Buradasın

Türkiye'nin Tarihi ve Kültürel Mirası: Beyşehir ve Çatalhöyük Gezi Belgeseli

youtube.com/watch?v=9kvp5wvazzU

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir sunucunun Türkiye'nin çeşitli bölgelerini ziyaret ettiği kapsamlı bir gezi belgeselidir. Videoda Fahrettin abi, Çoban teyze, Ali abi (balıkçı) ve Mustafa abi (arkeolog) gibi yerel rehberler ve uzmanlar yer almaktadır.
Video, Beyşehir ve çevresindeki köylerin (Fasıllar, Hüseyinler) tarihi ve kültürel özelliklerini, geleneksel yaşam tarzlarını ve tarım yöntemlerini tanıtmaktadır. Ardından Kürşat Bey Camii'nin 715 yıllık mimari güzelliği gösterilmekte, Beyşehir gölü'nden alınan sazanın yahni tarifi paylaşılmaktadır. Son bölümde ise 9000 yıllık Çatalhöyük höyü ve modern bir mum üretim atölyesi ziyaret edilmektedir.
Videoda ayrıca Beyşehir'deki Hattuşili tapınağı, Hutbei Giderizler anıtı, Taşköprü ve tarihi camiler gibi önemli tarihi yapılar tanıtılırken, köylerdeki geleneksel tarım yöntemleri, eski kuyular ve taş evlerin mimari özellikleri de gösterilmektedir. Mum üretim atölyesinde ise 1977'den beri devam eden aile işinin süreci ve tarihçesi anlatılmaktadır.

00:20Beyşehir ve Fasıllar Köyü: Beyşehir, Anamas Dağı, gölü, balığı ve binlerce yıllık tarihiyle ünlü bir yerdir.
Fasıllar köyü, Konya'nın bir köyünde, dünyanın en büyük anıtlarından biri olan bir açık hava müzesi bulunmaktadır.
01:24Dünyanın En Büyük Anıtlarından Birinin Hikayesi: Anıt sekiz metre on santim uzunluğunda, yetmişiki ton ağırlığında ve Hades tavası anısına yapılmıştır.
IV. Muvattali'nin eşi kocasının anısına yaptırmıştır; üstteki fırtına tanrısı taşı, alttaki dağ tanrısı taştır.
Orijinal anıt Fasıllar köyünde yerde sürünürken, sahtesi Ankara Medeniyetler Müzesi'nin girişinde dikilidir.
02:15Anıtın Tarihi ve Çevresi: Anıt aslanların ayakları üzerine dikilmiştir ve 3200 yıllık olduğu söylenir.
Bölgenin adı "Kurtlarsü" olarak bilinirken, halk arasında "Hutbei Giderizlar Anıtı" olarak da anılır.
Bölgede Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kalıntılar bulunmaktadır.
03:53Roma Dönemi Anıtları: Roma kralının oğlu ve bir savaşçısı savaşırken ölmüş, onların anısına yapılmış bir anıt bulunmaktadır.
Açık alanda güreş müsabakaları düzenlenir ve izleyiciler ip merdivenleriyle yukarı çıkardı.
Bölgenin adı "Atlıya" veya "Atın Önü" olarak da bilinir ve en az 1500 yıllık tarihe sahiptir.
08:04Bölgenin Tarihi ve Doğal Kaynakları: Beyşehir'in tarihi, Alparslan'ın Malazgirt'ten önce Atlı emirlerini gönderdiği ve Hasılla ve Kurgurum'da yerleştiği dönemde başlamıştır.
Süleyman Şah'ın oğlu Tazısı'nın Beyşehir gölüne düşerek ölümü ve ardından köylere keçi kıllı ve meşe külü talep edilmesi anlatılır.
Bölgede böğürtlenin bulunduğu yerlerde su kaynağı olduğu bilinir ve bölgenin birinci derece sit alanı olduğu belirtilir.
