Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bursa Ticaret, Sanayi ve Yönetim Kurulları'nın BTC Akademi projesi kapsamında düzenlenen bir webinar formatında olup, Prof. Dr. Said Kaygusuz ve Prof. Dr. Sait Baykuş tarafından sunulmaktadır.
- Eğitim, fiyatlandırma stratejileri ve maliyet hesaplama yöntemleri üzerine kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Video, değer ve fiyat kavramlarının açıklanmasıyla başlayıp, farklı piyasa yapıları (tam rekabet, monopol rekabet, oligopol ve monopol), fiyatlandırma stratejileri ve maliyet yöntemleri (tam maliyet, normal maliyet ve değişken maliyet) detaylı şekilde ele almaktadır. Ayrıca, Excel üzerinden pratik hesaplamalar ve regresyon analizi örnekleri gösterilmektedir.
- Eğitimde ayrıca katma değer oranı (KDO), kesme noktası, başabaş noktası ve kar potansiyeli gibi maliyet analizi kavramları açıklanmakta, farklı sektörlerdeki KDO oranları karşılaştırılmakta ve işletmelerin karlılık analizlerinde doğru maliyet bilgisinin önemi vurgulanmaktadır. Video, katılımcılarla soru-cevap bölümü ve anket doldurma ile sona ermektedir.
- 02:34Webinar Açılışı
- Bursa Ticaret ve Sanayi Derneği (BTC) Akademi projesi kapsamında fiyatlamada kullanılacak maliyet stratejileri konulu webinar düzenlenmiştir.
- Yönetim Kurulu Üyesi Muhsin Koç Hasan, pandemi sürecinin ekonomide köklü değişikliklere neden olduğunu ve işletmelerin salgın sonrası döneme hazırlanması gerektiğini vurgulamıştır.
- BTC Akademi projesi kapsamında bugüne kadar farklı alanlarda 450'e yakın eğitim programı düzenlenmiş ve yaklaşık 35 binin üzerinde katılımcıya ulaşılmıştır.
- 06:41Fiyatlandırma ve Maliyet Stratejileri
- Prof. Dr. Said Kaygusuz, fiyatlandırma konusunda değer ve fiyat arasındaki farkı açıklamış, 1400'lü yıllarda yaşamış bir İngiliz iktisatçının "Değer, malların kullanışlı olmasından; fiyat ise, malların bol ya da kıt olmasından kaynaklanır" sözünü aktarmıştır.
- Fiyatlandırma konusunda elastik ve inelastik talep modelleri açıklanmıştır; elastik talepte fiyattaki küçük değişiklikler talep miktarında büyük değişikliklere neden olurken, inelastik talepte fiyattaki değişiklikler talep miktarında sadece küçük değişikliklere neden olur.
- Elastik talepte maliyet artı düşük kar marjıyla fiyatlandırma yapılırken, inelastik talepte maliyet artı yüksek kar marjıyla fiyat tespiti yapılır.
- 11:59Piyasa Modelleri
- Dört tane piyasa tanımı vardır: tam rekabet, monopol rekabet, oligopol ve monopol.
- Tam rekabet piyasasında çok sayıda firma bulunur, giriş engelleri azdır ve alternatif ürünler vardır; maliyet avantajını yakalayan firmalar fiyat avantajı elde eder.
- Monopol rekabet piyasasında firma sayısı çoktur, ancak ikame edilen ürünler birbirinin benzeridir; oligopol piyasasında ise az sayıda firma vardır.
- 13:20Piyasa Yapıları ve Fiyatlandırma
- Oligopol piyasasında az sayıda firmanın oluşturduğu tekel piyasası vardır ve ürünler kopyalanabilir olsa bile ana firmaların oluşturduğu kalite ve imajı aşmak zordur.
- Monopol tamamen tekel piyasasıdır, tek sayıda firmanın girişenge çok yüksek olduğu ve ikame edilmeli ürünlerin üretildiği bir piyasadır.
- Rekabetin acımasız olduğu bir dünyada, pandemi döneminde tedavi zinciri kısalırken girdi fiyatları artmış ve bunların müşteriye nasıl yansıtılacağı piyasada tartışılmaktadır.
- 14:37Fiyatlandırma Kararında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Fiyatlandırma kararında firmanın ve pazarlama amaçları dikkate alınmalıdır, bazen bunlar birbirinin tersi olabilir.
- Ürüne olan talep önemlidir, ancak müşteri ihtiyaç ve davranışlarının da bilinmesi gerekmektedir.
- Rekabet, kalite, yasal düzenlemeler, maliyet, yatırımın geri dönüş oranı ve stok devir hızı fiyatlandırma kararında dikkate alınmalıdır.
- 15:48Stok Devir Hızı ve Maliyetler
- Stok devir hızı, işletmenin finansal analizinde ayrıntılı olarak incelenmesi gereken bir faktördür çünkü stoğa para bağlama kavramıyla ilişkilidir.
- Stok devrinin yavaşlaması, firmanın kar marjının düşmesi ve alternatif maliyetlerinin artmasının göstergesidir.
- Hammadde ve işçinin kalitesi ve miktarı, malların bozulma ya da değertim, yasal düzenlemeler ve fiyat kotaları fiyatlandırma kararında etkili olabilir.
- 17:00Fiyatlandırma Stratejileri
- Fiyatlandırma çalışmalarında rakiplerin ne yaptığını, ne kadar fiyata sattığını ve nasıl satmadığını anlamak önemlidir.
- Koyulan fiyat ürün maliyetini karşılamalı ve kar marjıyla işletmecilik faaliyetlerini devam ettirmeliydi.
- Fiyatların daraldığı ve maliyetlerin arttığı bir halka arasında kalan kar halkası son dönemlerde daralmaya başlamıştır.
- 18:16Kar ve Nakit İlişkisi
- 2020 döneminde kur artışından kaynaklanan kambiyo karları ile iktif kar oluşmuş, ancak bu gerçek karlar değildi.
- Enflasyon muhasebesinin yapıldığı dönemlerden önce de işletme değerlemelerinin gerçek gerçeği yansıtmadığı görülmüştür.
- Fiyatlamada temel amaç kari maksimize etmektir, çünkü faaliyetlerin ve varlığın sürdürülmesi için gelirin devamlı artması gerekir.
- 20:38Fiyatlandırma ve Sürdürülebilirlik
- Fiyat, pazarlamanın dört PC'si (Product, Price, Place, Promotion) içindeki önemli bir faktördür ve piyasalara yön verebilir.
- Son dönemlerde sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlı fiyatlar oluşturulmaya başlanmış, büyük firmalardan başlayıp küçük firmalarda da gelişmiştir.
- Fiyatlandırma stratejileri iki gruba ayrılır: mevcut mallarla ilgili fiyatlama stratejileri ve yeni malların fiyatlama stratejileri.
- 23:06Mevcut ve Yeni Mallar İçin Fiyatlandırma Stratejileri
- Mevcut mallar için üç temel fiyatlandırma stratejisi vardır: talebe dayalı fiyat, rekabete dayalı fiyat ve maliyete dayalı fiyat.
- Mevcut malların fiyatlandırmasında en çok kullanılan strateji maliyete dayalı fiyattır.
- Yeni mallar için iki temel fiyatlandırma stratejisi vardır: yüksek fiyatla pazarın kaymağını almak ve kademeli olarak fiyat indirmek, veya düşük fiyatla pazara kademeli olarak girmek.
- 25:37Maliyete Dayalı Fiyatlandırma Nedeni
- Maliyete dayalı fiyatlandırma, marjinal maliyet analizinin yapılamaması nedeniyle tercih edilmektedir.
- Marjinal maliyet analizinde sabit maliyet kavramı yoktur, ancak genellikle ortalama maliyetlere dayalı hesaplama yapılmaktadır.
- Ürünün fiyatı pazar değerlendirmesi sonucunda belirlenir ve uzun dönemde fiyatın olması gereken en az seviyesi maliyettir.
- 30:11Maliyet Yöntemleri
- Maliyete dayalı fiyatlandırma için üç yaygın yöntem vardır: tam maliyet yöntemi, normal maliyet yöntemi ve değişken maliyet yöntemi.
- Tam maliyet yöntemi vergi kanunlarında belirtilen tüm giderleri dikkate alır.
- Normal maliyet yöntemi giderleri değişken ve sabit olarak sınıflandırır ve sabit maliyetlerin sadece kullanılan kapasitenin maliyetine göre dikkate alınmasını sağlar.
- Değişken maliyet yöntemi marjinal maliyet analizine göre yapılır ve işletmelerin kapasitesi genellikle %75-80 civarında çalışmaktadır.
- 33:16Üretim Maliyeti ve Stok Maliyeti
- Üretim maliyeti, hammadde giderleri, işçilik giderleri ve genel yönetim giderleri gibi üç ana giderden oluşur.
