Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim sunumu formatında olup, enerji yöneticisi olarak çalışmış ve şu anda freelance olarak yönetim sistemleri alanında çalışan bir uzman tarafından sunulmaktadır. Neşet Kadırga ve Fidan Figen Kadırga gibi katılımcılar da sunumda yer almaktadır.
- Video, yönetim sistemlerinde risk temelli yaklaşımın anlatımını içermektedir. Eğitim, yönetim sistemlerinin (ISO 9001, ISO 50001, ISO 14064 gibi) ne olduğu, faydaları ve Avrupa Birliği'nin Green Deal politikasıyla ilişkisini açıklayarak başlamakta, ardından risk yönetimi sürecinin detaylı bir analizi sunmaktadır. SWOT analizi, PESTEL analizi ve BEŞAM analizi gibi risk değerlendirme yöntemleri örneklerle açıklanmakta ve risk tablosunun nasıl oluşturulacağı, olasılık ve şiddet skorlarının nasıl hesaplanacağı anlatılmaktadır.
- Eğitim, risk yönetimi sürecinin planlama, uygulama, kontrol ve düzeltme adımlarından oluştuğunu vurgulamakta ve bu süreçlerin bir döngü içinde işlediğini açıklamaktadır. Ayrıca, ilgili tarafların beklentileri, süreç riskleri ve teknik standartlar oluşturma gibi konular da ele alınmaktadır. Video, yaklaşık bir buçuk saat sürmüş olup, sonunda katılımcıların sorular sorabileceği bir soru-cevap bölümü yer almaktadır.
- 00:07Konuşmacının Mesleki Deneyimi
- Konuşmacı, elektronik sektöründe enerji yöneticisi olarak çalışmış, daha sonra Denetim Firması Büro Veritas'ta iki sene kadrolu olarak çalışmış ve son yedi senedir freelance olarak çalışmaya devam etmektedir.
- Çalışma alanları enerji yönetim sistemi, kalite, çevre, iş güvenliği, yönetim sistemleri, varlık yönetimi ve ISO 55001 gibi konuları kapsamaktadır.
- Ayrıca yenilenebilir enerji santrallerinde emisyon ticareti ile ilgili belgelendirmeler yapmakta ve farklı konularda danışmanlık ve eğitim vermektedir.
- 02:14Yönetim Sistemleri
- Yönetim sistemleri arasında varlık yönetimi (ISO 55001), enerji yönetimi (ISO 50001), kalite yönetimi (ISO 9001), sera gazlarının hesaplanması ve doğrulanması (ISO 14064), çevre yönetim sistemi, iş sağlığı ve güvenliği (ISO 45001) bulunmaktadır.
- Su ayak izi (ISO 14046) ve yaşam döngüsü analizi (LCA) gibi konular son on yılın konuları olup, dünyada bile sayılabilecek kadar kişide ve kurumda yetkinlik bulunmaktadır.
- Su ayak izi, bir tesis, ürün veya marka için harcanan suyu ve kirlilik yükünü hesaplayan ve doğrulayan bir standarttır.
- 05:18Yönetim Sistemlerinin Faydaları
- Yönetim sistemleri, tesislerdeki tüm sistemleri, süreçleri ve performansları izleyebileceğimiz bir sistem sunarak ölçme ve yönetme imkanı sağlar.
- Yönetim sistemleri, kurum kültürü oluşturmayı hedefler, hedefler belirler ve hedefe giden eylemleri gerçekleştirir.
- Yönetim sistemleri, riske fırsatların ortaya çıkarılması, maliyetlerde azalma, finansal performansın iyileşmesi ve teşvik mekanizmalarından faydalanma imkanı sağlar.
- 06:50Avrupa Birliği Green Deal
- Avrupa Birliği 2050 yılına kadar karbon nötr olmayı hedeflemektedir ve bu kapsamda yasal düzenlemeler hazırlamaktadır.
- Avrupa Birliği'ne ihracat yapan tüm firmalar, özellikle Türkiye'deki tekstil, gıda ve beyaz eşya üreticileri, karbon vergisi ödeyeceklerdir.
- Bu vergiler, temiz üretim yapan firmaların rekabet gücünü kaybetmesini engellemek için uygulanacaktır.
- 10:33Yönetim Sistemlerinin Yapısı
- Yönetim sistemlerinin genel yapısı PUKO (Planla, Uygula, Kontrol Et, Önleme Al) döngüsüne dayanmaktadır.
- Bu döngü, herhangi bir konuda (kariyer, sağlık, firma gibi) uygulanabilir bir yöntemdir.
- Yönetim sistemlerinin amacı sürekli iyileştirme olup, PUKO döngüsü bu sürekli iyileştirme sürecini temsil etmektedir.
- 12:04Kalite Yönetimi Tarihi ve Gelişimi
- Kalite ile ilgili konular, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonya'da ortaya çıkmaya başlamıştır.
- Japonya, sanayi ve teknolojiye öncelik vererek kaliteli ürünler üretmeyi hedeflemiştir ve bu nedenle Japon malı hiçbir zaman Çin malı gibi olmamıştır.
- Kalite olgusu, müşteri memnuniyetini düşünerek ve bozulmayacak ürünler üreterek sağlanmıştır.
- 13:07Yönetim Sistemlerinin Değişimi
- İlk başta üreticiler "ben malı kapıdan çıkarayım da nereye giderse gitsin" mantığıyla üretim yapmıştır.
- Rekabet arttıkça, daha iyi sunmak ve müşteri memnuniyetini ön plana çıkarmak önem kazanmıştır.
- Kalite standartlarının en önemli değişikliği, reaktif yaklaşımın proaktif yaklaşımına geçişidir.
- 15:15Reaktif ve Proaktif Yaklaşımlar
- Reaktif yaklaşımda, müşteri şikayet geldiğinde önce okunuyor, inceleniyor ve gerekirse yeni ürün gönderiliyor veya düzeltici faaliyetler yapılıyor.
- Bu durumda müşteri kaybı, bozuk ürün üretim maliyeti ve kargo masrafları gibi maliyetler oluşmaktadır.
- Proaktif yaklaşımda ise, tecrübelerden yola çıkarak riskleri önceden belirleyip, doğru aksiyonlarla şikayetleri önleyerek maliyeti katlanmamış olunur.
- 18:15Risk Temelli Yaklaşımın Avantajları
- Risk temelli yaklaşımla, rakip firmaların iflas edip boşluğunu doldurmak gibi fırsatları değerlendirebilirsiniz.
- Kalite problemi yaratan eski makineleri değiştirmek, daha az atık oluşumuna ve güvenlik kazanmasına yol açabilir.
- Bölgedeki trafoda kapasite artışı gibi gelişmeler, elektrik üretim imkanı gibi fırsatlar sunabilir.
- 21:23Yeni Versiyon Standartlarındaki Değişiklikler
- Yeni versiyon standartlarında planlama kısmında "kuruluşun bağlamını bul" adlı önemli bir ekleme yapılmıştır.
- Kuruluşun bağlamını bulmak için iç ve dış etkenleri belirlemek gerekir.
- Dış etkenler arasında sektör hedefleri, standartlar, enerji tedariği, iklim değişikliği etkileri, komşu tesitler ve rakipler gibi konular yer alabilir.
- 23:43İç Hususlar ve Risk Kaynakları
- İç hususlar, hedefler, strateji, varlık yönetimi, iş gücü, nakit akış, çalışanlarla ilgili kültür, eğitim seviyesi, enerji kesinti planları, teknoloji durumu, tesis yaşları, ürünler, atıklar ve dijitalleşme seviyesi gibi konuları kapsar.
- Standart riskler hem iç ve dış bağlamdan hem de ilgili tarafların beklentilerinden gelir.
- Beklentileri karşılayamamak bir risk olarak kabul edilir çünkü müşteri veya yasal merci olumsuz tepki gösterebilir.
- 25:13İlgili Taraflar ve Beklentileri
- Firma için ilgili taraflar arasında hissedarlar, yasal merciler, müşteriler, çalışanlar, etkili servis, altyapı, medya, tedarikçiler, valilik, belediye, bayiler ve rakipler bulunabilir.
- Her ilgili taraftan beklentiler olabilir ve bu beklentiler karşılanamazsa risk yaratabilir.
- ISO standartlarında risklerin kaynakları olarak iç ve dış konular, ilgili taraf beklentileri ve teslimlik süreçleri belirtilmiştir.
- 27:49Risk Değerlendirmesi Yöntemleri
- Risk değerlendirmesi için sistematik bir yöntem olarak SWOT analizi önerilebilir; bu, Güçlü Yanlar (Strengths), Zayıf Yanlar (Weaknesses), Fırsatlar (Opportunities) ve Tehditler (Threats) analizidir.
- SWOT analizinde iç bağlama (güçlü ve zayıf yanlar) üst kısımda, dış bağlama (fırsatlar ve tehditler) alt kısımda yer alır.
- Her süreç için ayrı ayrı (üretim, bakım, ik, satın alma gibi) SWOT analizi yapılması önerilir.
- 29:52PESTEL ve BESEB Analizi
- Dış bağlamı belirlemek için PESTEL analizi kullanılabilir; bu, Politik, Ekonomik, Sosyal, Teknolojik, Çevresel ve Yasal faktörleri kapsar.
- İç bağlamı belirlemek için BESEB (İşgücü, Malzeme, Makine, Metot, Ölçüm) analizi önerilir.
- Bu analizler, risklerin kaynaklarını belirlemek için kullanılabilir ve olası ilgili taraflar ve beklentileri değerlendirmek için de kullanılabilir.
- 34:42Yönetim Sistemlerinde Beklentiler ve Riskler
- Yönetim sistemlerinde farklı taraflar farklı beklentileri olabilir: hisse sahipleri karlılık ve ROI, çalışanlar ise iyi bir iş ortamı, iş güvenliği ve ödüllendirme gibi beklentileri olabilir.
- Yönetim sistemlerinde riskler süreçlerden gelebilir, örneğin kalibrasyon listesine ekleme unutması veya üretimde sürekli geçişlerin enerji verimliliğini etkilemesi gibi.
- Beklentileri belirlerken tarafların bizden beklentilerini yazmak önemlidir çünkü bunları karşılamak zorundayız.
- 39:40SWOT Analizi ve Yönetim Sistemleri
- SWOT analizi (avantajlar, dezavantajlar, fırsatlar, tehditler) yönetim sistemlerinde iç ve dış bağlamı değerlendirmek için kullanılır.
- İç bağlam için BE-SAM analizi (insan, makine, malzeme, metot) önerilirken, dış bağlam için PESTEL analizi (politis, ekonomik, sosyal, teknolojik, ekolojik, hukuki) önerilir.
- SWOT analizi yaparken tüm yönetim sistemleri ile ilgili süreçleri bir araya getirip, beyin fırtınası metoduyla saatlerce tartışarak herkesin hemfikir olduğu bir tablo hazırlanmalıdır.
- 41:30SWOT Analizinde Örnekler
- Örnek bir SWOT analizinde güçlü yönler olarak teknisyenlerin bilgi birikimi, son teknoloji sistemler, otomasyon kullanımı ve ölçme değerlendirme yeteneği belirtilmiştir.
- Zayıf yönler olarak bilgi ve uzmanlık alanlarındaki boşluklar, zaman yönetimi sorunları, önceliklendirme problemi ve bilgi paylaşımı eksikliği gösterilmiştir.
- Fırsatlar ve tehditler arasında prestijli firma olma, düşük maliyetli yatırım yapma imkanı gibi fırsatlar ve enerji yönetim sistemine bakış açısının yetersiz olması gibi tehditler bulunmaktadır.
- 47:10Risk Analizi ve SWOT Analizi
- Ekonomik tehditler arasında finansman eksikliği (yeterli kaynak olmadığı için yatırım yapılamama) ve mevsimsellik (yazın kuraklık, kışın aşırı yağış) bulunmaktadır.
- SWOT analizi, risk analizinin ve değerlendirme sürecinin ilk aşamasıdır; bu analizde iç ve dış riskler belirlenir.
- İlgili tarafların beklentileri de risk değerlendirmesinin önemli bir parçasıdır; iç taraflar (süreçler, çalışanlar, üst yönetim) ve dış taraflar (bakanlık, hissedarlar, yükleniciler) farklı beklentileri vardır.
- 50:16Risk Analizi Tablosu
- Risk analizi tablosu, risk ve fırsatların kaynağını, konusunu ve tanımını içeren en basit haliyle minimum üç sütundan oluşur.
- Riskler olasılık ve şiddet açısından puanlanır; bu puanların çarpımı skor olarak hesaplanır ve skorun yüksekliğine göre aksiyon belirlenir.
- Risklerin her biriyle aynı anda ilgilenmek gerçekçi olmadığından, puanlama ile önceliklendirilerek en önemli risklerle başlanır.
- 52:29Risk Tanımı ve Puanlama
- Risk tanımında, riskin son etkisi belirtilmelidir çünkü aynı risk farklı yönetim sistemlerine göre farklı etkileri olabilir.
- Olasılık ve şiddet puanlamalarında çalışanların hemfikir olması gerekir; aksi takdirde puanlamalar tartışılmalıdır.
- Risk matrisinde en yüksek puan (25) olan riskler öncelikli olarak ele alınır; zamanla bu riskler azaldığında daha düşük puanlı risklere odaklanılabilir.
- 56:57Risk Yönetimi ve Standardizasyon
- Tek nokta dersleri ve teknik standartlar oluşturarak bilgiyi tüm çalışanlara paylaşma, standardizasyon olasılığını artırır.
- Standardizasyon olma ihtimalini artırmak için bilgiyi paylaşmak ve yazılı standartlar oluşturmak önemlidir.
- Risk yönetimi sürecinde, risklerin kaynakları, konuları, tanımları ve aksiyonlar belirlenir.
- 59:39Risk Değerlendirme Örnekleri
- Yasal gereklilik riski örneğinde, enerji bildirimi yapılmaması veya gecikmesi durumunda cezai yaptırım alma ihtimali değerlendirilir.
- Enerji bildirimi riski için, görev tanımlarına ekleme, hatırlatıcı kurma ve toplantılar standart maddesi yapma gibi aksiyonlar olasılığı düşürür.
- Bakım süreci riski örneğinde, sık tekrarlanan sensör arızası sebebiyle üretim duruşu riski değerlendirilir.
- 1:06:11Risk Yönetimi Süreci
- Risk yönetimi sürecinde önce kuruluşun bağlamı belirlenir, ilgili taraflar tanımlanır ve riskler belirlenir.
- Planlama sonrası aksiyonlar uygulanır, sonuçlar kontrol edilir ve gerekirse düzelti faaliyetler yapılır.
- Yaşanan olaylar ve uygunsuzluklar risk tablosuna eklenerek sürekli iyileştirme sağlanır.
- 1:09:31Risk Yönetimi Sisteminin Önemi
- Risk yönetimi sistemini layıkıyla uyguladığınızda hiçbir denetimde problem yaşamazsınız.
- Vestel ve Beşe gibi metotlar kullanmak zorunlu değil ancak kullanırsanız faydası olur.
- Risk yönetimi sürecinde ekleme yapabilirsiniz, çıkarmayın.
- 1:10:01Sunumun Özeti
- Sunumda risk temelli yaklaşım, slot, iç-dış bağlam ve beklentiler anlatılmıştır.
- Konu teknik olduğu için Pazar akşamı için ideal olmayabilir, ancak sabahtan itibaren işe yarayacaktır.
- Günümüzde bu konularla yaşamayan birisi bulunmamaktadır.
- 1:11:21Risk Değerlendirme Metotları
- Olasılık ve şiddet skorları için farklı matrisler kullanılabilir, örneğin 1 ile 5 arası bir matris veya frekans metodu.
- Standart belirli bir metota empoze etmez, önemli olan etkin kullanılmasıdır.
- Benzer riskler için bakım sürecinde 3, üretimde 2 vermek tutarsızlık yaratır.
- 1:12:11Zayıf Yönler ve Tehditler
- Zayıf yönler içsel konular, tehditler ise dış konulardır.
- Ekonomik olarak firmanın kötü olması zayıf yöndür çünkü iç bir konudur.
- Bir yıl sonra çıkacak ekonomik kriz veya döviz dalgalanması dış bir konudur.
- 1:13:06SWOT Analizi ve Gözden Geçirme
- SWOT analizi sıklıkla yapılmalı ve yılda bir mutlaka gözden geçirilmelidir.
- Yönetim sistemlerinde yılda bir denetim döngüsü vardır ve yönetim gözden geçirmesi toplantısında bu analiz gözden geçirilmelidir.
- Enerji veya çevre yönetimi için aylık veya üç ayda bir yapılan toplantılar da bu analizi gözden geçirmek için kullanılabilir.
- 1:13:52Düşük Riskte Sorunlar
- Düşük riskli bir durumda beklemediğimiz bir nedenden yüksek risk oluşursa, önce tabloya yeni bir satır olarak eklemeliyiz.
- Eğer önceden yazmış olduğumuz bir konuysa, olasılığı, şiddetini veya aksiyonun yetersizliğini değerlendirmeliyiz.
- Bu format, üst yönetimleri ikna etmek için iyi bir araçtır ve parayı mantıklı harcamayı teşvik eder.
- 1:15:42Risk ve Fırsat Değerlendirmesi
- Risk ve fırsat aynı tabloda değerlendirilebilir, farklı satırlarda olabilir.
- Tabloya "risk" veya "fırsat" olduğunu işaretlemek için sütun eklenebilir.
- Her sürece ayrı tablo yapılması tavsiye edilir, ancak tüm süreçler için tek bir tablo da yapılabilir.
- 1:17:46Ek Değerlendirme Faktörleri
- Beş HEM (Hazard, Exposure, Mitigation) yerine sekiz faktör kullanılabilir.
- Ek faktörler arasında "Mother Nature" (Doğa), "Environment" (Çevre) ve "Management" (Yönetim) olabilir.
- Sekiz faktör kullanıldığında daha detaylı ve tabi görünür olma ihtimali vardır.
- 1:20:01Risk Değerlendirme Standartları Sorusu
- İlaç sektöründen Gürkan Bey, risk değerlendirmesi konusunda ISO 9001 gibi standartlara atıfta bulunabilip bulunamayacağını sordu.
- Konuşmacı, anlatılan risk değerlendirmesi metodolojisinin ISO 9001 veya ISO 14001 gibi genel geçerli standartları kastedtiğini belirtti.
- Yönetim sistemlerinin altıncı maddesi (risk değerlendirmesi) tüm standartlarda aynı yapıda olduğu için bu yöntemle 4.2 ve 6.1 maddelerini karşılamak en güvenli yol olarak önerildi.
- 1:23:35Eğitim Kapanışı
- Konuşmacı, katılımcılara bir buçuk saat boyunca zaman ayırdıkları için teşekkür etti.
- Eğitim videolarının YouTube kanalına yüklenmesi planlandığı belirtildi.
- Konuşmacı, yüz yüze eğitimlerde buluşabileceklerini umduğunu ve bu tür eğitimlerin asosyal olduğunu ifade etti.