09:35Köylü Hayatı ve Türk Halk Edebiyatı: 80 yaşındaki Çoban Teyze, 13 yaşını doldurmayan üç ayda evlendirildiğini anlatır.
Bölgede koyunlar ve kuzular yetiştirilir, kuzunun yavrusuna "görpe" denir.
Çoban Teyze, kar yağmış dağları ve Türk halk edebiyatından bir türkü söyleyerek ziyaretçilere hediye eder.
12:18Köydeki Konuşmalar: İnsanlar birbirlerine sağlık ve bereket dilemektedir.
Bir kadın ineklerden yiyip içtiklerini belirtiyor ve insanların kıymetini bilmediğini söylüyor.
Bir kişi dört torunu olduğunu ve sekiz dolan abov (büyük torunu) olduğunu ifade ediyor.
13:18Helal Emanet: İnsanlar helal olma ve bereket dileyerek birbirlerine emanet oluyorlar.
Bir kişi 1966 doğumlu olduğunu ancak yaşını göstermediğini belirtiyor.
Seyircilere koyunlara iyi bakmaları söyleniyor.
14:26Fasıllar Köyünde Pırasa Gelenek: Fasıllar köyünde kızların pırasa dikerek yetiştirme gelenekle karşılaşılmıştır.
Bahçeden getirilen pırasalar toprağa gömülüp üç ay kalmaktadır.
Pırasaların kışın çıkarılıp yedikleri ve çürümesin diye şeylerin altına konulduğu belirtilmiştir.
15:41Toprakta Gıda Muhafazası: Pancar, turp gibi gıdalar kışın üşümesin diye toprakta gömülüyor.
Gıdalar toprakta üç-beş günde çıkarılıp evde yenilebiliyor.
Bostan uzak olduğu için ürünleri buraya getirip muhafaza ediyorlar.
17:40Kayalık Bölge: Konuşmacılar kayalara bina olarak oturduklarını ve bu yerin tehlikeli olduğunu belirtiyor.
Eski zamanlara göre kayanın kayma durumu daha tehlikelileşmiş.
Kayaların altında yaşayan insanlar için tehlike var.
18:29Hüseyinler Köyü: Seyircilere Beyşehir'in Hüseyinler köyüne bayılacaklarını söylüyor.
Köy çok güzel ve otantik bir yer olarak tanımlanıyor.
Köyde eski bir kuyu bulunuyor ve su çekiliyor.
19:54Kuyu Hakkında Bilgiler: Kuyunun derinliği dokuz metre olarak belirtiliyor.
Kuyudan çekilen su hayvanlara kullanılıyor ve insanlar da içebiliyor.
Kuyu çok eski ve dedelerin, ebeveynlerin de buradan su çektiği söyleniyor.
21:18Köyde Yaşam: Köyde yaşayan kişi yetmiş altı yaşında ve bir hafta sonra yetmiş yedi yaşında olacak.
Köydeki kuyular en fazla yedi metre derinliğinde, konuşmacının bahçesindeki kuyu ise on bir metre.
Köyde on yedi hane var ve cami on iki senedir yapılmış.
22:34Köydeki Aktiviteler: Köydeki düğünler ve halaylar anlatılıyor.
Köprüden geçti gelin sözleri söyleniyor.
Köyde oyunlar oynanıyor ve düğünlerde meydan olarak kullanılıyor.
23:48Köy Nüfusu ve Evler: Köyde normalde yüz elli nüfus var ama yazın kalabalık oluyor.
Köyde evler taş evler ve yazın nüfus üç-dört kat artıyor.
Evler çok güzel ve büyük, biri beş odaya sahip.
26:37Köyde Yemek: Ezan okunduktan sonra yemek vurulacak.
Yemekte pişirilen yiyecek ve turşu olacak.
Konuşmacı karnıyarık yemek için davet ediliyor.
28:10Köydeki Çeşme ve Yaşam: Bir kişi köydeki çeşmede su içmek için dururken yaşlı bir kadınla tanışır ve sohbet eder.
Köyde kuru fasulye ve bulgur pilavı gibi yemekler yapılıyor, akşam yemeği için fasulye vuruluyor.
