Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Temel Bakım Hizmetleri" dersinin ikinci ünitesi olup, bir eğitimci tarafından yaşlılarda karşılaşılan kazalar ve bunlardan korunma yöntemleri hakkında bilgi verilmektedir.
- Video, yaşlıların yaşlanma sürecinde yaşadığı fiziksel, duygusal ve sosyal değişiklikleri açıklayarak başlıyor. Ardından kaza kavramı tanımlanıyor ve yaşlılarda en sık karşılaşılan kazalar (düşmeler, ev kazaları, trafik kazaları, yanıklar, zehirlenmeler ve elektrik çarpmaları) detaylı olarak inceleniyor. Her kaza türü için risk faktörleri, nedenleri ve önleme yöntemleri anlatılıyor. Son bölümde ise yaşlıların kazalardan korunması için kişisel faktörler, eğitim, destekleyici uygulamalar ve ev içi düzenlemeler gibi önlemler açıklanıyor.
- 00:05Yaşlılarda Kazalar ve Nedenleri
- Bu ünite yaşlılarda en sık karşılaşılan kazalar, nedenleri ve yaşlıların kazalardan korunması için alınacak önlemler üzerine durmaktadır.
- Yaşlılık dönemi bireyin yaşam tarzı ile ilgili pek çok değişikliği beraberinde getirir ve yaşlanma ile birlikte bireyin yalnız yaşama becerisi azalırken, tehlikelere karşı savunmasız olabilirler.
- Yaşlıların %56,60'ında görme gücünde azalma, %39,60'ında işitme gücünde azalma, %78'inde unutkanlık, %76,20'sinde yürüme güçlüğü, %60,80'inde karanlığa uyum göstermekte güçlük ve %88,10'unda güçsüzlük ve bitkinlik problemleri olduğu belirlenmiştir.
- 01:33Kaza Tanımı ve Türleri
- Kaza, can veya mal kaybına veya zararına neden olan kötü olay anlamına gelmektedir ve daha önce alınabilecek önlemlerle engellenebilen, önceden planlanmayan ve beklenmeyen bir zamanda ortaya çıkan, can ve mal kaybı ile sonuçlanan bir olay olarak tanımlanmaktadır.
- Kazalar is kazaları, ev kazaları, trafik kazaları, zehirlenmeler, yanıklar ve diğer kaza türleri olarak sınıflandırılabilir.
- Yaşlılarda en sık rastlanılan kazalar ev kazaları ve düşmeler, daha sonraki sırada ise trafik kazaları gelmektedir.
- 03:00Yaşlılarda Kazaların Nedenleri
- Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenler; dikkatin azalması, yalnız yaşam, görme ve işitme gücünün azalması, karanlığa adaptasyonun zayıflaması, adale kuvveti ve koordinasyonunun yetersiz olması, unutkanlık, erken yorulma ve ileri yaştır.
- Yaşlarda en sık görülen kazalar ev ortamında görülen kazalardır ve ev kazaları içerisinde en sık rastlanan kaza tipleri düşme, yangın, havasız kalma ve zehirlenmelerdir.
- Düşmeler en sık rastlanan kaza tiplerinden birisidir ve sıklıkla ciddi yaralanmalara sebep olurlar; yaralanmalar genellikle kol, bacak, kaburga veya kafatası kemiklerinde görülen kırıklardır.
- 03:54Düşme Risk Faktörleri
- Düşme risk faktörleri biyolojik, davranışsal, çevresel ve sosyoekonomik faktörler olarak dört ana grupta toplanabilir.
- Biyolojik faktörler: ileri yaş, kadın olmak, refleks ve duyu azalması, unutkanlık, kronik ya da akut diğer hastalıklardır.
- Davranışsal faktörler: fiziksel yeteneğinin üstünde aktivite yapmak, uygun olmayan ayakkabı giymek, yetersiz besin alımı ve egzersiz yapmaktır.
- Çevresel faktörler: kaygan zemin, yetersiz aydınlatılmış alan, tutma yerlerinin eksikliği şeklinde tanımlanabilir.
- Sosyal ve ekonomik faktörler: yetersiz gelir, düşük eğitim, kötü koşullu konutlarda yaşam gibi faktörleri ifade etmektedir.
- 04:54Düşme Tipleri ve Nedenleri
- Düşme tipleri çarpma, dengesiz eğilme, uzanma, denge kaybı ve kayma olarak sınıflandırılabilir.
- Düşme nedenleri: yüksek yerlerden düşme, engellere takılarak düşme, zayıf ışıklandırma, ıslak zemin sorunları, beyin hastalıklarına bağlı denge problemleri ve duyu kayıplarına bağlı düşmelerdir.
- Yanıklar ve ev yangınları da yaşlılarda en sık karşılaşılan kaza türlerindendir; unutkanlık, refleks kaybı, dikkat eksikliği, ihmal veya fiziksel kusurlar ev yangınlarının en büyük nedenleri arasındadır.
- 06:13Yanıklar ve Zehirlenmeler
- Yangınların sonucu olarak bölgesel veya genel yanık olguları sıklıkla görülür ve yangında ortaya çıkan diğer bir durum karbonmonoksit solunmasına bağlı olarak gerçekleşen zehirlenmelerdir.
- Yanıklar yaşamsal olarak önemli bölgeleri veya vücudun geniş bir alanında tuttuğu zaman ölümle sonuçlanabilir veya sinir uçlarının çok yoğun olduğu hassas bölgelerde olduğu zaman hasta şok geçirebilir.
