Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan biyoloji dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir.
- Video, vücudumuzdaki sistemler ve sağlığı ünitesinin denetleyici ve düzenleyici sistemler konusunu ele almaktadır. Özellikle sinir sistemi detaylı olarak incelenmekte, çevresel ve merkezi sinir sistemi, beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omurilik yapıları açıklanmaktadır. Ayrıca reflekslerin türleri, doğuştan gelen ve sonradan kazanılan refleksler arasındaki farklar örneklerle anlatılmaktadır.
- Video, izleyicilere refleksleri sınıflandırma ve merkezi sinir sistemi organlarını eşleştirme gibi etkinliklerle konuyu pekiştirmekte, bisiklet sürme ve örgü örme gibi örneklerle sonradan kazanılan reflekslerin nasıl oluştuğunu açıklamaktadır.
- 00:02Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler
- Vücudumuzdaki sistemlerin düzenli, birbiriyle uyumlu ve sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlayan sisteme denetleyici ve düzenleyici sistem denir.
- Denetleyici ve düzenleyici sistemler ikiye ayrılır: sinir sistemi ve hormonal (endokrin) sistem.
- 00:45Sinir Sistemi
- Sinir sistemi, öğrenme, hareket etme, hafıza, görme, duyma, düşünme ve korku gibi davranışları gerçekleştirmemizi sağlar.
- Sinir sistemi, çevredeki uyartıları değerlendiren merkezi sinir sistemi ve bu uyartıları taşıyan çevresel sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.
- Sinir hücrelerine nöron denir ve milyarlarca nöron uç uca gelerek birleşerek vücudumuzu A şeklinde sarar.
- 02:28Beyin
- Beyin kafatasının içerisinde yer alır ve sağ-sol olmak üzere iki lobdan oluşur.
- Beyin öğrenme, hafıza ve yönetim merkezidir, duyu organlarından gelen uyartıları değerlendirir ve istemli hareketlerin gerçekleşmesini sağlar.
- Beyin düşünme, hayal kurma, acıkma, susama, uyku, heyecan, korku gibi faaliyetleri düzenler ve vücudun kan basıncını, sıcaklığını ve su miktarını ayarlar.
- 04:03Beyincik
- Beyincik, omurilik soğanı ve omurilik beynin bölümleridir, uzantısıdır.
- Beyincik vücudun dengesini sağlamayı temel görevi olarak görür ve yeni doğan bebeklerde gelişmediği için bebekler dengelerini sağlayamaz.
- Beyincik, duyu organlarından ve vücudun diğer kısımlarından gelen bilgileri alarak dengemizi sağlar ve iskelet kaslarının uyumlu çalışmasını düzenleyerek hareketlerimizin dengeli olarak gerçekleşmesini sağlar.
- 06:31Omurilik Soğanı
- Omurilik soğanı beynin iç kısmında, kafatasının içerisine gömülü bir şekilde bulunur.
- Omurilik soğanı, beyin ile omurilik arasında sinirlerin geçişini sağlayan bir köprü görevi yapar ve beyin ile diğer vücut organları arasındaki bağlantıyı sağlar.
- Omurilik soğanı, solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım gibi sistemlerin düzenli çalışmasını sağlar ve kusma, yutma, öksürme, hapşırma, çiğneme, nefes alma gibi olayları kontrol eder.
- 08:37Omurilik ve Refleksler
- Omurilik, boyun kısmından başlayıp kuyruk sokumuna kadar inen kemiklerden oluşan omurganın iç kısmından geçen sinirlerden oluşan yapıdır.
- Omurilik, istek dışında gerçekleşen refleks davranışların yönetilmesini ve denetlenmesini sağlar.
- Refleksler, vücudumuza dışarıdan gelen uyarılara karşı gösterdiği ani istemsiz tepkilere denir ve düşünülmeden ve çok hızlı bir şekilde gerçekleşir.
