Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, KPSS ve ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğretmenlere yönelik eğitim bilimleri dersidir.
- Videoda Turnike'ın öğrenme kuramı detaylı olarak anlatılmaktadır. İçerik, öğrenmeyi etkileyen faktörleri iki ana kategoride incelemektedir: birincil ve ikincil yasalar. Birincil yasalar arasında hazır bulunuşluk, tekrar ve etki yasası bulunmaktadır. İkinci yasalar ise dikkat çeken uyarıcılar, öğrenici özellikleri, tepki çeşitliliği, çağrışımsal geçiş, tepki analojisi, etki yayılması, ait olma, çağrışımsal zıtlık ve küçük adımlar ilkesi olarak sıralanmaktadır.
- Eğitimci, her bir yasa için günlük hayattan örnekler vererek (kedi deneyi, Ayşegül Aldemir örneği, Kıvanç Tatlıtuğ reklamı, kız kardeşinin kapı açma yöntemi) konuyu açıklamakta ve öğretmenlerin bu ilkeleri nasıl uygulayabileceklerini göstermektedir. Video, edimsel koşullanma ile devam edileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Turnike'ın Öğrenme Yasaları
- Turnike'ın yasaları, öğrenmeyi etkileyen faktörleri ifade eder ve bu faktörler birincil ve ikincil yasalar olarak ikiye ayrılır.
- Birincil yasalar: hazır bulunuşluk, tekrar ve etki yasasıdır.
- İkincil yasalar: dikkat çeken uyarıcılar, öğrenici özellikleri, tepki çeşitliliği, çağrışımsal geçiş, tepki analojisi, etki yayılması, ait olma, çağrışımsal zıtlık ve küçük adımlar ilkesidir.
- 02:23Hazır Bulunuşluk Yasası
- Hazır bulunuşluk, organizmanın öğrenmeye hazır olma düzeyidir ve ilgi, istek, ön öğrenme, yorgunluk ve genel sağlık durumu gibi faktörleri içerir.
- Organizma bir işi yapmaya hazır fakat engellenirse öfke hissi ortaya çıkar ve öğrenme olumsuz etkilenir.
- Organizma bir işi yapmaya hazır değil fakat yapması yönünde baskı görüyorsa kızgınlık ve öfke ortaya çıkar, hazır bulunuşluk olumsuz etkilenir.
- En olumlu durum, organizma bir işi yapmaya hazır ve ortam, imkanlar buna uygun olduğunda hazır bulunuşluk olumlu etkilenir ve öğrenme güzel bir şekilde ortaya çıkar.
- 07:07Tekrar Yasası
- Tekrar yasası, kullanma yasası veya kullanmama yasası olarak da geçer ve Turnike'ın fikirleri 1930'lara kadar ve sonrasında değişmiştir.
- 1930'lara kadar Turnike'ın fikri: tekrar edersen davranış artar, tekrar etmezsen davranış biter.
- 1930'lardan sonra Turnike'ın fikri: tekrar etmek tek başına yeterli değildir, tekrarın içinde geri bildirim olmalıdır.
- Tekrar etmemek davranışı ortadan kaldırmaz ancak bir miktar zayıflatır veya unutmaya sebep olur.
- 11:41Etki Yasası
- Etki yasası, Turnike'ın en önemli yasasıdır ve Skinner'ın da etkilendiği bir yasadır.
- Turnike etkiden bahsederken ödül ve cezadan değil, hoşa giden etki ve rahatsız edici etki kavramlarını kullanır.
- Bir davranışın arkasından hoşa giden bir etki gelirse davranış devamlılığı gelir veya artar, hoşa gitmeyen bir etki gelirse davranış azalır veya ortadan kalkar.
- 13:49İkincil Yasalar
- İkincil yasaların ilki dikkat çeken uyarıcılar olup, organizmanın ilgi, istek, ihtiyaç duyduğu durumları daha ön planda algılamasıdır.
- İkinci ikincil yasa öğrenici özellikleri olup, öğrenen kişinin kalıcı özellikler ve geçici özellikler içerdiği belirtilir.
- 15:48Turnike'ın Öğrenme Teorisi
- Öğretmenlerin öğrencilerin zeka seviyesini veya DNA şifrelerini değiştiremeyeceği, ancak tutumlarını, beklentilerini ve ilgilerini değiştirebileceği belirtiliyor.
- Turnike'ın öğrenme teorisinin hedefi, öğrencilerin zekasını değiştiremeyip, derse olan ilgisini, tutumunu ve beklentisini olumlu hale getirmektir.
- 16:36Tepki Çeşitliliği
- Tepki çeşitliliği (çoklu tepkiler) kavramı, amaca giden yolda ortaya konulan tüm rastlantısal hamleleri ifade eder.
- Bilmece kutusundaki kedinin pedala basmayı deneme yanılma ile keşfetmesi, çoklu tepkilerin bir örneğidir.
- 2021 senesinde ÖSYM'den gelen bir soruda, telefonun şarj olmaması durumunda yapılan tüm eylemler çoklu tepkiler olarak açıklanmıştır.
- 18:03Çağrışımsal Geçiş
- Çağrışımsal geçiş kavramı, Turnike'ın eleştirildiği bir noktadır ve klasik koşullanma olarak nitelendirilir.
- Turnike'ın deneyinde, aç bir kediye balık gösterildiğinde ayağa kalkma davranışı ortaya çıkar, sonra sadece "ayağa kalk" komutu verildiğinde de aynı davranış görülür.
- Bu durum, çağrışımların birbirine geçmesi olarak açıklanır ve reklam sektöründe de uygulanır.
- 23:01Tepki Analojisi
- Tepki analojisi (tepki benzerliği, transferde benzer öğeler teorisi) kavramı, genelleme mantığı olarak anlatılır.
- Turnike, okul ve hayat arasında bir ilişki kurulması gerektiğini, böylece öğrenilenlerin hayata entegre edilebileceğini ve öğrenmenin kalıcı olacağını savunur.
- İnsanların öğrenmeyi hangi ortamlarda yapmışlarsa o ortamda daha iyi sınav performansı gösterdikleri, bu da çağrışım yapmanın daha yüksek olduğu için açıklanır.
- 27:18Etki Yayılması İlkesi
- Etki yayılması ilkesi, bir davranışın ödüllendirilmesi sırasında, o davranışın öncesinde, sonrasında veya aynı anda olan davranışların da fark ettirmeden artmasıdır.
- Turnike'daki bir örnekte, diş fırçalayan bir çocuğa ödül verilirken tükürme davranışı da artmış, bu da etki yayılmasının bir örneğidir.
- Öğretmenin "en kısa sürede bitiren daha yüksek puan alacak" diyerek quiz yapması, öğrencilerin sınav performansını artırırken istemeden hata sayısını da artırabilir.
- 30:07Gençler Ait Olma İlkesi
- Turgay'ın deneyinde, uyarıcıların koşullanma için sadece yan yana olması yeterli değildir, aynı zamanda birbirlerine ait olmaları da gerekir.
- Turnike'nin deneyinde, "kediler miyavlar" bilgisi kabul edilirken, "kediler havlar" bilgisi kabul edilmemiştir çünkü havlamak kediye ait bir özellik değildir.
- 31:07Çağrışımsal Zıtlık İlkesi
- Çağrışımsal zıtlık ilkesi, bir şeyi nasıl öğrendiyseniz onun tersini yapmanın daha zor olmasıdır.
- Alfabeyi ileriye doğru öğrenmek daha kolaydır, bu nedenle Türkçe soldan sağa, Arapça sağdan sola yazılır.
- Arabayı ileriye doğru sürmek geriye doğru sürmekten daha kolaydır, bu da çağrışımsal zıtlıktan kaynaklanır.
- 33:01Küçük Adımlar İlkesi
- Küçük adımlar ilkesi, bir davranışı basitten karmaşa, kolaydan zora adım adım öğrenmektir.
- Öğretmen, bir dersi parçalara böler ve kolaydan zora doğru öğretir.
- Matematik problemini çözerken veya öğretirken, öğretmen kolay problemlerle başlar ve zor problemlerle devam eder.