Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir çelik dövme ustası ve genç çırakların (Ahmet Yahya Özen, Aykut Baykurt, Furkan Bahar ve Ömer Altınsoy) çelik dövme sanatını anlattığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, 46 yaşında olduğunu ve 11-12 yaşlarında ustasının Zeki Devrim'in yanında çırak olarak başladığı bilgisini paylaşmaktadır.
- Video, çelik dövme sanatının tarihçesi ve geleneksel yöntemlerinden başlayarak, ham demirin eritilmesi, çelik dövme teknikleri, su verme yöntemleri, bıçak yapımında kullanılan ısı işleme teknikleri ve bileme yöntemlerini detaylı şekilde anlatmaktadır. Ayrıca, bıçak yapımında kullanılan aletler (polisaj motoru, zımpara motoru, salyangoz motoru) ve farklı kalınlıklardaki eğe, gravür kalemleri hakkında bilgiler de sunulmaktadır.
- Videoda ayrıca, çeliğe su verme için kullanılan özel yağ karışımının formülü (zeytinyağı, yanık yağı, mazot ve hayvansal yağ karışımı) ve bu karışımın çeliğe sağladığı faydalar açıklanmaktadır. Konuşmacı, bıçak ağızlarının nasıl açıldığını göstererek, ağız kısmının sert, sırt kısmının yumuşak olması için gerekli teknikleri ve bıçakların doğru soğutulması için gerekli sıcaklık aralıklarını da paylaşmaktadır.
- 00:01Çelik Dövme Ocağı ve Bıçak Yapımı
- Konuşmacı, çelik dövme ocağında kurban bıçakları ve ormanda kullanılabilecek bıçaklar yaptıklarını belirtiyor.
- Bu bıçakları ticari amaçla değil, atalarından gelen bilgileri gelecek nesillere aktarmak için yapıyorlar.
- Atölyede Ahmet Yahya Özen, Aykut Baykurt, Furkan Bahar ve Ömer Altınsoy gibi 18-20 yaş arası gençler çalışıyor.
- 01:19Çelik İşinin Tarihi ve Mirası
- Konuşmacı, kendisini ebru ustası olarak tanımlarken, Hezarfen hikayesindeki gibi çelik işi gibi birçok mesleği de biliyor.
- Çelik işini, Zeki Devrim adlı ustasının yanında çırak olarak 11-12 yaşlarında başlamış.
- Kafkasya'dan göç eden ustalar, çelik işlerini köylerde bant usulü gibi yapmış; bir ev sadece çeliği dövmeyi, bir ev bilemeği yapmayı, bir ev sap kısmını yapmayı, bir ev gümüş kısmını yapmayı, bir ev kalem işini yapmayı, bir ev sabahlamasını yapmayı, bir ev kını yapmayı, bir ev deriyi bağlamayı yapardı.
- 03:38Çelik İşinin Geleceği ve Uzmanlık
- Konuşmacı, ustasının dedesinin dedesi Cankat Devrim'den gelen bilgileri öğrendiğini ve 15-16 yaşlarındayken evinin bahçesinde ufak bir atölye kurduğunu anlatıyor.
- Deri işleme, kemer, kayış, koşum takımları ve eğri minderlerde deri kullanımı gibi bilgileri ustasından öğrendi.
- Yıllar içinde bir kılıç veya kamanın yapımında aşılan tüm aşamaları kendi başı başına yapabilecek hale geldi.
- 05:36Çelik İşinin Yıkılışı
- Konuşmacı, bu eski el işçiliğinin yok olmaya yüz tuttuğunu ve bilgilerin çok az insanda kaldığını belirtiyor.
- Türkiye'de bu işi bilen ustaların sayısının çok az olduğunu, her ilde bir veya iki usta olduğunu söylüyor.
- Bir kişinin tüm çelik, ahşap, gümüş ve altın işlerini bilmesi çok nadir olduğunu vurguluyor.
- 07:12Çelik İşinin Aşamaları
- Çelik işinin en başta biçerek bir şekil vermek olduğunu, ardından hangi çeliği kullanmak gerektiğini belirtiyor.
- Eski usullerle çelik işi yapmak için ham demiri eritip elde tutulabilir metal haline getirmek gerekir.
- Günümüzde çelik işi için demir kesen, asfalt kesen daireler, makas çelikleri, araba yayları, balta için kalın çelikler ve bıçak için ince çelikler kullanılıyor.
- 10:47Atölye Ürünleri ve Damga
- Atölyede kendi üretilen çekişler, baltalar ve sap takma aparatları bulunmaktadır.
- Atölyenin patenti olarak kabul edilen bir damga bulunmakta ve bu damga, bin-iki bin yıllık tarihli sülale amblemi olarak kullanılmaktadır.
- Damga, tüm ürünlerin üzerinde bulunmakta ve farklı boyutlarda baltalara ve diğer işlere uygulanmaktadır.
- 11:53Çelik İşleme Malzemeleri
- Çelik işlemede kullanılan örslerin şekli çok önemli değildir, ancak çeliğin ocağa kurulabilmesi ve dönebilmesi için uygun olması gerekir.
- Çelik işlemede kullanılan su (gerçekte yağ) formülleri genellikle açıkça belirtilmez ve farklı bölgelerde farklı formüller kullanılır.
- Günümüzde mazot, yanık yağ ve diğer yağlar çelik işlemede kullanılmaktadır, ancak mazot çok ince olabilir ve çeliği kırılgan hale getirebilir.
- 13:49Özel Yağ Karışımları
- Atölyede kullanılan yağ, koyu kıvamlı ve soğuduğunda donan bir karışım olup, sıcakta eritilmiş balmumu kıvamına gelir.
- Yağ karışımında acımış zeytinyağı, yanık yağı, mazot ve hayvan böbrek yağı veya koyun kuyruk yağı bulunmaktadır.
- Karışımda üç litre acımış zeytinyağı, üç litre yanık yağı, bir litre mazot ve üç litre hayvan yağı kullanılır, toplam on litre bir karışım elde edilir.
- 15:36Yağın Çelik Üzerindeki Etkileri
- Yağdan kaynaklanan karbon yükü çeliğin üzerinde benekler oluşturur ve bu benekler siyah renkli bir tabaka oluşturur.
- Karbon yükü çeliğin paslanmasını engeller ve koruyucu bir tabaka oluşturur.
- Tarihi eserlerdeki siyah tabaka koruyucu bir tabaka olduğundan, temizlenirken bu tabakanın kazınmaması gerekir.
- 19:17Çifte Su Verme Tekniği
- Yağların maksadı, çok sıcak çeliği kontrollü bir hızda soğutmaktır ve bu süreçte karbon yükü çeliğin içinde sabit kalır.
- Çifte su verme tekniğinde, çelik önce birinci suya (yağa) verilir, sonra ikinci suya verilir.
- Çelik ayva sarısı renginde (800-900°C) yağda soğutulur, bu kontrollü soğutma işlemi çeliğin kırılgan olmamasını sağlar.
- 23:28Bıçak Çeliğinin Isıtlama ve Yumuşatma Süreci
- Bıçak çeliğinin yumuşatılması için ocakta bir saat iki saat ısıtıldıktan sonra, 250-300 derece C arası ısıta ocağın kenarına bırakılır.
- Bu işlem, çeliğin enerjisini her tarafa eşitlemesini ve kırılganlığını kaybetmesini sağlar.
- Evdeki fırınlar da 250 derecede bir saat bekletme işlemiyle aynı sonucu verebilir.
- 25:08Çifte Suyun Verilmesi
- Çifte su vermek için çeliğin içine yağ doldurulmuş boru ile ısıtılır ve 3-4 sefer sokulduğunda yağ kızgın hale gelir.
- Kızgın yağa sokulan çelik, ilk verilen sertliğini korurken enerjiyi emerek kırılganlığı engeller ve çeliği keskin hale getirir.
- Yağın soğuma süresi yaklaşık 40 dakika alır, ancak çeliğin içindeki sudan hiçbir şey kaybetmez.
- 27:40Bıçak Yapımında Atma Sorunu
- Ocakta ısıtılan çelik her tarafı tam eşit olarak ısınmaz, bu da bıçakta oynamalara ve kaymalara sebep olur.
- Daha ısınmış olan taraf daha çok su alır ve karbon kitlenir, bu da bıçakta bir tarafa eğim oluşturur.
- Çekiçle düzeltme işlemi yapıldıktan sonra çelik ocağın kenarına bırakılır veya ikinci su verilir.
- 29:44Bıçak Ağız ve Sırt Sertliği Farkı
- Bıçak ağız kısmının sert, sırt kısmının yumuşak olması için çeliğin ağız kısmını kılıçlamasına yatırarak ısıtılır.
- Sırt tarafı daha yumuşak, ağız kısmı daha sert olur ve böylece körelme ihtimali azalır.
- Suyla verilen çelik her zaman taşla bilemek zorundadır ve bileme işlemi doğru açıyla yapılmalıdır.
- 32:41Bıçak Dövmek İçin Gerekli Aletler
- Bıçak dövmek için her taşta aynı şekildedir ve usta gibi olmak için açılmamış bir şey sadece göstermek için kullanılır.
- Çok sert ağız, yumuşak sırt şeklinde bıçak dövmek için özel bir teknik kullanılır.
- 33:12Kullanılan Makineler ve Aletler
- Bıçak dövmek için 150-200 liralık matkap, polisaj motoru ve en teknolojik aletlerden biri olan polisajda parlatmak için cilalar kullanılır.
- Sprey, spiral motor, taş motor ve en ucuz malzemeler arasında zımpara motoru bulunur.
- Kesme işlerinde E'den yapılma keski ağzı, Hilti namlusundan yapılan keski ağzı ve eski çelik baltalar kullanılır.
- 35:17Bıçak Ağızlarının Yapılışı
- Bıçak ağızları genellikle inceden kalına giden şekildedir ve evde kullanılan bıçak tarzları bu şekilde yapılır.
- Kılıç ve kamalarda da benzer şekilde ağızlar dövülür, saplama yapılacak şekilde dövülmüş ağızlar kullanılır.
- 36:06Ağız Açma İşlemi
- Ağız açma işini yapan alet çekiçtir ve çekiçteki özel açı sayesinde bıçağın ağzı yavaş yavaş açılır.
- Ocakta ısıtıp ağzı açtıktan sonra zımpara sadece çeliği temizlemekte kullanılır.
- Zımpara motorunda sadece yanak yapıştırıp üstündeki çekiç izlerini kaybetmek için kullanılır.
- 37:26Sap Yapımı ve E Aletleri
- Sap yapımı bıçağı dövmekten daha uzun zaman ve enerji harcayan bir işlemdir.
- E aletleri farklı kalınlıklarda olup toplam 20 farklı çeşit vardır.
- Gravürde kullanılan kalem uçları ve gravür kalemleri de farklı ağızlar ve süslemelerde kullanılır.
- 39:38Atölye ve Ocağın Yapısı
- Atölye, 150 yılı aşkın yaşı olan tarihi bir binadır ve köyde depremden sonra ayakta kalan en yaşlı binalardan biridir.
- Ocağın yapımı için boydan boya boru kullanılmış, ağzına çamur tıkılmış ve arkasına boru takılmıştır.
- Salyangoz motorun ağzına elektrik süpürgesinin hortumu takılmış, üzeri samanlı toprakla doldurulmuş ve tuğlalarla çapraz biçimde kaplanmış, böylece çatlamaması sağlanmıştır.
- 42:35Ocağın Tarihi ve Gelişimi
- Binanın köşe direkleri bazı yerlerde çürüyüp değiştirilmiştir, ancak bina artık miadını doldurmuştur.
- Depremden önce dört ya da beş ocak vardı, depremde yıkıldıktan sonra gençler bahçede kendi elleriyle yeni bir ocak yapmışlardır.
- Bahçedeki ocak kışın rüzgarda kullanılamadığı için atölyenin balkonuna taşınmış, sonra normal bacaya dönüştürülmüştür.
- 44:22Oluk Açma Aletleri
- Oluk açmak için tırpan taşları ve çok sert çelikten, elmas çelikten ağızlar kullanılır.
- Oluklar mengeneye bağlıyarak kazıyarak açılır ve farklı kalınlıklarında oluk aletleri vardır.
- Oluk açma işlemi sonrası yapılan izler eğrilerle düzeltilir.