- Elektrik, su, doğalgaz, endirek işçilik ve amortisman gibi giderler de üretim giderleri olarak stok maliyetini oluşturur.
- AR-GE, pazarlama, satış, dağıtım ve genel yönetim giderleri faaliyet giderleri olarak gelir tablosuna yansıtılır ve stok maliyetinde yer almaz.
- 35:25Maliyetlerin Sınıflandırılması
- Fiyatlandırma çalışmasında maliyetlerin değişken ve sabit olarak sınıflandırılması gerekmektedir.
- Faaliyet giderleri (AR-GE, pazarlama, satış, dağıtım ve genel yönetim giderleri) genellikle sabit maliyet olarak kabul edilir.
- Üretim giderleri içerisinde hammadde gideri değişkendir, direkt işçilik gideri ise genellikle sabittir.
- 36:34Değişken ve Sabit Maliyetler
- İşçilik giderleri ve genel yönetim giderlerinin içerisinde hem değişken hem de sabit giderler bulunabilir.
- Pandemi döneminde görüldüğü gibi, üretim yapsak da yapmasak da işçi maaşları ödenebilir, bu nedenle direkt işçilik gideri sabittir.
- Kapasite maliyeti sabit maliyet demektir ve işletmelerin kullanmadığı kapasitenin maliyetini bilmeleri önemlidir.
- 39:09Maliyet Hesaplama Yöntemleri
- Üretim maliyeti, hammadde ve kişilik, değişken üretim gideri ve sabit üretim gideri olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır.
- Tam maliyet yönteminde tüm giderler ayrıştırılmaksızın üretim maliyeti hesaplamasında kullanılır ve bu yöntem tüm yazılımların kullandığı bir yöntemdir.
- Tam maliyet yöntemi, vergi kanunları çerçevesinde devletin vergi toplamak için geliştirmiş olduğu bir yöntemdir ve eksikleri vardır.
- 42:27Normal Maliyet Yöntemi
- Normal maliyet yönteminde değişken maddenin tamamı ve sabit maliyetlerin kullanılan kapasiteye isabet eden kısmı üretim maliyet hesaplamasında kullanılır.
- Normal maliyet yöntemi, işletmenin gerçek anlamda fiyatlandırma çalışması yapmak istiyorsa en iyi yöntemlerden biridir.
- Normal ve değişken maliyet yöntemlerinde karlı-nakit arasındaki fark daha daralmaya başlar, tam maliyet yönteminde olduğu kadar açık değildir.
- 45:23Normal Maliyet Yöntemi ve Önemi
- Normal maliyet yöntemi, istasyon bazında hammadde, kesme, pressleme, montaj ve paketleme gibi temel işlemlerin maliyet analizinde kullanılır.
- Normal maliyet yöntemi, ürünler arasındaki farklılıkları görebilmek için kullanılır ve 1940'lı yıllardan beri kullanılan bir yöntemdir.
- Normal maliyet yöntemi, işletmecilik mantığında önemli bir yere sahiptir çünkü maliyetlerin üretim miktarına göre değişmesini gösterir.
- 46:48Değişken Maliyet Yöntemi
- Değişken maliyet yöntemi, işletmenin sürdürülebilir fiyatlandırma yapabilmesi için önemlidir ve marjinal fayda oranı veya katkı oranını hesaplamak için kullanılır.
- Değişken maliyet yönteminde sadece değişken maliyetler dikkate alınır, sabit maliyetler hesaba katılmaz.
- Değişken maliyet yönteminde kar marjı daha stabil olur ve üretim miktarındaki değişmelerden dolayı maliyetlerin azaldığı veya arttığı gibi bir düşünceden uzak kalır.
- 48:43Maliyet Sistemlerinin Önemi
- Bir maliyet sisteminde muhakkak tam maliyet yöntemi kullanılmalıdır çünkü vergi kanunları bunu gerektirir.
- İşletmenin operasyonel anlamda gerçek yüzünü görmek için normal maliyet yöntemi ve değişken maliyet yöntemini raporlamak gerekir.
- Değişken maliyet yöntemi, veri kaybı, hatalar ve hangi müşteriden, hangi üründen ne kadar kaybedildiği sorusunu cevaplamak için kullanılır.
- 49:40Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması
- Tam maliyet yönteminde üretim miktarı arttıkça birim maliyet azalır çünkü sabit maliyetler aynı kalırken değişken maliyetler artar.
