Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan TYT Türkçe dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, cümle türlerini detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda cümle türleri dört ana başlıkta incelenmektedir: anlamlarına göre cümleler (olumlu-olumsuz, soru ve ünlem cümleleri), yüklemin türüne göre cümleler, yüklemin yerine göre cümleler ve yapılarına göre cümleler. Yapısına göre cümleler basit cümleler, birleşik cümleler, sıralı cümleler ve bağlı cümleler olarak ele alınmakta, her bir cümle türü için örnekler verilmektedir.
- Video, bir uygulama videosu ile birlikte cümle türlerini tamamlayacak şekilde tasarlanmıştır ve bir sonraki bölümde daha fazla örnek inceleneceğini belirterek sona ermektedir.
- Cümle Türleri Konusuna Giriş
- TYT Türkçe yolculuğunda cümle türleri (cümle çeşitleri) konusu ele alınacak.
- Bu videodan sonra uygulama videosu gelecek ve iki video ile cümle türleri konusu tamamlanacak.
- Cümle çeşitleri dört başlıkta inceleniyor: anlamlarına göre, yüklemin türüne göre, yüklemin yerine göre ve yapılarına göre cümleler.
- 00:54Anlamlarına Göre Cümleler
- Anlamlarına göre cümleler olumlu, olumsuz, soru ve ünlem cümlesi olarak sınıflandırılıyor.
- Olumlu cümle, cümlede ele alınan yargının gerçekleştiği, gerçekleşmekte olduğu ya da ileride gerçekleşeceğinin ifade edildiği cümlelerdir.
- Olumsuz cümle, cümlede ifade edilen yargının gerçekleşmediğini ya da gerçekleşmeyeceğini ifade eden bir yüklen varsa o cümledir.
- 01:42Olumlu ve Olumsuz Cümlelerin Özellikleri
- Anlamlarına göre cümlelerde duyguların karıştırılmaması gerekir, cümledeki durumun kötü olması olumsuz cümleyi göstermez.
- Bazı cümleler biçimce olumsuz görünebilir ama anlamca olumlu olabilir, bu tür cümlelere "anlamca olumlu biçimde olumsuz cümleler" denir.
- Olumsuz cümlelerde yüklem fil ise "me", "mez" gibi olumsuzluk eklerini, isim ise "yok", "değil" gibi olumsuzluk sözcüklerini almalıdır.
- 04:44Soru Cümlesi ve Sözde Soru Cümlesi
- Soru cümlesi, cevap almak, bilgi edinmek, herhangi bir kuşkuyu gidermek amacıyla oluşturulmuş olan cümlelerdir ve sonunda soru işareti eklenir.
- Sözde soru cümlesi, soruymuş gibi görünen ama aslında soru sormayan cümlelerdir.
- Sözde soru cümlelerinde de sonuna soru işareti eklenir.
- 05:47Cümle Türleri
- Sözde soru cümlesi, soru gibi görünse de soru içermeyen cümlelerdir.
- Ünlem cümlesi, seslenmenin, çağırmanın yer aldığı, sevinç, korku, heyecan gibi duyguları ifade eden ve vurgu tonlamasının esas olduğu cümlelerdir.
- Ünlem işareti, ünlem cümlesinin sonuna veya cümlenin başına eklenebilir.
- 06:52Yüklemin Türüne Göre Cümleler
- Yüklem fiil ise cümle fiil cümlesi, yüklem isim ise cümle isim cümlesidir.
- "Kürek çekmekten vazgeçmiştim" ve "Rüzgar gitgide artıyordu" fiil cümleleridir.
- "Bu sandık milyonlar değerindeymiş" ve "Benim hayatımı değiştiren bir kitaptı" isim cümleleridir.
- 08:05Yüklemin Yerine Göre Cümleler
- Yüklem sonda ise cümle kurallı (düz) cümledir.
- Yüklem sonda değilse cümle devrik cümledir.
- Yüklem yoksa cümle eksiltili cümledir ve sonuna üç nokta eklenir.
- 10:08Yapısına Göre Cümleler
- Yapısına göre cümleler basit cümleler, birleşik cümleler, sıralı cümleler ve bağlı cümleler olmak üzere dörde ayrılır.
- Basit cümle, tek bir yargı ifade eden ve fiilimsi almamış, bağlacı ile birbirine bağlanmamış cümlelerdir.
- Birleşik cümle, tek bir yüklemi ve bu yükleme bağlı en az bir yan cümleci bulunan cümlelerdir.
- 12:13Birleşik Cümlelerin Alt Türleri
- Girişik birleşik cümle, bir cümle içerisinde fiilimsi varsa (zarf fiil veya sıfat fiil) denir.
- Ki ile birleşik cümle, iki farklı cümle birbirine ki bağlacıyla bağlandığında denir.
- Bağlı cümlelerde birbirinden bağımsız iki ayrı cümle olabilir, ancak ki ile birleşik cümleler çok da birbirinden bağımsız olamadığı için birleşik cümle başlığında işlenir.
- 14:42Şartlı Birleşik Cümle
- Şartlı birleşik cümle, iki cümleyi bir şarta bağlayarak birleşik hale getiren cümlelerdir.
- "İstediğin üniversiteye gidebilirsin ama bunun bir şartı var, o da ders çalışmak" örneği şartlı birleşik cümledir.
- "Ödevlerini bitirirsen oyun oynayabilirsin" de şartlı birleşik cümledir.
- 15:14İç İçe Birleşik Cümle
- İç içe birleşik cümle, cümle içerisinde cümle olan cümlelerdir.
- "Antrenör nokta nokta nokta demez mi? Bu sene şampiyon olmalıyız" örneği iç içe birleşik cümledir.
- Genellikle alıntı cümleler bu şekilde ifade edilir.
- 15:38Sıralı Cümle
- Sıralı cümle, basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgülle ya da noktalı virgül ile bağlanması sonucu ortaya çıkan cümlelerdir.
- "Okula geldi, sınava girdikten sonra gitti" ve "Güneş açıyor, deniz sakinleşiyordu" örnekleri sıralı cümlelerdir.
- Sıralı cümlelerde iki ayrı cümle virgülle birbirine sıralanır ve peş peşe gerçekleşen eylemleri ifade eder.
- 18:36Bağlı Sıralı Cümle
- Sıralı cümleler birbirinden ayrı cümleler olabilir ama ögeleri ortak olabilir.
- Eğer ögeleri ortaksa bu sıralı cümleye bağlı sıralı, ögelerde bir ortaklık yoksa bu sıralı cümleye bağımsız sıralı cümle denir.
- "Arabayı yıkadı, satılığa koydu" ve "Sabah işe gittim, akşam da düğüne gittik" örnekleri sıralı cümlelerdir.
- 20:16Bağlı Cümle
- Bağlı cümle, aralarında anlam x bulunan basit ya da birleşik cümlelerin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümle topluluğudur.
- "Güneş açtı, insanlar sahile koştu" ve "İzmir'e geldi, bizi göremeden gitti" örnekleri bağlı cümlelerdir.
- Bağlaçlar iki ayrı cümleyi birbirine bağlarken aralarında bir anlam ilgisi de kurar.
- 21:33Cümle Türleri Konusunun Önemi
- Cümle türleri konusu temel bir konudur ve dil bilgisine, Türkçe'ye bakış açınızı değiştirecektir.
- Bu videoda atlanan hiçbir nokta yoktur ve cümle türleri ile ilgili en önemli yerleri görmüş olacaksınız.
- Bir sonraki videoda da birbirinden güzel örneklerle cümle türleri bilgileri pekiştirilecektir.