Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Auezef Çocuk Gelişimi Bölümü'nde verilen "Üstün Zekalı ve Yetenekli Çocuklar ve Eğitimleri" dersinin on ikinci ünitesini içeren bir eğitim içeriğidir.
- Video, üstün zekalı ve yetenekli çocuklarda yaratıcılığın keşfi ve geliştirilmesi konusunu ele almaktadır. İçerikte yaratıcılığın tanımı, farklı bilim insanlarının görüşleri, yaratıcılığın dört kategorisi (kişilik, süreç, çevre ve ürün) ve yaratıcı düşünme testleri (Torun, Urban, Williams, EPOK, Çocuklar İçin Yaratıcı Düşünme Bataryası) detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Video ayrıca yaratıcı düşünme tekniklerini (beyin fırtınası, PMI, zorlanan ilişkiler, Scamper) ve eğitim stratejilerini (hızlandırma, gruplama, zenginleştirme, farklılaştırma) açıklamaktadır. Ebeveynlerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmeleri için dikkat etmesi gereken noktalar da videoda yer almaktadır.
- 00:17Yaratıcılığın Tanımı
- Yaratıcılık, herkesin geliştirebileceği bir farkındalığı ve yeni bir anlayışı gerektiren düşünme becerisi olarak tanımlanmaktadır.
- Gilford, yaratıcılığı düşünme akıcılığı, düşünme esnekliği, özgünlük, problemleri duyarlılık, yeniden tanımlama ve zenginleştirme, birden çok sonuca götüren düşünme yetenekleri olarak tanımlamıştır.
- Torin, yaratıcılığı sorunlara duyarlı olma, güçlükleri belirleme, çözümler arama, hipotezler oluşturma ve sonuçları iletme süreci olarak tanımlamıştır.
- 02:19Üstün Zekalı ve Yetenekli Bireyler ve Yaratıcılık
- Üstün zekalı ve yetenekli bireyler üzerine çalışan araştırmacılar genellikle yaratıcılığı üstün zeka ve yeteneğin bir alt bileşeni olarak ele alırken, yaratıcılık çalışan araştırmacılar zekayı yaratıcılığın ortaya çıkmasını sağlayan bir faktör olarak ele almışlardır.
- Gilford, yaratıcılığı geliştirilmiş olduğu zihinsel yapı zeka modelinde geleneksel zeka testleri ile ölçülemeyen, zekanın farklı bileşenlerinden ortaya çıkan bir beceri olarak ele almıştır.
- Eşik değer hipotezine göre, bireyin yaratıcı performans sergileyebilmesi için en az orta düzey bir zekaya sahip olması gerektiği varsayılır.
- 05:25Üstün Zekalı ve Yetenekli Bireylerin Eğitiminde Yaratıcılığın Önemi
- Çocukların ve öğrencilerin yaratıcılık ve inovatif potansiyellerinin artırılması gerektiğinin altı çizilmektedir.
- Yaratıcılığın bilgi üretiminin bir biçimi olması, öğrenme üzerinde pozitif etkiye sahip olması, kendi kendine öğrenmeyi desteklemesi ve hayat boyu öğrenme becerilerini geliştirmesi önemlidir.
- Üstün zekalı ve yetenekli bireyler yaratıcılıkla ilişkili zihinsel olarak bir konuyu farklı açılardan düşünebilme, kapsamlı sentez yapma, sıra dışı ilişkileri görebilme ve orijinal fikir üretme gibi özelliklere sahiptirler.
- 06:48Üstün Zekalı ve Yetenekli Bireylerin Eğitiminde Kullanılan Stratejiler
- Üstün zekalı ve yetenekli bireylerin eğitimlerinde hızlandırma, gruplama, zenginleştirme ve farklılaştırma gibi temel dört öğretim müdahalesi söz konusudur.
- Hızlandırmanın en önemli amacı bireyi yaratıcılıktaki kırılma dönemine hazırlamak ve 16-18 yaş civarına kadar bireye o alanın tüm bilgisini vererek yaratıcı bir ürün ortaya koymasını desteklemektir.
- Zenginleştirmede hem yatay zenginleştirme (konu içeriği genişletilerek) hem dikey zenginleştirmede (eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, araştırma becerileri entegre edilerek) yaratıcılık hedeflenen en önemli becerilerdendir.
- 08:37Yaratıcı Düşünme Yetenekleri
- Yaratıcı düşünme bir zihinsel süreçken, yaratıcılık zihinsel bir sürecin yanında performans sürecinde içermektedir.
- Wells, yaratıcı sürecin ilk modelini önererek hazırlık aşaması, kuluçka evresi, aydınlanma evresi ve doğrulama evresi olmak üzere dört aşamadan oluştuğunu ortaya koymuştur.
- Yaratıcı düşünme yetenekleri problemi duyarlılık, problem tanımlama, akıcılık, esneklik, özgünlük, zenginleştirme, aktarım, görselleştirme ve analojik düşünme olarak tanımlanmaktadır.
- 11:33Yaratıcı Düşünme Teknikleri
- Görselleştirme, hayal kurma, nesneleri, fikirleri ve olayları zihinsel olarak imge ve fikirleri yönlendirmeyi içerir.
- Analojik veya metaforik düşünme, fikirleri bir bağlamdan alıp başka bir bağlamda kullanma yeteneğidir ve bilim ve icatlarda yeni fikirler bulmak için yaygın olarak kullanılan etkili bir tekniktir.
- 12:19Yaratıcılığın Kategorileri
- Yaratıcılık kişilik, süreç, çevre ve üründür dört kategoride ele alınmaktadır.
- Üstün zekalı ve yeteneklilerin kişilik özellikleri arasında gelişmiş kelime haznesi, akıcı ifade, merak, fikir üretme, alışılmadık çıkış yolları sunma, yüksek risk alma ve estetik zevkler bulunmaktadır.
- 13:32Yaratıcı Düşünme Testleri
- Yaratıcı düşünme sürecini keşfetmek için genel yetenek testlerinin yanında yaratıcı düşünme testlerinden yararlanılmaktadır.
- Torun Yaratıcı Düşünme Testi, sözel ve şekilsel olmak üzere iki ayrı formdan oluşmakta ve sözel kısımda yedi alt test, şekilsel formda üç alt test bulunmaktadır.
- Urban'ın Yaratıcı Düşünme Testi, çizim ürünü bir test olup, bireyden bir A4 kağıdında basit bir çizimi tamamlaması istenir ve ondört farklı ölçüt kullanılarak değerlendirme yapılır.
- 15:49Çocuklar İçin Yaratıcı Düşünme Testleri
- Çocuklar İçin Yaratıcı Düşünme Bataryası (YDB), 11-14 yaş arası bireylerin yaratıcı düşünme becerilerini değerlendirmeye yönelik ölçme araçlarını içerir.
- YDB, anne-baba ve öğretmenlerin çocuğun yaratıcı düşünme becerilerini değerlendirdikleri algı ölçeği ile çocukların yaratıcı düşünme becerilerini değerlendiren görevleri içeren ölçeğin sonuçları oluşturur.
- 16:55Yaratıcılığın Çevre ve Ürün Boyutları
- Yaratıcılığın keşfedilmesinde kültür, aile, okul, öğretmen gibi genel ve eğitim ortamı gibi daha spesifik faktörler incelenir.
- Geri bildirim ve ödül eksikliği, zaman kısıtlaması, rekabet ve gerçekçi olmayan beklentiler yaratıcılığın azalmasına neden olabilecek faktörlerdir.
- Ürün açısından yaratıcılığın keşfinde çocuğun ortaya koyduğu resim, beste, şiir gibi çıktıların akıcılık, esneklik, özgünlük ve zenginleştirme boyutlarına göre değerlendirilmesi gerekir.
- 17:46Üstün Zekalı ve Yeteneklilerde Yaratıcı Düşünme
- Üstün zekalı ve yeteneklilerde yaratıcı düşünmenin geliştirilmesi için özgüven eksikliği, hata yapma korkusu, mükemmeli isteme ve uyumluluk gibi bireysel özellikler engel olabilir.
- Yaratıcı düşüncenin geliştirilebilmesi için ebeveynlerin çocuğun evde kabul görmesi, ilgilenilmesi, özgürlük tanınması ve etkin iletişim kurulması gibi noktalara dikkat etmesi gerekir.
- Çocuklara yaratıcı yetişkin modellerin sunulması, başarısızlığında övülmesi, çaba üzerine vurgu yapılması ve yaratıcı düşünme tekniklerinin öğretilmesi önemlidir.
- 19:41Yaratıcı Düşünme Teknikleri
- Yaratıcı düşünme zeka ile ilgili olmakla birlikte eğitimle geliştirilebilir ve insanın en yaratıcı olduğu dönem çocukluk dönemidir.
- Beyin fırtınası, çok fazla fikir gerektiği zamanlarda kullanılabilecek uygun bir stratejidir ve yeni orijinal fikirler aramak için kullanılır.
- Beyin fırtınası sürecinde olumlu ve yargısal olmayan bir atmosferin oluşturulması için dört kurala uyulmalıdır: eleştirme yasaklanır, serbestlik söz konusudur, nicelik istenir ve fikirlerde birleşim aranır.
- 21:29Beyin Fırtınası Çeşitleri
- Geleneksel beyin fırtınasında katılımcılar grup olarak çalışır, bir lider ve kaydedici vardır ve grup sayısı genellikle 3-5 kişi olmalıdır.
- Bireysel beyin fırtınasında gruba düşünülmesi istenen sorun verilerek fikirlerini bireysel olarak kağıda kaydetmeleri, yazmaları veya çizmeleri istenir.
- Bireysel beyin fırtınası yöntemi özellikle çok büyük gruplar için daha elverişlidir.
- 22:38Beyin fırtınası türleri
- Katmanlı beyin fırtınasında katılımcılar yuvarlak oturur, kartlara fikir yazıp sağ tarafındaki kişiye verirler ve bu fikir uyarlanır veya geliştirilir.
- Fikir üretim seansı sona erdikten sonra katılımcılar fikirleri gözden geçirerek ölçütlerini belirler ve 1-5 arasında puanlayarak en iyi fikirleri seçerler.
- Zıt beyin fırtınasında katılımcılardan istenilen fikirlerin tam tersini düşünmeleri istenir, bu teknik farklı bakış açılarının ortaya çıkmasını sağlar.
- 24:16Diğer yaratıcı düşünme teknikleri
- Plus Mius Interesting (PMI) tekniği, fikirlerin birden fazla bakış açısıyla incelenmesi için kullanılır ve farklı bakış açıları ile ele almada yardımcı olur.
- Zorlanan ilişkiler tekniği, var olan özelliklerin başka bir nesne, durum veya objeye aktarılmasını gerektiren bir yaratıcı düşünme tekniğidir ve tasarım, problem çözme gibi durumlarda kullanılır.
- SCAMPER tekniği, fikirlerin üretilmesi için soruların kullanılmasını içerir ve yer değiştirme, birleştirme, uyarlama, değiştirme, küçültme, büyütme, diğer kullanımların yerine koyma, yok etme, çıkarma, tersine çevirme veya yeniden düzenleme gibi işlemler üzerinde durulur.