Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Çiftçi TV'de yayınlanan bu programda, sunucu Bursa Kemalpaşa'daki Karaoğlan köyünde (şimdi Kemalpaşa'ya bağlı bir mahalle) mandacılık, dana ve büyükbaş yetiştiriciliği yapan Niyazi Ersoy ile bir röportaj gerçekleştirilmektedir.
- Video, manda yetiştiriciliğinin tüm yönlerini ele almaktadır. İlk olarak mandaların fiziksel özellikleri, avantajları ve dezavantajları anlatılmakta, ardından barınma koşulları, beslenme, doğum süreci ve süt sağımı gibi konular detaylandırılmaktadır. Daha sonra ıslah çalışmaları, suni tohumlama ve makinalı sağıma alıştırması gibi teknik konular ele alınmakta, son bölümde ise manda sütünün ve etinin değerlendirilmesi ve yetiştiriciliğin karşılaştığı sorunlar tartışılmaktadır.
- Röportajda ayrıca Kemalpaşa bölgesinin manda yetiştiriciliğinde gelişmiş bir konuma sahip olduğu, manda hayvanlarının evcilleştirilmiş olmasına rağmen hala orijinli yabani hayvanlar olduğu ve soğuk-sıcaklık koşullarına karşı hassas olduğu vurgulanmaktadır. Program sonunda, manda ve mala arasındaki destek farklılıkları, çoban sıkıntısı ve manda yetiştiriciliğinin pazarlama tanıtım faaliyetlerinin eksikliği gibi sorunlar da ele alınmaktadır.
- 00:27Manda Yetiştiriciliği Tanıtımı
- Bursa Kemalpaşa'da yaklaşık 200-300 manda varlığı olan bir arazide mandacılık konusu ele alınacak.
- Manda yetiştiriciliğinde bakım koşulları, besleme, cinsel erginliğe ulaşım, süt ve et üretimi gibi konular ele alınacak.
- Konuk Niyaz Ersoy, Kemalpaşa'ya bağlı Karaoğlan mahallesinde hayvancılık yapan bir mandacıdır.
- 01:50Kemalpaşa Bölgesi ve Manda Yetiştiriciliği
- Kemalpaşa bölgesi, Güney Marmara'da manda yetiştiriciliğinde diğer bölgelere göre daha gelişmiş durumdadır.
- Manda yetiştiriciliği uzun zamandır devam etmektedir; Niyaz Ersoy'un dedesi manda çift sürüldüğü, öküz olarak koşulduğu ve tarla sürümlerinde kullanıldığı yılları bilmektedir.
- 02:48Manda Özellikleri
- Arkada görülen siyah renkli mandalar (camış olarak bilinen Amerikan bufolo benzeri) ortalama 1,5 metre yüksekliğinde ve 400-500 kilo ağırlığında olup, uzun ömürlü hayvanlardır.
- Manda hayvanları ortalama 30-40 yıl, bazı yerlerde 70-80 yıl yaşayabilmektedir.
- 03:35Mandaların Avantajları
- Mandalar çok uzun ömürlü ve dayanıklı hayvanlardır, özellikle hastalıklara karşı dayanıklı olup, Çernobil faciasından sonra radyasyona rastlanmamıştır.
- Mandalar kalitesiz otları yiyebilen ve değerlendirebilen hayvanlardır, ayrım yapmamaları ile tanınır.
- 04:41Mandaların Dezavantajları
- Mandalar hassas hayvanlardır; koyu renkli ve kalın derileri nedeniyle güneş ve soğuğa hassastırlar.
- Mandaların olduğu yerde minimum 2 metre derinliğinde yapay göletler oluşturulmalı, çünkü hayvanlar kendilerini serinletmek ve çamurda banyo yapmak için suya ihtiyaç duyarlar.
- Mandalar sığırlara göre daha geç erişkinliğe ulaşır (13-14 aylıkken erginliğe, 22-24 aylık civarında cinsel olgunluğa gelir) ve laktasyon süresi 8 ay civarındadır.
- 07:03Mandaların Doğum Özellikleri
- Mandaların gebelik süresi ortalama 9 aydır, ancak 9-11 aya kadar doğurma süresi vardır.
- Mandalar diğer hayvanlara göre daha kolay ve kısa sürede (5-6 saat) doğurabilen hayvanlardır.
- Sırlara göre doğum süresi 9-10 saat olabilir, sınırlarda ise daha uzun sürebilir.
- 07:46Manda Hayvanlarının Özellikleri
- Manda hayvanları orijinal olarak yabani olmasına rağmen, Türkiye'de ıslah çalışmaları sonucu evcilleştirilmiş durumdadır.
- Manda hayvanları ürkek olup, hafif bir hareket karşısında hemen kaçabilirler.
- Manda hayvanları stres yapmayabilir, ancak kan kokusundan korkarlar ve bu kokudan uzaklaşmaya çalışırlar.
- 10:50Manda Hayvanlarının Barınma Koşulları
- Manda hayvanları için iyi havalandırma sistemi olan bir barınak gereklidir, aksi takdirde aşırı koku yaparlar.
- Her hayvana ayrı padok ayırmak gerekir çünkü erkek, dişi ve mala hayvanları farklı bölmelere konulmalıdır.
- Manda hayvanları soğuğa ve sıcağa karşı hassastır, eksi 18-20 derece sıcaklıklarda hastalanabilirler.
- 12:38Manda Hayvanlarının Doğum Süreci
- Manda hayvanlarında genel anlamda kolay bir doğum süreci vardır, ancak ikizlik istenmeyen bir durumdur.
- Manda hayvanlarında kızgınlık belirtisi diğer sığırlardan farklıdır, genellikle huysuzluk ve endişeli bakışlarla görülür.
- Gebe hayvanlar strese girmeden ve müdahale bulunmadan rahat bir şekilde doğum yapabilirler.
- 14:43Doğum Öncesi ve Sonrası Bakım
- Gebe hayvanlar meraya çıkabilir, ancak son 2-3 günde meradan çekilmeleri faydalıdır.
- Son 2 ay civarında farklı kesif yan takviyeleri yapılabilir.
- Yaz aylarında doğumlarda sıkıntı olmazken, kış aylarında dışarıda doğum yapan hayvanların sağlıklı doğması zorlaşır.
- 16:30Malak Bakımı ve Süt Emzirme
- Malak doğduktan sonra temizlenir ve ağrı beslemeye başlanır.
- Malaklara ağız sütü verilmesi önemlidir.
- Sağım yaparken bir memeyi makineye takarak sağım yapılır, sonra mala annesinin altına bırakılır ve iki bebeği ona ayrılır.
- 20:08Manda Besleme ve Süt Üretimi
- Manda süt üretimi için doğumdan sonra yem takviyesi yapılır, ancak doğuma yakın besleme yapılmaz.
- Manda sütü miktarı çok fazla değişmez, ortalama 6-7 kilo veren bir manda çok fazla yem döküldüğünde 10-15 kilo vermez.
- Yem takviyesi, süt miktarının azalmasını önlemek için yapılır; yem verilmezse 5 kilo veren manda 2-3 ay sonra süt miktarı düşmeye başlar.
- 21:37Malak Besleme ve İslah Çalışması
- Malaklar doğar doğmaz emrasyonuna başlanır, ne kadar erken başlanırsa o kadar sağlıklı malak yetiştirilebilir.
- Manda olgunlaşma tarzı 24 ay (iki yıl) sürer.
- İslah çalışması, zayıf karakterli ve verimi düşük hayvanları tohumlamaktan vazgeçerek, iyi genetikler edilmiş hayvanlara suni tohumlama ile yapılır.
- 23:16Manda Bakımı ve Makine Alıştırması
- İyi bakım, manda yetiştiriciliğinde çok önemlidir; merası olmayan bölgelerde hayvanlar evde veya ahırda bakımda olmazsa kendini muhafaza edemeyebilir.
- İslah çalışması hayvan kızgınlık döneminde suni tohumlamayı tutturmak zor olduğu için zordur.
- Makinalı sağıma alıştırmak için malak doğduğu takdirde 2-3 gün ağız sütünü yemiyor, sonra aynı malak eşliğinde makineye alıştırılır.
- 25:35Manda Sütü ve Ürünleri
- Manda sütü 106-112 yağ oranı olabilir, beyaz renkte, yüksek yağ oranı, kalsiyum, vitamin ve mineral içeriği sır sütüne göre daha fazladır.
- Manda sütü, tereyağı, yoğurt ve kaymak gibi süt ürünleri olarak değerlendirilebilir.
- Manda sütü perakende fiyatı normal süte göre 5-6 lira civarında olup, bölgede talep olmadığı için genel olarak değerlendirilemiyor.
- 28:30Manda Etinin Değerlendirilmesi
- Manda eti sucuk, salam gibi ürünlerde kullanılabilir ve dana sucuklarında %10'a kadar manda eti tadı ve aromayı versin diye kullanılır.
- Manda eti sığır etine göre daha az yağlıdır ve rahat değerlendirilebilir.
- Manda eti için yetiştiricilik üç şekilde yapılır: malak, genç manda ve ergin manda; özellikle malaklılar 60-70 kilolara geldiğinde kesilir.
- Genç hayvanın eti sucuğu daha lezzetli olur, bu nedenle 2-3 yaşını doldurmuş malaklar tercih edilir.
- 31:29Manda yetiştiriciliğinde destek sorunları
- Manda yetiştiricileri genellikle ne kadar destek alabileceklerini ve ne elde edebileceklerini merak ederler.
- Halk mandalısı projesi var ve bu yıl manda yerine mala destek verilmeye başlandı.
- Anaç manda destek alamıyor, mala'da ise bir yıl destek alabiliyor, bu süreç yetiştiriciler için uygun değil çünkü manda doğum yaptıktan sonra 15-16 ay doğum yapmaya devam edebilir.
- 33:54Çoban sıkıntısı ve manda yetiştiriciliğinin avantajları
- Manda yetiştiriciliğinde çoban sıkıntısı yaşanıyor, dışarıdan ithal çobanlar kullanılıyor.
- Çobanlar genellikle bir-iki ay sonra ortadan kayboluyor çünkü araziyi tanımaları bir-iki yıl sürüyor.
- Manda yetiştiriciliğinin kazancı iyi, hayvan başı günlük bir lira civarında ücret alınıyor ve mandayı büyütmek koyun gibi zor değil.
- 36:33Manda yetiştiriciliğinin geleceği
- Manda yetiştiriciliğinde ürünlere talep olması ve pazarlama tanıtım faaliyetlerinin geliştirilmesi gerekiyor.
- Manda varlığı yıllardır geriye gidiyor ve hala ileride değil.
- Program sonunda manda yetiştiriciliğinden bahsedildi ve her yerdeki görüntü ve tecrübe farklılık gösterdiği vurgulandı.