.
- Fare ölüsü toplanması gerekir çünkü açıkta ölen fareleri yiyen kuşlar veya memeliler de zehirlenebilir.
- Çiftçilerin tohum saçar gibi zehirli yem atması veya her deliğe yem atması gibi yanlış uygulamalar yapılmamalıdır.
- 42:46Zehirli Yemin Doğru Miktarı
- Bir dönüme elli gram zehirli buğday yetecektir, bu da yirmi dönüm sahaya bir kilo zehirli buğday yetmesi anlamına gelir.
- Fazla zehirli yem kullanmak sadece ekonomik kayba neden olmaz, aynı zamanda doğayı kirletmeye de sebep olabilir.
- İlk günlerde zehir ortada kaldığı sürece kuşlar ve diğer canlılar için ölüm fermanı demektir.
- 45:26Mücadele Başarısının Değerlendirilmesi
- Kimyasal mücadele sonrası ilk üç gün kontrol yapıp ölü fareleri toplamak gerekir.
- Mücadele sonrası açılan delikleri tekrar kapatıp, üç gün sonra aynı sahaları kontrol etmek gerekir.
- Mücadele sonrası deliklerin azalması veya tamamen kapanması, mücadele başarıyla gerçekleştiğini gösterir.
- 49:03Farenin Zararları ve Mücadele Zamanı
- Farenin çokluğu hem verimlilik açısından hem de ürün kalitesi açısından önemli olup, çayır alanlarında biçim yapımını etkileyip su tutma yönünden sorunlar oluşturur.
- Kimyasal mücadele, ev ve ambarlarda her zaman yapılabilirken, tarla faresiyle mücadelede sadece belirli dönemlerde etkili olur.
- Farenin besleneceği yiyeceği en az bulduğu zamanlar, yani sonbaharın sonu (Ekim sonundan kar düşene kadar) ve ilkbaharın başı (kışın bitiminde yeşilliklerin olmadığı dönem) mücadele için en başarılı zamandır.
- 52:11Toplu Mücadele ve Farenin Kış Davranışları
- Mücadele başarısı toplu mücadelede gerçekleşir; köy olarak ortak hareket edilmezse başarısız olunur.
- Fareler kış uykusuna yatmaz, karın altında delik açar ve fidan köklerini toprak seviyesinde kemirir.
- Tavşanlar ise karın üstünde kemirme yapar, bu iki hayvanın en belirgin özelliği budur.
- 54:51Mücadele Alanları ve Kaçırıcı Maddeler
- Fareler yumuşak yerlerde barınmaz, genellikle tarla kenarı, kanal kenarı gibi işlenmeyen toprakları tercih eder.
- Mücadele sadece tarla içerisinde değil, çevresindeki tarla kenarları, dere kenarları, kanal kenarları ve ağaç altlarında da yapılmalıdır.
- Kaçırıcı (repellent) maddeler olarak nane, fesleğen, kekik gibi keskin kokulu bitkiler ve mazot kullanılabilir, ancak gıda maddelerinin olduğu yerlerde mazot yerine kekik yağı veya nane yağı tercih edilmelidir.
- 58:26Zehirli Buğday Kullanımı ve Sonuçları
- Zehirli buğdaya bulaştırılan çinko fosfür, farenin vücudunda iç kanamaya ve mide-bağırsak tahrişine sebep olur, bu nedenle hemen anında öldürmez.
- Farenin kendini iyi hissetmediği için yuvasına çekilir ve orada ölmektedir, bu yüzden tarlada ölü fare görme oranı çok düşer.
- Mücadele sonrası üç-dört gün sonra fare deliklerini kazarak ölen farelerin sayısını görebilirsiniz.
- 1:02:11Ev Sıçanlarının Özellikleri ve Zararları
- Ev sıçanları, tarla faresinden en önemli farkı iri boyutu, daha siyaş renkli olması ve vücudundan daha uzun kuyruğuyla belirginleşir.
- Ev sıçanları, yediğinin 10-20 katı kadar zarar verir; ambalajlı ürünler, çuval, ahşap malzeme ve kağıt ambalajları delip parçalar.
- Elektrik kablolarını kemirerek elektrik kontağı ve yangınlara sebep olurlar, ayrıca metal ve cam dışındaki malzemeleri delip beslenirler.
- 1:04:25Ev Sıçanlarının Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Alanları
- Ev sıçanları kuru gıdalardan tahıllara, meyve kurularına kadar her şeyi yerler ve özellikle gıda üretim tesislerinde zararları aşırı boyutlara ulaşır.
- Farenin varlığını hissettiğimizde, gördüğümüzde veya pisliklerini gördüğümüzde hemen mücadele etmek gerekir.
- Farenin korkuları nedeniyle genellikle evin, deponun veya ambarın kenar ve köşe gibi kuytu, loş yerlerde beslenirler.
- 1:05:50Ev Sıçanlarına Karşı Korunma Yöntemleri
- Ambalaj malzemesi olarak cam veya metal gibi farenin zarar veremeyeceği malzemeler tercih edilmelidir.
- Depo ve ambar gibi yerlere işaret parmağımızın bile girmekte zorlanacağı kadar küçük delikler bırakılmamalıdır.
- Delikler, farenin kemiremeyeceği cam veya kömür tozu gibi zarar verecek maddeler bulunan harçla kapatılmalıdır.
- 1:07:39Ev Sıçanlarının Tarihte ve Sağlıkta Rolü
- Geçmiş yüzyıllarda fare ile mücadele imkanlarının olmadığı basit ahşap ve çamura dayalı inşaatlarda fareler cirit atıyordu.
- Veba, tifüs, tifo, para tifo ve kuduz gibi hastalıklar fareler vasıtasıyla yayılıyordu.
- Tarihte veba salgınlarında milyonlarca insanın ölümüne sebep olan büyük salgınlar yaşanmıştır.