Köyde gelen giden az olduğu için sürpriz ziyaretler olabiliyor.
30:15Gelinlik ve Evlilik Gelenekleri: Gelinler traktör kasasında süslenerek götürülüyor, başlık yerine çiçekler takılıyor.
Köyde evlilik için üç altın verildiği ve bu miktarın tüm köy tarafından kabul edildiği belirtiliyor.
Gelinlik süslemesi ve evlilik gelenekleri hakkında bilgiler paylaşılmaktadır.
32:02Köydeki Çeşme ve Ev Yapısı: Köydeki çeşmenin içme suyu olarak kullanıldığı ve suyun çok güzel olduğu belirtiliyor.
Köy evlerinin taş duvarlı olduğu, yazın serin kışın sıcak olduğu ve duvarların 60-70 cm kalınlığı olduğu anlatılıyor.
Köyün 400 yıllık tarihine sahip olduğu ve çeşmenin 200 yıldır aktığı söyleniyor.
35:01Taşköprü ve Sulama Sistemi: Beyşehir'de tarihi Taşköprü üzerinde sohbet ediliyor ve köprüdeki kemerden su akması gösteriliyor.
Taşköprü'nün Konya valisi Avlonyalı Ferit Paşa tarafından 1907'de yapıldığı ve Osmanlı Devleti'nin ilk sulama projesi olduğu belirtiliyor.
Sulama sisteminin 100 yıldır devam ettiği ve Beyşehir Gölü'nden gelen suyun Konya Ovası'na ulaştığı anlatılıyor.
36:51Ahşap Cami: Eşrefoğlu Beyliği döneminde yapılan bir camiye gidiliyor.
Caminin Türkiye'de tek ahşap dam çatılı camiler kategorisinde olduğu belirtiliyor.
Caminin 700 yıllık tarihine sahip olduğu ve ahşabın bu kadar uzun süre korunabildiği şaşırtıcı bulunuyor.
37:43Kürşat Bey Camii'nin Özellikleri: Kürşat Bey Camii 715 yıllık bir cami olup 1296-1299 yılları arasında üç yılda tamamlanmıştır.
Caminin sütunları Anamas Dağları'ndan getirilen sedir ağacı olup altı ay gül suyunda yatırılıp fırınlanarak yerine monte edilmiştir.
Caminin sütunları, kirişleri ve tavanındaki kalem işçiliği orijinal olarak korunmuştur.
38:24Caminin Çatı Sistemi: Caminin çatısında kanatlı kapaklar bulunmakta olup kışın kar yağdığında açılarak karın içeriye sürülmesi sağlanmaktadır.
Yazın karın yavaş yavaş eriyerek ağaçların ve sütunların nem oranını koruması amaçlanmaktadır.
1965 yılında tavan kapatılmış, ancak yapılan araştırmalarda nem oranının kaybolduğu ortaya çıkmış ve tavan tekrar açılmıştır.
39:15Caminin Yapısı ve Mihrabı: Camide çivi kullanılmamış, sütunların birleşmelerinde çivi bulunmamaktadır.
Camide mihrab, minber ve merzin mahfili bulunmaktadır, merzin mahfili Sarı Selim döneminde ilave edilmiştir.
Mihrab turkuaz renkte olup Konya'daki Alaaddin Camii mihrabından daha büyük, görkemli ve orijinaldir.
40:14Mihrabın Yapısı ve Minber: Mihrab 4,50 metre eni ve 6,50 metre yüksekliğindedir ve çinilerdeki kare tabletler şeklinde değil, parça parça yapılmıştır.
Mihrabı Amele İsa adlı ustaların ustası tarafından üç senede tamamlanmıştır.
Türkiye'de üç tane benzer minber bulunmaktadır: Bursa Ulu Camii'nde, İzmir Ödemiş Birgi Camii'nde ve burada.
41:20Minberin Detayları: Minberde güneş, ışıklar, yıldızlar ve gezegenler sembolize edilmektedir.