- Değişken maliyet yönteminde birim değişken maliyet sabittir, ancak üretim miktarı arttıkça birim sabit maliyet azalır.
- Tam maliyet yöntemi, fiyat belirleme konusunda hatalı kararlar vermesine neden olabilir çünkü sabit maliyetlerin üretim miktarına bağlı olarak değişmediği göz ardı edilir.
- 56:15Normal Maliyet Yönteminde Kapasite Kullanımı
- Normal maliyet yönteminde "kullanılan kapasitenin maliyeti" hesaplanır ve kapasite kullanım oranı belirlenir.
- Kapasite kullanım oranı arttıkça, kullanılan kapasitenin maliyeti de artar.
- Normal maliyet yönteminde toplam maliyet, toplam değişken maliyet ve kullanılan kapasite maliyetinin toplamıdır.
- 57:35Tam Maliyet Yöntemi ve Kullanılmayan Kapasite
- Tam maliyet yönteminde işletme yüzde yüz kapasiteyle çalıştığında birim maliyeti 69 TL olarak hesaplanırken, 10.000 adet ürettiğinde birim maliyet 69 TL'ye düşer.
- İşletmenin gerçek maliyeti kapasiteye göre hesaplandığında 69 TL olurken, işletme yöneticisi 96 TL'ye karar kılabilir çünkü kullanılmayan kapasiteli maliyeti hesaba katılmaz.
- Kullanılmayan kapasite maliyeti (153.000 TL) ayrı bir raporda görünürken, Tamma yöntemi ile raporlamada kapasitenin tamamı kullanılmış gibi bir imaj oluşur.
- 59:33Kullanılmayan Kapasitenin Önemi
- Kullanılmayan kapasitenin iki nedeni vardır: sipariş gelmemesi veya sipariş gelse bile işin süresinin uzaması.
- Tamma yöntemi raporlamasında maliyet azaltma çalışmaları sonucu elde edilen sonuçlar TL'ye çevrilemediğinden sadece çalışma olarak kalır.
- Kar marjı hesaplamasında gizli bir kar var çünkü sabit maliyetlerin bir kısmı kullanılmayan kapasite maliyeti olarak görünmez.
- 1:01:03Batık Maliyet ve Maliyet Muhasebesi Göstergeleri
- Batık maliyet (sabit maliyetler) karar verirken dikkate alınmaz çünkü karar vermeni etkileyen maliyet değildir.
- Maliyet muhasebesinin iki önemli göstergesi vardır: malzeme gideri ve süre/hız.
- İyi hazırlanmış ve sürekli güncellenecek bir reçete, fire oranları ve kayıp oranları gibi unsurların doğru hesaplanması gereklidir.
- 1:02:35Değişken Maliyet Yöntemi
- Değişken maliyet yönteminde sabit maliyetler (kapasite maliyeti, işçilik, amortisman) karar verirken dikkate alınmaz.
- Kapasitenin göstergesi üretim miktarı değil, makine saati veya üretim saati şekillendir.
- Değişken maliyet yönteminde toplam maliyet sadece değişken maliyetlerdir ve birim maliyet de sadece birim değişkenlerdir.
- 1:05:45Maliyetlerin Hesaplanması ve Fiyatlandırması
- Tam maliyet yönteminde toplam sabit maliyetlerin dağıtımında iki yol vardır: üretim miktarına göre dağıtım veya üretim süresine göre dağıtım.
- Üretim miktarına göre dağıtımda, toplam sabit maliyet eşit olarak her ürüne yüklenebilir.
- Üretim süresine göre dağıtımda, sabit maliyet her ürüne üretim süresine göre paylaştırılır.
- 1:10:29Maliyet Hesaplama Yöntemleri
- Tam maliyet yönteminde miktar üzerinden hesaplama yapılırken, zaman esasına göre dağıtıldığında farklı maliyetler oluşur.
- Miktar üzerinden yapılan hesaplama, ürünlerin gerçek piyasa değerlerine uygun fiyatlar belirlemeyi zorlaştırır.
- Tamma yöntemine göre dakika üzerinden yapılan hesaplama daha doğrudur, özellikle üretim sürelerine göre maliyet dağılımı önemlidir.
- 1:14:22Normal Maliyet Yöntemi
- Normal maliyet yönteminde kapasite kullanım oranı hesaplanarak sabit maliyetler ürünlere dağıtılır.
- Üretim miktarı değişse bile normal maliyet yönteminde birim maliyet sabit maliyetlerdeki değişmelerden etkilenmez.
- Tamma yöntemine göre hesaplama, üretim süresine göre yapılan hesaplama ile karşılaştırıldığında ciddi farklar ortaya çıkar.
- 1:20:37Kar Marjı ve Katkı Oranı
- Kar marjı hesaplanırken sabit maliyetin kullanılmayan kısmının da karşılanması için daha yüksek bir kar marjı gerekebilir.
- Değişken maliyet yönteminde kapasitenin ve sabit maliyetin ne olduğu önemli değildir, çünkü sabit maliyet batık maliyettir.
- Birim değişken maliyet, toplam değişken maliyet bölü üretim miktarı formülüyle hesaplanır.
- 1:23:30Katkı Oranının Önemi
- Katkı oranı, fiyat ile birim değişken maliyet arasındaki farktır ve işletme kar edebilmesi için temel koşuludur.
- Bir işletmenin kar edebilmesi için fiyatın mutlaka birim değişken maliyetten yüksek olması gerekir.
- Katkı oranının küçülmesi, işletme performansının kötüye gitmesi ve sorunların baş göstermesi anlamına gelir.
- 1:26:14Katkı Oranı ve Ciro Hesaplama
- Katkı oranı, ürünlerin elma cinsinden ifade edilmesi ve miktarlarının (m1, m2, m3, m4) hesaplanmasıyla birlikte, verim artışı veya azalması için kullanılan bir yöntemdir.
- Katkı oranı, ortak paydadır ve bu oranın faydası, işletmenin toplam giderlerini ve kar hedeflerini belirlemek için kullanılabilmesidir.
- Bir işletmenin personel gideri, işletme gideri, yönetim gideri ve pazarlama satış dağıtım giderleri gibi sabit maliyetleri hesaplanabilir.
- 1:29:14Başabaş Noktası ve Ciro Hesaplama
- Başabaş noktası, işletmenin sabit maliyetlerini karşılamak için gereken ciro miktarıdır; örneğin, yüzde 75 katkı oranı ile 500 bin TL personel gideri için 666 bin euro ciro gereklidir.
- Hizmet sektöründe katkı oranı %90 civarında, gıda perakendesinde %20-25, boya halinde %30-40, tekstilde ise %40 civarında dolaşır.
- İşletmenin hem sabit maliyetlerini hem de kar hedefini yakalaması için gereken toplam ciro, katkı oranı ve hedef kar oranına bağlıdır.
- 1:32:25Fiyatlandırma ve Maliyet Ayrıştırma
- Fiyatlandırma çalışmasında değişken maliyetin cebine konması, sabit maliyetin üretim miktarı ile korelasyonunu ve kar marjının oluşumunu sağlar.
- Değişken maliyet yöntemi, yeni işler kabul edilirken kapasitenin ne kadarı kullanılacağı ve karlı müşterilerle mi çalışılacağı sorularını cevaplamak için önemlidir.
- Değişken ve sabit maliyetleri ayrıştırmak için en yüksek ve en düşük üretim süreleri arasındaki fark hesaplanır ve dakika bazında birim değişken maliyet bulunur.
- 1:39:33Maliyet Fonksiyonu ve Kesme Noktası
- Kesme noktası, maliyet fonksiyonunun y eksenini kestiği noktadır ve bu nokta sabit maliyeti gösterir.
- Sabit maliyet 98.200 TL olarak belirtilmiştir ve üretim miktarı sıfır olduğunda toplam maliyeti verir.
- Üretim miktarı arttıkça toplam maliyet de artar ve bu artış eğimden kaynaklanır.
- 1:41:25Değişken Maliyet Analizi
- Değişken maliyet analizi, firmaların fiyatlandırma çalışmalarında çok önemli bir araçtır.
- Değişken maliyetin değeri düştüğünde (örneğin 3,20'den 2,90 veya 2,70'a) başabaş noktası düşer ve kar potansiyeli artar.
- Aksine, değişken maliyetin değeri yükseldiğinde (örneğin 3,20'den 3,60 veya 3,70'a) kar potansiyeli azalmaya başlar.
- 1:41:33Maliyet Analizinde Excel Kullanımı
- Maliyet analizinde Excel'in regresyon özelliği kullanılabilir ve bu yöntem en nihai ve en güzel sonuçları verir.
- Manuel hesaplamalar ve Excel'in query özelliği kullanılarak veriler sürekli güncellenebilir.
- Önce Excel üzerinde modelleme yapılması, sonra query veri sorgulama özelliği kullanılması tavsiye edilmektedir.