Buradasın

Amerika'nın Jeopolitik Stratejisi ve Küresel Hegemonya Dersi

youtube.com/watch?v=SPQD7ikqoWs

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir akademik ders formatında olup, bir eğitmen tarafından Zbigniew Brzezinski'nin "Büyük Satranç Tahtası" eseri ve Amerika'nın jeopolitik stratejisi hakkında bilgi verilmektedir. Ders sırasında Ozan adında bir öğrenciyle etkileşim de bulunmaktadır.
Video, Amerika'nın küresel hegemonya fikrinin gelişimini kronolojik olarak ele almaktadır. İlk olarak Brzezinski'nin eseri ve jeopolitik kavramı tanıtılmakta, ardından Amerika'nın kıtasal bir ada olması nedeniyle donanma doktrini geliştirmesi, Monroe Doktrini (1823) ve Woodrow Wilson'ın İlkeleri (1918) detaylı olarak incelenmektedir. Son bölümde ise Amerika'nın Soğuk Savaş zaferinin kültürel, ekonomik ve teknolojik üstünlüklerle sağlanması ve Avrasya'da kontrol etmesi gereken üç kritik jeopolitik hat (Avrupa ve Rusya, Uzakdoğu Avrasya, Türkiye ve çevresindeki devletler) ele alınmaktadır.
Ders boyunca uluslararası ilişkiler teorileri (balance power ve power transition teorisi), emperyalizm ve büyük jeopolitik kavramları arasındaki farklar açıklanmakta, karikatürler kullanılarak konular görselleştirilmektedir. Dersin sonunda, bir sonraki derste bu jeopolitik uygulamaların taktik olarak nasıl uygulanacağı ele alınacağı belirtilmektedir.

00:06Zbigniew Brzezinski ve "Büyük Satranç Tahtası" Eseri: Önümüzdeki dört ders boyunca Zbigniew Brzezinski'nin "Büyük Satranç Tahtası" isimli eserini inceleyeceğiz.
Brzezinski, Amerikan dış politikası ve ulusal güvenliğine damgasını vurmuş, modern dönemin en etkili ulusal güvenlik figürüdür.
"Büyük Satranç Tahtası" eseri temel bir jeopolitik kitabıdır ve jeopolitik çalışmaların başlangıç eseridir.
01:14Brzezinski'nin Kimliği ve Kariyeri: Brzezinski, Polonya asıllı ve Yahudi ABD'li devlet adamıdır.
1977-1981 yılları arasında ABD Başkanı Jimmy Carter'ın ulusal güvenlik danışmanlığını yapmıştır.
Sami Samuel Huntington ile birlikte 43 sayfalık gizli bir ulusal güvenlik bültenini hazırlamışlardır.
03:03Kitabın Temel Amacı: "Büyük Satranç Tahtası" eseri, Amerika'nın küresel üstünü ve bunun jeostratejik gereklilikleri ile ilgilidir.
Kitabın temel amacı, Amerikan idealizmini ihraç etmek ve Amerikan hegemonyasını ideolojik olarak temellendirmektir.
Kitap, Amerikan hegemonyasının nasıl sağlanacağı ve bunun teknik parametrelerini anlatmaktadır.
04:19Büyük Jeopolitik ve Küçük Jeopolitik: Jeopolitik çalışmalarda küçük jeopolitik ve büyük jeopolitik ayrımı yapılır.
Büyük jeopolitik, hakim sisteme hakim olan bir güçün kendi arzu ettiği dünya düzeni için hiyerarşik bir sistemi sıfırdan dizayn etmesidir.
Küçük jeopolitik ise Türkiye gibi orta ölçekli ve küçük devletlerin güç skalasını nasıl arttıracağı ile ilgilidir.
05:41Küçük Jeopolitik ve Büyük Devletler: Küçük jeopolitik, uluslararası sistem içinde büyük devletlerin baskısına kalan egemen olmayan bölgesel güçlerle ilgilidir.
Küçük jeopolitik güçleri kendi meta stratejilerini büyük devletlerin formülü almadan geliştiremezler ve karşı oyuncu dikkate almak zorundadırlar.
Türkiye'nin son 30-40 yıllık çalışmalarında kazanımlar hemen her zaman taktiktir, bu stratejik bir karardır.
06:26Brezsinski'nin Küresel Stratejisi: Brezsinski'nin çalışmaları, ABD'nin küresel kontrolü sağlaması zorunluluğunu ve Avrasya üzerinde kontrol sağlayan bir ABD devlet altındayız iddiasını içerir.
Küresel yayılma ABD için aynı zamanda güvenliktir; ABD küreyi kontrol edemezse bir koloni olur.
Bu fikir İngilizlerden devralınmış bir anglosakson ekolüdür; İngiltere bir ada olduğu için denizlerin tamamına hakim olamazsa tehdit altındadır.
07:54Avrasya'nın Önemi: Dünya nüfusu ve ekonomik faaliyetinin yarısından fazlası Avrasya kıtasındadır, bu yüzden Avrasya küresel üstünlük mücadelesinin oynandığı satranç tahtasıdır.
Afrika ve Güney Amerika konu dışıdır, taktik devletlerdir ve Avrasya'da kontrolü sağlayan buralardaki sömürü sağlayacaktır.
1940'lı yıllarda Stalin ve Hitler, ABD'nin Avrasya'dan dışlanması konusunda anlaşmışlardır çünkü ABD Avrasya'dan dışlanmazsa Avrasya'dan küresel bir güç yükselemez.
10:04Avrasya'dan Birleşik Güç Ortaya Çıkmaması: ABD'nin siyasetin mutlak hedefi ve küresel üstünlüğü Avrasya'dan birleşik alternatif bir güç ortaya çıkmamasıdır.
Avrasya'nın yukarıda veya aşağıda, sağda veya solda birleşik ortaya çıkardığı her üç Amerikan hegemonyasının sonu demektir.
Avrasya'dan ortaya çıkacak her güç Amerikan hegemonyasının sonunu getirebilir, bu nedenle Avrasya kontrol edilmek, bölünmek ve parçalanmak zorundadır.
11:45Jeopolitik ve Uluslararası İlişkiler Yaklaşımı: Jeopolitik, jeopolitik çıkarları stratejik idaresidir ve askeri üstünlük mücadelesi jeostratejinin bir fonksiyonudur.
Brezsinski'ye göre uluslararası sistem çok katmanlı ve hiyerarşiktir.
Power transition teoriye göre, sistemden istediğini alamayan yükselen bir güç savaş deklarasyonu yapar ve Türkiye uluslararası ilişkiler teorisine göre tam kırılma noktasında olduğu aşikardır.
16:01ABD'nin Stratejik Amaçları ve Panama Kanalı: ABD kıtasal bir adadır ve her iki okyanusun kontrolü de kapsayan bir donanma doktrini geliştirmek zorundadır.
Panama Kanalı, ABD'nin lojistik ihtiyaçlarını karşılamak ve donanmasının maliyetlerini düşürmek için açılmıştır.
Kanalın açılması sadece ticari amaçlar değil, aynı zamanda ABD donanmasının iki okyanus arasında hareket edebilmesi için gerekli olmuştur.
17:25ABD'nin Küresel Yayılma Fikrinin Gelişimi: ABD daha önce kıtasal ada fikrine uygun olarak uzun süre anakara savunmasına odaklanmış, küresel yayılma fikri uzun süre yoktu.
Birinci Dünya Savaşı'nda ABD en büyük küresel güçlerden biriydi, donanması İngiliz donanmasıyla aynı teknolojiye sahipti ve ekonomik olarak Avrupa'dan daha dinamikti.
Birinci Dünya Savaşı'nda ABD savaşa doğrudan dahil olmamış, savaş bitince ilkeler yayınlayıp dikte etmeye çalışmıştır.
18:39Panama Kanalı ve ABD Donanması: Panama Kanalı'nın tüm gemilerin geçebileceği bir kanal olması, ABD donanmasındaki savaş gemilerinin kanal sınırlarına göre genişletilmesi veya geliştirilmesi anlamına gelmektedir.
Kanalın genişliği 20 metre olarak belirlenmiş ve bu genişlik ABD donanma doktrinine göre dizayn edilmiştir.
Kıtasal ada fikri ve doktrinlerin kırılmasının yavaş yavaş yaşanmaya başladığı dönem Amerika-İspanya Savaşı (1898) olarak adlandırılabilir.
20:57Monro Doktrini ve Amerikan İdealizmi: Monro Doktrini, Amerikan idealizminin öncülerinden biridir ve 2 Aralık 1823'te ABD Başkanı James Monroe tarafından Amerikan Kongresi'ne sunulmuştur.
Doktrin, Amerikan idealizminin ilk referanslarını içermekte ve ABD'nin Avrupalı devletlere karşı özel statü taleplerini dile getirmektedir.
Monro Doktrini dört ana başlıkta özetlenebilir: anti-kolonyanizm görüşü, güçler çeşidi, kutsal ittifak devletlerinin siyasal sistemi ve yarım kürenin herhangi bir yerine yayılma girişimleri.
25:41Monroe Doktrini: Monroe Doktrini, Avrupa ülkelerinin mevcut kolonilerine ve tabi olan bölgelere müdahale etmemeyi taahhüt eden bir doktrindir.
Doktrin, Amerika'nın Avrupa işleriyle ilgilenmeyeceğini ve karışmayacağını açıkça belirtir.
Monroe Doktrini, 1830'dan 1890'a kadar Amerika'nın dış politikasını tanımlayan bir doktrindir.
27:06Monroe Doktrininin Uygulanması: 1890'dan sonra Amerika, 70 sene sonra İspanya'yı pasifize edecek ve 25 sene sonra Avrupa siyasetinde doğrudan müdahaleye başlayacaktır.
Panama Kanalı örneğinde, Amerika Monroe Doktrini çerçevesinde Avrupalı devletlerin kanal projesine müdahale etmesine izin vermemiştir.
Karikatür, Panama Kanalı'nın stratejik önemini ve Monroe Doktrini çerçevesinde nasıl savunulduğunu göstermektedir.
28:31Woodrow Wilson'ın İlkeleri: Woodrow Wilson'ın 8 Ocak 1918'de ABD Kongresi'nde yaptığı konuşmada bahsettiği ilkeler, Amerikan idealizminin jeopolitik uygulanmaya başladığını gösteren önemli bir referans metnidir.
Wilson İlkeleri, birinci dünya savaşı sırasında Amerikan jeopolitiğinin doğrudan Avrasya'ya müdahale etmesini öngörür.
İlk madde, barış antlaşmalarından sonra hiçbir özel uluslararası anlaşmaya gidilmemeli ve diplomatik etkinliğin her zaman içtenlikle kamuoyunun gözü önünde yürütülmeli olduğunu belirtir.
31:10Wilson İlkelerinin İçeriği: İkinci madde, denizlerin uluslararası sözleşmeler gelince bütün ya da kısmen kapatılabilmesi dışında, savaşta ve barışta karasuları dışındaki bütün denizlerde mutlak seyrüsefer serbestliği sağlanmalıdır.
Üçüncü madde, barışı onaylayan ve korumak için anlaşan ülkeler arasındaki bütün ekonomik engellerin kaldırılmalı ve ticaretin eşit temelinde yürütülmesi sağlanmalıdır.
Dördüncü madde, her ülkede silah gücün iç güvenliğini sağlamaya yetecek en düşük düzeye indirilmesi için yeterli güvenceler karşılıklı olarak verilmelidir.
32:35Wilson İlkelerinin Jeopolitik Amacı: Wilson İlkeleri, serbest ticaret olmalı, devletler birden fazla küçük güç olmalı ve Avrupa-Avrasya olabildiğince parçalı olmalı prensibini savunur.
Rusya İmparatorluğu'na ait bütün topraklardan yabancı askerlerin çekilmesi gerektiği belirtilir.
Wilson İlkeleri, Amerika'nın doğrudan jeopolitik iddia anlamına gelen bir doktrindir ve uluslararası hukukun yapısının ve geçerliliğinin korunması için ulusların birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla koydukları kurallara duydukları güvenin yeniden sağlanması gerektiğini vurgular.
34:59Birinci Dünya Savaşı Sonrası Barış Antlaşması: Barış antlaşmasında Fransız topraklarının özgürlüğüne kavuşması ve işgal edilen kesimlerin geri verilmesi öngörülüyor.
Prusya'nın hakim olduğu senaryo Amerika'nın çıkarlarına uygun değil, bu nedenle İtalya'nın sınırları ulusal sınırlar temelinde yeniden çizilmeli.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun halklarının uluslararası yeri korunmalı ve özerk gelişme olanağı sağlanmalı.
36:18Balkan ve Osmanlı İmparatorluğu Hakkında Maddeler: Romanya, Sırbistan ve Karadağ'dan yabancı askerler çekilmeli, işgal eden topraklar geri verilmeli ve Sırbistan'a denize serbest ve güvenli çıkışı sağlanmalı.
Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Türk kesimlerine güvenli bir egemenlik tanınmalı, çünkü Osmanlı İmparatorluğu'nun sonu geldiği için Amerika'nın çıkarlarına uygun değil.
Çanakkale Boğazı uluslararası güvencelerle gemilerin özgürce geçişine ve uluslararası ticareti sürekli açık tutulmalı.
37:27Amerikan Küresel Sistemi: Deniz ticareti serbest olacak ve Polonyalıların yaşadığı tartışmasız olan toprakları içine alacak bağımsız bir Polonya devleti kurulmalı.
Tüm küçük ve büyük devletlerin siyasal bağımsız ve toprak bütünlüğü konusunda karşılıklı güvence vermek üzere özel sözleşmelerle bütün ulusları içine alan bir birlik oluşturulmalı.
Amerikan egemonisi çerçevesinde küçük parçalı uluslar olacak, büyük devletler ve imparatorluklar olmayacak, denizlerde ticaret serbest olacak.
38:24Amerikan Jeopolitik Stratejisi: Arzulanan dünya düzeni, denizlerde serbest ticaret kurması, Amerikan donanmasının küre yayılması ve Avrasya kenar kuşağında jeopolitik askeri baskı.
Amerikan siyaseti ile ilgili fikir beyan eden bir donanma gücü var, hala Avrasya'ya yayılmış değil ama yumuşak güçle veya kısıtlı askeri güçle müdahale etme ihtimali var.
Amerikan idealizminin yayılması, üst yapının çeşitlendirmesi ve diğer ülkelerde uygulamaya konması hedefleniyor.
39:31İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dünya Düzeni: İkinci Dünya Savaşı'nda merkez Avrupa'dan kayıyor, Avrupa artık dünyanın siyasi öznesi konumundan nesnesi konumuna geliyor.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaşanan mutlak yıkım, Avrupa'yı dünyanın siyasi öznesi konumundan nesnesi konumuna getiriyor.
İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet nüfusunun yüzde on katı olan yirmi milyon kişi kaybedilmiş, Avrupa'da müthiş bir ekonomik ve popülasyon yıkımı var.
41:04Soğuk Savaş ve Amerikan Zaferi: Businesky'ye göre ABD'nin Soğuk Savaş sürecini kazanacak, bu zafer askeri güçle ilişkili kültürel, ekonomi ve teknolojik üstünlükle sağlanmıştır.
Soğuk savaş döneminde Sovyetler ve ABD'nin askeri araçları açısından denkliği, ABD'nin basri'den üstünlüklerini uzun süre gizlemiştir.
Amerikan kültürü ender görülen bir biçimde ulusal ekonomik büyüme ile uyumludur, bireyci kültür, girişim ve mal edinme servisi nitelikli bireylerin toplumda daha üretken hale gelmesini sağlar.
42:19Businesky'nin Yaklaşımı ve Eleştirisi: Businesky'nin Soğuk Savaş zaferini doğrudan kültürel avantajlarla ilişkilendirmesi basit ve aşırı bir kültürel okuma olarak değerlendiriliyor.
Avrasya'nın diplomatik bir mekaniği var, Avrasya'daki güçler Avrasya'dan gelecek tehdit yüzünden Amerika ile işbirliği yapmak zorunda.
Businesky'nin Yahudi-göçmen arka planı ve Amerikan başarısının bu okumada etkili olduğu düşünülüyor.
44:51Jeopolitik Güçler ve Teknolojik Gelişmeler: Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'nda mağlubiyeti siyasi merkezini Avrupa'dan kaydırdı.
Sovyetler Avrupa'da mutlak bir zafer elde etseydi, AB ilk küresel güç olabilirdi.
Japonya Avrasya'nın merkezinde olmadığı için savaşı kazansa bile bölgesel bir güç olacaktı.
45:18Küresel Güçler ve Amerika'nın Hegemonyası: Teknolojik olanaklar kürenin her yerine hızlı müdahaleyi sağlayabildiği için bundan sonraki güçler küresel olabilir.
Amerikan hegemonyasından sonra göreceğimiz güç küresel olabilir veya çok hızlı küresel olarak büyük etkiyle yayılabilir.
Amerika ilk küresel güç olarak görülüyor ve bu yeni bir hegemonyadır.
46:01Amerika'nın Avrasya'daki Jeopolitik Stratejisi: Amerika'nın küresel hegemonyası oluşturması ve korunması için Avrasya üzerinde kontrol etmesi gereken üç kritik jeogmatik hat vardır.
İlk jeopolitik fay hattı Avrupa ve Rusya, Atlantik hakim arasında kalan Batı Avrasya yarımadasıdır.
İkinci jeopolitik fay hattı Japonya'nın kuzeyinde Endonezya kadar uzanan Uzakdoğu Avrasya'dır.
47:08Katalitik Devletler ve Jeopolitik Çatışma: Üçüncü jeopolitik fay hattı Türkiye'de içine alan ve nüfus, dinamik ve stratejik olarak katalitik devletleri içeren bölgedir.
Bu devletler doğru biçimde ele alınmazsa yıkıcı sonuçlar neden alınabilir.
Tüm jeopolitik çatışma Avrasya kuşatması üzerine gerçekleşmektedir.
48:00Türkiye'nin Stratejik Önemi: Ukrayna işgal edilmeden önce en kötü devlet olarak görülüyordu.
Türkiye boğazları tuttuğu için en önemli ikinci, üçüncü devletlerden biridir.
Bu üç stratejik front dikkatle ele alınması gerekiyor.

Amerika'nın Jeopolitik Stratejisi ve Küresel Hegemonya Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir