Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "A'dan Z'ye Tarım" programının bu bölümünde, ziraat mühendisi Aykut Öztürk ile Adana Kozan'da mandalina yetiştiriciliği hakkında kapsamlı bir röportaj yapılmaktadır.
- Video, mandalinanın turunçgiller içindeki yeri ve öneminden başlayarak, Türkiye'deki üretim durumu, özellikle Kozan'daki mandalina çeşitleri (Şeker, İsrail, Klementin, Freement, Nova, Sasuma grubu) hakkında bilgiler sunmaktadır. Ardından mandalina bahçelerinde uygulanan bakım ve mücadele yöntemleri, sulama sistemleri, budama işlemleri ve hastalıklarla mücadele stratejileri ele alınmaktadır. Son bölümde ise hasat zamanları, pazar durumları ve üreticilerin karşılaştığı pazarlama sorunları incelenmektedir.
- Programda ayrıca mandalina yetiştiriciliğinde erken ve geç hasatın sakıncaları, hasat işçiliğinin önemi, fitofitora gibi hastalıkların yayılması ve mandalina pazarındaki sorunlar gibi ekonomik yönler de detaylı olarak anlatılmaktadır.
- 00:21Mandalina Yetiştiriciliği Tanıtımı
- Program, Adana Kozan'dan mandalina yetiştiriciliği konusunu ele alıyor.
- Mandalina, turunçgiller içerisinde yer alan bir meyve türüdür ve anavatanı Çin ve Uzakdoğu'dur.
- Türkiye'de Kozan'da resmi rakamlara göre 76 bin dekar, gayri resmi rakamlara göre 100 bin dekar civarında üretim alanı bulunmakta ve ortalama 2 milyon ağaç kapasitesi ile 400-600 bin ton ürün üretilmektedir.
- 02:07Mandalina Çeşitleri ve Pazarlama
- Kozan'da ağırlıklı olarak Şeker ve İsrail, Klementin ve Freement gibi mandalina çeşitleri üretilmektedir.
- Son yıllarda Sasuma grubu olan erken mandalina çeşitleri de gelişmeye başlamıştır.
- Mandalina üretiminde ağırlıkta ihracat yapılmakta olup, hasat sonrası kasalara konularak taşıma araçlarıyla paketleme evlerine ve oradan pazara sunulmaktadır.
- 03:38Mandalina Yetiştirme Koşulları
- Mandalina, ağır bünyeli toprakları sevmeyip kumlu ve killi toprakları tercih etmektedir.
- Ağır bünyeli topraklarda kireç sorunu olduğu için turunç anacı kullanılmaktadır.
- Mandalina, dona ve rüzgara karşı hassas bir meyve türüdür, ancak narenciler içerisinde en dayanıklı olanıdır ve -3/-4 dereceye kadar stabilize edebilir.
- 05:30Bahçe Tesis ve Dikim Normları
- Bahçe tesis ederken çeşitlere dikkat edilmekte, portakal ve narenciye içerisinde portakaldır, çeşit olarak mandarindir.
- Erkenci çeşitler için 6x4, limon için 6x7 veya 7x7 dikim normları kullanılmaktadır.
- Kozan'da üretim genelde ara ekim sistemi olarak düşünülmektedir, yani bir limon, bir mandalina veya portakal mandalin tipinde olduğu için genelde 6x4 kullanılır.
- 07:14Anaç Seçimi ve Sertifikalı Fidanlar
- Kozan'da bazı üreticiler önce turunçları yetiştirip sağlam anaç üzerine aşılama yöntemi ile gidebilmektedir.
- Bakanlığın sertifikalı desteği ile aşılı fidanlarla tesisler yapılmaktadır.
- Targelciler sürekli bilinçlendirme yaparak sertifikalı anaçlara ve fidanlara dönülmesini vurgulamaktadır.
- 08:15Bakım İşlemleri
- Mandalina bahçeleri yılın 12 ayı yeşil kalan bir meyve bahçesidir ve bakım işlemleri fazladır.
- Toprak işleme için 100 cm derinlikte işlem yapılması önerilmektedir, fazla derin sürümlerde meyve küçük kalıyor ve kurumalar olmaktadır.
- Gübreleme konusunda kasım-aralık mevsimlere göre azot, fosfor ve potasyum gübreleri kullanılmakta, ağırlıklı olarak potasyum ve fosfor gübresi tercih edilmektedir.
- 09:56Toprak Analizi Önemi
- Üreticilere toprak analizlerinin mutlaka yapılması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Gübreleme öncelikle toprak analizi sonra yaprak analizi ile kombine edilmelidir.
- Yaklaşık 3-4 senelik bir periyot içerisinde toprak ve yaprak analizleri ile beraber gübreleme konusunda üreticiye bilgi verilebilir.
- 10:45Mandalina Bahçelerinde Sulama Sistemleri
- Mandalina bahçelerinde barajın suladığı yerlerde genellikle salma sulama (vahşi sulama) yöntemi kullanılıyor.
- Damlama sulama sistemi, bakanlığın ve Ziraat Bankası'nın destekleriyle sürekli artış gösteriyor.
- Damlama sulama sistemi, ağacın gelişimi, müdahale kolaylığı ve su kaynaklarının korunması açısından avantajlıdır.
