Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Derya Deniz'in TUSAŞ'ın Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi Müdürü Orkun Tanık ile yaptığı bir röportajdır. Orkun Tanık, ODTÜ'de bilgisayar mühendisliği ve elektrik-elektronik mühendisliği mezunu olup, Havelsan ve Arçelik'te çalışmış, şu anda TUSAŞ'ta yapay zeka bölümünü yönetmektedir.
- Röportajda yapay zeka kavramı, tarihsel gelişimi, günlük hayattaki uygulamaları ve toplumsal etkileri detaylı olarak ele alınmaktadır. Video, yapay zekanın "bilgisayarlara insanların verdiği gibi kararlar verdirebilme sanatı" olarak tanımlanmasıyla başlayıp, sosyal medya algoritmaları, eğitim süreci, erişilebilirliği ve gelecekteki potansiyeli gibi konuları kapsamaktadır.
- Konuşmacılar ayrıca yapay zekanın insanları manipüle etme teknikleri, polis ve savunma alanlarındaki uygulamaları, e-ticaretteki kullanımı ve dijital dönüşümün şirketlerin kullanımına hazır hale gelmesi gibi konuları da tartışmaktadır. Video, yapay zekanın bazı alanlarda insan doğruluğuna erişemediğini ancak geniş veri setlerini analiz etme ve karmaşık ilişkileri kurma konusunda insanlardan daha iyi olduğunu belirterek sona ermektedir.
- 00:21Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi Konuşması
- Orkun Tanık, TUSAŞ'ın yapay zeka ve makine öğrenimi müdürü olarak programda yer alıyor.
- Yapay zeka konusu herkesin konuştuğu ancak çoğu kişinin tam olarak bilmediği bir konu olarak tanımlanıyor.
- 00:58Orkun Tanık'ın Kariyeri
- Orkun Tanık, ODTÜ'de bilgisayar mühendisliği ve elektrik-elektronik mühendisliği çift opsiyonunu tamamlamış, ayrıca ODTÜ'de bilgisayar mühendisliğinde master ve doktora çalışmalarını tamamlamış.
- Öğrencilik yıllarında Havelsan'da 7 yıl, Arçelik'te 7 yıl çalışmış ve Arçelik'in yapay zeka ekiplerini kurmuş.
- Şu anda TUSAŞ'ın yapay zeka bölümünde kurucu müdür olarak görev yapmakta ve yapay zeka ekiplerini oluşturmak, projeleri tanımlayıp hayata geçirmekle sorumlu.
- 02:53Yapay Zekanın Tanımı
- Yapay zeka, bilgisayarlara insanların verdiği gibi kararlar verdirebilme sanatı olarak tanımlanıyor.
- Yapay zeka, insanların tercihlerini tahmin edip taklit etme, otomatik öğrenme, optimize etme ve karar destek sistemleri gibi fonksiyonları içeriyor.
- Yapay zeka, insanların yeteneklerini artırıyor, yükünü azaltıyor veya seçenekleri ön eleme yapan sistemler oluşturuyor.
- 04:46Yapay Zekanın Evrimi
- Yapay zeka kavramı yıllar içinde evrilmiş, ekspert sistemlerden, istatistikten, optimizasyondan ve bilgisayar bilimlerinden kavramlar almış.
- Klasik bilgisayar bilimleri algoritmaları (yol bulma, grafik algoritmaları) zamanında yapay zeka olarak görülürken, şimdi bilgisayar bilimi algoritması olarak değerlendiriliyor.
- Yapay zeka, bir sistemi ortama koyup kendi kendine etkileşime girmesini, ödüller toplamasını veya cezalara maruz kalmasını sağlayarak en az ceza alıp en çok ödülü toplayarak hareket etmeyi öğrenmesini sağlıyor.
- 06:20Yapay Zekanın Uygulamaları
- Yapay zeka, ev elektrik süpürgesinin evi öğrenmesi gibi basit uygulamalardan Trendyol'un ürün önerileri ve Tesla'nın çukur algılama sistemi gibi karmaşık uygulamalara kadar çeşitli alanlarda kullanılıyor.
- Bazı uygulamalarda yapay zeka diye paketlenen şeylerin içinde basit istatistiksel yöntemler, matematik planlamalar veya kural bazlı sistemler olabilir.
- Tesla'nın otonom arabalarında algılama kısmı yapay zeka kullanırken, kontrol kısmı deterministik kontrol algoritmaları tarafından yönetiliyor.
- 08:56Yapay Zekaya Karşı Korkular
- Yapay zeka ile ilgili korkular genellikle "tekillik" denilen bir noktadan geliyor.
- İnsanlar yapay zekayı tasarladıklarında, yapay zekanın kendisini tasarlayabilme kapasitesi varsa, bu yapay zeka bir adım öteye taşıyabilir.
- Yapay zekanın kendini tasarlayabilme kapasitesi, üstel bir büyüme göstererek bir anda patlama yaratabilir ve bu durumda yapay zekanın hangi kapasiteye ulaşacağını tahmin edemeyiz.
