Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, TUSIAD tarafından düzenlenen bir bilgilendirme toplantısı formatında olup, Fikret (Rebee şirketinin kurucusu), Burcu (avukat), Rina (yatırımcı), Taylan Bey ve Serdar Bey gibi konukların yer aldığı bir panel sunumudur.
- Video, Türkiye'de girişimcilik yapmak ve yatırım alma sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli konuları ele almaktadır. İçerik, şirket kurma süreci, vergi teşvikleri, yatırım türleri, yatırımcılarla hukuki müzakereler ve yatırım alma stratejileri gibi konuları kapsamaktadır. Konuşmacılar, girişimcilere yatırım alma sürecinde dengeli yaklaşmanın, yatırımcılarla doğru beklentiler kurmanın ve Türkiye'nin ekosistemiyle ilgili stratejik tavsiyeler sunmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'deki girişimcilik ekosisteminin gelişimi, melek yatırımcılık teşvikleri, vergi muafiyetleri ve girişimcilere yönelik teşvikler gibi konular detaylı olarak anlatılmaktadır. Konuşmacılar, yatırımın başarı kriteri olmadığını, bir araç olduğunu ve girişimcilere yatırım alma sürecinde dikkat etmeleri gereken hukuki ve finansal riskleri vurgulamaktadır.
- 00:03Girişim Hikayesi ve Fikir Paylaşımı
- Konuşmacılar, girişimcilere fikirlerini hayata geçirmelerinde yardımcı olmak amacıyla bir araya getirilmişlerdir.
- Fikret, hayatının boyunca "olmaz" diyen biri olmadığını, ancak sanayi üretim ve dış ticaret sektöründe çalışırken bir fikir aklına gelmiş ve bu fikri hayata geçirmek için Rebee'yi kurmaya karar vermiştir.
- Başlangıçta fikirlerini kimseye söylememeye karar veren Fikret, zamanla "fikir bir dolar" dediği görüşüne ulaşmış ve bugün fikirlerin mümkün olduğunca çok insanla paylaşılmasını tavsiye etmektedir.
- 02:53Fikir ve Uygulama Hakkında Görüşler
- Konuşmacılardan bazıları fikirlerinin çalınma endişesiyle karşı karşıyadır, ancak bu endişenin yanlış olduğu vurgulanmaktadır.
- Dünyada benzer fikirlerin çok sayıda ortaya çıkacağı, önemli olan fikrin hayata geçirilmesi ve uygulanmasıdır.
- Fikret'in fikri Amerika'da benzeri bir şirketle karşılaştığında, fikrinin doğru olduğunu ve dünyada benzeri olacağını anlamıştır.
- 04:31Şirket Kurma Süreci ve Tavsiyeler
- Şirket kurma süreci, fikrin belirli bir olgunluk seviyesine ulaşmasından sonra değerlendirilmelidir.
- Şirket kuruluşunda yapılan en büyük hatalardan biri zamanlama ve şirketin içine sokulan hukuki yapının doğru olmamasıdır.
- Şirket kurulduğunda, uygulamaya geçerken kurulmuş olması gerekir ve başka bir şirketin içinde yeni fikir uygulanmamalıdır.
- 06:14Şirket Türleri ve Ortaklık Yapısı
- Şirket kurarken anonim şirket, limited şirket veya ticari işletme olanağı vardır, ancak yatırımcılar ticari işletme ve limited şirketi tercih etmez.
- Girişim sermayesi veya melek yatırımla büyüyecek fikirler için anonim şirket kurulmalıdır.
- Ortaklık yapısında girişimcinin yer alması ve paydaşlık yapısının yansıması önemlidir.
- 08:14Şirket Kurma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Şirket kurulurken süreçleri çok sofistike hale getirmek, yatırımcılar için yeni bir ortam hazırlamak yerine tamamen sıfırdan başlamalarına neden olabilir.
- Finansal yatırımlar sermaye arttırımı ile yapıldığı için, zorlaştırılmış hisse devirleri gibi kurallar yatırımcılar tarafından değiştirilecektir.
- Rina, Türkiye'de yatırımcılarla yüzlerce sayfalık shareholders agreement imzalamak zorunda kaldıklarını belirterek, şirket kurma sürecinde en temiz, en basit ve anonim şirket tercih edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
- 11:00İş Planlamasında Önemli Faktörler
- Olayın başlangıcında ne yapacağınızı ve nasıl formüle edeceğinizi belirlemek çok önemlidir.
- Olayın nereye gideceğini iyi kurgulamak gerekir, çünkü hataların çaresi muhakkak var olsa da düzeltme çabaları maliyetli olabilir.
- Bir örnek olarak, Türkiye'deki ilk internet tarzı bir şirketin satışında karı-koca genç yatırımcılar, limited şirket kurarak şirketlerini sattıklarında yüzde otuzbeş vergi vermek zorunda kaldılar, anonim şirkette olsalardı sıfır vergi vereceklerdi.
- 13:01Vergi ve Teşvikler
- Zenginlikler ve varlıklar para kazanırken değil, parayı harcarken oluşur; bu nedenle her kuruşun değerini bilmeniz gerekir.
- Şirketi kurduğunuzda en önemli ortağınız devlettir ve karınız üzerinden vergi vermeniz gerekir.
- Tüm teşviklerden, istisnalardan ve muafiyetlerden faydalanmak sizin kanuni ve yasal hakkınızdır.
- 14:18Vergi İşlemleri ve Teşvikler
- İşletme sahibi olarak her ay KDV beyannamesi, muhtasar beyanname, SGK bildirgesi vereceksiniz; üç ayda bir geçici vergi, yıllık kurumlar vergisi ödeyeceksiniz.
- 29 yaş altı girişimcilerin ilk kez mükellef olduklarında yıllık 75 bin liralık gelirleri vergiden muaf.
- Teknoparklarda AR-GE ve inovasyon temelli işlerde kurumlar vergisi ödenmez ve çalışanların maaşları üzerinden gelir vergisi ödenmez.
- 16:48Melek Yatırımcı Teşvikleri
- Melek yatırımcılara tanınan teşvikte, lisansı olanlar yaptıkları yatırımın yüzde yetmişbeşini kendi gelir vergisi matahlarından düşebiliyorlar.
- Türkiye'deki melek yatırımcılık lisansına bağlı olan teşvikler dünyada en iyi ikinci doğru avantaj sağlayan teşvik sistemi.
- Türkiye'de aktif melek yatırımcı sayısı azdır ve bu teşvikler yeterince bilinmemektedir.
- 19:23Yatırım Almanın Doğru Anlamı
- Yatırım almak başarı kriteri değildir, sadece bir araçtır ve amaca doğrulukta alınmalıdır.
- Kurumsal yatırımcılar şirketin kar yapsın ve ondan temettü alsın mantığını tercih etmez, şirketin akıbetinin belli olması gereklidir.
- Yatırım almanın olumlu yönleri (daha fazla para, hızlı iş yapma, ekip genişletme, reklam yapma) yanında olumsuz yönleri de vardır.
- 20:55Yatırım Almanın Olumsuz Yönleri
- Türkiye'de ekosistemin gelişmemesi nedeniyle, yatırımcılara çok büyük hisseler vermek (dilütasyon) gerekebilir.
- Yatırımcılar yönetim kuruluna alınabilir ve bu durum şirketin akıbetini kendi başınıza karar verememenize neden olabilir.
- Yatırım almadan önce, aldığınız paranın şirketin değerini üç-beş katına çıkarabilecek olduğunuzu düşünmelisiniz.
- 22:08Yatırım Almanın Zamanı
- Ürettiğiniz ürün veya servis için talep ürettiğinizden daha fazla olduğunda yatırım almanın doğru zamanı olabilir.
- Önce talep yaratmak, sonra parayı bulup servis etmek daha mantıklıdır.
- İhtiyacınızdan fazla para almak startup'ı garanti olarak batırabilir, çünkü para bedava gelmez.
- 23:54Türkiye'deki Yatırım Ekosistemi
- Türkiye'de melek yatırımcılar yeni öğreniyorlar ve yatırım yapmayı bilmiyorlar.
- Girişimcilerin artmasıyla beraber yatırımcıların da kendilerini sisteme uydurması gerekiyor.
