Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan yargı sistemi hakkında kapsamlı bir eğitim dersidir.
- Video, yargı ünitesinin yüksek mahkemelerini (Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay) detaylı olarak ele alarak başlamakta ve ardından Uyuşmazlık Mahkemesi, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) ve Sayıştay gibi diğer önemli yargı kurumlarını incelemektedir. Her bir kurumun yapısı, üye sayısı, seçim süreçleri, görevleri ve yetkileri hakkında bilgiler verilmektedir.
- Video, ÖSYM sınavlarına hazırlananlar için önemli bilgiler içermekte ve sonunda soru-cevap formatında bir test önerisiyle sonlanmaktadır. Yargıtay'ın adli mahkemelerin son inceleme mercii olduğu, Danıştay'ın idari mahkemelerin son inceleme mercii olduğu, HSK'nın yargıtay ve danıştay üyelerini belirlediği ve Sayıştay'ın parasal denetimlerde TBMM adına çalıştığı gibi önemli bilgiler paylaşılmaktadır.
- 00:06Yargı Ünitesinin Yüksek Mahkemeleri
- Yargı ünitesinin önemli başlıkları arasında bağımsız ve tarafsız mahkeme, yargı başlığında yüksek mahkemeler (AYDO) bulunmaktadır.
- AYDO, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi'ni kapsar.
- Önceki derste anayasadan bahsedilmiş ve Anayasa Mahkemesi'nin yapısı incelenmiştir.
- 00:54Yargıtay
- Yargıtay, adli mahkemelerce verilen karar ve hükümlerin son inceleme mercisidir.
- Adli mahkemeler üç başlıkta incelenir: hukuk mahkemeleri (asli hukuk, sulh hukuk), ceza mahkemeleri (asliye ceza, ağır ceza) ve uzmanlık mahkemeleri (çocuk, aile, trafik, ticaret mahkemeleri).
- Yargıtay üyeleri Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından seçilir, sadece başsavcı ve başsavcı vekili Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
- Yargıtay üyeleri 12 yıl için seçilir ve tekrar seçilemez, başkan ve vekiller ise 4 yıl için seçilir ve tekrar seçilebilir.
- 06:47Danıştay
- Danıştay, kişi ile devlet arasındaki veya devletin kendi içindeki uyuşmazlıkları çözecek idari mahkemelerin son inceleme mercisidir.
- Danıştay'da idari mahkemeler (bölge idare mahkemeleri, vergi mahkemeleri) yer alır ve istinaf incelemeleri yaptırılır.
- Danıştay üyeleri dörtte biri Cumhurbaşkanı tarafından, kalan dörtte üçü Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından seçilir.
- Danıştay üyeleri 12 yıl için seçilir ve tekrar seçilemez, başkan ve vekiller ise 4 yıl için seçilir ve tekrar seçilebilir.
- 10:21Uyuşmazlık Mahkemesi
- Yargıtay ile Danıştay arasında uyuşmazlık olduğunda Uyuşmazlık Mahkemesi devreye girer.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nin temel hedefi, iki yüksek mahkeme arasındaki uyuşmazlıkları çözmektir.
- 11:00Uyuşmazlık Mahkemesi
- Uyuşmazlık Mahkemesi, adli ve idari mahkemeleri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını çözer.
- Mahkemenin üyeleri üç asil ve üç yedek olarak Yargıtay'dan, üç asil ve üç yedek olarak Danıştay'dan seçilir.
- Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı Anayasa Mahkemesi üyeleri içinden seçilir ve üyelik görevleri dört yıldır, tekrar seçilebilir.
- 13:35Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK)
- Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), 82 Anayasası ile kurulmuş olup on üç adet üyeye sahiptir.
- HSK'nın başkanı otomatikman Adalet Bakanı, doğal üyesi ise Adalet Bakanı Başkan Vekili'dir.
- HSK'nın üyeleri dört tanesi Cumhurbaşkanı, yedi tanesi TBMM tarafından seçilir.
- 16:10HSK'nın Görevleri ve Yetkileri
- HSK'nın temel görevi adli ve idari mahkemelerde atama, nakletme, mesleğe kabul etme, geçici yetki verme, görevden uzaklaştırma ve meslekten çıkarma işlemlerini yapmaktır.
- HSK'nın yaptığı atama ve nakletme, mesleğe kabul etme, geçici yetki verme ve görevden uzaklaştırma işlemlerine karşı yargı yolu kapalıdır, sadece meslekten çıkarma işlemlerine karşı itiraz yapılabilir.
- HSK üyeleri dört yıl için seçilir ve tekrar seçilebilir, koltuk boşalmaya yakın otuz gün içinde yenisi belirlenir.
- 18:43Sayıştay
- Sayıştay, parasal durumlarla ilgilenen bir kuruluştur ve üyeleri TBMM tarafından beş yıl için seçilir.
- Sayıştay Başsavcısı Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
- Sayıştay, merkezi yönetim bütçesindeki kamu idareleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu'nun gelir-giderlerini TBMM adına denetler ve kesin hükme bağlar.
- 21:31Sayıştay'ın İstisnaları
- Vergi ve benzeri konularda Danıştay ile Sayıştay çatışsa, Danıştay kararı esas alınır.
- Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır ve bu denetimde Sayıştay destek alır.
- Mahallelerin kendi içerisindeki tüm harcamaları da Sayıştay tarafından denetlenmektedir.