- 11:00Yapay Zekanın Toplumsal Etkileri
- Yapay zeka, insanların farkında olmadan hayatlarını ve toplumları manipüle ediyor, ancak bunu kendi kendi içerisinde değil, kendi içerisindeki ödül fonksiyonunu optimize etmek için yapıyor.
- Yapay zeka, insanların daha çok video izletmek, reklam göstermek veya sosyal medyada vakit geçirmesini isteyerek, insanları bölüp çatıştırmak ve radikalleştirmek için algoritmalar kullanıyor.
- Yapay zekanın hedefleriyle insanlığın hedeflerinin birbirinden ayrılması, yapay zekanın kendi hedeflerini gerçekleştirirken insanları yok etme veya zarar verme potansiyeline sahip olabileceği korkusu yaratıyor.
- 13:37Yapay Zekanın Kullanım Alanları ve Etkileri
- Yapay zeka şu an savunma sanayisinden depolara, makinaların hareket etmesinden veri analizine kadar birçok alanda kullanılıyor.
- Yapay zeka, sosyal medyada binlerce insan çalıştırıp yapamayacağı işleri tek bir yazılım, kot veya sistem ile yapabiliyor.
- Yapay zeka, insanların biyolojik dürtülerini ve dopamin döngüsünü manipüle ederek sosyal medyada sürekli paylaşımlarla müptela etmeye çalışıyor.
- 15:22Robotlar ve Yapay Zekanın Geleceği
- Boston Dynamics robotları gibi klasik kontrol robotları, insanların yüzüne bakıp iyi biri olup olmadığını anlayıp onları kodlayabilecek veya öldürebilecek potansiyele sahip olabilir.
- Yapay zeka sistemleri henüz mükemmele yakın çalışmıyor, özellikle polis kovuşturma soruşturmalarında ciddi hatalar yapıyor.
- Yapay zeka, drone ve kontrol sistemleri ucuzlaştıkça, bu sistemlerin letal kullanımları için dünya genelinde bir sınırlama ve konsensus oluşması gerekecek.
- 19:42Yapay Zeka Modellerinin Erişilebilirliği
- Yapay zeka modelleri artık daha ulaşılabilir hale gelmiş, iki-üç sene önce binlerce dolara maliyetle eğitilebilen modeller şu anda altı-yedi dolara eğitilebiliyor.
- ImageNet'te ilk beş tahminini yüzde doksanüç başarım elde etmek için 2017-2018 yılında bin dolarlar seviyesindeyken, şu an birkaç dolarla eğitilebiliyor.
- 20:15Yapay Zeka Eğitim Süreci
- Yapay zeka modelleri genellikle simülasyon ortamlarında eğitiliyor, böylece hem kendilerine hem çevresine zarar verememek için daha güvenli bir şekilde öğreniyorlar.
- Robot kollar genellikle pekiştirmeli öğrenme sistemleriyle çalışıyor ve bu sistemlerin içinde gradient free metotlar, genetik algoritmalar gibi farklı yaklaşımlar bulunuyor.
- Gradient free metotlar, ufak değişikliklerle iyileştirme yaparken, diğer metotlar daha rastgelelik içeriyor ve fizik kanunlarına göre tahminleme yapıyor.
- 23:05Yapay Zeka Yaklaşımlarının Karşılaştırılması
- Yapay sinir ağlarıyla birden çok deneme yaparak sistemin kendi öğrenmesini istiyoruz, bu yaklaşım iki ekstrem uca göre optimize ediliyor.
- Daha az deneme ihtimali varsa ve daha kesin kontrol isteniyorsa sola, daha fazla deneme imkanı varsa sağa kayıyoruz.
- Rakiple uğraşırken veya ortamı tam olarak modelleyemediğimizde, predictive kontrol yaklaşımına daha fazla kaynak ayırıyoruz.
- 25:15Yapay Zekanın Erişilebilirliği
- Yapay zeka artık hiç olmadığı kadar erişilebilir hale gelmiş, eskiden elle yapılan görüntü işleme özellikleri artık yapay sinir ağları tarafından otomatik olarak bulunuyor.
- Eskiden sayfalarca kod yazmak gereken yapay zeka modelleri, şu an bir-iki satırla çözülebiliyor ve sadece programlama bilgisi ile eğitilebiliyor.
- Yakında sürükle-bırak teknikleriyle yapay zeka sistemleri oluşturulabilecek ve kullanıcı seviyesinde yapay zekaya erişim daha da kolaylaşacak.
- 28:02Yapay Zeka ve Dijital Dönüşüm
- Birçok şirket yöneticisi yapay zeka ve dijital dönüşüm sistemlerine hazır olduklarını belirtiyor.
- Bu sistemlerin kullanım kolaylığı artacak ve şirketlerin cebindeki para olursa karanlık fabrikalara hızlı geçiş yapılabilir.