Minberde çivi kullanılmamış, hepsi geçmeli sistemle yapılmıştır.
Minberde kufi yazı türünün bir türü olan mali yazı kullanılmış, bu yazıda Muhammed, Ebubekir, Ömer, Ali ve Osman isimleri şifrelenmiştir.
43:18Minberin Fiziksel Özellikleri: Minberin dar ve alçak bir kapısı vardır, günümüz minberlerinin kapılarından daha dar olup saygıdan eğilmek için tasarlanmıştır.
Minberin dar olması, imamın kendine baksın ve fiziğine dikkat etsin diye tasarlanmıştır.
Minberin çiçeklerin arasına gizlice ustasının ismi nakşetmiş, kendini "amele" (işçi) olarak tanıtmıştır.
44:43Caminin Sütunları ve Beyşehir Gölü: Caminin sütunları sekiz köşeli olup Selçuklu yıldızı olarak bilinen Selçuklunun armasını kullanmıştır.
Caminin girişinde ağaç sütunları bulunmakta olup, taş sütunlarda da sekiz köşe vardır.
Beyşehir'de Beyşehir Gölü'nde sazan balığı bulunmakta ve bu balık kılçıksız hale getirilip yahni yapmaktadır.
47:00Sazan Yumurtası Tarifi: Sazan yumurtası lezzeti evde tutturulamaz, özellikle mevsim dışında sazan yumurtası bulunmaz.
Sazan yumurtası sadece balıkların oynama dönemi olan Nisan-Mayıs aylarında bulunabilir.
Tarifte bir litre su ve havyar kullanılır, balık on dakika içinde kızarır.
51:11Çatalhöyük Ziyareti: Çatalhöyük, Konya'nın Çumra ilçesine bağlı bir yer olup, insanlık tarihinin ilk yerleşik hayata geçtiği yerlerden biridir.
Dokuzbin yıl önce evlere damdan girilir, kapı ve pencere yoktur, sokaklar damlar üzerinden geçilirdi.
Evler kerpiçten yapılmış, yazın serin, kışın sıcak olurdu ve korunma amacıyla kapalıydı.
52:45Çatalhöyük Ev Yapısı: Evlerde hasır ve deri üzerine oturulur, cenazeler de evin içinde cenin vaziyetinde gömülmüş.
Evlerde kiler bulunurdu ve duvarlar beyaz killi toprağa sıvamış, yüz yirmi sıva tabakası bulunmuştur.
Evler hem ev, hem tapınak, hem sanayi merkezi, hem de mezarlık olarak kullanılmıştır.
54:22Çatalhöyük'nün Tarihi: Dünya'nın ilk şehri olarak bilinen Çatalhöyük'te ilk kazı 1961'de başlamış, gösterilen alan 1995'te Ian Hodder tarafından kazıya açılmıştır.
Evler bir oda ve kiler olarak yapılmış, birbirine benzer ve katman katman üst üste inşa edilmiştir.
Ortalama bir evde altmış-yetmiş yıl oturulur, ev yıkıldığında harfiyatı başka bir yere atılmaz, evin içinde dolgu olarak kullanılırdı.
55:51Çatalhöyük'deki Yaşam: Evlerde kiler bulunurdu ve buğday, mercimek, bezelye gibi ürünler bu kilerde saklanırdı.
Sokak yoktu, evler birbirine bitişik olduğu için insanlar damlardan geçerek birbirlerine ulaşır, evlere yukarıdan giriş yapılır.
Çatalhöyük'te dokuzbin yıl önce yaklaşık sekizbin insan yaşamış, on üç hektarlık bir metropol oluşturmuşlardı.
57:49Çatalhöyük Kazısı: Çatalhöyük kazısı 1961'de James Mella tarafından başlatılmış, 1965'te durdurulmuş, 1993'te Ian Hoder (James Mella'nın öğrencisi) başkanlığında tekrar başlatılmış ve şu an devam ediyor.