- Yatırımcılar, girişimcilerin fikrini execute edeceklerine engel olabilirler.
- 26:03Yatırım Türleri ve Yasal Boyutlar
- Türkiye'de startup ve yatırım ekosistemi son 10-15 yıldır gelişmiş ve standartlar oluşturulmuştur.
- Türkiye'de kıta Avrupası hukukundan kaynaklanan bir hukuk sistemi olduğu için Amerika'dan farklılıklar vardır.
- Para bulabileceğiniz kaynaklar: kendi sermayeniz, arkadaş ve aile (friends and family), çekirdek sermaye, melek yatırım, girişim sermayesi (seri A), büyüme sermayesi, private equity veya stratejik yatırımcıdan yatırım olabilir.
- 28:06Yatırımcı Türleri ve Beklentileri
- Girişimcilerin yatırımcı türlerinin beklentilerini ve sermaye sahipleriyle arasındaki ilişkileri anlamaları önemlidir.
- Bu konularla ilgili kendini eğitim ve yetkinlik seviyesine ulaştırmak gerekir, ancak bu çok zor değildir.
- Girişimci ekosistemine girdikçe aktörleri ve herkesin birbirine karşı olan beklentilerini öğrenmek mümkündür.
- 28:59Müzakere ve Beklentiler
- Hukuki süreçte, finansal süreçte ve iş modeli kurarken beklentilerin net olması sağlanmalı.
- Melek sermaye arayan girişimcilerin, melek yatırımcı seviyesindeki beklentileri bilmeleri gerekir.
- Farklı beklentilere sahip yatırımcılarla hukuki müzakereye girmemek, optimum sonuç elde etmek için önemlidir.
- 30:07Yatırımcının Temel Beklentisi
- Her seviyede finansal yatırımda (seed, melek, girişim sermayesi) yatırımcının en temel beklentisi exit etmek (kar elde etmek)dir.
- Yatırımcılar şirketle uzun süreli ilişkide kalmak istemeyip, yatırımından kar elde edip başka yatırımlara yönelmek isterler.
- Hukuki olarak yatırımcılar exit etme imkanı için tagelong (sürükleme hakkı) ve dragelong (birlikte çıkma/birlikte satma hakkı) gibi hakları talep ederler.
- 31:30Yatırımcının Diğer Hakları
- Yatırımcılar sadece fikir ve vaatlere güvenerek para verdiğinden, paranın akacağı "muslukları" kapatmak isterler.
- Yönetsel haklar, yönetim kurulu üyeliği ve azınlık hakları gibi haklar, yatırımcının şirketin yönetimini denetlemesini sağlar.
- Bu haklarla ilgili müzakerelerde girişimcilerin elinin çok güçlü olacağını düşünmemeleri önerilir.
- 32:22Girişimcilerin Yatırımcılarla İlişkisi
- Girişimciler değerleme aşamasında önemli bir bakış açısı sunar, ancak Türkiye'de paranın bol olduğu dönemlerde bu bakış açısının piyasada dezavantajlar yarattığı görülüyor.
- Girişimciler fikirlerini korumak için yatırımcılara gizlilik anlaşmaları (NDA) imzalamayı denemekte, ancak bu tür engellerle parayı alma fırsatını kaçırmamalılar.
- Önemli olan fikri gizli tutmak değil, fikri ilk uygulamaya ve en iyi şekilde uygulamaya geçiren girişim olabilmektir.
- 34:01Yatırımcılarla İşbirliği Süreci
- Term sheet (niyet mektubu) imzalarken, yatırımcıya münhasır müzakere etme imkanı tanıyan "no-shop" (münhasırlık) hükümlerine dikkat edilmelidir.
- Yatırımcılar iyi avukat, vergi danışmanı ve finansal danışman kullanarak girişimcileri denetler ve sözleşme hükümlerini oluşturur.
- Girişimciler de iyi danışmanlar kullanmalı, çünkü yatırımcının exit (çıkış) yapma iştahı gibi, girişimcilerin de başarılı girişimler yürütmek ve para kazanmak hedefi olmalı.
- 36:00Değerleme Süreci
- Erken aşamalı girişimlerde değerleme çok farazi olup, kısa bir geçmiş nedeniyle standart değerleme yöntemleri uygulanamaz.
- Girişimcilerin minimumda ne kadar paraya ihtiyaçları varsa o kadar almalı, çünkü her turda yaklaşık %20 daha fazla hisse vermek zorunda kalacaklar.
- Türkiye ekosisteminde parayı talep edenlerin eli zayıfken, parayı vereceklerin eli kuvvetli olduğu için, değerleme konusunda çok duyarlı olmamak gerekir.
- 39:32Global Vizyon ve Dil Becerisi
- Yatırımcılar da müşteriler olduğu için, sadece Türkiye'deki değil, yurtdışındaki yatırımcılara da hitap etmek gerekir.
- Dil becerisi sorunu varsa, bunu çözmek ve daha geniş bir müşteri kitlesine hitap etmek için global vizyonlu olmak önemlidir.
- Türkiye'de birçok girişimci, cirolarının ve kullanıcılarının %50'inden fazlasını Türkiye dışından alarak Türkiye bağımlı olmaksızın işlerini büyütmektedir.
- 41:01Girişimcilik Terminolojisi ve Çıkış Pazarları
- Girişimcilik ekosisteminde bazı terminolojilerin Türkçe karşılığı yoktur (örneğin dragoon, talon gibi) ve bunları yabancı kaynaklardan öğrenmek gerekir.
- Yatırımcılarla tartışırken ne istediklerini anlamak, işi kaybetme gibi maliyetleri önlemek için önemlidir.
- Dünyadaki en büyük çıkış pazarı Amerika olup, Türkiye'de başarılı hikayeleri olan girişimcilerin çoğu çıkışlarını Amerika, İngiltere veya Avrupa'da yapmaktadır.
- 42:43Türkiye'de Yatırım Alanındaki Zorluklar
- Türkiye'de melek yatırım almış girişimciler için, genişleme sermayesine ulaştığınızda sermaye bulacağınız pazarlar genellikle beş-altı şehri geçmiyor ve İstanbul bunlar arasında yer almıyor.
- Türkiye'de melek yatırım alırken, Amerika'daki modelleri birebir uygulamak yerine kültürel farklıklara dikkat edilmeli; Amerika bireyci, Türkiye ise toplulukçu bir kültürde olup, Amerikalılar belirsizliği daha iyi tolerelerken, Türkler bununla rahatsızlık duyar.
- Türkiye'de yatırımcının size şahsı olarak güvenmesi çok önemlidir; sadece işinize veya fikrinize değil, şahsınıza güvenmesi gerekir.
- 45:51Yatırım Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Türkiye'de birçok şey çok daha hızlı gelişiyor ve yatırımcılar sadece arkadaşınız veya dostunuz değil, bazen düşman olarak görülebilir ve stratejik olarak ele alınmalıdır.
- Kuluçka merkezlerine dikkat edilmeli, çünkü orada ortak ekonomi, hizmet ve fikir paylaşımı bulunur, ayrıca bu merkezlerin sunduğu hüküm ve sözleşme şartları genellikle finansal yatırımcılardan daha hafiftir.
- Seed seviyesinde müzakere edilemeyen, sadece kabul edip devam edilip edilmeyeceği kararlaştırılan çekirdek sermaye yatırımları da mevcuttur.
- 47:55Girişimcilik ve Yatırımcı İlişkisi
- Yatırımcıyla müzakere masasında yaşanan hissiyat, girişimin tüm hayat sürecinde devam edecektir; bu nedenle imza atmadan önce onlara güvenip güvendiklerinizi düşünmelisiniz.
- Sadece ürettiğiniz işe odaklanmak yeterli değildir, patron olarak işinizin her yönünü anlamak, hukuk, vergi ve muhasebe konularında da bilgi sahibi olmak gerekir.
- Kırıcı rekabetten kaçınıp, ekosisteme verdiğiniz kadar almayı hedeflemeli, ölçeklenebilir işlere odaklanmalı ve yatırımcı olarak masada rakamlardan ziyade insanın ve uzun vadede birlikte çalışabilme potansiyelinin değerlendirilmelidir.