- Lokal olarak vücut yanıkları ev yangınları dışında gaz, elektrik ya da açık ateşe kumaş ve elbiselerin değmesi ile de gerçekleşebilmektedir.
- 06:56Aspirasyon ve Zehirlenmeler
- Yabancı cisim yutma, aspirasyon ve boğulma da yaşlılarda özellikle dikkat edilmesi gereken konular arasındadır; diş problemi olan ve yatağa bağımlı olarak yaşayan kişiler yemek parçalarını veya aldıkları sıvıyı solunum yollarına kaçırırlar.
- Ana bronşlardan birinin tıkanması ile hasta nefes alamaz ve yaşamını yitirebilir (aspirasyona bağlı asfitsi).
- Zehirlenmeler evdeki ve çevredeki bir çok madde zehirlenmeye yol açabilir; bunlar çoğunlukla katı veya sıvı zehirli maddeler yoluyla, daha az bir olasılıkla da solunum yoluyla olur.
- Yaşlının aldığı ilaçların dozunu ayarlayamaması, çoklu ilaç etkileşimleri, duyu organlarının zayıflaması nedeniyle renk, koku algısını yapamamaları zehirlenmelerini kolaylaştırır.
- Deterjanlar, tarım ilaçları, boya maddeleri, gaz, karosen, antifriz ve diğer temizleyici maddeler de zehirlenmeye yol açabilirler.
- 08:51Elektrik Çarpmaları ve Trafik Kazaları
- Evlerdeki 220'nin üstü 230-240 alternatif akımlar oldukça tehlikeli sonuçlara yol açabilir; 100 volt altındaki akımlar nadiren tehditleri olabilirler.
- Elektrik çarpmaları, kardiyak fibrilasyon, koma ve solunum sıkıntısı ile ölüme neden olabilmektedirler.
- Trafik kazaları, ulaşım kazaları arasında en çok yaralanma ve ölümün ortaya çıktığı kaza türüdür; trafik kazaları, karayolu üzerinde bulunan, hareket halinde olan veya duran bir veya birden fazla aracın veya insanın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaylardır.
- Yaşlının dikkat eksikliği, yürüme güçlüğü, refleks azalması ve duyu organ bozukluğu trafik içindeki hareket halinde veya duran araçlarla ilgili risk faktörü oluşturmaktadır.
- 10:38Kazalardan Korunma
- Yaşlı bireylerin kazalardan korunmasında kazalara yönelik riskli davranışların belirlenmesi, önlenmesine yönelik girişimlerin planlanması ve uygulanması oldukça önemlidir.
- Kazalardan korunmada yaşlıların davranışsal problemleri, yaş, cinsiyet, eğitim durumu, birlikte yaşanan kişinin varlığı önemli rol oynamaktadır.
- Kazayı önlemede eğitim, destekleyici uygulamalar ve sağlık personelinin desteği oldukça önemlidir.
- Eğitim: yaşlıyı ve çevresini bilgilendirmeye yönelik eğitimler olabilecek risklere karşı farkındalık yaratarak kişiye güvenli davranışları öğretir ve bunları destekler.
- Destekleyici uygulamalar: yaşlının evde veya dışarıda hareketi ve eylemi için gerekli destekleyici uygulamalar kaza riskini en aza indirmektedir.
- Sağlık personelinin desteği risk faktörlerini azaltmak için kazalara yönelik risk faktörlerinin saptanmasında önemlidir.
- 12:25Ev İçi Düzenlemeler
- Yaşlılarda meydana gelebilecek kazaları önlemede çevresel önlemler ve ev içi düzenlemeler oldukça önemlidir.
- Ev içi düzenlemelerde her durumda ulaşılabilecek birden fazla telefon bulunmalıdır, kapılar girişte ve tekerlekli sandalye ile problem yaşamamak için sahanlık, merdiven ve kapı geçişleri geniş ve yatay olmalıdır.
- Kapı kolları içeriden ve dışarıdan kolay açılabilecek şekilde olmalı, kapı eşitleri olmamalıdır; ilaçlar direkt ışık almayan, serin ve güvenli bir yerde muhafaza edilmelidir.
- Zemin kayabilecek özellikte olan halı, kilim gibi malzemelerle kaplanmamalıdır; halı ve kilimlerin kenar kısımları takılıp düşmeye veya kaymaya yol açabilecek bir biçimde yukarı doğru kıvrılmış durumda olmamalıdırlar.
- Evlerde kullanılan aydınlatma yeterli düzeyde olmalı, aydınlatma sisteminin bakımı periyodik aralıklarla yapılmalıdır; yatak odasından banyo ve tuvalete giden koridorda mutlaka bir gece lambası bulundurulmalıdır.
- Çok katlı binalarda merdivenin yanı sıra minimum 110x1400 ölçülerinde bir asansör kabini bulunmalıdır; mobilyalar düşme riskini azaltmak için duvarlar boyunca ve alanın köşesine yerleştirilmelidir.
- Sandalye ve kanepeler çok yüksek ya da çok derin olmamalı, kolaylıkla kalkılabilmelidir; banyo ve tuvalette oturma kalkma eyleminin daha rahat yapılmasını sağlamak için klozet kenarından duvara monte edilecek bir deste kolu olan klozetler tercih edilmelidir.