- 09:50Kalıtsal ve Öğrenilmiş Refleksler
- Refleksler kendi içerisinde ikiye ayrılır: doğuştan kazanılan (kalıtsal) refleksler ve sonradan kazanılan (öğrenilmiş) refleksler.
- Kalıtsal refleksler tüm insanlarda ortak olarak bulunur ve özel bir hastalığı yoksa tüm sağlıklı insanlarda görülmesi gereken davranışlardır.
- Örnek olarak göz bebeğinin az ışıkta büyümesi, iğne batan elin geri çekilmesi ve gözümüze toz kaçtığında göz kapağımızın kapanması kalıtsal reflekslerdir.
- 11:12Reflekslerin Çalışma Prensibi
- Sıcak ütü deriye temas edince, sinirler uyartıyı alıp omuriliğe kadar gönderir (çevresel sinir sistemi).
- Omurilik, tehlikeli bir durum olduğu için merkezi sinir sisteminin diğer yapılarına uyartı göndermeden hemen ani bir şekilde cevap verir.
- Omurilik, çevresel sinir sistemiyle cevabını göndererek kasları kasılarak kolu aniden çekerek deriyi sıcağın maruz bırakacağı olumsuz etkiden korur.
- 12:30Sonradan Kazanılmış Refleksler
- Sonradan kazanılan refleksler tüm insanlarda ortak bulunmayabilir ve bu reflekslerin oluşması için önce beynimiz bu hareketi öğrenir.
- Sonradan kazanılmış reflekslerin ilk aşaması beyin tarafından yönetilir, bu esnada refleks haline gelmemiştir ve öğrenilen davranış öğrenme aşamasıdır.
- Öğrenildikten sonra hareketlerin denetimi omuriliğimize devredilir çünkü artık bu hareket düşünülmeden gerçekleşmeye başlamıştır.
- 13:12Bisiklet Sürmek ve Örgü Örmek Örnekleri
- Bisiklet sürmeyi öğrenirken ilk başlarda dengemizi sağlamak adına düşünürüz ve beynimizi kullanırız, henüz kazanılmış bir refleks değildir.
- Bisikleti birkaç hafta kullandıktan sonra profesyonel bir sürücü gibi kullanmaya başladığımızda, pedalı çevirmem gerekiyor gibi detaylara takılmıyoruz çünkü hareketlerimiz otomatikleşmiş oluyor.
- Örgü örme olayında da aynı şekilde olur; ilk öğrenen kişiler detaylı düşünürken, kısa süre sonra davranışları otomatikleştiğinde artık detaylara takılmadan seri bir şekilde hareket ederler.
- 15:20Reflekslerin Sınıflandırılması
- Reflekslerin doğuştan gelen mi yoksa sonradan kazanılan mı olduğunu anlamak için en temel soru tüm bireylerde doğuştan itibaren var olan bir özellik midir, değil midir?
- Yeni doğan bebeğin meme emmesi, karanlıkta göz bebeğinin büyümesi, ige batan elin çekilmesi ve gürültüden irkilme doğuştan gelen reflekslerdir.
- Limon görünce ağzın sulanması, araba sürmek, dans etmek, yüzmek ve yüksek sesle irkilmek sonradan kazanılmış reflekslerdir.
- 17:25Merkezi Sinir Sistemi Organları
- Kafatasının içerisinde soğan gibi gömülmüş olan yapı omurilik soğanıdır.
- Omurilik soğanının devamında sapı gibi olan ve kuyruk sokumumuza kadar ilerleyen yapı omuriliktir.
- Yutmak, hıçkırmak, hapşırmak gibi olayları omurilik soğanı, bisiklete binmek ve dans etmek gibi refleksleri omurilik, konuşmak ve kan basıncını düzenlemek beyini, düz yürüyebilmek beyincik, dolaşım sistemini düzenlemek omurilik soğanı, yazı yazmak beyini, yüzme omurilik soğanı, yüksek sesle irkilmek omurilik soğanı, acıkmak ve susamak beyini, rüya görmek beyini yönetir.