- Yapay zeka modelleri deneysel setlerde ve oyuncak veri setlerinde insanları geçebiliyor, ancak değişken ortamlarda karmaşık algı ve sebep-sonuç ilişkilerini kurmak gerektiren alanlarda insanlar kadar iyi değil.
- 29:18Yapay Zeka ve İnsan Karşılaştırması
- Yapay zeka insanların iyi olduğu konularda zorlanıyor, ancak insanların çok zorlandığı konularda çok iyi performans gösteriyor.
- Yapay zeka geniş veri setlerini ilişkilendirerek sonuç çıkarmakta iyi, ancak insan aynı anda çok sayıda şeye odaklanamıyor.
- Yapay zeka henüz karanlık fabrikalarda değil, steril ortamlarda performanslı çalışan sistemler gerçek hayatta o kadar iyi çalışamıyor.
- 30:16İnsan ve Yapay Zeka İlişkisi
- İnsan ve insansız çalışan insan sayısı azalırken robot sayısı artıyor ve yeni iş alanları geliyor.
- Yapay zeka insanın yerini almak yerine birçok uygulamada insanla birlikte olacak ve insanın kapasitesini arttıracak.
- Yapay zeka meta analiz yapacak, üst seviyeden kararlar verecek ve kolaylaştırdığı işleri yapacak, böylece üretim kapasitesi artacak.
- 31:12Yapay Zekanın E-ticaretteki Kullanımı
- Yapay zeka e-ticarette kullanıcı verilerine göre kişiselleştirilmiş öneriler sunuyor.
- Telefon dinleme, Google search'lerine bakma ve Netflix'te kişiselleştirilmiş afişler gösterme gibi uygulamalar yapay zekanın basit bir kısmını oluşturuyor.
- Bu yapay zeka uygulamaları sıradan insanların en çok maruz kaldığı kısım.
- 31:49Yapay Zeka ve Kişisel Veriler
- Google gibi platformlar kullanıcıların hakkında yaş, cinsiyet, çocuk sayısı, sosyal aktiviteler, sporlar ve takımlar gibi bilgileri toplar.
- Yapay zeka, kullanıcıların internet davranışlarını, ziyaret ettiği siteleri ve alışveriş alışkanlıklarını analiz ederek onları belirli kategorilere yerleştirir.
- AB testleri yaparak aynı demografideki kullanıcıların önüne farklı seçenekler sunar ve istatistiksel olarak geçerli farkları tespit ederek kullanıcı davranışlarını optimize eder.
- 34:00Yapay Zekanın Manipülasyonu
- Yapay zeka, kullanıcıların davranışlarını optimize ederek reklamlarla daha fazla etkileşime girmelerini sağlar ve bu küçük artışlar biriktiğinde büyük farklar oluşturur.
- Yapay zeka, kullanıcıların kendi hedeflerine uygun şekilde manipüle eder, ancak yapay zekanın hedefleri ile kullanıcıların hedefleri birbirinden ayrıldığında bu manipülasyon zarar verebilir.
- Sosyal medya algoritmaları, kullanıcıları 24 saat boyunca platformlara bağlı tutmak için manipüle eder ve bu süreçte kullanıcıların sağlığı, sosyal ilişkileri ve okul başarısı gibi faktörleri umursamaz.
- 35:30Yapay Zekanın Çalışma Prensibi
- Yapay zeka, kullanıcıların ilgi alanlarına göre içerikleri sunar ve bazen ilgi duymayacakları içerikleri de göstererek beklentilerini yükseltir.
- İnsanlar beklenti oluştuğunda daha fazla dopamin salgılar ve bu nedenle daha fazla keyif alır, bu da kullanıcıları platforma daha fazla bağlı tutar.
- E-ticaret yapanlar ve ticaret yapanlar, Google Adsense ve Facebook reklamları gibi yapay zeka sistemlerini kullanarak ürünlerini doğru hedef kitleye ulaştırabilirler.
- 36:52Yapay Zekanın Teknolojik Boyutu
- Yapay zeka modelleri çok büyüdü ve milyarlarca parametre içeriyor, bazı modeller 200 milyar parametreye sahip olabilir.
- Yapay sinir ağı, verileri matematiksel işlemlerden geçirerek vektöre çevirir ve her veri için katsayılar değişir.
- Büyük firmalar, milyonlarca dolar harcayarak en başarılı yapay zeka modellerini eğitebilir ve diğer firmalar transfer learning yöntemiyle bu modelleri kendi uygulamalarına uyarlayabilir.
- 38:42Yapay Zekanın Geleceği
- Yapay zekayı kontrol eden büyük şirketler, insanlığı bambaşka şeyler düşünmeye yönlendirebilir ve manipüle edebilir.
- Savunma sanayinde yapay zeka artık olmazsa olmaz bir unsur haline gelmiş ve gelecekte rolü artacak.
- Dünyadaki güçler yapay zeka alanına yöneliyor ve Türkiye'nin de bu alanda geri kalmaması gerekiyor çünkü temel zekayı koyacak yapının özgün olması gerekiyor.