Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, sunucu Gamze Hanım'ın Ankara'dan katılan iş ve sosyal güvenlik uzmanı Sadettin Orhan ile yaptığı bir röportajdır.
- Röportajda Türkiye'deki sosyal güvenlik sistemindeki açıklar ve emeklilik sistemindeki sorunlar ele alınmaktadır. Konuşmacılar, çalışan-emekli oranı dengesizliği, 2008 yılındaki sosyal güvenlik reformunun sonuçları ve "çalıştıkça emekli aylıklarının düşmesi" sorunu hakkında bilgiler paylaşmaktadır. Ayrıca emeklilik aylığının nasıl hesaplandığı, çalışma teşvikleri ve emeklilik yaşı kademeli olarak 65'e çıkarılmasına ilişkin planlar tartışılmaktadır.
- Röportajda ayrıca memurların aylıklarının her yıl arttığı, 3 bin liranın üzerinde maaş alanların aylıklarının düşmediği ancak 3 bin liranın altındaki maaşlıların emeklilik aylıklarının düşebileceği bilgisi ve bazı çalışanların SGK kayıtlarında otuz gün yerine beş gün gibi daha az gün gösterilmesi durumları da ele alınmaktadır. 2024'te 21,60 milyar lira açık beklenen sosyal güvenlik sisteminde, çalışma süresini uzatmayı teşvik edecek düzenlemeler yapılması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Sosyal Güvenlik Sistemindeki Açıklar
- Mevcut sistemde çok çalışanın daha az emekli maaşı aldığı için sosyal güvenlik açığı büyük ölçüde büyüyor.
- Sosyal sigorta sisteminde gelirler giderleri karşılayamıyor ve bu nedenle prim günü çok olanların emekli maaşının da fazla olacağı bir sistem üzerinde duruluyor.
- Erken emekliliği önlemek için teşvik edici bir sistem gündemde ve 2024 programına hazırlanırken sosyal güvenlik sistemindeki gelir-gider dengesinin iyileştirilmesi amaçlanıyor.
- 01:20Emeklilik Sistemindeki Dengesizlik
- Normal, sağlıklı bir sistemde 4 çalışana 1 emekli düşmesi gerekirken, Türkiye'de 2 çalışana 1 emekli bile zor düşüyor.
- 2008 yılında Türkiye'de kapsamlı bir sosyal güvenlik reformu gerçekleşti ve SSK-Bağkur emekli sandığı tek çatı altında birleşti.
- 2000 yılından önce SSK'lı veya Bağkurlu olarak sisteme girmiş olup halen çalışmaya devam edenlerde, aylık brüt kazançları 3000 liranın altındaysa, çalışmaya devam ettikçe emekli aylıkları düşmeye başlamıştır.
- 04:34Sosyal Güvenlik Açıklarının Çözümü
- Sosyal güvenlik açıkları 1990'lardan itibaren Türkiye'nin gündeminde olup, 1999 yılında bayanlar için 58, erkekler için 60 yaş koşulunu getirmişlerdir.
- 2008 yılında emeklilik yaşı 2036'dan sonra kademeli olarak 65'e çıkarılacak şekilde düzenlenmiş olsa da, bu tür düzenlemeler orta ve uzun vadede sonuç vermektedir.
- Sosyal güvenlik açıklarını gelecek nesle bırakmamak için kayıt dışı istihdamı kayıt altına almak ve geç emekliliği teşvik etmek gerekiyor.
- 08:31Gelecek Düzenlemeler
- Düzenleme olursa, prim gün sayısı 9000'ü tamamladıktan sonra çalışmaya devam edenlerin aylık bağlama oranı %2'den %2,5 veya %3'e çıkarılabilir.
- Aylıkların geçmiş yıldaki kazançların aylık bağlama tarihine getirilmesi için milli gelirin %30'u dikkate alınırken, ilave çalışmaya devam eden vatandaşlar için bu oran %50 veya %70'e çıkarılabilir.
- Çalışmaya devam ettikçe aylığın düşmesi gibi bir durumun kesinlikle düzeltilmesi gerekiyor.
- 09:44Emeklilik Aylığının Değişimi
- Herkesin emeklilik aylığı düşmüyor; memurların aylıkları çalıştıkları her yıl için artıyor.
- Kamuda veya özel sektörde işçi olarak çalışan ve aylık 3 bin liranın üzerinde bildirilen kişiler için de aylık düşüş söz konusu değil.
- Türkiye'de çalışanların yaklaşık yüzde elli'si asgari ücretten SGK'ya gösteriliyor ve 3 bin liranın altında bildirilen bir kesim için çalıştıkça emeklilik aylıkları düşüyor.
- 10:32Çalışma Teşvik Edilmesi
- Çalışmaya devam etmenin emeklilik aylığını teşvik etme konusunda ne kadar özendiricilik yapılabilir, bu SGK'nın aktüeryal hesaplarının belirlediği bir durum.
- Şu anda uygulamada sorunlar yaşanınca, özellikle prim gününü dolduran vatandaşlar kayıt dışı çalışmaya yöneliyor.
- 11:08İşçi ve İşveren Arasındaki Formülasyonlar
- İşçiler işverenlere "ayda 30 gün yerine 5-6 gün bildir ve günlük kazancımı artır" şeklinde teklifler sunabiliyor.
- Bazı çalışanlar "emeklilik için prim günüm doldu fakat çalışmaya devam etmek istiyorum" diyerek işverenlerden SGK'ya bildirilmemelerini isteyebiliyor.
- Bu durum devletin vergi kaybına neden oluyor ve sosyal güvenlik sistemi açısından arzu edilmez bir tablo oluşturuyor.