- 11:30Budama İşlemleri
- Mandalina bahçelerinde budama işlemi genellikle hasat sonrası yapılır ve çeşitlere göre değişir.
- Satsuma grubu (Klamentin, Şeker, Israel Framed, Nova) farklı budama sistemleri gerektirir.
- Hasattan sonra şekil budaması, meyve budaması ve mevsimlik budamalar da kombine bir sistem oluşturur.
- 12:28Mandalina Bahçelerinde Hastalıklar
- Bölgede Alternaria hastalığı, Minola tanjulomunun yitip gitmesine neden olmuş ve artık eser miktarda bulunuyor.
- Nova'da Alternaria hastalığı etkili olmaya başlamış, Framemount ve Klementinde ise sorun algılanmamış.
- Uç kurutan, virüs hastalıkları ve meyvelerin üzerinde kahverengileşme yapan fitofitora'dan farklı bir mantar türü de bölgede görülmektedir.
- 13:52Mandalina Bahçelerinde Zararlılar
- Kırmızı kabuklu bit, kırmızı örümcek, yıldız koşnili ve pas hastalığı (pas böcüsü) gibi başak zararları bulunmaktadır.
- Kırmızı örümcek, kabuklu bit ve yıldız koşnili bazen popülasyonları artarak epidemi seviyesine gelebilir.
- Akdeniz meyve sineği, özellikle Rusya pazarında önemli bir zararlıdır ve hasat işçiliği ve paketleme sırasında ayıklama sistemleri kullanılır.
- 15:13Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
- Hastalık ve zararlı kontrolünde sık dikimden kaçınılması, zamanında budama ve gübreleme yapılması gerekiyor.
- Bitki koruma, bitkilerin bağışıklık sistemi olmadığı için önlem koruma amaçlı mücadele etmektir.
- Yazlık kışlık yağlar, bordo bulamacı ve bakır grubu ilaçlar (bakır oksiko-hidroksil hidroksit) bitki koruma için kullanılır.
- 18:15Entegre Mücadele ve Biyolojik Mücadele
- Bölgede yaklaşık 7-8 üretici organik tarım yapıyordu ve bakanlık Ekü projesi kapsamında entegre mücadele yaptırmaya çalışıyor.
- Biyolojik mücadele, korunaklı bölgelerde (göl kenarı, ada) daha aktif yapılabiliyor.
- Entegre mücadele, zirai ilaçlar, organik parazitoidler, avcılar ve predatörlerle birlikte kalıntısız ürün ve sağlıklı çevre sağlar.
- 20:02Mandalina Hasat Zamanları
- Mandalina çeşitleri erkenci, orta ve geççi olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Kozan'da erkenci mandalina üretimi yapılamazken, Mersin-Hatay civarında daha erken hasat yapılabilir.
- Mandalina hasatı Ekim-Kasım aylarında başlarken, limon hasatı Eylül 15-20 civarında başlayabilir.
- 21:33Erken ve Geç Hasatın Sakıncaları
- Erken hasatta su miktarı, aroma ve renk kayıpları yaşanabilir.
- Şeker mandalina yağmurlara denk gelirse puflaşma olabilir, bu nedenle erken hasat gereklidir.
- Framement'un kabuğu meyve etiyle çok yapışık olduğu için soyması zor olabilir ve özellikle çocuklar tarafından tercih edilmez.
- 22:49Hasat İşçiliği ve Hastalıklar
- Hasatta eğitimli işçilerin kullanılması çok önemlidir.
- Fitofito hastalığı toprak kökenli olup, işçilerin merdiven dayayıp dal kırmaları ve çamurla toprağa basması sonucu enfekte olabilir.
- Hasat işçiliği penisilyum gibi depo hastalıklarına karşı da önemlidir.
- 23:54Mandalina Paketleme ve Depolama
- Mandalina hasatla tezgahlara gitmez, önce ambalajlama, depolama ve paketleme aşamaları geçilir.
- Paketleme aşamasında önce bezdir küfelerle yumuşak iniş sağlanır, sonra kasalara konulur ve paketleme evlerine gönderilir.
- Paketleme evlerinde fileleme, kutu veya belediyenin özel ambalajı gibi farklı yöntemlerle pazara sunulur.
- 26:03Mandalina İhracatı ve Piyasa Durumu
- Mandalina hem yerli piyasada pazar bulan hem de ihraç edilen bir üründür.
- İhracatı ağırlıklı olarak Rusya, Ukrayna ve Arap ülkelerine yapılır, özellikle Kuzey Irak'a.
- Bu yıl mandalina verimi iyi olsa da, dış ticaret sorunları nedeniyle iç piyasada fiyatları 25-40 kuruş arasında düşüşte.
- 27:27Üreticilerin Sorunları ve Tavsiyeler
- Üreticilerin en büyük sorunu pazarlama yönündedir.
- Üretici birliklerinin oluşturulması ve kooperatifleşme ile pazarlamada teknik kadro istihdam edilmesi önerilmektedir.
- Üreticilerin ziraat mühendisi, tekniker veya teknisyenlerle danışmaları, yöreye uygun çeşitler seçmeleri ve sürekli araştırma yapmaları tavsiye edilmektedir.