Bu şehir 4000 yıl önce oluşmuş olup, dokuz tabaka halinde yapılmıştır.
1950'lerde burdur'da kazı yapan James Mella, sörvey yaparken neolitik seramik kırıntıları bulmuş ve bakanlığa başvurarak Çatalhöyük'ü kazılamak üzere izin almış.
59:28Çatalhöyük'ün Özellikleri: Çatalhöyük, 4000-3700 nesil geçmiş medeniyetin doğduğu yer olduğu için hiç savaş izine rastlanmıyor.
Burada insanlar toplamacılık, avcılık, sonra yetiştirme ve evcilleştirme yaparak yaşam sürüyorlardı.
O dönemde insanlar 1.50 boylarda, 30-35 yaşında ölüyorlardı ve bebek iskeletlerinin çok bulunduğu için çocuk ölümleri yüksek oluyordu.
1:00:10Parafin Üretimi: Parafin, petrol içinden çıkan, bembeyaz ve suyla bağdaşmayan bir mum ürünüdür.
Eriyince su gibi akar, ancak yavaş yavaş donarak katı bir yağ haline gelir.
Fırın, toprak ve tuğla ile yapılmış olup, altında odun yakılarak eski usullerle imalat yapılıyor.
1:01:12Parafinin Kullanımı: Parafin fizik tedavide ve güzellik merkezlerinde kullanılan bir üründür.
Cilde faydalı olan yağlar ilave edilerek cildi besleyen bir kıvama getirilir.
Renklendirilmek için farklı kazanlara dökülür ve sonra makinelerin içine dökülerek mum görünümüne getirilir.
1:03:41Mum Üretim Süreci: Makinenin içinde hazır olan mumlar, yeni oluşacak mumların iplerini ortada tutmak için bekliyorlar.
Kazanından alınan hammadde makinenin gövdesindeki kalıplara dökülüyor ve yaklaşık kırkbeş dakika bir saate yakın bekletiliyor.
Dökülen malzeme donuyor ve kalıpların içinde bekleyecek.
1:04:58Büyük Mumlar: Yeşil mumlar ve çok özel büyük mumlar da üretiliyor.
Görülen büyük mumda altmış bir tane ip bulunuyor.
Önümüzdeki yılda yediyüzkırkiki tane ipi olan mum yapma planları hazır.
1:05:50Mumun Anlamı: Hz. Mevlana'nın "İşık yaymak için önce yanmak gerek" sözü, mumun kendini eriterek etrafını aydınlattığı anlamına geliyor.
Yediyüzkırkiki tane ipi olan mumun nasıl yapılacağı meslek sırrı olarak saklanıyor.
1:06:24Büyük Mumun Kullanımı: Görülen büyük mum şehbau'da oniki gün boyunca günde ortalama onbir-oniki saat yanmış ve sadece dörtte biri gitmiş.
Tüm mumlar bir arada yandığında yaklaşık altıyüz-yediyüz saat yanması tahmin ediliyor.
Ürünlerin uzun süre kullanılabilecek şekilde yapıldığı belirtiliyor.
1:07:07Mum İşinin Tarihi: Mum işi 1977 yılında başlamış ve babanın başladığı işi devam ettirmeye çalışıyorlar.
Kırk yıl önce elektrik olmadığı dönemlerde mum çok önemli bir ihtiyaç olarak kullanılıyordu.
Günümüzde mumlar artık kullanım malzemesi yerine daha çok dekorasyon aracı olarak düğünler, oteller ve restoranlarda kullanılıyor.
1:08:33Mumun Romantizmi: Eski zamanlarda elektrik kesintileri sırasında ebeveynler ve dedeler hikaye anlatırken mum yakıyorlardı.
Avrupa'da ve Türkiye'deki restoranlarda mum ışığı insanlara huzur veriyor.
Mumun alevi daha doğallık sağlıyor ve romantizmle ilişkilendiriliyor.

Türkiye'nin Tarihi ve Kültürel Mirası: Beyşehir ve Çatalhöyük Gezi Belgeseli

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir