• Buradasın

    Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışları: Orta Asya Türk Devletleri

    youtube.com/watch?v=bAmmhda4OIQ

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, Türklerin tarih sahnesine çıkışları konusunu ele almaktadır.
    • Video, Orta Asya Türk devletlerinin kültürel yaşantılarını ve siyasi yapılarını kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde Orta Asya'nın coğrafi özellikleri, Türklerin göçebe yaşam tarzı, boy sistemi ve devlet yapısı açıklanırken, ikinci bölümde Asya Hun Devleti, Atilla dönemindeki Bizans ve Balkanlar üzerindeki etkisi, Köktürklerin kuruluşu, Orhun Kitabeleri ve Uygurların yerleşik hayata geçişi ele alınmaktadır.
    • Video, YGS sınavlarında sıkça çıkan bu ünitenin önemli noktalarını vurgulamakta ve Türk tarihinin ilk yazılı evresi olan Köktürklerin Türk adını ilk defa kullanması gibi önemli tarihsel gelişmeleri içermektedir.
    00:02Orta Asya Türk Devletleri ve Göçebe Yaşam
    • Orta Asya Türk devletleri, denizel etkiden uzak, dağlık ve karasal iklime sahip bir coğrafyada yer almaktadır.
    • Türkler göçebe yaşamak zorunda kalmış, hayvancılıkla uğraşan savaşçı topluluklardır ve konar göçer ya da yarı göçebe kültür adını verdiğimiz bir yaşam şekli benimsemişlerdir.
    • Göçebe yaşam, mülkiyet algısının oluşmaması ve soylu-köle ilişkisinin oluşmaması nedeniyle sınıflı yapılanmayı engellemiştir.
    01:16Türk Toplum Yapısı ve Siyasi Örgütlenme
    • Türk toplumunda kan bağına dayalı birlik vardır; aile en küçük birim olan oguş, ailelerin birleşmesiyle oluşan uruklar (sülaleler) ve sülalelerin birleştirilmesiyle en küçük siyasi birim olan boy oluşturulur.
    • Devletler, serbest boyların birleşmesiyle (federasyon) oluşur ve boylar özerk birimlerdir, bu nedenle devlet kurmak daha basit olsa da çabuk yıkılma ihtimali vardır.
    • Türklerin savaşçı yapıları hayvancılık ve avcılık sayesinde güçlenmiştir, hukuk sistemleri yazısızdır ve ordu-millet algısı vardır.
    03:33Orta Asya Türk Göçleri
    • Orta Asya Türk göçlerinin temel amacı yeni yurt edinmektir, herhangi bir bölgeyi keşfe gitmek değil, yeni bir vatan elde etmektir.
    • Göçlerin en önemli nedenleri sosyo-ekonomik sorunlar, kuraklık, kıtlık, otlak yetersizliği, hızlı nüfus artışı ve boylar arasındaki çatışmalardır.
    • Çin ve Moğollarla mücadeleler de göçlere neden olmuştur, özellikle Çin'e karşı başarısız olan ve bağımsızlığını korumak isteyen boylar farklı coğrafyalarda yurt edinmek istemiştir.
    04:58Türk Devletlerinin Özellikleri
    • Türk devletleri askerlik ve teşkilatçılık konusunda ön plana çıkar, teşkilatçılık devlet kurma ve yönetme becerisi olarak kabul edilir.
    • Türk kültürlerinde gök tanrı inancı sıkı kurallarla oluşmamıştır, bu yüzden Hristiyanlık ve İslamiyet gibi kavramlar Türk yaşantısının değişmesinde başrol oynamıştır.
    • Türklerin geniş alanlara göç etmesi Türk tarihini bir bütün olarak incelemeyi zorlaştırmıştır.
    06:06Türk Devletlerinde Yönetim Sistemi
    • Orta Asya Türk göçleri sonucunda yönetim en önemli unsur olmuştur, "kut" kavramı tanrı yetkisi veya tanrı'nın verdiği yetki olarak yorumlanabilir.
    • Kut algısının karşımıza çıkardığı iki yeni kavram vardır: hanedan (hükümdarın ailesinin yönetme hakkı) ve veraset (tahta çıkış konusunda belli kuralların olmaması).
    • Türk devletlerinde ikili teşkilat vardır; doğu'daki ve batı'daki boyları farklı hükümdarlar yönetir, büyük hükümdar doğuda, küçük hükümdar yabgu unvanıyla batıda bulunur.
    08:13Kurultay ve Asya Hun Devleti
    • Kurultay, han ve hakan liderliğinde hatun'un da katılımıyla yöneticilerin, hanedan üyelerinin ve boy beylerinin topladığı danışma kuruludur.
    • Büyük kurultaya yılda bir iki kez toplanan şölenlerle karşımıza çıkan kurultaya toy, her boyun kendi içerisinde toplayabileceği danışma meclisi de kengeç denir.
    • Tarihte bilinen ilk teşkilatlı devlet Asya Hun Devletidir, Orta Asya'da Türk boylarını bir araya getirerek ilk siyasi birliği sağlayan devlettir ve Mete Han döneminde en güçlü dönemini yaşamıştır.
    10:35Hunlar ve Göç Hareketi
    • Balamir liderliğinde Hunlar, bağımsızlıklarını korumak için büyük bir göç hareketi başlattı ve bu hareket sadece Türk tarihinde değil dünya tarihinde de büyük etkiye sahip oldu.
    • Karadeniz'in kuzeyindeki Barbar kavimlerin Avrupa'ya göç etmesiyle "kavimler göçü" adı verilen kaos dönemi başladı.
    • Uldz yönetiminde Hunlar Bizans ve Balkanlar üzerinde ciddi bir güç haline geldi, Türkler ilk defa bu dönemde Anadolu'ya seferler düzenlediler ancak yerleşme amaçlı değildi.
    11:08Atilla ve Hunlar Devleti
    • Atilla, Hunlar devletinin en çok bilinen hükümdarı olup Bizans, Balkanlar ve Batı Roma üzerinde baskı oluşturdu.
    • Bizans'la yapılan Margos ve Anatolios antlaşmaları siyasi ve ekonomik üstünlük sağladı.
    • Orta Asya'dan gelen göçlerle beslenemedikleri için azınlıkta kaldıkları için bu devletin siyasi ve kültür tarihi çok uzun sürmedi.
    11:33Köktürkler Devleti
    • Köktürkler, Hunlar'dan sonra Türk siyasi birliğini sağlayabilen ikinci ve son devlettir, Türk adını ilk defa kullanacaklar ve milli değerleri çok yüksek bir devlettir.
    • Birinci Köktürk Devleti, Avar hakimiyetine son vererek Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.
    • Köktürkler, Sasanilerle işbirliği yaparak Akunlar'ı, sonra Bizans ile işbirliği yaparak Sasanileri zayıflatmışlardır.
    12:21Köktürklerin Esareti ve İkinci Köktürk Devleti
    • Bağımsızlıklarını yitiren bir Köktürk Devleti yaklaşık elli yıl kadar Çin esareti altında kaldı ve bu esareti Kürşat isyanı bitirdi.
    • İkinci Köktürk veya Kutluk Devleti, Orta Asya siyasi birliğini yeniden ve son kez sağladı.
    • Türk tarihinin ilk yazılı evresi Köktürklerle başladı ve edebi niteliğe sahip ilk eserlerimiz Orhun Kitabeleri'dir.
    13:08Uygurlar ve Yerleşik Hayat
    • Köktürklerin kurduğu siyasi birlik parçalandıktan sonra ortaya çıkan Türk devletlerinden en önemlisi Uygurlardır.
    • Uygurlar, tarıma müsait verimli arazilerde sistemli ve teşkilatlı olarak yerleşik hayata geçen ilk Türk toplumudur.
    • Mani dini, hayvansal gıdanın tüketilmesi yasak olduğu için tarıma mecbur olmalarını tetiklemiş ve tapınak ve inançta mimarinin gelişmesini sağlamıştır.
    13:48Uygurların Kültürel Mirası
    • Uygurların hayvancılık etkinliğini sona erdirmesi askeri yapılarının zayıflamasını sağlarken diplomasi güçlenmiştir.
    • Siyasi alanda eski Türk geleneklerini korumayı başarmışlardır ve Türkçeyi resmi dil olarak kullanmaya devam ettiler.
    • Hakimiyetlerini kaybettikten sonra bile Moğolların yönetimi altında onların Türkleşmesini sağlamışlardır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor